قازاقستاننىڭ ەقىۇ-نا توراعالىعى اياقتالىپ كەلە جاتقانىمەن بيلىك پارتياسىنىڭ جار-جارى اياقتالار ەمەس. «نۇر وتان» پارتياسى ەلدە جاريالىلىق پەن اشىقتىقتىڭ ورناۋىنا «اتسالىسىپ» جاتقاندارىن ايعاقتاي ءتۇسۋ ءۇشىن پارتيا مۇشەلەرى اراسىندا ءوز تابىستارى تۋرالى دەكلاراتسيا جاريالاۋ اكتسياسىن دۇركىن-دۇركىن وتكىزىپ تۇرادى. «وزىڭنەن باستا!» اتاعى دارداي اكتسياسىنىڭ ايتارى شامالى-اق. «نۇر وتاننىڭ» جانىنداعى جەمقورلىقپەن كۇرەس جونىندەگى قوعامدىق كەڭەستىڭ توراعاسى، سەناتور ورالباي ابدىكارىموۆ تە مۇنى مويىندايدى. ونىڭ ايتۋىنشا، پارلامەنت دەپۋتاتتارى مەن وبلىس اكىمدەرىنىڭ بىردە ءبىرى اكتسيانى قولداپ، تابىستارى تۋرالى دەكلاراتسيا تاپسىرۋعا ىنتا بىلدىرمەپتى. بار بولعانى ەكى اكىم مەن ءبىر مەملەكەتتىك اگەنتتىكتىڭ توراعاسى عانا تابىستارى مەن مۇلىكتەرى تۋرالى اقپارات بەرىپتى.

اكتسيا رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە بىلتىردان بەرى وتكىزىلىپ كەلەدى. بيىل ينترنەتتە جانە باق-تاردا 1861 مەملەكەتتىك قىزمەتكەر ءوز تابىستارى جايلى دەكلاراتسيا جاريالاعان. وتكەن جىلى بۇدان ءۇش ەسە از بولاتىن.

قازاقستاننىڭ ەقىۇ-نا توراعالىعى اياقتالىپ كەلە جاتقانىمەن بيلىك پارتياسىنىڭ جار-جارى اياقتالار ەمەس. «نۇر وتان» پارتياسى ەلدە جاريالىلىق پەن اشىقتىقتىڭ ورناۋىنا «اتسالىسىپ» جاتقاندارىن ايعاقتاي ءتۇسۋ ءۇشىن پارتيا مۇشەلەرى اراسىندا ءوز تابىستارى تۋرالى دەكلاراتسيا جاريالاۋ اكتسياسىن دۇركىن-دۇركىن وتكىزىپ تۇرادى. «وزىڭنەن باستا!» اتاعى دارداي اكتسياسىنىڭ ايتارى شامالى-اق. «نۇر وتاننىڭ» جانىنداعى جەمقورلىقپەن كۇرەس جونىندەگى قوعامدىق كەڭەستىڭ توراعاسى، سەناتور ورالباي ابدىكارىموۆ تە مۇنى مويىندايدى. ونىڭ ايتۋىنشا، پارلامەنت دەپۋتاتتارى مەن وبلىس اكىمدەرىنىڭ بىردە ءبىرى اكتسيانى قولداپ، تابىستارى تۋرالى دەكلاراتسيا تاپسىرۋعا ىنتا بىلدىرمەپتى. بار بولعانى ەكى اكىم مەن ءبىر مەملەكەتتىك اگەنتتىكتىڭ توراعاسى عانا تابىستارى مەن مۇلىكتەرى تۋرالى اقپارات بەرىپتى.

اكتسيا رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە بىلتىردان بەرى وتكىزىلىپ كەلەدى. بيىل ينترنەتتە جانە باق-تاردا 1861 مەملەكەتتىك قىزمەتكەر ءوز تابىستارى جايلى دەكلاراتسيا جاريالاعان. وتكەن جىلى بۇدان ءۇش ەسە از بولاتىن.

نەگىزىنەن قالا جانە اۋدان اكىمدەرى، اۋماقتىق باسقارما باسشىلارى، اۋىل اكىمدەرى جانە ولاردىڭ ورىنباسارلارى، وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى 10 ادام اكتسياعا اتسالىسقان. شىعىس قازاقستان، جامبىل، اتىراۋ، سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا بەلسەندىلىك جوعارى. دەگەنمەن، اكتسياعا قاتىسۋشىلاردىڭ كوبى مۇنى باسشىلىقتىڭ نۇسقاۋىمەن ىستەگەنى انىق. ويتكەنى بىزدە بيلىكتىڭ بيشىگى قاتتى تيەدى. قاراعاندى وبلىسى مەن استانا قالاسىنىڭ بىردە ءبىر مەملەكەتتىك قىزمەتكەرى دەكلاراتسيا جاريالاماعان، ال الماتىدا بار بولعانى 1, ماڭعىستاۋ وبلىسىندا 6 ادام عانا اكتسيانى قولداعان. ال، وسى ءتورت ايماق حالىق سانى جاعىنان دا، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك الەۋەتى جاعىنان دا كوشباسشى.

بيلىك پارتياسى «نۇر وتاننىڭ» ايماقتىق ۇيىمدارىن وبلىس اكىمدەرى، ءبىرىنشى ورىنباسارلارى باسقارادى. ارينە، پارتيانىڭ «ءپىرادارلارى» وزدەرىنەن باستاماعان سوڭ، اكتسيانىڭ اياسى قايدان كەڭىسىن. مۇنىڭ ساياسي ويىن ەكەنى، جەمقورلىقتىڭ ءتۇپ-تامىرىنا بالتا شاپپاي اشىقتىق پەن جاريالىلىقتىڭ اۋىلى الىس ەكەنىن تۇسىنەتىن كەزىمىز بولدى عوي.

دەكلاراتسيا جاريالاي قالعان كۇننىڭ وزىندە اعىنان جارىلىپ اقيقاتتى ايتاتىندار از شىعار. ماسەلەن، ەل بويىنشا ءوتىپ جاتقان وسى اكتسيا العاش 2008 جىلى پاۆلوداردا باستالعان بولاتىن. پارتيانىڭ وبلىستىق فيليالىنىڭ توراعاسى، سول كەزدەگى وبلىس اكىمى الەكساندر ۆەربنياك وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتتى ورىنداۋ ءۇشىن جۋرناليستەردى جيناپ الىپ تابىسى مەن مۇلىگى جايلى ايتىپ بەردى. ايتىپ بەردى دەگەنمەن باستان-اياق قوبالجىپ، ءوز وتىرىگىن ءوزى اشىپ المايىن دەپ قاتتى قورقىپ وتىردى. حوش، «اعىنان جارىلعان» الەكساندر اعامىز ءوزىنىڭ بيىك دۋالدىڭ ار جاعىندا ۇلكەن ۇيدە تۇراتىنىن جاسىرمادى. بىراق، ول ءۇيدى ايەلى ەكەۋىنىڭ 20 جىل جيناعان اقشاسىنا سالىپتى. قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ ءبارى ەسكى ەكەن. سولاي ارزانداۋ تۇسكەن. سول ءۇيىن اقشاسى از بولىپ ءالى سالىپ بىتىرە الماي جاتىر-مىس. ءۇيى ۇلكەن بولعانىمەن سالتاناتى كەم كورىنەدى. حاۋىز، قىسقى باق، تەرراسا سەكىلدى جەتىستىكتەرى جوق ەكەن. استىنداعى «لاندكرۋزەر - پرادو» ماركالى كولىگىنە دە «يتشىلەپ» ءجۇرىپ ازەر يە بولىپتى. ال ۇيدەگى ايەلىنىڭ اتىنداعى «مەرسەدەس» ۇلىنا تيەسىلى ەكەن. ايەلىنىڭ اتىنا جازىلعانى بولماسا ۇلى ونى ءوز اقشاسىنا ساتىپ الىپ گەرمانيادان ايداپ كەلىپتى. بايعۇس ۆەربنياكتىڭ باسقا ەشتەمەسى جوق ەكەن.

وتىرىكتىڭ قۇيرىعى ءبىر-اق تۇتام. ورىنباساردىڭ قارا تەر بولىپ وتىرىپ «قوياسىن اقتارعانى» و باستان كۇدىك تۋدىرعان جۋرناليستەر ەسكى قۇرىلىس ماتەريالدارىنان سالىنىپ، ءالى اياقتالماي جاتقان، حاۋىزى، قىسقى باعى، تەرراسا سەكىلدى تاماشالارى جوق ءۇيىن بارىپ كورەيىك دەپ ەدى «مەنىڭ ازاماتتىق قۇقىما قول سۇعا المايسىڭدار. ايتقانعا سەنىڭدەر، ال بيىك دۋالدىڭ ار جاعىنا اياقتارىڭدى اتتاپ باستىرمايمىن» دەپ ءبىر-اق قايىردى. كەرەكۋلىك ءتىلشى قاۋىم سول كەزدە-اق مۇنىڭ «نۇر وتاننىڭ» مۇشەلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن وتەتىن كەزەكتى «سپەكتاكل» ەكەنىن بىلگەن. بىلگەن دە كۇلگەن. بىراق بۇل «ساياسي قويىلىمدى» ەقىۇ-نىڭ الدىندا «وينايتىنى» ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە كىرمەپتى.

الگى ادام كىرە المايتىن بيىك دۋالدىڭ ار جاعىندا «جاپپادا» تۇرىپ جاتقان ا.ۆەربنياك تۋرالى بيىل قازان ايىندا ۇكىمەت باسشىسىنىڭ بلوگىندا ايپارا اقپارات جاريالاندى. اكىمنىڭ ورىنباسارىنىڭ وسپادارسىز قىلىقتارىنا كۇيىنگەن كاسىپكەر وبلىس جۇرتشىلىعىنا بۇرىننان بەلگىلى جايتتى ەندى جوعارى بيلىكتىڭ قۇلاعىنا جەتكىزگىسى كەلىپتى. كاسىپكەر الەكسەي بەلوۆ ۇكىمەت باسشىسىنا ا.ۆەربنياك، قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى و. كرۋك جانە وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ دەپۋتاتى، «ستالمونتاج» فيرماسىنىڭ يەسى ا.تەرەنتەۆ «ۇشتىگىنىڭ» تەندەردى بيۋدجەت قارجىسىن جىمقىرۋدىڭ توتە جولىنا اينالدىرىپ العانىن جازادى. سونداي-اق، ۇشەۋىنىڭ دە قوس ازاماتتىعى بارلىعىن، ا.ۆەربنياكتىڭ بارلىق تۋعان-تۋىستارىنىڭ كراسنودار ولكەسىندە تۇراتىنىن، ۇشەۋىنىڭ دە شەتەلدەگى ەسەپ-شوتتارىندا ميلليونداعان قارجىسى بار ەكەنىن، رەسەي ازاماتتىعى بولعاندىقتان كەز كەلگەن ۋاقىتتا ەلدەن تايىپ تۇرۋعا دايىن ەكەنىن ايتادى. قاراڭىز، http://primeminister.government.kz/blogs/masimov_k/questions/53771

ارينە، تىڭدايتىن قۇلاق بولسا مۇندا تالاي نارسەلەر ايتىلىپتى. بىراق «وزىڭنەن باستا» اتتى «قويىلىمنىڭ» ەڭ بەلسەندى مۇشەلەرىنە حالىق سەنبەسە دە بيلىك سەنەدى. سەنگەنى سول ەمەي نەمەنە، اتاعى تالاي جەرگە بارعان «قاسقىرعا» قويدى سەنىپ تاپسىردى. وبلىس اكىمىنىڭ  وكىمىمەن جاقىندا ا.ۆەربنياك ەكىباستۇز قالاسىنا اكىم بولىپ تاعايىندالدى. ەلىمىزدىڭ ەلەكتر قۋاتىنىڭ ەلەۋلى بولىگىن وندىرەتىن يندۋستريالى ولكەدە بۇرىننان قازاقستان-رەسەي بىرلەسكەنى كاسىپورىندارى از ەمەس. قولىندا رەسەي ازاماتتىعى بار ا.ۆەربنياك ەندى الاڭسىز مول تابىسقا كەنەلەتىن شىعار. جالپى، ا.ۆەربنياك مەملەكەتتىك قىزمەتكە بايۋدىڭ كىلتى دەپ قارايتىنداردىڭ قاتارىندا. ول 1995 جىلعا دەيىن مەملەكەتتىك قىزمەتتە ىستەمەگەن. اقشا قۋعان جەكە كاسىپكەر قىزدى-قىزدىمەن قارجىنىڭ تاۋسىلماس كوزى - بيۋدجەت دەگەن «قازاننىڭ» قاقپاقشىسى بولىپ شىعا كەلگەن.

تابىسىم جايلى دەكلاراتسيا جاريالاسام ۇرلاپ-جىرلاپ العان بەس-ون تيىنىمدى جۇرتقا ءبىلدىرىپ الارمىن دەپ جاپىراقشا قالتىراعاندارعا قاراپ «بەۋ، ۆرەبنياك قۇرلى بولمادىڭدار-اۋ» دەگىم كەلەدى. انە، كەلدى دە وتىرىكتى شىنداي، اقساقتى تىڭداي قىلىپ اڭگىمەسىن ايتىپ بەردى. ەڭ باستىسى ءرولىن ويناپ شىقتى. ەسەسىنە، «شىعارماشىلىق سىياقىعا» قارىق بولدى. ال، ەقىۇ دەگەن نەمەنە؟ بۇگىن بار، ەرتەڭ جوق. ءويتىپ-ءبۇيتىپ الداپ-سۋلاپ ەسىكتەن شىعارىپ سالامىز. تەك قويلىمداردى دۇرىس ويناپ، ءالاۋلايىمدى حالاۋلايىمگە جالعاسىرىپ وتىرۋ كەرەك.

مىنە، سولاي!

http://www.masa.kz/article/view/id/419