ايتپاعىمىز، وسىدان ءبىر ايداي بۇرىن تاراعان «ورالدا كىشى ءجۇز قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايى وتەدى» دەگەن لەپەستىڭ اعايىندى الاتايداي بۇلدىرگەنى بار. باستامانى قازاقى ساندىراققا بالاپ، جىككە ءبولىنۋدىڭ ەسكى دە جاڭا ءتۇرى دەپ قارسىلىق ءبىلدىرىپ جاتقاندار مەن قوس قولىن كوتەرىپ قولداۋشىلار دا مولشىلىق. ماسەلەنىڭ ۋشىعىپ بارا جاتقانى سونشالىق، ءماجىلىس جيىنىندا دەپۋتات ءۋاليحان قاليجان ۇقك توراعاسى نۇرتاي ابىقاەۆقا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، وسىناۋ الىپقاشپا اڭگىمەنىڭ اقيقاتىن انىقتاۋدى سۇرادى. حالىق قالاۋلىسى قولىن بەزەپ تۇرىپ، «جەر استىنان جىك شىقتى، قوس قۇلاعى تىك شىقتى» دەگەندەي  باتىس قازاقتارىن  تەرريتوريالىق جاعىنان ءبولىپ الۋعا ۇمتىلعان توپتىڭ كوزدەگەنى نە؟ بولشەكتەپ ءبولىنۋدىڭ  ارتىندا نە تۇر؟ ونسىز دا ات توبەلىندەي از قازاقتى ءبولۋ كىمگە قاجەت بولدى؟ ءۇي ىشىنەن ءۇي تىككىسى كەلەتىن، ەلدىڭ بىرلىگىن ىدىراتىپ، تاۋەلسىزدىگىنە قاۋىپ توندىرگىسى كەلەتىن توپقا دا، ۇيىمعا دا قازاقستاندا ورىن بولماۋى ءتيىس»، - دەپ اشىندى سوندا. ىلە-شالا وسى قۇرىلتايدىڭ ارقاسىندا اتىن «اتاققا» بولەگەن، ورالدىق «جۇماداعى جۇزدەسۋ» باسىلىمىنىڭ باس رەداكتورى قاجىمۇقان عابدوللامەن بايلانىسقا شىقتىق. كوكەيىمىزدەگى ساۋالدارىمىزعا كەسىمدى جاۋابىن ول ايتتى...

-  قاجەكە، سونىمەن، «كىشى ءجۇز قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايى» دەپ جارنامالانىپ كەتكەن جيىننىڭ شارتتى اتاۋى قازىر قالاي وزگەردى؟

ايتپاعىمىز، وسىدان ءبىر ايداي بۇرىن تاراعان «ورالدا كىشى ءجۇز قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايى وتەدى» دەگەن لەپەستىڭ اعايىندى الاتايداي بۇلدىرگەنى بار. باستامانى قازاقى ساندىراققا بالاپ، جىككە ءبولىنۋدىڭ ەسكى دە جاڭا ءتۇرى دەپ قارسىلىق ءبىلدىرىپ جاتقاندار مەن قوس قولىن كوتەرىپ قولداۋشىلار دا مولشىلىق. ماسەلەنىڭ ۋشىعىپ بارا جاتقانى سونشالىق، ءماجىلىس جيىنىندا دەپۋتات ءۋاليحان قاليجان ۇقك توراعاسى نۇرتاي ابىقاەۆقا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، وسىناۋ الىپقاشپا اڭگىمەنىڭ اقيقاتىن انىقتاۋدى سۇرادى. حالىق قالاۋلىسى قولىن بەزەپ تۇرىپ، «جەر استىنان جىك شىقتى، قوس قۇلاعى تىك شىقتى» دەگەندەي  باتىس قازاقتارىن  تەرريتوريالىق جاعىنان ءبولىپ الۋعا ۇمتىلعان توپتىڭ كوزدەگەنى نە؟ بولشەكتەپ ءبولىنۋدىڭ  ارتىندا نە تۇر؟ ونسىز دا ات توبەلىندەي از قازاقتى ءبولۋ كىمگە قاجەت بولدى؟ ءۇي ىشىنەن ءۇي تىككىسى كەلەتىن، ەلدىڭ بىرلىگىن ىدىراتىپ، تاۋەلسىزدىگىنە قاۋىپ توندىرگىسى كەلەتىن توپقا دا، ۇيىمعا دا قازاقستاندا ورىن بولماۋى ءتيىس»، - دەپ اشىندى سوندا. ىلە-شالا وسى قۇرىلتايدىڭ ارقاسىندا اتىن «اتاققا» بولەگەن، ورالدىق «جۇماداعى جۇزدەسۋ» باسىلىمىنىڭ باس رەداكتورى قاجىمۇقان عابدوللامەن بايلانىسقا شىقتىق. كوكەيىمىزدەگى ساۋالدارىمىزعا كەسىمدى جاۋابىن ول ايتتى...

-  قاجەكە، سونىمەن، «كىشى ءجۇز قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايى» دەپ جارنامالانىپ كەتكەن جيىننىڭ شارتتى اتاۋى قازىر قالاي وزگەردى؟

-  ناقتىراق بولساق، بۇل «ۇلتشىل رەفورماتورلار پلاتفورماسىنىڭ قۇرىلتاي شاقىرىلىمى» دەپ اتالادى. الدىمەن وسى باتىس ءوڭىرىنىڭ بەس وبلىسىنداعى ۇلتشىل ازاماتتاردىڭ باسىن قوسىپ، ءبىرىنشى شاقىرىلىمدى جيناماقپىز. ءارى بۇل باسقا ءبىر باسىلىمدار بۇرمالاپ جازىپ كەتكەندەي، «كىشى ءجۇز قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايى» ەمەس، كىشى قۇرىلتاي. ەكەۋىنىڭ اراسىندا ەن ايىرما بار، ءبىلىپ وتىرساڭىزدار. ءارى بۇنى تەك باتىس وڭىرىندەگى اعايىنداردىڭ باستاماسى دەپ ەمەس، حالىقتىق، ازاماتتىق باستاما دەپ بىلگەن ءجون.

-  ەندى بۇل باستاماڭىزدى كىمدەر قولداپ وتىر؟

-  قازىر ءبىراز وبلىستارداعى ۇلتشىل ازاماتتار باستامامىزدى تولىقتاي قولداپ وتىر. ايتالىق، الماتىدا مۇحتار شاحانوۆ، قۋانىش مۇقتاي سەكىلدى اعالارىمىز، اياگوزدە امان، شىمكەنتتە اۋەلحان، استانادا ءۋاليحان قايسار باستاعان ازاماتتار دەگەندەي... الدىمەن كىشى قۇرىلتايىمىزعا قىزىلوردا، اقتوبە، ماڭعىستاۋ، اتىراۋ، باتىس قازاقستان وبلىستارىنىڭ ۇلتشىلدارىن جيناپ، وعان قوسا ءار وبلىستان 2-3 ادامنان قوناق رەتىندە شاقىرىپ وتىرمىز. بۇل جيىنعا رەسەي قازاقتارى دا قاتىسۋعا نيەت تانىتىپ وتىر. ورىنبور قازاقتارى ءتىپتى قۇرىلتايدى ورىنبوردا وتكىزەيىك دەپ قولقالاپ جاتىر.

-  قۇرىلتايدا قانداي ماسەلەنى كوتەرەمىز دەپ وتىرسىزدار؟

-  بىرىنشىدەن، بايلانىس. بۇل دەگەنىڭىز، بارلىق وبلىستارداعى ۇلتشىل ازاماتتاردى ءبىر-بىرىمەن جەدەل بايلانىستىراتىن جەلى قالىپتاستىرۋ دەگەن ءسوز. تاعى ءبىر ايتارىم، ءبىز ءار وبلىستان 2-3 ازاماتتان سايلاپ الىپ، قوعامدىق پارلامەنت قۇرامىز دەگەن وي بار. بۇندا قوعام، ەل ومىرىنە قاتىستى ەلەۋلى ۇسىنىستار دايىنداپ وتىرماقپىز. ايتا كەتەرلىگى، ءبىزدى قۇرىلتايدا باستىق، توراعا دەگەن اتىمەن بولمايدى. بارلىعى بىردەي. بارلىق ساياسي پارتيالارعا «كەلىڭدەر» دەپ شاقىرتۋ جىبەردىك. قابىلداي ما، قابىلداماي ما، ول ەندى ءوز شارۋالارى...

- سونىمەن، قۇرىلتايدى قاي مەزگىلگە جوسپارلاپ وتىرسىزدار؟

- و باسىندا قاڭتاردىڭ 22-23 جۇلدىزىنا مەجەلەگەنبىز. بىراق، قىستا سۋىقتاۋ بولار دەپ، ونى كوكتەمگە قاراي، ناۋرىزدا وتكىزسەڭ دەپ ءوتىنىش ايتىپ جاتقاندار بار. سوندىقتان، سول ناۋرىزعا قاراي بولار، بۇيىرسا.

ساراپشى ءسوزى

نۇرلان ەرىمبەتوۆ، ساياساتتانۋشى:

- بۇل ەندى بولمايتىن اڭگىمە. قۇرىلتايدى قولدامايمىن. جارايدى، ءبىر-ءبىرىمىزدى، جەگجاتىمىزدى، جەتى اتامىزدى ءبىلۋىمىز ءجون شىعار. بىراق ساياساتقا كەلگەندە، زاڭدا جازىلعان جولدارمەن ءجۇرۋ كەرەك. ءبىزدى بىرىكتىرەتىن رۋ-تايپا ەمەس، ساياسي ماقسات. باسىمىزدى قوساتىن ساياسي ارمان دەسە دە بولادى. قۇرىلتايشىلار پارتيا يا قوزعالىس قۇرىپ جاتسا، اڭگىمە باسقا. ال، قۇرىلتايعا جينالدىق دەيىك، وندا شەشىم قابىلدانسا، ونى قالاي جۇزەگە اسىرادى؟ زاڭدىق كۇشى جوق قوي... دەمەك، بۇنىڭ بارىنە بەرەر انىقتامام - «رومانتيكا». قۇرىلتاي دەگەن وتكەن ءداۋىردىڭ ەلەسى عانا، قازىر ءبارىن زاڭ جولىمەن جاساۋ كەرەك ەكەنى بەلگىلى شىعار. ەكىنشىدەن، وسى جيىن توڭىرەگىندە جوندەپ ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى بولماعان سوڭ، باسقا ازاماتتار تاراپىنان تۇسىنىسپەۋشىلىك تۋىنداپ جاتىر. ءبىر-بىرىنە سەنىمسىزدىكپەن قاراي باستادى. بۇل ەندى، قاۋىپ ەمەي نەمەنە؟

«حالىق ءسوزى» گازەتى