قازىر اقپارات قۇرالدارى ارقىلى: «قىتايداعى قازاقتاردى قىرىپ-جويىپ جاتىر» دەگەن سۋىق حاباردى كۇندە وقىپ، كۇندە ەستۋگە بولادى.

راس، قىتاي الىپ ەل. الىپ يمپەريالار ءوزىنىڭ السىرەگەن تۇسىندا نەمەسە ءوز ىشىنەن ىرىرتكىش كۇشتەردىڭ كوبەيگەن كەزىندە، سىرتقى جاۋلاردان قورىقىپ، قورعانعان كەزىندە وسىنداي جانتالاسقا بارادى.

ايتالىق، ستالين حالىقتى نەگە قىردى، نەدەن قورىقتى؟ اقىرى ءوزى قورىققان قۇدىققا قۇلاپ، يمپەرياسى تارادى. ءستاليننىڭ سويىلىن سوققان شىڭ شىساي حالىقتى قىردى. ول 20 مىڭ قازاقتىڭ كوزىن قۇرتسا، قازاق باتىرلارى ونىڭ 60 مىڭعا جاقىن ارمياسىن شىعىنعا ۇشىراتتى. جانە دە سوڭى جاڭ كايشىنى پانالاپ، تايۋانعا قاشۋىنا ۇلاستى. ماۋ زىدۇڭنىڭ «مادەنيەت توڭكەرىسىن» جۇرگىزىپ، سىرتقى ەسىكتى تارس بەكىتىپ الۋى دا سونداي قورقىنىشتان ەدى. ونىڭ دا ارتى قازىلدى، تۇقىمى تۇزداي قۇرىدى. دەمەك، حالىققا قاندى قاقپان قۇرعان بۇدان بۇرىنعى زورلىقتى كۇش يەلەرىنىڭ سونداي قورقىنىشى، حالىقتى ۇرەيلەندىرىپ، قىسىممەن ۇستايمىن دەۋىنىڭ سوڭى – ءبارى بىردە تراگەدياعا سوعىپ وتىرعان.

بۇگىنگى قىتاي قوعامى جالعىز قازاقتاردى عانا قىسىپ وتىرعان جوق. ون قىتايدىڭ اراسىنا شاعىن ۇلتتاردان (قازاق، ۇيعىر، موڭعول، دۇڭگەن، ت.ب.) بىرەۋىن قوسىپ، ەكى ەتتىڭ ورتاسىنا ءبىر ماي قىستىرعانداي قاقتاپ جاتىر. باستى ويلاعانى – ءوزىنىڭ ىشكى قاۋىپسىزدىگى. ال ىشكى قاۋىپسىزدىكتى بۇلايشا نىعايتۋ – قورقىنىشتىڭ نىشانى. «نەدەن قورىقساڭ، قاتەرىڭ سودان» دەگەندەي، بۇل –يمپەريانىڭ ىشىندە ءىرۋ بار دەگەن ءسوز. ءجا، ول ۇزاق جانە ساياسي اڭگىمە.

قازاقتار جايىنا ورالايىق. تاعدىر كەيدە ادامداردىڭ قولىنا مۇمكىندىك بەرەدى. قىتايداعى قازاقتاردىڭ 26 جىلدان بەرى ەلىنە ورالا الماۋى ءبىر قاراعاندا قولداعى بار التىن كەزەڭىن وتكىزىپ العانداي وكىنىشتى كورىنەدى. شىن مانىندە ءالى دە بولسا جەلىمىز وڭنان تۇر دەۋدىڭ مۇمكىندىگى بار. قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى دوس، كورشى ەلدەر. الدە بىرەۋلەر ۇرانداتقانداي، قىتاي قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قازاقستانعا باسىپ كىرۋىنىڭ ەشقانداي نەگىزى جوق. ەكى ەل ءوزارا شەكارا جانە بەيبىتشىلىك كەلىسىمدەرىنە قول قويىپ، «التى الاسى، بەس بەرەسىمىز جوق» دەپ ءسوز بايلاسقان. ودان قالسا قىتايلاردىڭ الەمدىك قاتەرىنە كوز سالىپ، ولاردىڭ قىبىر-جىبىرىن اڭدىپ وتىرعان حالىقارالىق ۇيىمدار ءبىر ەلدىڭ ەكىنشى ەلدى جاۋلاۋىنا، باسىپ كىرۋىنە ەشقاشان جول بەرمەيدى. الىستاعى اقش تۇگىلى قىتايدىڭ كورشى دوسى بولىپ وتىرعان رەسەيدىڭ ءوزى «شەتكى ءۇي كوشسە، ورتاڭعى ءۇي شەت بولادى» دەگەندى جاقسى بىلەدى. وزگە ەلدىڭ وتارلانۋى ارقىلى ءوز ەلىنىڭ مۇددەسىنە ءتيىمسىز بولاتىن كەلەڭسىزدىكتەردى كۇنى بۇرىن اڭدايدى. بۇگىنگى دۇنيە ەلدەرىنىڭ كوبى الاڭ كوڭىلمەن قىتايعا ساقتىقپەن قارايدى. شىن مانىندە قىتايدىڭ كورشىلەرىن اسكەري كۇشپەن جاۋلاپ العانى تۋرالى دەرەك جوقتىڭ قاسى. قىتاي ەلى «ءشۇرشىت» اتانعان جوڭعار كەزىندە ابىلايمەن قاقتىعىسىپ قالعان تۇسىنىڭ وزىندە ارمياسىن تەز شەگىندىرىپ اكەتكەن. شياڭ گاڭ (گونگوك), اۋمىن (ماكاو), تايۆان، ت.ب. ەجەلگى ءوز تەرريتورياسى بولعان جەرلەرگە يەلىك جاعىندا دا كەزىندەگى كەلىسىم-شارتسىز، ارتىق قادامعا بارعان ەمەس.

الايدا، بۇل انىقتامالار قىتايلار «سۇتتەن اق، سۋدان تازا» دەگەندى بىلدىرمەيدى. «ولار ءجۇز جىلدا قايتقان كەك – تەز قايتقان كەك» دەپ تەك قانا مىسىقتابانداپ جىلجۋدى باستى ۇستانىمى ەتكەن. جانە دە اشىق جاۋلاۋدان، جاۋلاسۋدان كورى «اقىل-ايلامەن الۋ» امالىن اتا جولى رەتىندە ءبىرىنشى ورىنعا قويادى. «ۇلى قورعان» اتانعان قامالدىڭ ىشىندەگى بۇل حالىقتىڭ اقىرىن-اقىرىن جىلجىپ، قازىرگىدەي بايتاق تەرريتوريانى باعىندىرۋى سونداي ايلالى امالدارىنىڭ جەڭىسى.

بۇگىنگى قىتاي اۋماعىنداعى ەجەلگى تۇركىنىڭ جەرىن ماڭگىلىككە باۋىرىنا باسىپ قالۋى ءۇشىن ولار قولىنان كەلگەنىن ايامايدى. جاقىندا عانا قحر توراعاسىنىڭ: «ءبىز بىرەۋدىڭ جەرىنە كوز الارتپايمىز، بىرەۋدىڭ ءبىزدىڭ جەرگە كوز الارتۋىنا دا جول بەرمەيمىز»، - دەۋى سول ەسكى جارانىڭ تىرنالۋىن ەمەكسىتكەنى ەدى. ونىڭ كەيبىر ناقتىلى مىسالدارى جوڭعاردان بوساعان ەجەلگى تۇركى جۇرتىنا قازاقتاردىڭ قايتا قونىستانۋى بارىسىنداعى كۇرەستەن كورىنگەن بولاتىن. ناقتىلاپ ايتقاندا، ەدىل بويىنداعى قالماقتاردى جوڭعاردان بوساعان جەرگە قونىستاندىرىپ، قازاق كوشىنە توسقىندىق جاساۋ يدەياسى ەرتەدە قالاي قالىپتاسسا، قازىردە سولاي جالعاسىپ وتىر. بۇگىنگى قىتاي اۋماعىنداعى قازاقتار قونىستانعان وڭىرلەرگە شىڭعىسحاندى دارىپتەپ، موڭعولدان، جوڭعاردان قالعان كەيبىر ەسكەرتكىشتەردى قايتا جاڭعىرتۋ ارقىلى «بۇل سەنىڭ جەرىڭ ەمەس، جوڭعاردان بوساتىپ العان ءوز جەرىمىز» دەگەن ءپاتۋاسىن ايتۋدا.

بىردە مىناداي ءبىر قىزىق جايت بولىپتى. قىتاي توراعاسى سي تسزينپين بەرليندە گەرمانيا كانتسلەرى انگەلا مەركەلگە كەزدەسىپ، وعان تارتۋ-تارالعى ۇسىنسا، نەمىس باسشىسى وعان يوگان ماتتياس حازەن اتتى ماتەماتيك، استرونوم، كارتوگرافتىڭ 1740 جىلى سىزعان بايىرعى كارتيناسىن سىيلاعان ەكەن. باسىندا بايقاماي قۋانا قابىلداعان قىتاي باسشىسى سوڭىندا بارىپ، «اتتەگەن-اي» دەپ سان سوعىپ، بارماق تىستەپ قالسا كەرەك. سەبەبى، الگى كارتادا قازىرگى قىتاي تەرريتوياسىنىڭ  جارتى بولىگى، ياعنىي، ىشكى موڭعول، مانجۋريا، شىنجاڭ، حاينان، تايۆان جانە تيبەت ءۇستىرتى مۇلدەم كورسەتىلمەگەن دەيدى.

دەمەك، ەكى ميلليارد حالىقتى قالاي اسىرايمىن دەپ تارىققان سي توراعانىڭ باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزداعان ساتتەردە جامان تۇستەردەن شوشىپ ويانۋى ابدەن مۇمكىن عوي. ول جامان ءتۇس، ارينە، ەجەلگى ھۇن، تۇركى، موڭعول دەگەن التىن ارقاۋعا قوساقتالعان كوشپەندىلەردىڭ باس بىرىكتىرىپ، اتقا ءمىنۋى، «جاۋ بولىپ جاعاعا جارماسۋى، ءبورى بولىپ ەتەكتەن الۋى». ەندەشە، كەڭەستىك كەزەڭدە «ءساتتى» بولىپ كورىنگەن «ءتۇپ تامىرىمەن وتاۋ، جورگەگىندە تۇنشىقتىرۋ» قاعيداسى بويىنشا كۇدىك-كۇماننىڭ شەكەسى قىلتيسا بولدى، باسىمەن قوسا شاۋىپ ءتۇسىرۋ – ولاردىڭ قازىرگى ۇستانىمى.

ەندى ويلاپ كورىڭىز، سىرتقا الىپ اجداھا بولىپ كورىنگەن يمپەريانىڭ ءوز ىشىندە كەۋلەپ جاتقان قانشا قاندى ءىرىڭى بار. ەركىن دەموكراتيانى اڭساعان قىتايدىڭ وزىق ويلى زيالىلارى ءبىر عانا «كوممۋنيستىك جۇيەنى»، «ورتاق قازاندى»، «ءبىر پارتيالى ديكتاتۋرانى» سۇيمەيدى. ءبىر ەل ەمەس، كوپ قىتايلى ەل بولىپ تا الەم ەلدەرىمەن بوي تەڭەستىرەتىن شتاتتىق باسقارۋ جۇيەسى سىندى ەجەلگى «بەكتىك» باسقارۋدى ويلايتىندار دا از ەمەس. ءتىپتى كومۋنيستەردى ەمەس، گومينداڭشىل قارا قىتايلاردى ارتىق كورەتىن قانشاماسى بار.  وسىنداي «ىشكى قاۋىپكە» سىرتتان كوز الارتاتىن اقش ىقپالىن قوسىڭىز. ەندەشە «سىرتتان ساقتانۋدىڭ جولى – ءىشتى تازالاۋ» دەپ بىلەتىن ولار ەسەك ءمىنىپ ەرەۋىلگە شىققان ۇيعىردى دا، اتقا ءمىنىپ ارانداتپاسىن دەپ قازاقتى دا تارپا باس سالۋعا دايىن. ستالين، شىڭ شىسايدىڭ زۇلماتتى كۇندەرى باسقاشا بەينەمەن باس كوتەرىپ، تاريحي وقيعالاردىڭ قايتالانىپ قالۋى مۇمكىن دەگەن ۇرەي بۇگىنگى قىتاي بيلىگىنىڭ بويىن بۋىپ بارادى.

ولاي بولسا، تالاي وت پەن سۋدان امان وتكەن قازاقتار نە ىستەۋ كەرەك؟

ەرەۋىلگە شىعۋ كەرەك پە؟ جوق، قىتاي وكىمەتى ونسىزدا ءتۇرتىپ قويىپ، سونداي سۇمدىقتىڭ شەتى كورىنسە، «تەرروريست»، «شىعىستۇركىستانشىل»، «شەتپەن بايلانىسىپ، وتاندى اۋدارماق بولدى» دەپ  سىنىققا سىلتاۋ ىزدەۋدە. بولماشى كىنامەن تىرناعىنا ىلىنگەن تالايدى باس بوستاندىعىنان ايىرىپ، تەمىر تورعا توعىتىپ جاتقانىن اقپاراتتان اڭداپ وتىرمىز.

ۇندەمەي قويۋ كەرەك پە؟ جوق، ءۇنسىز قالۋعا بولمايدى. تاريح قايتالانادى دەمەكشى، شىنجاڭ تاريحىندا مۇنداي كەزەڭدەر كوپ بولعان. 1951 جىلى قىتاي قىزىل ارمياسىن باستاعان ۋاڭ جىن گەنارالدىڭ ارمياسى الدىنداعىنى قىناداي قىرىپ، وسپان باتىر باستاعان باھادۇرلەردى قۇرتقان سوڭ، سولاردىڭ «قۇيىرشىعى» دەپ ۇيعىر مەن قازاقتى سوتتى-سوتسىز اتا بەرەتىن ءبىر زامان بولدى. اسىرەسە، 1952 جىلى 1937-1938 جىلعى قىرعىنداعىداي سۇراۋسىز اتا بەرۋ داستۇرگە اينالىپ، تالاي مۇسىلماننىڭ باسى دوپشا دومالاپ ەدى. سول تۇستا وزىق ويلى ۇيعىر، قازاق ازاماتتارى حالىقارالىق ۇيىمدارعا جانە قىتاي توراعاسى ماۋ-دىڭ اتىنا ارىز حاتتار جىبەرىپ، قىرعىندى توقتاتۋىن تالاپ ەتكەن. بۇدان حابار تاپقان قىتاي ورتالىق پارتيا كوميتەتى شۇعىل جيىن شاقىرىپ، ۋاڭ جىندى بەيجىڭگە قايتارىپ العان. ءارى وعان «جەر رەفورماسىن جۇرگىزۋدە سولشىلدىق قاتەلىك وتكىزدى» دەگەن ايىپ تاققان. ىزىنشە حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ ىقپالىمەن شىنجاڭ سەكىلدى از ۇلتتار مەكەندەگەن ءوڭىردى باسقارۋعا «ۇلتتىق تەرريتوريالى اۆتونوميا ساياساتىن» قولدانعان ەدى. الداپ-ارباۋ سەكىلدى اتقارىلعان زاڭنىڭ باسى ءتيىمدى باپتارمەن شاعىن ۇلتتارعا پايدالى بولعانمەن، سوڭى سابان قاعازداعى سايعاقتىڭ ءىزى بولىپ  قالا بەردى.

دەمەك، وسى تاجىريبەنى نەگىزگە الىپ، شىنجاڭدا بولىپ جاتقان «اسىرا سىلتەۋشىلەردى» اشكەرەلەگەن ناقتىلى حاتتار جازىلىپ، حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارىنا جانە قىتايدىڭ ورتالىق پارتيا كوميتەتىنە، باس پروكۋراتۋراسىنا جولداۋ كەرەك. جانە دە قىتاي زاڭدارىنىڭ، ونىڭ ىشىندە اۆتونوميا زاڭى باپتارىنىڭ ورەسكەل بۇزىلىپ وتىرعانى جايىندا ناقتىلى دالەلدەر بولۋى قاجەت. بۇعان «ارعى بەتتەگى» قازاق زيالىلارى زاڭدى قۇقىقتارىن پايدالانا وتىرىپ كىرىسۋى قاجەت، مۇمكىندىك بولعاندا بەيجىڭگە تىكەلەي بارىپ، ناقتى جاعدايدى مالىمدەۋى كەرەك.

ءبىز نە ىستەي الامىز؟ بۇل سۇراقتى قازاقستاندىق ازاماتتاردىڭ بارىنە قويۋعا بولادى. سونىڭ ىشىندە شەتتەگى قازاقپەن جۇمىس ىستەيتىن سىرتقى ىستەر مينسترلىگىنىڭ كونسۋلدىق باسقارمالارى، ىشكى ىستەر مينسترلىگى، ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينسترلىگى، مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى، ت.ب. ورىنداردىڭ قۇلاعىندا وتىرعان ازاماتتار الىستاعى اعايىننىڭ اتاجۇرتقا ورالۋىنداعى بارلىق كەدەرگىلەردى الىپ تاستاۋى كەرەك. ناقتىلاپ ايتقاندا ۆيزا، كەدەن، تىركەلۋ، ىقتيارحات، ازاماتتىق الۋ، وقۋعا ءتۇسۋ، جۇمىسقا ورنالاسۋ، مەديتسينالىق جاردەم، ءۇي، جەر الۋ، ت.ب. جۇمىستاردىڭ بارىندە قانداس باۋىرىنا دەگەن بارلىق جەڭىلدىكتەر جاسالۋى كەرەك. ودان قالسا، وسىنداعى قازاقى قانى تاسىعان زيالى قاۋىم وكىلدەرى سىرتقى ىستەر مينسترىلىگى ارقىلى ورتاق حاتقا قول قويىپ، ونى قىتاي سىرتقى ىستەر مينيسترىنە جانە ولاردىڭ وسىنداعى كونسۋلدىق باسقارماسىنا تابىستاپ، جاۋاپ بەرۋىن تالاپ ەتۋى شارت. پارلامەنتتە دەپۋتاتتار بۇل ماسەلەنى وزەكتى وقيعا رەتىندە قوزعاۋى ءتيىس. مۇندايدا قازاق: «جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل»، «دوسى كوپتى جاۋ المايدى»، «ءوزىڭدى ءوزىڭ سىيلاساڭ جات جانىنان تۇڭىلەر» دەگەن سوزدەردى قولدانادى. ءوز باۋىرىڭدى ءوزىڭ جارىلقاي الماي وتىرىپ وزگەدەن قانداي قايىر، مەيىر كۇتەسىڭ!؟

اتالعان قۇقىقتىق جۇيەلەرگە بايلانىستى كورسەتىلەر كومەك زاڭنىڭ اياسىندا بارلىق مۇمكىندىكتەردى قاراستىرىپ ىسكە اسسا، رەسمي ەمەس مەكەمەلەر مەن ۇيىمدار: ءبىلىم، ونەر، مادەنيەت سالالارى رۋحاني كومەك كورسەتۋگە مىندەتتى. ناقتىلاپ ايتقاندا، شەت جۇرتتا وتىرعان 5 ميلليون قازاقتىڭ جاناشىرى – قازاق. ءتۇپ قازىعى – قازاقستان. ارقا تىرەگى، ساناسىنداعى اسقارى، كوڭىلىنىڭ مەدەۋى وسى ەل – ءبىزبىز. ولاي بولسا، انانىڭ بالاعا ارنالار ماحابباتى، وردالى قارا شاڭىراقتىڭ وتاۋعا جاسالار اتالىق باۋىرمالدىعى – قازاق ەلىنىڭ، قازاق ازاماتتارىنا تۇسكەن سىناق. قازاق مەملەكەتى قازاق ءتىلدى باسىلىمدار، كينو-تەاتر، ءان-كۇي، قولونەر، ت.ب. ۇلتتىق قۇندىلىقتارىنىڭ ءبارىن ولاردىڭ كادەسىنە تەگىن ۇسىنۋى كەرەك. ەندىگى ءوسىپ كەلە جاتقان وسپىرىمدەرىنىڭ  ساناسىنا ءار كۇنى قازاق ەكەنىن سالىپ، جاڭعىرىق تۋدىرىپ وتىراتىن مەحانيزيم جاساۋىمىز قاجەت. ات ءىزىن سۋىتپاي ولارعا بارىپ-كەلىپ تۇرساق، ولاردى ۇنەمى شاقىرىپ، قوناق رەتىندە سىيلاپ وتىرساق، اعايىنشىلىق ۇزىلمەيدى. ءۇمىتى جوعالمايدى.

الىستاعى اعايىننىڭ تابانىنا كىرگەن شوگىر – مەنىڭ ماڭدايىما كىرسىن دەيتىن انا وتان، اتا جۇرتتىڭ التىن مەيىرى وسىندايدا كورىنسە كەرەك-ءتى. كەيدە شەتەلدەگى قازاقتارعا قاتىستى قانداي دا ءبىر شىر-پىر بولار جاعداي تۋا قالسا، كوبىندە سول ەلدەن ورالعان ازاماتتار الدىمەن كوزگە تۇسەدى. ءتىپتى، اركىمنىڭ ءوزى مەنشىكتەپ العان ەلى، جەرى، ءجۇزى، تاقىرىبى بار سياقتى بولىپ، باسقالارى قاراپ تۇراتىن جايلار دا كەزدەسەدى. ءدىن اياققا تاپتالدى دەسە، ول دىندارلارعا عانا كەرەك سياقتى. ءتىل دەسە ونى ءتىل جاناشىرلارى قولعا الۋ كەرەكتەي سەزىلەدى. قىتايداعى قازاقتار جايى ءسوز بولا باستاسا، كوبىندە سول توپىراقتان كەلگەندەر كوزگە ءتۇسىپ، باسقالار «سوڭى نە بولار ەكەن؟» دەپ، سانادان تىسقارى سابىرعا ەرىك بەرەتىندەي بولادى. وسىندايدا اتالارىمىز: «التاۋ الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى، تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى»، «بىرلىك بولماي تىرلىك بولمايدى» دەگەن عوي. ساقتىق، ارينە، اركىمنىڭ ءوز باسىنا جاقسى شىعار، بىراق تۋعان حالقىڭ، تۋعان توپىراعىڭ، وتانىڭ، جان باۋىرىڭ وتقا وراناتىنداي بولسا، سوقا باسىڭدى امانداپ، التىن كەسەمەن سۋ ىشكەنىڭ كىمگە كەرەك!

قىتايداعى قازاقتار تۋرالى ءسوز بولعاندا ولاردىڭ باسىنا ءتونىپ كەلە جاتقان تاعى ءبىر قاتەر – ولاردىڭ ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنەن كولەڭكە ىزدەۋ. ونداعى دىندەس باۋىر – ۇيعىرلار اراسىندا وسىدان ءبىراز بۇرىن ءدال وسىنداي «تىرناق استىنان كىر ىزدەۋشىلىك» جۇرگىزىلگەن ەكەن. ۇيعىردىڭ ءبىر قالامگەرىنىڭ تەرەزە جاقتاۋىنا قونعان ءتۇز كەپتەرى مەن قاماقتا وتىرعان ءۇي كەپتەرىن مۇڭداستىرعان مىسال اڭگىمەسى تىرناققا ءىلىنىپ، اقىرىندا اۆتورىنىڭ سوتتى بولعانىن ەستىگەنبىز. قىتايدىڭ قۇلجا قالاسىندا توي وتىكىزىپ، اتاسىنىڭ اتىن اتاعانىنا كىنالى بولعان وسپان باتىردىڭ نەمەرەسى دە تۇرمەدە جاتىر.

الدە قايدا ەسىمىزدەن شىعىپ بارا جاتقان ەسكى ىندەتىمىزدىڭ ءبىرى –  تالانتسىزداردى تالانتتىلارعا قايراپ سالىپ، كوك بورىلەردى كوپ يتكە تالاتۋ ەدى. يمپەريالارعا قۇلدىققا ساتىلعان تالاي قازاق بالاسى اتاسىن ساقالىنان سۇيرەپ وققا ۇستاپ بەرگەن زامان بولعان. كەلمەسكە كەتكىر سول كۇندى قىتاي قوعامى قايتا «ءتىرىلتىپ»، «ادەبيەتتەگى تازالاۋ ناۋقانىنا» كىرىسكەن سىڭايلى. ارينە، كىم قالاي جازدى، ءوز ۇلتىنا، وتانىنا قالاي بۇيرەك بۇرىپ، «ورتاق وتان – جۇڭحۋاعا» قالاي قارسى تۇرعىسى كەلدى؟ – دەيتىندەي ساندىراقتار تالاي ساڭلاققا تۇساۋ سالىپ قانا قويماي، سانانى شارشاتىپ، اعايىندى ارانداتارى ايدان انىق.

ەندەشە، ەل بولىپ، ەر بولىپ، ورتاق ۇلتتىق ويعا جينالىپ، قامالدى قالىڭداتىپ، قالقاندى سايلاۋىمىز كەرەك. جات جۇرتتا جاناشىرسىز قالعان قانداستارىمىز جالعىز شىرپىداي سىنىپ بىتكەنشە سىناي قاراپ وتىرساق، ەلدىگىمىز، مەملەكەتتىگىمىز قايدا؟! وزگە ۇلتتىڭ تەلەگەيىنە جۇتىلىپ بارا جاتقان باۋىرلاردى قۇتقارماساق، جاۋ قولىندا قالعان جالعىز ۇل ءۇشىن قان كەشكەن بابالار رۋحىنا قيانات جاساعان بولامىز! بۇل جۇك – قانى قازاق ازاماتتىڭ بارىنە پارىز. ول مەيلى جەر شارىنىڭ ارعى بەتى – امەريكا قۇرلىعىندا دوللار ساناپ ءجۇرسىن، ول مەيلى قۇران قۇشاقتاپ اراب توپىراعىندا وتىرسىن، ول مەيلى كوز جاسىن كولدەتىپ جات جۇرتتا جاۋتاڭداپ ءجۇرسىن، ول مەيلى «التىن عاسىرىم» دەپ اق وردادا الشاڭداي باسسىن – ءبارى، ءبارى قانداس قازاعىنا كۇيىنۋى، وعان كومەكتەسۋدىڭ جولىن قاراستىرۋى قاجەت! اتالار قانىنان اعىپ جەتكەن التىن تۇيىرشىكتەر ءبىزدى ءدال وسىلاي بىرىگۋگە، ۇلتتى ساقتاۋعا، قۇرىپ جوعالماۋعا شاقىرادى. ويكەنى ءبىزدىڭ ءدىنىمىز – يسلام، ءتۇبىمىز – تۇرىك، ۇلتىمىز – قازاق. ءبىز ەشقاشان وسال بولۋعا قاقىلى ەمەسپىز!

ءجادي شاكەنۇلى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ، ەۋرازيا جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى. حالىقارالىق شىڭعىسحان اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى

Abai.kz