كەزىندە اتاقتى «كاپيتالدىڭ» اۆتورى كارل ماركس دەگەن دانىشپان: «ەۆروپانى ءبىر ەلەس كەزىپ ءجۇر. ول -  كوممۋنيزم ەلەسى» دەگەن ەكەن. الەمدە سوتسياليزم مەن كوممۋنيزمنىڭ نەگىزىن سالۋشى اقساقال وسى ءسوزدى تەگىن ايتپاسا كەرەك. قانشاما مەملەكەتتە توڭكەرىس جاسالسا دا سوتسياليستىك قوعام سيىرقۇيمىشاقتانىپ، اقىرىندا ىدىراپ تىنعان جوق پا؟! ال، وكىنىشكە وراي ادامزاتقا ارمان بولعان كوممۋنيزم راسىندا دا سول ەلەس كۇيىندە تاريح قويناۋىنا كەتتى!

20 عاسىردىڭ سوڭىندا «كسرو» دەپ اتالاتىن الىپ يمپەريا ىدىراعان سوڭ ونىڭ قۇرامىنداعى وداقتاس رەسپۋبليكالار ءوز الدىنا تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعانىنا دا مىنە، شيرەك عاسىردان اسىپتى! ەندىگى جەردە وسى رەسپۋبليكالاردا كەرىسىنشە «كاپيتاليزم» ەلەسى ارشىنداي باسىپ، قالاعان سالاسىندا «سىردىڭ سۋى سيراعىنان كەلمەستەن» قاراپايىم حالىقتىڭ بايلىعىن ارمانسىز كەشىپ ءجۇر.اتتەگەن-ايى سول، ۇلى دالادا ات ويناتقان قاسيەتتى حاندار مەن باتىرلاردان كۇللى قازاققا مۇرا بولىپ جەتكەن ۇشان-تەڭىز جەر استى مەن ۇستىندەگى بايلىقتى شايقاپ ءىشىپ، تويىنا كەكىرىپ، ورىنسىز سەكىرىپ جۇرگەن كاپيتاليستەردىڭ سانى تىم از بولىپ تۇر!كۇن سايىن ايتىلىپ جاتقان ءتۇرلى ۇراندار مەن باعدارلامالاردىڭ ءسوزى جاقسى-اق! وندا ايتىلاتىن باپتارى دا قانداي كەرەمەت! جەمە-جەمگە كەلگەندە قولعا ۇستالمايتىن، ۇستاتپايتىن كوشپەلى التىن سەكىلدى.

ماسەلەن، سوڭعى جىلدارى حالىقتى باسپانامەن قامتۋ ماقساتىندا قانشاما باعدارلامالار جاسالدى دەسەڭىزشى؟! سول باعدارلامالاردىڭ بىردە-بىرەۋىنىڭ عۇمىرى ۇزاق بولمادى. ويتكەنى قوعامدا جەڭ ۇشىنان جالعاسقان جەمقورلىق ءورشىپ تۇر. «بايتەرەك» حولدينگ كومپانياسىنىڭ بۇرىنعى باستىعى بيشيمباەۆ، الماتى قالاسىنىڭ بۇرىنعى اكىمى حراپۋنوۆ سياقتى جەمقورلاردى ونداپ، جۇزدەپ اتاۋعا بولادى. كەيدە مەن تاڭ قالامىن; اينالدىرعان 25-26 جىل بەدەرىندە وسىنشاما قىلمىسكەرلەردى دۇنيەگە اكەلگەن بىزدەگى قوعامدىق قۇرىلىستى قالاي اتاۋعا بولادى؟ جابايى كاپيتاليستەردەن قۇرالعان قورقاۋلار  قوعامى دەيمىز بە؟ قوعامدا كۇن سايىن ۇستالىپ جاتقان پاراقورلاردىڭ  ءبارى نەگە مەملەكەتتىك  ورگانداردىڭ ساپىنان شىعۋدا؟ ەلباسى بەرگەن تاپسىرمالار نەگە دۇرىس ورىندالمايدى؟

كەيدە مەن ويلايمىن، ءبىزدىڭ قازاق قوعامىن، اسىرەسە جوعارى ەليتانى جاعىمپازدىق ەلەسى كەزىپ جۇرگەن سياقتى!ماڭىزدى باعدارلامالارعا «نۇر» ءسوزىن قوسىپ، كەزەكتى ناۋقاندى  جارنامالاۋدا الدىمىزعا جان سالمايمىز. جاستارعا، قاراپايىم حالىققا ارنالعان قولجەتىمدى باسپانا باعدارلاماسىنىڭ باعى ءبىر اشىلماي-اق قويدى!قانشا قۇبىلتسا دا ءبارى ءبىر قولجەتىمسىز بولىپ  وتىر!الماتى مەن استانا، باسقا ءىرى قالالاردىڭ باسشىلارى بالەنباي شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىندى، بالەنباي ميلليارد تەڭگە قاراجات جۇمسالدى دەپ جارىسا بايانداعانىمەن، باسپاناسىزدار سانى ازايماي-اق تۇر.سالىنسا سالىنىپ جاتقان شىعار... ال، سول ۇيلەردىڭ قۇنى نەگە تىم قىمبات؟

ورتاشا جالاقى مەن رىنوكتاعى جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ قۇنى اراسىنداعى بالانستىڭ ايىرماشىلىعى جەر مەن كوكتەي! سەنبەسەڭىز، كەز كەلگەن شەنەۋنىك ورتاشا 70-80 مىڭ نەمەسە 100 مىڭ تەڭگە جالاقىمەن يپوتەكاعا ءبىر-ەكى بولمەلى پاتەر الىپ كورسىنشى، ءسويتىپ دالەلدەسىنشى ، جاستارعا ۇسىنىپ وتىرعان باسپانالارى راسىندا دا قولجەتىمدى مە؟ مەنىڭشە تۇرعىن ءۇي قۇنىنىڭ ارزانداماي، كۇن سايىن كوتەرىلۋىنە الەمدىك داعدارىستىڭ ەشقانداي دا قاتىسى جوق!قازاقتىڭ سانىن كوبەيتەمىز، ماڭگىلىك ەل بولامىز دەسەك، ءبىرىنشى كەزەكتە جالدامالى پاتەردى كەز كەلگەن قازاقستاندىق ازامات قيىندىقسىز، ءتيىمدى تالاپتار بويىنشا الاتىنداي جاعداي جاسالۋى كەرەك.

ەكىنشى ماسەلە، جالدامالى پاتەرلەردى، بەلگىلى ءبىر كەزەڭدە، ماسەلەن، 5-10 جىلدان كەيىن، وزىندىك قۇنىن تولەپ بولعان سوڭ جەكەشەلەندىرۋگە دە رۇقسات ەتۋ كەرەك.وسىنشاما استا-توك بايلىقتىڭ ۇستىندە وتىرىپ، باسپانا ماسەلەسىن شەشە الماساق، وندا الەم جۇرتشىلىعى الدىندا  نەسىنە وتىرىك ماقتانامىز؟ «قازاقستان -2030»، «قازاقستان – 2050» باعدارلامالارى كوممۋنيزم ەلەسى سياقتى بولماۋى ءۇشىن، بولاشاققا تولىققاندى دامىعان وركەنيەتتى ەل ەسەبىندە جەتۋىمىز ءۇشىن، ۇلتىمىزدىڭ باستى – باستى ماسەلەلەرىن ادىلەتتى تۇردە شەشۋدى قاراستىرۋىمىز كەرەك. ءبىر عانا مىسال: ىرگەمىزدەگى الىپ كورشىمىز قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىندا حالىقتى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى الدەقەشان شەشىلىپ قويعان دەپ ەستيمىز. ءبىر جارىم ميلليارد حالىق پەن 18 ميلليون حالىقتىڭ ايىرماشىلىعىنا ءمان بەرە وتىرىپ، ءسال-ءپال ويلانساق، بىزدەگى باسپانا ماسەلەسىن شەشۋ سونشالىقتى كۇردەلى دە،  قىمبات تا ەمەس ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى.تەك قانا بار بايلىقتى ۋىسىندا ۇستاپ وتىرعان ساناۋلى كاپيتاليستەردىڭ نيەتى تارىلماسا عوي، شىركىن؟!

180 ميلليون ەمەس، بار-جوعى 18 ميلليون عانا حالىقپىز.ال، جەرىمىزدەن مەندەلەەۆ عۇلامانىڭ بەلگىلەپ كەتكەن 100-دەن استام  باعالى رۋدالارى وندىرىلەدى. مەملەكەتىمىزدىڭ جەر كولەمى الەمدەگى 200-گە جۋىق مەملەكەتتەردىڭ اراسىندا 9-شى ورىندى يەلەنەدى...تاعى دا اتتەگەن-ايىمىز سول... بىردە ءبىر سوتىق، بىدە ءبىر گەكتار جەر تەلىمى مەملەكەتتىك رەزەرۆتەردە بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن ساقتالماپتى!  ارىسى جارىق دۇنيەدە قازاق ۇلتى پايدا بولعالى، بەرىسى 25 عاسىر بويى سوناۋ عۇندار مەن ساقتار، تۇركىلەر مەن قىپشاق بابالاردان مۇرا بولىپ، بىلەكتىڭ كۇشىمەن، نايزانىڭ ۇشىمەن ساقتالىپ، قازاقستان اتتى تاۋەلسىز مملەكەتكە امانات بولىپ جەتكەن ۇلى دالا ەلىنىڭ نەگىزگى قوجايىنى، يەسى قازاق  ۇلتى.

ولاي بولسا قازاقتاردىڭ ءوز جەرىندە ەمەن-جارقىن، استا-توك مولشىلىقتا ءومىر سۇرۋگە تولىق قۇقى بار!ات توبەلىندەي كاپيتاليستەر كەز كەلگەن  ۇلتتىق ماسەلەنى شەشكەندە حالىقپەن ساناسۋعا ءتيىستى.مىنە، سولاردى  قازىرگىدەي داعدارىس كەزىندە ەكونوميكا مەن الەۋمەتتىك سالانىڭ لوكوموتيۆى بولۋعا مىندەتتەيتىن ارناۋلى زاڭنامالار قابىلدايتىن كەز كەلدى! قولدان جاسالعان قازاق كاپيتاليستەرى دە مەملەكەتتىك زاڭدارعا باعىنۋعا مىندەتتى.ولاردى وسىنداي استا-توك بايلىققا كەنەلتكەن ۇلى قازاق حالقى ەكەنىن ۇمىتپاعاندارى ابزال.مەنىڭ  ايتقان پىكىرىمدى ەل تىزگىنىن ۇستاعان لاۋازىمدى ازاماتتار دۇرىس تۇسىنەدى، ورىندى شەشىمدەر شىعارادى، ۇلتىمىز ءۇشىن ۇتىمدى باعدارلامالار جاساۋعا مۇرىندىق بولادى دەپ ويلايمىن.

جاڭابەك تويبازاروۆ

Abai.kz