قازىر ەلىمىز «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋدا وتكەنىمىز بەن تاريحىمىزدى قايتا قاراپ، بارىمىزدى قاستەرلەۋ، جوعالتقانىمىزدى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن جۇيەلى جۇرگىزىپ جاتىر. بۇعان قوعام قايراتكەرلەرى، زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن قاتار يمانى بار ءيسى قازاق ءوز ۇندەرىن قوسىپ، ەگەمەن ەلدىگىمىزدىڭ شوقتىعىن بيىكتەتۋدە. وسى ورايدا مەن دە ەل تاريحىندا ءوز ورىنى بار، اسىرەسە كۇلى تۇركى حالىقىنىڭ اتا جۇرتى تۇركىستان تاريحىندا ويىپ الار ورىنى بار جامانباي باتىر جاۋلىبايۇلى تۋرالى كەزىندە باستاپ اياقسىز قالدىرعان ءبىر اڭگىمەنى قايتا جاڭعىرتىپ، وسى ماقالانى جازعاندى ماقۇل كورىپ وتىرمىن.

2002 جىلى تۇركىستان قالاسىندا جامانباي جاۋلىبايۇلىنىڭ اعاسى قوڭىر سوپىنىڭ 400 جىلدىعى دەپ دۇرىلدەتىپ (بىراق، بۇل دەرەك ازداپ دۇرىس كورسەتىلمەگەن. شيرەك عاسىرعا جۋىق ايىرماشىلىق بار. ب.ا.) اتامىزدىڭ ءوز كىندىگىنەن تارقاعان ۇرپاقتارى اس بەرگەن سوڭ، ىلە  رەسپۋبليكالىق ءبىرسىپىرا باسىلىمداردىڭ بەتىندە ءىنىسى جامانباي باتىردىڭ دا 400 جىلدىعىن اتىپ ءوتۋ كەرەكتىگى جايلى ەل نازارىن اۋدارارلىق  ءبىراز ماقاقالار جارىق كوردى. سولاردىڭ اراسىندا مەنىڭ ەسىمدە قالعاندارى 2003 جىلى ەلارالىق «قازاق ەلى» جانە «قازاق باتىرلارى» گازەتىندە قوسارلانا جاريالانعان «جامانباي باتىردىڭ جاناشىرلارى جوق پا؟» دەگەن ماقالانى قۇپتاپ «زاڭ» گازەتىندە «تۇركىستاننان جامانباي باتىر تاريحىن بولە قاراۋعا بولمايدى»، «ۇكىمەتتە ءمىن جوق، اكىمدىكتە ءۇن جوق»، «جازىلماعان تاريحىمنىڭ جولدارىن، اۋىزەكى اڭىزىڭنان ىزدەدىم»... دەگەن تاقىرىپتارمەن بىرىنەن سوڭ ءبىرى بىرنەشە زەردەلى  توپتاما ماقالالار جاريالاندى. نە كەرەك، قولعا الىنعان وسى يگى باستامانىڭ اياعى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ سول كەزدەگى اكىمى ب.جىلقىشيەۆتەن قولداۋ تاۋىپ، سونىڭ ناقتىلى دالەلى 2007 جىلدىڭ قازان ايىندا جامانباي باتىردىڭ 400 جىلدىق مەرەيتويىن رەسپۋبليكلىق دارەجەدە اتاپ ءوتۋ جونىندەگى ۇسىنىستارى  قر پرەمەر ءمينيسترىنىڭ 2005 جىلعى 18 ساۋىرىندەگى №94-ءو  وكىمىمەن بەكىتىلگەنىن، ءتىپتى، تويدى وتكىزۋگە 75 ملن.700 مىڭ تەڭگە شىعىن جۇمساۋ سمەتاسى جاسالعانىن، تۇركىستاندا مەرەيتوي اياسىندا «جامانباي باتىردىڭ تۇركىستان تاريحىنداعى ورىنى» اتتى رەسپۋبليكالىق عىلىمي پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا وتەتىنىن، باتىرعا ارناپ ەسكەرتكىش ورناتۋ مەن مۇراجاي اشۋ ماسەلەسىن دە قولدايتىندىقتارىن رەداكتسياعا حابارلاپ، ول جونىندە جاسالىنعان  ناقتىلى ءىس شارا سول كەزدە گازەت بەتىندە قوسا جاريالانعان.

جاريالانعان وسى ماقالالاردى قوستاپ 2006 جىلدىڭ 23 تامىزىندا اتالىنعان «زاڭ» گازەتىنىڭ 153 سانىندا «جامانباي باتىر جاڭاقورعانعا دا جات ەمەس» قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمى يكرام ادىربەكوۆتىڭ نازارىنا» دەگەن تاقىرىپپەن مەنىڭ  دە ماقالام جارىق كورگەن بولاتىن. ماقالادا وڭتۇستىك قازاقستاندا قولعا الىنعان بۇل شارانىڭ قىزىلوردا وبلىسىندا دا جالعاسى تابىلۋى كەرەكتىگى العا تارتىلعان. ويتكەنى، جامانباي باتىردان وربىگەن ۇرپاق بۇگىندە وسى وبلىستىڭ جاڭاقورعان اۋدانىنىڭ الپىس-جەتپىس پايىزىن قامتىپ وتىر. دەمەك، جاڭاقورعاندىقتار دا بۇكىل ءيسى تۇركى جۇرتشىلىعىنىڭ ماقتانىشى جامانباي باتىردى ۇمىتپاۋى ءتيىس.

وسى ورايدا جامانباي باتىر تۋرالى ايتقاندا مىنا دەرەكتى جۇرت جادىنا  سالعاندى  ماقۇل كورىپ وتىرمىن. 1723 جىلى قاراتاۋدان بۇكىل قازاق، (ۇلى ءجۇز بەن ورتا ءجۇزدىڭ رۋ، تايپالارى), وسىلاردىڭ قاباتىندا وسى ماڭدا تىرشىلىك ەتكەن كوكتىڭ ۇلى، كوتەنشى جانە قۇلشىعاشتان باسقا قوڭىراتتىڭ ۇرپاعى سانالاتىن 29 بالاسى دا  سول «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» قاسىرەتىنەن بوسقىنشىلىققا ۇشىراپ، «ەلىمايلاپ» زار جىلاپ، ورتالىق ازيا مەن جيدەلى بايسىنعا باس ساۋعالاپ جەر اۋىپ كوشكەندە، قاسيەتتى تۇركىستانعا كەلگەن قاسىرەتتىڭ ىقپالىندا كەتپەي، قايتا سول ءبىر ەن دالانى كۇڭىرەنتكەن بوتاداي بوزداعان زاردان وزدەرىنىڭ بويىنا قايرات جىگەر جيناپ. «ءتۇبى تۇركىنىڭ اتا جۇرتى اتانعان تۇركىستاندى جاۋ قولىندا قالدىرمايمىز» دەپ اتا جۇرتتارىن جاۋ قولىنا قالدىرعىلارى كەلمەگەن جاۋ جۇرەك جامانباي مەن ونىڭ ەسىمىن ۇران ەتكەن بەس بالاسى جانە ەت جاقىن تۋىس باۋىرلارى «ۇلى كوشكە» ەرمەي قالعان. سول تاريحي قاسىرەت «ۇلى كوش» ورىن العان كەزدە تاريحي شىندىق، بۇگىنگى قازاق جۇرتىنان تۇركىستان ماڭىندا  جامانباي مەن ونىڭ ۇرپاعىنان باسقا ەشكىم قالماي بوسىپ كەتتى. سول كەتكەندەردىڭ اياعى نە بولدى;

... اتا جۇرتتان اۋعانعا - ارۋاقتىڭ بولسا نالاسى،

تىرشىلىكتە قيىن شىعار جانازا مەن قازاسى، - دەگەن سول كەزدىڭ زارلى ولەڭ جۇرناقتارى ىزىڭ-ىزىڭ ەمەكسىپ، بۇگىنگە جەتىپ جاتىر ەمەس پە. باسقا بوسقىنداردى قايدام، اتا جۇرتتان تۇرە كوتەرىلگەن قوڭىراتتىڭ سول 29 ۇرپاعى سول كۇيى بارعان جاعىندا لاقاي، كىرمە بولىپ ءىزىم قايىم جوعالىپ كەتتى.

وسى ءسوزدىڭ ناقتىلى دالەلى – كەزىندە قارابۋرامەن قاتار ءومىر ءسۇرىپ، قازاقتىڭ اتا جاۋلارىمەن قاسىق قانى قالعانشا شابىسقان، ۇلكەن ۇلى قۇرمانعا سول اۋليەنىڭ سۇلۋ قىزى جانسايانى  قۇدا ءتۇسىپ الىپ بەرگەن، جامانباي باتىر سۇيەگىنىڭ قاراتاۋدىڭ ەڭ بيىك شىڭى «جامانتاسقا» قويىلۋى، زيراتىنىڭ سوندا ورنالاسۋى، شىعىسى - سوزاق، باتىسى -قاراقالپاققا دەيىنگى ارالىقتى باتىر ۇرپاقتارىنىڭ كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءوز اتا مەكەنى ەتىپ وتىرۋى.  وسى دەرەك، وسى تاريح  بۇگىنگى ۇرپاقتارى اۋىزىنان ماقتانىشپەن ايتىلۋى كەرەك! بۇگىنگىلەر، جامانبايدىڭ بەس بالاسىنا تاڭىلعان «قىل بەلبەۋ – قۇربان» ءسوزىن دە تەرەڭ ۇعىنا بىلۋلەرى كەرەك. جامانبايدىڭ جالعىز اعاسى اۋليە قوڭىر سوپىنىڭ زيراتىندا جازىلعان «جيەنبەت - باتىرىم، بوراي - اقىلىم، «قىل بەلبەۋ قۇربان – قۇدايدان كەيىنگى جاقىنىم» دەپ ول كىسىنىڭ ءوز اۋىزىنان ايتىلعان، ەل قۇلاعىندا قالعان جاندى سوزىندە ۇققانعا ۇلكەن ءمان بار. قۇربان دا – اۋليە. اۋليە كىم؟ ءوز زامانىندا ەلدى اۋزىنا قاراتا بىلگەن دانا، سول ەلدى ءادىل جولمەن باسقارعان يماني تۇلعا.  «قىل بەلبەۋ» - سونى قۋاتتاپ،  سول كەزدىڭ ەڭ مىقتى ۇزىلمەيتىن ورامى - قىل ارقانمەن بەلىن بۋىپ، جاۋعا قارسى تۇرعان قاس باتىر ازاماتتاردىڭ سۇسى. بەلىن مىقتاپ بۋماي قاي باتىر قاس دۇشپانىنا قارسى تۇرعان. بەلدى بۋار بەلدىكتىڭ اكەسى - و زاماننان قىل بەلباۋ اتالعان. ءوز زامانىندا وسىلاي تىرشىلىك ەتكەن قۇربان اتا اۋليە مەن ونىڭ ءتورت تىرەگىندەي بولعان ىنىلەرىنىڭ ەسىمدەرىنىڭ ءوزى وزگەلەرگە ونەگە ساباق بولۋى كەرەك. نوعاي ەسىمى – كەزىندە قوڭىراتتان شىققان، نوعاي ورداسىن بيلەگەن، ايگىلى نوعاي باتىر بابالارىنىڭ ەسىمىن ۇلىقتاپ تۇرسا، جاۋعاشتى باتىر – اتىنا زاتى ساي، تۋعان جەرىنە اياق باسقان جاۋىن تۇرە قۋىپ، مىسىن قاشىرعان تۇلعا. سول كەزدەگە ەلدەن ەرەن قارا كۇشتىڭ ەگەسى اتانعان تاڭاتار بولسا، قاس باتىر عانا جانىنا سەرىك ەتىپ جاۋىنا قىرعيداي شۇيىلگەن كيەلى قارۋىنىڭ قاۋقارلى اتىمەن شوقپارلى اتانسا، كەنجە ءىنىسى، سالماعىن اتان تۇيە ازەر كوتەرگەن  مامبەت تە جاۋجۇرەك اعاسىنداي اتا جاۋىن قياراتا تيەر الداسپان ايباتى ءۇشىن قيرا ءباھدۇر اتاعىن العان. ءتىپتى قۇربان دەگەن ەسىمنىڭ ءوزىن بالاسىنا - دىڭگەگىندە ءدىنى بار قوڭىر سوپىنىڭ تۋعان ءىنىسى جامانباي باتىر سياقتى ادام عانا قويسا كەرەك. بۇلار كەشەگى التىن  وردانىڭ ابىرويىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن جانىن بەرگەن ەدىگە مەن، حاننان دا قاھارلى بولعان يماندى ناعانايدىڭ ناعىز ۇرپاقتارى. اتا جۇرتتارىنىن كۇنى بۇگىنگە دەيىن تاپجىلماعان بۇل باتىردىڭ ۇرپاقتارى 1726 جىلى جوڭعارعا قارسى جەر جەردەن قۇرالىپ كەلگەن ءۇش ءجۇزدىڭ قۇرىلتايى وتكەن «تاڭبالى تاسقا» جينالعانداردى داستارحاندارىن جايىپ كۇتىپ العاندار، ودان كەيىنگى ابىلاي حاننىڭ تۇراقتى اسكەرىنىڭ دە نەگىزىن قۇراعاندار ەكەنىن  شوقان ۋاليحانوۆتىڭ ءوزى كۋالىك ەتەدى. ىزدەنگەن جان  جامانباي مەن ونىڭ باتىر ۇلدارى تۋرالى ايگىلى مايلىقوجا، قۇلىنشاق، ءشادى  مەن ءنۇرتىللا اقىننىڭ  جىرلارىن وقىپ قانىعۋلارىنا دا بولادى. جاۋگەرشىلىك زاماندا وسىلاي ءبۇتىن بولا بىلگەن جامانباي ۇرپاقتارىنىڭ  سول ىنتىماعى ەشۋاقىتتا  سەلدىر تارتپاۋى كەرەك.

مەن كەزىندە جاريالانعان وسى ماقالامدى اۋداندىق اكىمشىلىككە شارا قولدانۋ ءۇشىن جولداعانىمدا  اۋداندىق مادەنيەت جانە تىلدەردى دامىتۋ بولىمىنەن -  «...جاڭاقورعان اۋداندىق كەنتى ورتالىعىنان ءبىر كوشەگە جانە تالاپ ەلدى مەكەنى مەن بەسارىق سۋ قويماسىنا  جامانباي باتىر جاۋلىبايۇلىنىڭ ەسىمىن بەرۋ جونىندە الداعى بولاتىن اۋداندىق ونوماستيكالىق كوميسسيانىڭ كەزەكتى وتىرىسىنا ۇسىنىلادى» (17.04.2014 ج.№120) -دەگەن ءبولىم باستىعى ا.ايدوسوۆانىڭ اتىنان جاۋاپ العانمىن.  ارينە، جاڭاقورعاندىق جامانبايدىڭ ۇرپاقتارى وزدەرى تۇرىپ جاتقان اۋداندارىنداعى اۋىلدارىنا باتىر بابالارىنىڭ ەسىمىن بەرىپ، وسىلايشا ۇلىقتاپ جاتسا قۋانا قۇپتارلىق جايت ەمەس پە. ونىڭ ۇستىنە بۇگىندە بەسارىق اكىمدىگىنە قارايتىن تالاپ پەن يۋبيلەينىي اتالاتىن ەكى كەنتتىڭ تۇرعىندارى تۇگەلدەي جامانباي باتىردان وربىگەندەر. ءبىر ەسكەرتەر جايت، 2006 جىلى وسى اكىمشلىككە بەسارىق اتىن بەرۋدە اسىعىستىق ورىن الىپ، قاتەلىككە جول بەرىلدى. بۇرىن بۇل ەكى كەنت بەسارىق اۋىلدىق كەڭەسىنىڭ قاراماعىندا بولعانى راس. بىراق بەسارىق  ءوز الدىنا اكىمدىك اتىن العان سوڭ، ول «تالاپ اكىمدىگى» دەپ اتالماي، ول ات سول كەنت ورنالاسقان جەرگە قالدىرىلىپ، جاڭا اكىمدىككە سول كەزدە-اق جامانباي اتى بەرىلۋى كەرەك ەدى. سولاي اتۋ ورىندى دا بولاتىن. بۇلاي ايتىپ وتىرعانىم  بەسارىق جەرى ءاۋ باستان جامانباي باتىردىڭ نوعاي اتتى بالاسىنان تاراعان ۇرپاقتارى تۇراتىن اتا جۇرتى. بەساراق اتاۋىنىڭ  بۇگىنگە دەيىن يىعىمەن كوتەرىپ كەلگەن  وسىنداي تاريحي اۋىر جۇگى بار.  تالاپ پەن يۋبيلەينىي وسى ۇرپاقتاردىڭ ءوسىپ ونۋىمەن كەيىننەن ومىرگە كەلگەن  ەلدى مەكەن اتاۋلارى. ونىڭ ۇستىنە بۇل ەكى ەلدى مەكەن اكىمشىلىگىنە  جامانباي باتىر بابالارىنىڭ ەسىمى بەرىلىپ جاتسا پالەندەي جاڭالىق تا ەمەس. «بەسارىق» وزەنىنىڭ ەكى جاعىنا ءيىن تىرەسە ارالاس قۇرالاس ورنالاسقان بۇل ەكى ەلدى مەكەن دە كەشەگە دەيىن تاريحتا بولعان «جامانباي بولىسى» دەپ اتالعان بولىستىق قۇرامىندا بولعان اۋىل. يا، كەشەگى ورىس پاتشالىعى كەزىندە بۇل بولىس اتاۋى وسىلاي اتالىنعان. بۇل بولىستىقتىڭ قاراماعىنا  1880 جىلدارعا دەيىن 11 ەلدى مەكەن قاراعان. ورىس پاتشالىعىنىڭ مىڭ قۇبىلتقان شوۆانيستىك ساياساتىمەن بۇل اۋىلدار سول كەزدە بىردە تۇركىستان ۋەزىنە قاراسا، بىردە بىردە پەرەۆسكى ۋەزىنە، ءتىپتى قوقان، بۇحارا، جىزاق  ۋەزىنە دە قاراعان كەزدەرى بولعان. بولىس اتاۋى دا بىردە ساۋران، جاڭاقوعان، سىرداريا اتانسا، بىردە №3 ، بىردە №5 اۋىل دەپ تە وزگەرتىلگەن. بۇل دەرەكتى ناقتى بىلگىسى كەلەتىندەر، عىلىمي ەڭبەك «قوڭىرات تاريحى مەن شەجىرەسى» («كۋرسيۆ» باسپاسى، 2016 ج) كىتابى مەن سول شەجىرەنىڭ جازىلۋىنا نەگىز بولعان تاريحي مۇراجاي قورى – ءورومم، قرومم-نان تابۋلارىنا بولادى. اۋدان اكىمشىلىگى قولعا الىنىپ وتىرعان بۇل تىرشىلىك، تۇپتەپ كەلگەندە  تاريحتا بۇرىن بولعان اۋىل اتىن ادىلدىكپەن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ عانا بولىپ شىعادى.

مۇراعاتتاعى شەجىرە اۋىزعا الىنىپ قالدى عوي، وسى ورايدا تاربيەلىك ءمانى بار مىنا ءبىر دەرەك-وقيعا ۇرپاق جادىندا ءجۇرسىن دەپ ءتۇسىندىرىپ ايتا كەتۋدى دە ماقۇل كورىپ وتىرمىن. تاريحىن ايتساق، بۇگىنگى بەسارىق اكىمشىلىگىنىڭ جەر كولەمى قاراتاۋدان سىر اسىپ سوناۋ قاراقالپاققا دەيىنگى جايىلعان ارالىق جامانبايدىڭ بەس بالاسىنىڭ ورتانشىسى نوعاي ۇرپاقتارىنىڭ ەنشىسىندەگى اتا قونىسى. اعاسى قۇرماننىڭ بالالارى و باستا سۋى مول قاراتاۋدىڭ باتىس تۇمسىعىنداعى  قۇتتىقوجا باستاۋىندا ورنالاسقان. وسى اتانىڭ ۇلى كيىكشىنىڭ ەكى بالاسى اراسىندا سۋعا بايلانىستى رەنىش بولىپ، سودان شەگىرى ءوز ۇرپاقتارىمەن وتىرار اسىپ كوشىپ بارا جاتقاندا، اكەسىنىڭ ءىنىسى نوعاي اعاسى ونى كورشى ۇلكەن اعاسى جاۋعاشتى اۋىلىنا جەتكىزبەي، الدارىنان ساۋعا سۇراپ شىعىپ، كوشتى توقتاتىپ، وزدەرىنىڭ يەلىگىندەگى اتىنا زاتى ساي «بەسارىق» اتانىپ بەس ارىق بولىپ اعىپ جاتقان سۋدىڭ، جاۋعاشتى  باۋىرىمەن شەكتەسەر شىعىس بولىگىنە جايعاستىرىپ، سول ءبىر ارىق سۋدى وزدەرىنە ەنشىلەپ بەرىپ، باۋىرلىق ىنتىماقتاستىعىن كورسەتكەن. سودان شەگىر  ۇرپاقتارى كۇنى بۇگىنگە دەيىن وسىندا ءوسىپ ءونىپ كەلەدى. سودان بەرگى ۋاقىتتا ارادا ون اتالىق ۋاقىت ءوتتى. و باستان باۋىر اعايىن، بۇگىندە جەتى اتادان اسقان سوڭ، قىز الىسىپ قىز بەرىسكەن كورشى ەكى ۇلكەن اۋىل بولدى. ەل كوبەيسە، تىرشىلىك تۇيىتكىلى بار، دوس بار، دۇشپان بار، ارادا اڭگىمە دە كوبەيەدى ەمەس پە...

مىنا سىلتەمە جاساپ كورسەتىلىپ وتىرعان مۇراجاي قۇجاتتارىنا كوز سالساق اعايىندى وسى ەكى تۋىستىڭ اراسىنا ورىستاردىڭ جىمىسقى ارانداتۋ ارەكەتىمەن 1874 جىلى تۇركىستان ۋەزىنىڭ «التى اتا» جانە «جامانباي» بولىستارى اراسىندا بەسارىق وزەنى بويىنداعى سۋ ءۇشىن  داۋ بولعانى تۋرالى تاريحي حاتتاما قۇجات ساقتالىپتى. وسى جىلى «التى اتا» بولىسىنىڭ قۇرامىنداعى 500 ءۇي نوعاي رۋى مەن «جامانباي» بولىسى قۇرامىنداعى شەگىردىڭ 150 ءۇيى اراسىندا ورىن العان سۋ داۋى ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن، وسى ەكى بولىس قارايتىن ۋەزدىڭ 11 بولىسىنان 22 بي توتەنشە سەزگە شاقىرىلعان. داۋعا بيلىك ايتۋعا «جاڭاقورعان» بولىسىنان تاسبولات كەنجين، ايجارىق ارعىنبەكوۆ، «تاما» بولىسىنان كەلدىباي اتالاقوۆ، «سىرداريا» بولىسىنان قۋاندىق قارتاباەۆ، «بوجبان» بولىسىنان الدابەرگەن مىرزاباەۆ، قوقانباي تۇياقباەۆ، «ماڭعىتاي» بولىسىنان شوقات باباتاەۆتار قاتىسقان. ءوز بيلىگى مەن مارتەبەسىن كوتەرۋدە ماسەلەنى ۋشىقتىرا بىلگەن سول كەزدەگى ۋەزد باستىعى چەباتورەۆ ءوز جارلىعىمەن توبە بي بايمەن ساعىندىقوۆتى سەزد بارىسىندا باسقا بيمەن اۋىستىرۋعا دەيىن بارعان. اعا بولۋ وڭاي ەمەس، سول كەزدە دە نوعايدان وربىگەن ۇرپاقتارى وزدەرىنىڭ اعالىق جولىنان جاڭىلماعان. ولار: «اتامىز قاۋىشتىرعان شەگىر باۋىرلارىمىزبەن الداعى ۋاقىتتا دا  ىنتىماقتا ءومىر سۇرەمىز، تالاستارى ەكىنشى ارىق بولسا ونى  دا بەرەمىز» دەگەن  باۋىرلىق پاتۋاعا كەلگەن سوڭ، بەسارىقتىڭ شىعىس جاعىنداعى ەكى ارىقتى شەگىرلەرگە، باتىس جاعىنداعى ءۇش ارىقتى نوعايلارعا بەرۋ تۋرالى بيلەر سەزىنىڭ شىعارعان شەشىمىن ۋەزد باستىعى چەبوتارەۆ بەكىتىپ بەرىپ، سول جارلىق كۇشىنە ەنگىزىلگەن.

مۇراعاتتاعى بۇل دەرەكتى نەگە العا تارتىپ ءسوز ەتىپ وتىرمىن. بۇل دەرەكتە دە كۇنى كەشەگە دەيىن بۇل جەر «جامانباي بولىسى» دەپ جەر اتاۋى كورسەتىلىپ تۇرعانىن ايتۋمەن قاتار، تۋىستىق، باۋىرلىق، ىنتىماقتىڭ باستاۋىندا جامانباي باتىردىڭ اتى مەن رۋحى تۇرعاندىعىن، ونى ۇرپاقتارى سول قالپىندا قۇرمەتەپ ءوتۋى كەرەكتىگىن اقساقالدىقپەن ەسكەرتۋ.  قازىر وسى ەكى اتانىڭ بالاسى ءبىر اكىمشلىك اياسىندا ۇيىسىپ وتىرعان سوڭ، تاريحي ەسكى اتاۋىمەن «جامانباي اكىمشىلىگى» اتالىپ جاتسا، وتكەنگە قۇرمەت، كەيىنگى ساباق  دەگەن وي.

كەزىندە جاڭاقورعان اكىمشىلىگىنەن العان وسى جاۋاپ حاتتىڭ سوڭى اياقسىز قالىپ قويعانىن ءبىلدىم. قولعا الىنعان قاي نارسەنىڭ بولماسىن سوڭىندا ىزدەۋشىسى جۇرمەسە وسىلاي اياقسىز قالاتىنى  مىنا زاماندا  قالىپتى جاعدايعا اينالىپ وتىر عوي. سوندىقتان ءوزىم كوتەرگەن ماسەلەگە قايتا ورالىپ، قايتا ماقالا جازىپ، سوڭىن

بيسميللاھير يراحمانير راحيم

ءتۇبى تۇرىك - تۇركىستاننىڭ ماڭىندا،

جانى اينالعان سامال جەل مەن ساعىمعا.

باتىر بابا ەر جامانباي جايعاسقان -

بار عۇمىرى وتكەن وت پەن جالىندا.

تۇمارىنداي - قازاقستان ءتوسىنىڭ،

قاراشىقتاي قورعاپ تۇركى بەسىگىن،

ۇرپاعىنا اماناتتاپ قالدىرعان

ۇمىتپايىق، ەر جامانباي ەسىمىن!

ۇمىتپايىق، ۇمىتپايىق بابانى،

بىزگە كەرەك ارۋاقتاردىڭ ساباعى.

ءتاۋ ەتەم دەپ. تۇركىستاندى ىزدەگەن،

ول ءبارىبىر –جامانبايدى تابادى! - دەپ تۇيىندەگىم كەلىپ وتىر. ەسىمى  جىرعا اينالعان، ەل اۋزىندا جۇرگەن ءباھادۇر جامانباي جاۋلىبايۇلىنىڭ ەسىمىن ۇلىقتاۋ ءار قازاققا پارىز!

باقتىباي اينابەكوۆ

Abai.kz