ەلىمىزدە مامان كادرلاردىڭ جەتىسپەيتىندىگى حاقىندا ايتىلا دا جازىلا ابدەن جاۋىر بولدى. بۇل پروبلەما ءبىزدىڭ قوستاناي وبلىسىندا دا وتە-موتە ايقىن سەزىلەدى. ول ەش ۋاقىتتا كۇن تارتىبىنەن تۇسكەن دە ەمەس. جەرگىلىكتى بيلىك مۇنى وڭاي دا وڭتايلى شەشۋ ءۇشىن ەداۋىر ىستەر تىندىرىپ جۇرگەندىگىن ايتپاساق، ادىلدىككە جاتپاس. ماسەلەن، بىلتىرعى جىلى ءارتۇرلى باعىتتاعى مامانداردى ازىرلەۋ ماقساتىمەن قوستانايداعى ءتورت بىردەي جوعارى وقۋ ورىندارىنا جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن نە ءبارى 41 گرانت قانا ءبولىندى. مۇنىڭ تىم از ەكەندىگىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق سەكىلدى. وبلىستىق بيلىك بيىل بۇل قاتەلىگىن تۇسىنگەن سىڭايلى. سوندىقتان دا بولار جاستار ءىسى جونىندەگى ارنايى كەڭەستە وبلىس اكىمى ارحيمەد مۇقانبەتوۆ وسىناۋ ورەسكەل ولقىلىقتى مويىنداۋعا ءماجبۇر بولدى. ەندى 2018-2019 جىلدارداعى وقۋ جىلىنا بارلىعى 200 گرانت بولىنەتىن بولىپ شەشىلدى.

200 گرانتتىڭ تەڭ جارتىسى ياعني 100 گرانتتى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا ماماندار دايىنداۋعا بولۋگە ۇيعارىلدى. مۇنىڭ دا رەتى بار. ويتكەنى بۇل سالاداعى مامانداردىڭ تاپشىلىعى بارلىق جەردە دە ايقىن ءبىلىنىپ تۇر..قالعاندارى ءتۇپ-تۇگەل تەحنولوگيالىق جانە تەحنيكالىق مامانداردىڭ ۇلەسىنە تيەدى. ونىڭ وزىندىك سەبەپتەرى جەتكىلىكتى. ءبىزدىڭ وبلىستا اۆتوموبيل جاساۋ ونەركاسىبى جىلدام دامىپ كەلەدى. بۇل سالانىڭ وزىنە قىتاي ينۆەستورلارى اسا قوماقتى سوما - 1,2 ميلليارد دوللار بولگەندىگىن وتكەن ءبىر ماقالامىزدا جازعانبىز. دەمەك، بۇل سالاعا بىلىكتى دە ءبىلىمدى مامانداردىڭ كوپتەپ قاجەت بولاتىندىعى ايدان انىق. ونىڭ ۇستىنە بىزدە ارنايى يندۋستريالىق ايماق اشىلىپ وتىر. بۇل جەردە بىرنەشە زاۋىت بوي كوتەرمەك. دەمەك ونەركاسىپتىڭ ءارتۇرلى سالاسى قارقىندى داميدى دەگەن ءسوز. وعان دا ينجەنەرلەر، كونسترۋكتورلار مەن جوبالاۋشىلار كەرەك بولاتىندىعى بەلگىلى. مۇندايدا ەرتەرەك دايىندالعاننىڭ ۇپايى تۇگەل بولماق.

اكىم سونداي-اق وقۋ ورىندارى مەن ءبىلىم بەرۋ باسقارماسىنا جاستاردى جەرگىلىكتى وقۋ ورىندارىنا كوپتەپ تارتىپ، ولاردى  اۋىلدىق جەرلەرگە كوپتەپ جىبەرۋدى قاداپ ايتتى.

- ءبارى دە قالادا قالعىسى كەلەدى، - دەگەن رەنىشىن جاسىرا المادى اكىم. - ال اۋىلدىق جەرلەردە جاپ-جاقسى، تۇرمىسقا قولايلى ۇيلەر جەتكىلىكتى. ول ارى كەتسە ءبىر-اق ميلليون تەڭگە تۇرادى. ال ءبىز ولارعا ەكى جارىم ميلليون تەڭگەنى ۇستاتا قويامىز. بۇل دۇرىس ەمەس. نەگە؟ ماسەلەن، ءبىر ميلليون تەڭگەگە ءتاپ-ءتاۋىر ءۇي ساتىپ الىپ، قالعان اقشانى مال ساتىپ الۋعا، جىلىجايلار سالۋعا، بولماسا بوتەن دە تىرلىككە جۇمساماسقا؟

شىندىعىندا دا بۇل دۇرىس ۇسىنىس سەكىلدى. جاستار قالادا قالعىسى كەلگەنىمەن، مۇنداعى تىرلىك ەشكىمگە دە وڭاي سوقپايدى. ايتالىق، وسى شاھاردا باسپانا الۋ ءۇشىن كەمىندە 10 ميلليون تەڭگەدەي قوماقتى قاراجات كەرەك. جاڭا عانا جۇمىستى ازەر تاپقان (تاپپاعاندارىن ايتپاعاندا) جاس جىگىت پەن بويجەتكەن مۇنداي اقشانى قايدان تابادى؟ جارايدى، ءويتىپ-ءبۇيتىپ بانكتەن نەسيە الار. ول قارىزدى قايتارۋ ءۇشىن كەمىندە 10-15 جىل بەل شەشپەي جۇمىس ىستەۋ كەرەك. ال اۋىلدىق جەر مۇعالىمدەر مەن دارىگەرلەرگە اسا مۇقتاج بولىپ وتىر.

وسى ورايدا وبلىسىمىزدا  «ديپلوممەن – اۋىلعا» باعدارلاماسىنا دا ايرىقشا كوڭىل اۋدارىلۋدا. ماسەلەن، وسى باعدارلامانى قارجىلاندىرۋ ماقساتىمەن بيىل 4,3 ميلليارد تەڭگە ءبولىنىپ وتىر. قالعانى بيۋدجەتتەن الىناتىن كرەديتتەن قۇرالاتىن قارجى ەسەبىنەن جۇمسالماق.

ءبىزدىڭ وبلىستىڭ نەگىزىنەن اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىندىعىن، سوندىقتان دا اۋىلداردىڭ ءبىر-بىرىنەن تىم الىس ورنالاسقاندىعىن ەسكەرسەك، ولاردى مامان كادرلارمەن قامتاماسىز ەتۋ— سول اۋىلداردىڭ  بولاشاعىن ويلاۋ دەگەنگە كەلىپ سايادى. ولاي ەتپەسەك، اۋىل سەكىلدى التىن دىڭگەگىمىزدەن ايىرىلىپ، ورنى تولماس وكىنىشكە قالارىمىز ءسوزسىز. وسىنى قازىردىڭ وزىندە مىقتاپ ويلانباساق، كۇنى ەرتەڭ مىقتاپ ۇتىلامىز. ويتكەنى ۋاقىت تەز زىمىراپ وتە بەرەدى. وعان قوجالىق ەتە المايسىڭ. ال اۋىلدان ايىرىلساق، وعان تەك ءوزىمىز عانا كىنالىمىز.

جايبەرگەن بولاتوۆ، قوستاناي

Abai.kz