كەڭ ماعىنادان ايتقاندا، ارقانداي قوعامنىڭ دامۋى مەن رەفورمالانۋى ەكونوميكا، قوعام جانە ساياسي سالانى قامتيدى. ادامزاتتىڭ تاياۋ زامان تاريحىندا مەملەكەتتەر ءوز جاعدايلارىنا قاراي نەمەسە كەزىندەگى بيلىكباسىنىڭ پايىمى بويىنشا، وسى ءۇش سالاعا ارقالاي باسىمدىق بەرگەن. دەگەنمەن كوپ جاعدايدا الدىمەن ەكونوميكانى دامىتىپ، سوڭىنان الەۋمەتتىك رەفورما مەن ساياسي رەفورمانى جولعا قويىپ وتىرعان فاكتىلەر باسىم. ايىرماشىلىعى سول، كەيبىر ەلدەر ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك جانە ساياسي رەفورمانى قاتار الىپ جۇرگەن； ءبازبىر مەملەكەتتەر الدىمەن الەۋمەتتىك جاعدايدى نىعايتىپ العاننان كەيىن بارىپ، ساياسي رەفورماعا تىزگىن بەرگەن；ساياسي سالانى مۇلدەم قويا تۇرىپ، ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك رەفورمانى ارالاستىرا جاساعان ەلدەر دە كەزدەسەدى. زەرتتەۋشىلەردىڭ سالىستىرا قورىتۋىنشا، رەفورمانىڭ «الدىمەن ەكونوميكا، سوسىن قوعام، سوڭىندا ساياسات» ۇلگىسىن ۇستانعان ەلدەردىڭ رەفورمالارى جەمىستى بولعان دا، ەكونوميكا مەن ساياسي رەفورمانى بىردەن قاتار قولعا العان ەلدەردىڭ كوبى «شاشىلىپ قالعان». مىسالعا وتكەن عاسىردىڭ 60-70 جج. «ەكونوميكالىق عاجايىپتار» جاساعان جاپونيا مەن كورەيا، سينگاپور،تايۆان، گون كونگ سىندى «ازيانىڭ ءتورت بارىسى» ەكونوميكانى نىعايتۋ مەن الەۋمەتتىك سالانى ساۋىقتىرۋعا قاتار دەن قويدى. جاپونيا جالاقىنى ەسەلەۋ جولىمەن، سينگاپور ۇكىمەتتىك كاسىپورىنداردى قولداۋىمەن، تايۆان الەۋمەتتىك جەڭىلدىكتەردى جولعا قويۋىمەن، گون كونگ ورتا-شاعىن كاسىپكەرلىكتى دامىتۋىمەن الەۋمەتتىك الەۋەتتەرىن مىعىمدادى. ال باتىستىق دەموكراتيانى باعدارشام ەتكەن كەيبىر لاتىن امەريكاسى ەلدەرى مەن  جوعارىداعىلار سياقتى شىعىستىق مادەنيەتتى تۇتىنعانىمەن، بىراق، باتىستىڭ ۇلگىسىنە جۇگىنگەن تايلاند، مالايزيا ، ءتىپتى «كۇنى باتپاس يمپەريانىڭ شەكپەنىنەن شىققان» ينديانىڭ كەشىرمەسى باسقا ناتيجە بەردى. ەكونوميكا مەن ساياسي رەفورمانى «تەڭ باستىرعان» بۇل ەلدەردە باتىستاعىداي قازىرگى زامانعى مەملەكەتتىك ۇعىمداعى كوپپارتيالىق، كونستيتۋتسيالىق بيلىك، زاڭنىڭ ۇستەمدىگى، اشىق باق دەيتىندەردىڭ بارلىعى بار. بىراق، ول ەلدەردە ەكونوميكانىڭ الدىعا جىلجىعانى شامالى، حالىقىنىڭ تابىسى نەشە ونداعان جىلدار ءبىر قالپىندا قالىپ كەلەدى، كوررۋپتسيا، الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك پەن زورلىق-زومبىلىق، قوعامدىق قۇلدىراۋ، ت.س. كەلەڭسىزدىكتەردەن اياق الىپ جۇرگىسىز. دامىعان ەلدەردىڭ دامۋ تاريحى دا دامۋدىڭ «ەكونوميكا-قوعام-ساياسات» جەلىسىن قۋاتتايدى. سولتۇستىك ەۋروپانىڭ «جۇماقتى ەلدەرى» دە ەكونوميكالىق جەتىستىكتەرىنەن كەيىن، بىردەن الەۋمەتتىك سالاعا نازار بولگەندىگىنىڭ نەمەسە ەكونوميكانى الەۋمەتتىك مۇددەگە قىزمەت ەتتىرگەندىگىنىڭ ارقاسىندا قازىرگىدەي ادامزات بالاسىنا ارمان بولعان، نەمەسە كارل ماركس قيالىنداعى باياشات ءومىردى باستان كەشۋدە. الەۋمەتتىك ساياسات حالىقتىڭ تىلەگىنەن شىققان  ەلدەردە ساياسي ورنىقسىزدىققا جول جوق، ويتكەنى، قارىنى توق، تەڭدىگى قامسىز ەلدە سايلاۋ جانە بيلىك اۋىسىمى دەگەندەر كوك اتتىڭ ورنىنا كۇرەڭ اتتى اۋىستىرىپ مىنگەن سياقتى ۇيرەنشىكتى جايت.

ەلىمىزدە پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ «الدىمەن ەكونوميكا، سوسىن ساياسات» قاعيداتى بار. بۇل جالپى ادامزات دامۋى ۇدەرىسىنىڭ زاڭدىلىقتارىنا جاۋاپ بەرەتىن ۇستانىم بولدى. سوندىقتان دا يگى جەمىستەرىن بەرىپ كەلدى. شيرەك عاسىردان بەرگى ەكونوميكالىق جەتىستىكتەرىمىز سونىڭ دايەكتى دالەلى. دەسە دە ارىقارايعى جەردە ەكونوميكانىڭ جالعاستى بۇرىنعى سەرپىنمەن جىلجۋى قىيىنداي باستادى، ونى سوڭعى جىلدارداعى ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ ءوزى كورسەتىپ وتىر. قازىر كوبىسى بۇل جايتتى الەمدىك ەكونوميكالىق داعدارىستىڭ سالدارى، ياعني سونىڭ ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزداعى كورىنىسى دەپ سانايدى. شىنتۋايتىندا، تەرەڭىرەك باجايلاساق، وسى داعدارىستى دەلىنىپ كەلگەن جاعدايدىڭ ءوزىنىڭ ورنىعىپ قالعاندىعىن باعامدار ەدىك. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ بۇل ەكونوميكامىزدىڭ تۇراقتى بىركۇيگە بايىزداعاندىعىن بىلدىرەدى. ارينە، دۇنيەجۇزىلىك داعدارىستىڭ سالقىنىن، ەكونوميكامىزدىڭ شيكىزاتتىق سيپاتىنا بايلانىستى الەمدىك ەكونوميكاعا تاۋەلدىلىگىن، وسىدان تۋىندايتىن  مۇناي جانە تۇستىمەتالدار باعاسىنىڭ اۋىتقىمالىلىعىنا بايلامالىلىعىن جوققا شىعارۋعا كەلمەس. دەگەنمەن، مويىنداۋىمىز جانە ەرتە جارىقتا ەسىمىزدى جيۋىمىز كەرەك: ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ قايتا قارقىن الۋىن، بەرى ايتقاندا، الدىنعى جىلدارداعى ءوسىمدى قايتالاۋىن قۋاتتايتىن فاكتورلار جوقتىڭ قاسى. سىرتقى فاكتورلاردى الىپ قارايتىن بولساق، ەكونوميكالىق ساراپشىلار حالىقارالىق نارىقتا ءبىزدىڭ كوزىرلەرىمىز بولىپ كەلگەن شيكى مۇناي، ءتۇستى مەتالدار سىندى ءىرى تاۋارلاردىڭ باعاسىنىڭ جۋىق ارادا قايتا تەپپەيتىندىگىن بولجاپ وتىر. دەمەك، مۇرناعى جىلدارداعىداي ۇستەم باعاعا شيكىزات ساتىپ كەرەكتى كاپيتال قورلايتىن كۇندەر كەلمەسكە كەتتى دەگەن ءسوز. ەكونوميكامىزدىڭ ىشكى بولمىسىنا ۇڭىلسەك، وندىرىستىك الەۋەتىنىڭ تىم السىزدىگىنە بايلانىستى، ءبىزدىڭ ەكونوميكا دىمكاس ەكونوميكا ساپىنا جاتادى. كوپكە بەلگىلىسىندەي، ەكونوميكامىز تاريحي شيكىزاتتىق سيپاتتا قالىپتاسقان، ونىڭ وڭدەۋ-مانەرلەۋ قۋاتى باستاۋىشتىق دەڭگەيدە عانا. شارۋاشىلىق قۇرىلىمى دا ءبىرىنشى شارۋاشىلىق (اگروشارۋاشىلىق) پەن ەكىنشى شارۋاشىلىق (ونەركاسىپ) جاقىن سالماقتى ۇستايتىن، ءۇشىنشى شارۋاشىلىق (كەڭ ماعانالى قىزمەت كورسەتۋ) ماردىمسىز ۇلەستەگى، جەتىلمەگەن جاعدايدا. قازىرگە دەيىنگى قۇلشىنىستاردىڭ بارلىعى دا كەڭەس وداعىنىڭ ىدىراۋى مۇراعا قالدىرعان كۇيرەۋدەن شىعۋ جانە وسى كۇيرەۋدەن قۇتىلۋدىڭ شىعار جولى رەتىندە ەكونوميكانى تۇتاستاي نارىق زاڭدىلىقتارىنا ۇيىيتىن باعىتقا شىت جاڭا قايتا ۇيىمداستىرۋ; نارىقتىڭ زاڭدىق، ينفراقۇرىلىمدىق، پسيحولوگيالىق ۇستىندارىن باۋلۋ; جاڭعى اتالعان دىمكاس قۇرىلىمدى ساۋىقتىرۋ-جەتىلدىرۋ، ونى الەمدىك ەكونوميكاعا كىرىگەتىن بەتالىسقا باعدارلاۋ; سونداي-اق شاما-شارقىمىزشا يننوۆاتسيالىق جوبالاردى ماپەلەۋ سىندى ماقساتتارعا جۇمىلدىرىلدى. بۇلار ەكونوميكانىڭ وسۋىنە، ءبىز كۋا بولعانداي، العاشقى سەرپىن سيلاعانىمەن، ونىڭ بۇگىنگى جەتكەن دەڭگەيى قازىرگى بولمىسىمەن ەكونوميكالىق ءوسىمدى ارىقاراي قامتاماسىز ەتۋگە قاۋقارسىزدىق تانىتادى. بۇل قازىرگى قولعا الىپ وتىرعان ەكونوميكانى قۇرىلىمدىق جاعىنان  رەفورمالاۋ-جەتىلدىرۋدى قارقىنداندىرۋ، وڭدەۋ-مانەرلەۋ سالاسىن بارىنشا يكەمدى تەتىكتەرمەن ۇستەي دامىتۋ، ەكونوميكانى باسقارۋدا وعان الىككۇنگە دەيىن ورالعى بولىپ وتىرعان داعدىلى اكىمشىلىك-بيۋروكراتتىق تاسىلدەردەن باتىل دا جىلدام باس تارتۋ، جۇرتتى ۇيرەنشىكتى پسيحولوگيالىق داعدىلارىنان ارىلۋعا تاربيەلەۋ، زاماناۋي يننوۆاتسيالىق فاكتورلار مەن تەگەرشىكتەردى مەيلىنشە كوپتەپ ەنگىزۋ سياقتى ۇشان تەڭىز شارالارعا جۇگىنۋدى تالاپ ەتەدى.

سونىمەن ءبىر ۋاقىتتا، ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ بايىزداپ قالۋىنىڭ بەيەكونوميكالىق سەبەپتەرىنە نازار اۋدارۋىمىزدىڭ ماڭىزى بولەكشە. ويتكەنى، مەيلى قايسى ەلدە نەمەسە قاي كەزەڭدە بولسىن، ەكونوميكانىڭ جالعاستى دامۋى تازا ەكونوميكالىق ەمەس فاكتورلاردىڭ سايكەستى دامۋىن كەرەكسىنەدى. ول ساياسي شارت-جاعداي بولۋى مۇمكىن، قوعامنىڭ كەرەكتى جەتىلۋ دەڭگەيى بولۋى مۇمكىن، قوعام مۇشەلەرىنىڭ ىنتا-اۋانى بولۋى مۇمكىن، ت.ب.. ەلىمىز ساراپشىلارى كوبىنەسە، ەكونوميكانىڭ ەندىگى ۇدەرىسىنە قولدانىستاعى ساياسي جۇيەنىڭ ىقتيمال كەدەرگىسىنە ءجىتى نازار اۋدارادى. بۇل، ارينە، تەجەگىش تەتىك جانە ونىڭ ماڭىزدىلىعى تالاس تۋدىرمايدى دا. كوز الداعى قازاقستان جاعدايىندا، ماڭىزدىلىعى مۇنان مىسقال دا كەم تارتپايتىن جانە ءاربىرىمىزدىڭ مۇددە-تىلەگىمىزگە تىكەلەي ساياتىن فاكتور بار. ول—الەۋمەتتىك سالا. ەلباسىنىڭ «الدىمەن ەكونوميكا، سوسىن ساياسات» قاعيداتىندا الەۋمەتتىك سالا كەڭ ماعىناداعى ساياسات اۋقىمىندا قاراستىرىلعان. سوناۋ ەسەڭگىرەۋدەن ەس جيۋ جىلدارىندا بولسىن، ەل قالتاسىنا قاراجات ءتۇسىپ، انە-مىنەمىزدى تۇگەندەي باستاعان جاڭعىرۋ مەزگىلىندە بولسىن، مەملەكەت جالپى الەۋمەتتىك باس اۋىرۋلارعا كوڭىل اۋدارماي قويعان جوق. دەسەدە، ەلىمىزدە جۇيەلى دە دايەكتى الەۋمەتتىك رەفورما جۇرگىزىلمەگەنى داۋ تۋدىرماسا كەرەك. باسى سوناۋ  قارجىسى اقش اسىپ كەتەتىن مەدساقتاندىرۋ قورى سىناعىنان بەرى، كەشەگى زەينەتاقى قورىنىڭ قارجىسىن قالاي پايدالانۋ تالقىسىنا دەيىن، ءبىراز الەۋمەتتىك جوبالار ومىرگە جولداما الىپ، جانە باس جارناماشىسى پرەزيدەننتىڭ ءوزى بولىپ ۇگىتتەلىپ-دارىپتەلىپ، ۇمىتسىرەگەن جۇرتتىڭ قۇجات جيناپ الاشاپقىن بولۋىنا تۇرتكى بولعانى اركىمنىڭ ەسىندە. جارناماسى جارقىن دا، ءۇردىسى كۇڭگىرت وسى جوبالاردىڭ اقىرەسەپتە ەشكىمدى جارىتپاعانى جانە بەلگىلى. اۋىلدى كوتەرۋ ءۇشىن «اۋىل جىلىن» جاريالاپ، حالىق ساۋلىعىن جوندەۋ ءۇشىن  «سالاماتتى قازاقستان» جوباسىن جاساعانمەن، دايەكسىز، قۇنتسىز، قاداعالاۋسىز ەنگىزىلگەن باستامالار انشەيىن مال شاشپاقتىڭ الەگى بولىپ قالا بەرگەن. جۋىق جىلداردان بەرگى ءبىلىم جانە دەنساۋلىق سالاسى ەڭبەككەرلەرىنە جىل ساناپ ۇستەمەلەپ جالاقى قوسۋدىڭ جەكە كىسىلەر ءۇشىن يگى اسەرى بولعانىمەن، بۇل دا جۇيەلى، تياناقتى الەۋمەتتىك ساياسات دەگەننەن كورى، بالاعا كامپيت ۇلەستىرىپ الدارقاتقان سياقتى ناۋقاندىق سيپاتتى شاراعا ۇقساڭقىراپ بارادى. ويتكەنى، «بيۋدجەتتىكتەر» دە بىلەدى: وزدەرىنە بالەنباي پايىز ايلىق ۇستەلەتىنىن; تاعى دا تۇسىنەدى: ەسەسىنە اعاش وتاپ، كوشە سىپىرىپ، ءۇيدى-ۇيگە سايلاۋ بەلەتتەرىن جەتكىزىپ زىر جۇگىرەتىندەرىن. ەل تۇرعىندارىن باسپانالى ەتۋدىڭ نەشە ءتۇرلى نۇسقاسى ۇسىنىلدى. كوز جۇمۋعا بولماس، جوبالار بىرتەلەپ جەتىلدىرىلىپ كەلەدى. بىراق، تاعى دا جۇيەسىزدىك پەن تياناقسىزدىق باسىم، بىرىزدىلىك، ساباقتاستىق ساقتالماعان،  مۇندا دا جاپىراق اتتاپ سەكىرگەن تاسباقانىڭ كەبىن ەلەستەتەسىز.

قىسقاسى، الەۋمەتتىك ساياسات بار، بىراق، الەۋمەتتىك ماسەلە قوردالانعان كۇيى ءبىر ۇكىمەتتەن ەكىنشىسىنە كوزىندەي كورىپ جۇرەتىن مۇرا بولىپ قالىپ كەلەدى. تۇرعىنداردىڭ ءار جاقتىلى الەۋمەتتىك قامتاماسىزداندىرىلۋى، دەنساۋلىعى، ءبىلىم الۋى، قارا قوسپەن قامدالۋى، الەۋمەتتىك تەڭدىكتەن يگىلىكتەنۋى، پوليتسيا جانە سوت الدىندا ءوزىن دەربەس تۇلعا ەسەبىندە سەزىنۋى ءام ولاردى سەزىندىرۋى، بيلىك قۇرىلىمدارىمەن قاتىناستاعى كەمەل ەركىندىگى، پىكىر-ەرىكىن بىلدىرە الۋى سياقتى تولىپ جاتقان الەۋمەتتىك اڭسار-مۇددەسى قاناعاتتانباعان قالپىندا، جۇيەسىز، رەتسىز، شاتىسقان بەينەدە ساقتالىپ كەلەدى. بىزدەگى الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك پەن تورەلىك جۇيەسىندەگى بىلىقتار جايلى ءسوز ىسىراپ ەتۋدىڭ ءوزى ءجونسىز.

وسى جايتتەردىڭ ەكونوميكانىڭ جالعاستى وركەندەۋى مەن باسقا دا رەفورمالاردىڭ جونىمەن جۇرگىزىلۋىنە ىقپالى (نەمەسە سالقىنى) قانشالىقتى دارەجەدە؟ ءبىزدىڭ رەال ومىرىمىزدە، الگىندە اتاپ وتىلگەن، الەمەتتىك رەفورمالار قالپاعى كيگىزىلگەنىمەن، ءبىرتۇتاس مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك  ساياسات بولىپ قالىپتاسپاعان جۇيەسىز شارالار توپتاماسى جانە ونىڭ  ناتيجەسىزدىگى مەملەكەتتىڭ جاپ-جاقسى ەكونوميكالىق رەفورما ساياساتىن قوعامدىق-الەۋمەتتىك قۋاتتاۋدان ايىرىپ تاستاپ وتىر. كوز الدا ءبىزدىڭ ەكونوميكالىق رەفورمانى العا يتەرمەلەيتىن الەۋمەتتىك قوزعاۋشى كۇش سارقىلۋعا تاقاۋ. الەۋمەتتىك سالاداعى ءجۇردىم-باردىم رەفورمالاردىڭ جۇيەسىزدىگى حالىقتىڭ جاڭاشىلدىققا بولعان ىنتاسى مەن قىزعىندىلىعىن ءسوندىرىپ كەتىپ جاتىر. مىسالى، جەمقورلىققا قارسى كۇرەستى حالىق قوس قولداپ قۋاتتادى، جەمقورلىق تيىلسا تەڭدىك قالپىنا كەلەدى، تەڭدىك قالپىنا كەلسە، بولىنەتىن كۇلشەدەن ۇلەسىمىز ارتادى دەپ ويلادى. جەمقورلاردىڭ نەشە اتاسى قۇرىقتالدى، بىراق، بۇل ولارعا ەشقانداي پايدا اكەلگەن جوق; يپوتەكالىق باعدارلامالارعا قىزعىن قاتىسىپ كوردى، بىراق، كەلىپ تۇرعان كەزەگى تۇسىنىكسىز ارتقا شەگەرىلە بەردى، بولماسا سالىمىنىڭ ءوزىنىڭ قايدا كەتكەنىن بىلمەي قاڭعىرىپ قالدى; باسىندا كەلەشەكتە جاقسى جۇمىس جاسايدى دەپ باعالاپ جەكە مەنشىك زەينەتاقى قورىنا تابىستاعان زەينەتاقىسىن، مەملەكەت سالىمشى بولعان وزىمەن كەلىسپەستەن، ءبىر-اق بۇيرىقپەن مەملەكەتتىك ءبىرتۇتاس زەينەتاقى قورىنا اۋدارىپ جىبەرگەنىنە قۋانارىن دا، جۇبانارىن دا بىلمەيتىن ەكىۇداي كۇيگە قالىپ وتىر. مۇنداي مىسالدار توقسان تاراۋ، مىڭ ءبىر بۇتاق. وسىنداي الەۋمەتتىك كوڭىل-كۇيدەن قانداي قولداۋ كۇتۋگە بولادى. سوڭعى جىلدارداعى ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ قۇلدىراۋى مەن ەكونوميكانىڭ تومەن ءوسىمىنىڭ تۇراقتانۋىن ەكونوميكانىڭ ىشكى زاڭدىلىقتارى تۋدىرعان ءتول قاينارلارىنان باسقا، وسىنداي قوعامدىق-الەۋمەتتىك سەبەپتەرىنەن بولە قاراۋعا بولمايدى.

ەلباسىنىڭ كەشەگى «بەس باستاماسى» وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن بىردەن تولتىرماسا دا، الەۋمەتتىك سالا جاڭعىرۋىنا ەكپىن بەرەتىن شارا بولعاي دەپ ۇمىتتەنەمىز. بۇل باستامالار تۇرعىنداردى باسپانامەن قامتۋ، تومەن تابىستىلاردىڭ تابىسىن سالىقتى ازايتۋ تاسىلىمەن كوبەيتۋ، جاستاردىڭ ءبىلىم الۋىنا قولداۋ جاساۋ، شاعىن بيزنەستى كوتەرمەملەۋ، ەل تۇرعىندارىنىڭ گازعا قولىن جەتكىزۋ سىندى اۋقىمدى مازمۇندى قامتىپ وتىر، ارقايسىسىنىڭ ماڭىزدىلىعى ول ءوز الدىنا. وسى كۇندەرى ەل ۇكىمەتى مەن پارلامەنتتەن باستاپ، بۇكىل بيلىك جۇيەسى وسى باستامانى تاپسىرلەپ، جارنامالاپ جاتىر. ءجون-اق، بىزدە جاڭا باستاما، جاڭا جوبا قاشاندا ءناسيحاتسىز قالعان ەمەس، اسىرەسە ول ءبىرىنشى ادامنىڭ اۋزىنان شىققان بولسا. اڭگىمە وسى باستاما، جوبالاردىڭ تابانىنىڭ جەرگە تيۋىندە تۇر. ماسەلەن، عاسىر باسىنداعى وڭىرلىك كلاستەرلەر جوباسى بۇگىندەرى ۇمىتىلىپ تا كەتتى; قانشاما ينۆەستيتسيالىق-يننوۆاتسيالىق جوبالار تۇساۋى كەسىلگەن ورنىندا قالدى (پرەزيدەنتتىڭ ءوزى جورگەگىندە باقيلىق بولاتىن جوبالار ءۇشىن ءوزىن مازالاماۋدى ەسكەرتىپ جالىنعانداي بولعانى دا بار); اتقا قونعان جاڭا مينسترلەر باستاپ، اياعىنا جەتكىزە المايتىن، نەمەسە ول ورنىنان كەتكەن سوڭ كەلەسى مينستر لاقتىرىپ جىبەرەتىن اياقسىز رەفورمالار (ەگەر ونى رەفورما دەپ اتاۋعا كەلسە) جايلى ايتۋدىڭ ءوزى ارتىق. اۋزى كۇيگەن ءۇرىپ ۇرتتايدى دەمەكشى، وسىلاردىڭ ءبارىن باستان كەشكەن حالىق «بەس باستامانى» قۋانا قابىلداعانىمەن، انالاردىڭ اياعىن قۇشپاسا يگى دەپ الاڭداۋلى. قازاقستان حالقى، جۇيەدەن قازاق حالقى مەملەكەتتىڭ ارقانداي باستاماسىن قولداۋسىز قالدىرعان ەمەس. قوعامدا بيلىكتىڭ نەشە ءتۇرلى مازاعىنا كونىپ كەلە جاتقان قازاقتاي كومپىس حالىق جوق دەيتىن اڭگىمە بار. بىلە بىلسەك، بۇل كومپىستىك، بولماسا ىنجىقتىق ەمەس، اسقان جاۋاپكەرشىلىك، ءساليحالى پاتريوتتىق! ءار قازاقتىڭ ايتاتىنى تىنىشتىق بولسىنشى. بۇل نە دە بولسا، عاسىرلاپ كۇتىپ ازەر قولىمىز جەتكەن تاۋەلسىزدىكتەن ايىرىلىپ قالمايىقشى دەگەنى، سول تاۋەلسىزدىكتەن كوز جازىپ قالماس ءۇشىن بارىنە دە كونەرمىن دەيتىن شىنايى نيەت، وزىندەگىنىڭ ءبارىن سونىڭ جولىنا سالاۋات ەتەتىن قايسار بەكىم. وسى جاعىنان كەلگەندە، ءادىلىن ايتساق، قازىرگى بيلىك قازاق حالقىنا قارىزدار! ولار جوعارىداعى باياندالعان الەۋمەتتىك تالاپتارىن قويعىسى كەلمەيدى ەمەس، دەسە دە، قۇرىلىپ جاتقان ەلدىڭ قامى ءۇشىن، تاۋەلسىزدىكتىڭ باياندىلىعى ءۇشىن، مەملەكەتكە مۇرسات بەرۋدى سانالى تۇردە الدىڭعى كەزەككە قويىپ كەلەدى. ەندەشە، بيلىك تە حالىقتى جەرگە قاراتپاۋعا قام جاساعانى قۇپ. وسى جولعى «بەس باستامانىڭ» ۇسىنىلعان ۋاقىتى دا حالىقتىڭ اڭسارىنا ءدوپ كەلىپ تۇر، ياعني دەر كەزىندە دايىندالعان. وسىدان ىلگەرگى «رۋحاني جاڭعىرۋ» باستاماسىنىڭ قانداي ناتيجەلى بولعانى، ونىڭ ءسوز بۇيدالىققا سالىنباي، تياناقتى اتقارىلعاندىعىندا. سونىمەن ءبىر ۋاقىتتا ول، قوعام قولداۋىنىڭ مەملەكەتتىڭ شەشىمى مەن ساياساتىنىڭ جەمىستى بولۋى ءۇشىن قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەندىگىن كورسەتىپ بەردى. «بەس باستامادان» دا حالىق سونداي دىلگىرلىكتى، ىجداعاتتىقتى، ناقتىلىقتى كۇتەدى. ول اياقسىز قالماي، دىتتەگەن جەرىنە جەتەر بولسا، ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ تەرەڭدەۋى مەن جەمىستەنۋىنە، كەلەشەكتە ساياسي جاڭعىرتۋلاردىڭ ماقساتىنا جەتۋىنە، تۇتاس قوعامنىڭ جاڭا تىنىستاۋىنا، مەملەكەت-قوعام ىقپالداستىعىنىڭ نىعايۋىنا وراسان قۋات بەرەر ەدى.

قۇرمەت قابىلعازىۇلى

Abai.kz