«قازاقستان پارلامەنتىنىڭ ءماجىلىسى كەشەگى جالپى وتىرىسىن «ءبىر مينۋت ۇنسىزدىكپەن» باستادى. قالاۋلىلار رەسەي استاناسى ماسكەۋدەگى دومودەدوۆو اۋەجايىندا بولعان لاڭكەستىك اكتىدە قازا تاپقانداردى وسىلايشا ازا تۇتتى. ۇشاقپەن ەڭ كوپ ساپارلايتىنداردىڭ ءبىرى دەپۋتاتتار ەكەندىگى ءمالىم. سوندىقتان بۇل قاندى وقيعا قالاۋلىلاردىڭ توبە شاشىن تىك تۇرعىزعان. كەشەگى جيىندى اشقان تومەنگى پالاتا سپيكەرى ورال مۇحامەدجانوۆ وسىعان وراي كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتى رەسەيلىك پارلامەنتكە جولدانعانىن مالىمدەدى»، - دەپ جازادى «ايقىن» گازەتى بۇگىنگى نومىرىندە. سونداي-اق باسىلىمنىڭ اتاپ وتۋىنشە،  وسىدان كەيىن  ءماجىلىس دەپۋتاتى بەكەن ءالىمجانوۆ ءبىلىم قۋعان جاستاردىڭ نەگە وزدەرىنە ارنالىپ، بيۋدجەتتەن بولىنگەن نەسيەگە قولى جەتپەي­تىندىگىنە ايران-اسىر ەكەندىگىن جەتكىزگەن، ياعني كوپتەگەن شاكىرتتەر ءبىلىم نەسيەلەرىن الۋدا ەلەۋ­لى قيىندىق كورۋدە ەكەن. دەپۋتاتتىڭ اق­پارىنشا، بىلتىرعى 1 قازانداعى جاعداي بويىنشا «قارجىلىق ورتالىق» اق جالپى سوماسى 479 ميل­ليون تەڭگە بولاتىن 3 834 كە­پىل­دى مىندەتتەمە بەرگەن. ونىڭ ءىشىن­دە جەڭىلدىكتى ءبىلىم نەسيەلەرى بار-جوعى 1 780 مىندەتتەمەنى (جال­پى سوماسى 275 ميلليون تەڭگە) قۇ­راعان ەكەن. ال حالىق قالاۋلىسىنىڭ دە­رە­گىنشە، نەسيە الۋعا ءزارۋ ستۋدەنت­تەردىڭ قاتارى 40 مىڭ. بۇل جايىندا ەگجەي-تەگجەيلى بىلگىڭىز كەلسە، باسىلىمنىڭ بەيسەنبىلىك نومىرىندەگى «قىرىق مىڭ ستۋدەنت نەسيە الۋعا ءزارۋ» دەگەن ماقالعا كوز جۇگىرتىڭىز.

«قازاقستان پارلامەنتىنىڭ ءماجىلىسى كەشەگى جالپى وتىرىسىن «ءبىر مينۋت ۇنسىزدىكپەن» باستادى. قالاۋلىلار رەسەي استاناسى ماسكەۋدەگى دومودەدوۆو اۋەجايىندا بولعان لاڭكەستىك اكتىدە قازا تاپقانداردى وسىلايشا ازا تۇتتى. ۇشاقپەن ەڭ كوپ ساپارلايتىنداردىڭ ءبىرى دەپۋتاتتار ەكەندىگى ءمالىم. سوندىقتان بۇل قاندى وقيعا قالاۋلىلاردىڭ توبە شاشىن تىك تۇرعىزعان. كەشەگى جيىندى اشقان تومەنگى پالاتا سپيكەرى ورال مۇحامەدجانوۆ وسىعان وراي كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتى رەسەيلىك پارلامەنتكە جولدانعانىن مالىمدەدى»، - دەپ جازادى «ايقىن» گازەتى بۇگىنگى نومىرىندە. سونداي-اق باسىلىمنىڭ اتاپ وتۋىنشە،  وسىدان كەيىن  ءماجىلىس دەپۋتاتى بەكەن ءالىمجانوۆ ءبىلىم قۋعان جاستاردىڭ نەگە وزدەرىنە ارنالىپ، بيۋدجەتتەن بولىنگەن نەسيەگە قولى جەتپەي­تىندىگىنە ايران-اسىر ەكەندىگىن جەتكىزگەن، ياعني كوپتەگەن شاكىرتتەر ءبىلىم نەسيەلەرىن الۋدا ەلەۋ­لى قيىندىق كورۋدە ەكەن. دەپۋتاتتىڭ اق­پارىنشا، بىلتىرعى 1 قازانداعى جاعداي بويىنشا «قارجىلىق ورتالىق» اق جالپى سوماسى 479 ميل­ليون تەڭگە بولاتىن 3 834 كە­پىل­دى مىندەتتەمە بەرگەن. ونىڭ ءىشىن­دە جەڭىلدىكتى ءبىلىم نەسيەلەرى بار-جوعى 1 780 مىندەتتەمەنى (جال­پى سوماسى 275 ميلليون تەڭگە) قۇ­راعان ەكەن. ال حالىق قالاۋلىسىنىڭ دە­رە­گىنشە، نەسيە الۋعا ءزارۋ ستۋدەنت­تەردىڭ قاتارى 40 مىڭ. بۇل جايىندا ەگجەي-تەگجەيلى بىلگىڭىز كەلسە، باسىلىمنىڭ بەيسەنبىلىك نومىرىندەگى «قىرىق مىڭ ستۋدەنت نەسيە الۋعا ءزارۋ» دەگەن ماقالعا كوز جۇگىرتىڭىز.

«ايقىن» گازەتىنىڭ بۇگىنگى نومىرىندە «20 سەكۋند سايىن ءبىر ادام وزىنە-ءوزى قول جۇمسايدى. بۇل دەرت جاسوسپىرىمدەر اراسىندا كوبەيىپ بارادى» دەگەن ماقالادا باسىلدى. «وتكەن جىلى الماتىنىڭ ىرگەسىندەگى تۇزدىباستاۋ اۋى­لىندا ورىن العان قايعىلى وقيعا - ورىمدەي ءجاسوسپىرىم ەكى وقۋشى­نىڭ وزدەرىنە وزدەرى قول سالۋى - اۋىل تۇرعىندارى مەن وسىن­داعى ۇستازدار قاۋىمىن عانا ەمەس، بۇكىل وبلىس شەنەۋنىكتەرىن ابىگەرگە تۇسىرگەنى بەلگىلى. باۋىر ەتى بالالارى - قوس قۇلىنشاعى­نان اڭداۋسىزدا كوز جازىپ قال­عان قوس وتباسىنداعى قوس اتا-انا­نىڭ كۇتپەگەن قاسىرەتتىڭ نە­لىكتەن ورىن العانىن جانە ونى كىمنەن كورەرىن بىلمەي دال بول­عانى انىق. «قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرت­قالاعان» مىنا زاماندا ەلىمىزدە وقۋشىلاردىڭ سۋيتسيد وقيعاسى قاپتاپ كەتتى. مىسالى، ءماجىلىس دەپۋتاتى گۇلميرا يس­تاي­بەكقىزى كەلتىرگەن مالىمەتكە جۇگىنسەك، قازاقستاندا 2009 جىلى جاسوسپىرىمدەر اراسىندا 260 سۋيتسيد وقيعاسى ورىن الىپ­تى. بۇل از بولعانداي، 2010 جىلى 237 سۋيتسيد وقيعاسى تاعى ءتىر­كە­لىپتى»، - دەلىنگەن ماقالادا. باسىلىم وسى ورايدا «ون ەكىدە ءبىر گۇلى اشىل­ماعان جاسوسپىرىمدەر ءوز­دەرىن وزدەرى نەلىكتەن ولىمگە قيادى، ومىردەن نەگە بەزەدى، ولاردى بۇعان يتەرمەلەگەن نە، «ەل امان، جۇرت تىنىشتا» تالاي اتا-انانى زار جىلاتىپ، باۋىر ەتى بالاسىنان ايىرىپ جاتقان سۋيتسيد دەگەننىڭ ءوزى نە،  ءجاسوس­پىرىم­دەردى مەزگىلسىز «جاعادان» الاتىن، ايتىپ كەلمەيتىن بۇل - قانداي تاجال، ءسۋيتسيدتىڭ سەبەبى مەن سالدارى قانداي؟» دەگەن ساۋالداردى بىلىكتى پسيحولوگتارعا، سونداي-اق قوعام قاي­راتكەرلەرى مەن زاڭگەرلەرگە قويىپ، ماقالانىڭ مازمۇنىن اشۋعا تىرىسقان.

***

«بۇدان بۇرىن دا وزبەكستانداعى قازاق قانداستارىمىزدىڭ كورگەن قورلىعىن ايتىپ، ءماجىلىستىڭ مىنبەرىنەن بىرنەشە مارتە ماسەلە كوتەرگەن دەپۋتات امانگەلدى مومىشەۆ «الا تاقيالى اعايىنعا» تاعى دا اشىندى. كەشە ءماجىلىستىڭ وتىرىسىندا دەپۋتات گەنەرال سابىر راقىموۆتىڭ ەسكەرتكىشىن ءسۇرىپ تاستاعان وزبەك بيلىگىنىڭ ارەكەتىنە نارازىلىق ءبىلدىرىپ، سوعان قاتىستى ۇكىمەتتىك دەڭگەيدە ءتيىستى شەشىم قابىلدانۋىن سۇرادى»، دەپ جازادى «الاش ايناسى» گازەتى بۇگىنگى سانىنداعى «وزبەك كەرەك قىلماعان گەنەرالدى قازاقتىڭ ءوزى لايىقتى ۇلىقتاسا يگى» دەگەن ماقالاسىندا.

«جاقىندا وزبەكستان استاناسىندا كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، گەنەرال-مايور سابىر راقىموۆتىڭ ءتورت مەترلىك ەسكەرتكىش-مونۋمەنتى شىنجىر تاباندى تراكتورمەن ءسۇرىلىپ تاستالدى. بۇل - وزبەك بيلىگىنىڭ قورلىعى، ونى باسقاشا اتاۋ مۇمكىن ەمەس. گرۋزيادا ۇوس باتىرلارىنا ارنالعان «داڭق مەموريالى» تالقاندالىپ ەدى، رەسەي سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى الگى ارەكەتتى «قورلاۋشىلىق نەمەسە مەملەكەتتىك ۆانداليزم اكتىسى» دەپ باعالادى. پۋتين ءداپ گرۋزياداعىداي ەسكەرتكىشتى ماسكەۋدە ورناتۋ تۋرالى ۇسىنىس جاساپ، ول جۇزەگە استى. ەندەشە «وزبەك بيلىگىنىڭ ارەكەتىنە ءبىزدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى نەگە ءۇنسىز قالدى؟» دەگەن ساۋال كولدەنەڭدەيدى. نەگە مۇنداي ۆانداليزمگە قارسىلىق نوتاسىن جىبەرمەيمىز؟!   ەكى ميلليونعا تارتا قازاق تۇراتىن وزبەكستاندا ەتنيكالىق قازاق بولىپ تابىلاتىن گەنەرال راقىموۆتىڭ ەسكەرتكىشىن بۇزۋ سول ۇلتتى سىيلاماۋ فاكتىسى دەپ قابىلدانىپ، ۇلتارالىق قاتىناسقا دا كىربىڭ تۇسىرەتىنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. بۇل - ءبىر عانا فاكتى ەمەس، گەنەرال راقىموۆتىڭ قۇرمەتىنە بەرىلگەن كوشەلەر، مەكتەپتەر اتاۋلارى قازىر وزگەرتىلىپ ءبىتتى. بۇل نە؟ شىعىس حالىقتارىنىڭ اراسىندا تۇڭعىش گەنەرال اتانعان داڭقتى قولباسشى س.راقىموۆتىڭ ۇلتى قازاق بولسا دا، وزبەكستاننىڭ ازاماتى ەدى عوي»، - دەگەن ا. مومىشەۆ ۇكىمەتباسىنىڭ اتىنا جولداعان ساۋالىندا.

«الاش ايناسى» گازەتىنىڭ جازۋىنشا، كەشە الماتىدا 7-قىسقى ازيا ويىندارىنىڭ ءباسپاسوز ورتالىعى اشىلدى. ازيانىڭ ءار وڭىرىنەن جينالاتىن ەكى مىڭ ءجۋرناليستىڭ ۋاقىتشا جۇمىس ورنىنا اينالاتىن بۇل ورتالىقتىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قالا اكىمى احمەتجان ەسىموۆ قاتىسىپ، لەنتاسىن قيىپ بەرگەن. بىراق باسىلىم ورتالىقتان ەشقانداي قازاقىلىق كورە الماعانىن قىنجىلا جازادى. «جالپى ءباسپاسوز ورتالىعىن تولىق ارالاپ شىققان قالا اكىمى اتقارىلعان شارۋالارعا ريزا بولىپ قايتتى. جۋرناليستەردىڭ دە كوڭىلى توق سياقتى. دەگەنمەن وتاندىق ءباسپاسوز قىزمەتكەرلەرىنىڭ نازى بار ەكەنىن ايتپاي  كەتۋگە بولماس. ناقتىراق ايتساق، ءباسپاسوز ورتالىعىنان ەشقانداي قازاقىلىقتى كورە المادىق. ەسىكتەگى جازۋدان باستاپ، ىشتەگى زاتتاردىڭ بارلىعى اعىلشىن تىلىندە تاڭبالانعان. ءتىپتى ءباسپاسوز بايانداماسىنىڭ ءوزى اعىلشىن تىلىندە دايىندالىپتى. اعىلشىن تىلىندە دايىندالعانى دۇرىس، وعان داۋىمىز جوق، بىراق ەتيكەت بويىنشا، قاسىندا مەملەكەتتىك تىلدەگى اۋدارماسى دا بولۋى كەرەك قوي. سەبەبى قازاقستاندا ءوتىپ جاتقان ءدۇبىرلى دودانىڭ نەگىزگى جانكۇيەرلەرى قازاقتىلدى اۋديتوريا ەمەس پە؟!»، - دەپ جازادى باسىلىم. كوتەرىلگەن ماسەلە جايىندا ەگجەي-تەگجەيلى بىلگىڭىز كەلسە، بۇگىنگى نومىردەگى «قازاقىلىقتان جۇرداي ءباسپاسوز ورتالىعى» دەگەن ماقالاعا نازار اۋدارىڭىز.

***

«كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتىنىڭ جازۋىنشا، ەلىمىزدىڭ ساۋالناماعا قاتىسقان ازاماتتارىنىڭ 91 پايىزدان استامى مەملەكەت باسشىسىنىڭ پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىلىگىن ۇزارتۋ ماسەلەسى بويىنشا رەفەرەندۋم وتكىزۋ باستاماسىن قولدايدى. كەشە «نۇر وتان» حدپ ورتالىق اپپاراتىندا وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتى بارىسىندا جاريا ەتىلگەن «InfoSystem» زەرتتەۋ ورتالىعى» قوعامدىق قورىنىڭ  الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەر قورىتىندىسى وسىنداي. سونداي-اق اتالعان قوردىڭ ديرەكتورى سالتانات احمەدوۆانىڭ اتاپ وتۋىنشە،  قازاقستان حالقىنىڭ 94 پايىزى ەلباسىنىڭ پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىگىن ۇزارتۋ جونىندەگى رەفەرەندۋمنان حاباردار ەكەندىگىن ايتقان. ساۋالناما 2010 جىلدىڭ 25 جەلتوقسانى مەن 2011 جىلدىڭ 17 قاڭتارى ارالىعىندا وتكىزىلگەن. وعان ەلىمىزدىڭ 14 وبلىسى مەن رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار الماتى، استانا قالالارىنان 18-54 جاس ارالىعىنداعى 1600 ادام قاتىستى.