سەنات توراعاسى ەلىمىزدەگى بانك مەنەدجمەنتى كۇردەلى وزگەرىستەردىڭ قىسىمىنا توتەپ بەرە الماعانىن، جاڭا قارجىلىق ءداۋىردىڭ تالاپتارىنا ساي دەڭگەيىن كورسەتە الماعانىن اشىق ايتتى.

... جۇرتتىڭ كوڭىلى الاڭداۋلى. ويتكەنى، قارجى سالاسىنىڭ تۇراقتىلىعى مەلەكەتتىڭ ەكونوميكالىق تۇراقتىلىعىنا تىكەلەي اسەرى بار. ال ول ءوز كەزەگىندە ءار ادامنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىنا، تۇرمىس تىرشىلىگىنە اسەر ەتەدى. قاي كەزدە دە جاۋاپتى قۇزىرلى ورگانداردان حالىقتى الاڭداتاتىن ماسەلەلەرگە وراي نە ىستەلىپ جاتقانىن تالاپ ەتىپ وتىراتىن سەنات «قازاقستان ەكونوميكاسىن دامىتۋداعى بانك سەكتورىنىڭ ءرولى» تاقىرىبىندا پارلامەنتتىك تىڭداۋ وتكىزىپ، شارۋاسى شاتقاياقتاپ كەتكەن جاۋاپتى شەنەۋنىكتەردىڭ ءبىرازىن سۇراقتىڭ استىنا الىپ، قارا تەرگە ءتۇسىردى.

ەلباسى 18 ساۋىردە ۇلتتىق بانك قىزمەتىن قورىتىندىلاعان جيىندا "قازىر "ەكسيمبانك", "استانا بانكى" جانە Qazaq Bank بانكتەرى اكتسيونەرلەرى ناشار باسقارىپ، سالىمشىلارىنا جاۋاپ بەرە الماي، قارىز بولىپ قالعاندىقتان كورسەتكىشتەرى ناشارلاپ كەتتى» ،- دەي كەلىپ،- "...جۇمىسىن ءساتسىز جۇرگىزىپ، ودان ارى مەملەكەتتەن قولداۋ كورگەن بانكتەردىڭ ەشقانداي ناتيجە كورسەتپەگەنىن" اشىق ايتقان بولاتىن.

پارلامەنت سەناتىنىڭ توراعاسى قاسىم-جومارت توقاەۆ «بۇگىنگى كۇننىڭ وزىندە بانك مەنەدجمەنتى كۇردەلى وزگەرىستەردىڭ قىسىمىنا توتەپ بەرە الماي، جاڭا قارجىلىق ءداۋىردىڭ تالاپتارىنا ساي دەڭگەيىن كورسەتە الماعانىن وكىنىشپەن مويىنداۋىمىز كەرەك»،- دەپ حالىقتىڭ قارجى ينستيتۋتتارىنا دەگەن سەنىمىن السىرەتە تۇسكەن بۇگىنگى وسى جۇيەدە قالىپتاسقان احۋالدى سىنعا الدى.

مەملەكەت باسشىسى قاڭتار ايىنداعى جولداۋىندا قارجى سەكتورىنا سەرپىلىس قاجەت ەكەنىن اتاپ كورسەتكەنىن ەسكە سالعان جوعارعى پالاتا توراعاسى،  ەلىمىزدىڭ قارجى جۇيەسىن رەتتەيتىن نەگىزگى قۇرىلىم – ۇلتتىق بانكتىڭ الدىنا ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانك جۇيەسىنىڭ جۇمىسىن قاداعالاۋمەن قاتار، بانك پورتفەلىنىڭ جاعدايىن ساۋىقتىرۋ مەن بەرىلگەن يپوتەكالىق قارىزدار ماسەلەسىن شەشۋ مىندەتى جۇكتەلگەنىن، سونىمەن قاتار، پرەزيدەنت بانكتەردىڭ پورتفەلدەرىن «ناشار» نەسيەلەردەن تازارتىپ، بانكتەردەن قاراجاتتى شىعارۋدى توقتاتۋ جونىندە تالاپ قويعانىن اتاپ ءوتتى.

ەلباسى قويعان تالاپتار بويىنشا نە ىستەلدى؟ قانداي شارالار قولعا الىندى؟ بۇل سالانى ساۋىقتىرۋ ءۇشىن قانداي جۇمىستار اتقارىلۋعا ءتيىس؟

وسى تۇرعىدان كەلگەن سەنات توراعاسى اۋەلى مەملەكەت تاراپىنان بۇل سالاعا قانشالىقتى كوڭىل ءبولىنىپ كەلگەنىن، الايدا وسى مۇمكىندىكتى ولاردىڭ ءتيمدى پايدالانا الماي وتىرعانىن باسا ايتتى.

«ەلىمىزدە بانك سەكتورىنىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىعىن ارتتىرۋ باعدارلاماسى ازىرلەنىپ، جۇزەگە اسىرىلدى. وسى باعدارلاما شەڭبەرىندە جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزىپ كەلە جاتقان بانكتەرگە مەملەكەت تاراپىنان قوماقتى قارجىلىق قولداۋ كورسەتىلدى.

ۋاقتىلى قابىلدانعان شارالار ناتيجەسىندە بانك سالاسىنداعى جاعداي ءبىرشاما تۇراقتالىپ، زاڭدى جانە جەكە تۇلعالار سالىمدارىنىڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك جاسالدى.

بۇل رەتتە، مەملەكەتتىك قارجى رەسۋرستارىنىڭ ەسەبىنەن مۇمكىندىگى تومەن بانكتەرگە قولداۋ كورسەتۋ جونىندەگى ءماجبۇرلى شارالاردىڭ سوڭى وسى بولار دەپ ۇمىتتەنەمىز. مۇنداي ساياسات كەيبىر بانكتەردىڭ مەملەكەتتىڭ قولداۋىنا يەك ارتىپ، قارجى سالاسىنداعى ادىلەتتى باسەكەلەستىكتىڭ بۇرمالانۋىنا جول بەرۋمەن قاتار، بانك سەكتورى جۇمىسىنىڭ تۇراقتىلىعى مەن بەدەلىنە تەرىس اسەر ەتەدى»،-دەدى ق. توقاەۆ.

ۇلتتىق بانك قىزمەتى نەگىزىنەن قارجى جۇيەسىندەگى تاۋەكەلدەر مەن وسى سالاداعى پايدا بولۋى مۇمكىن قۇرىلىمدىق تۇيتكىلدەرگە الدىن الا باعا بەرە وتىرىپ، قوردالانعان ماسەلەلەردى رەتتەيتىن ءتيىمدى تەتىكتەردى كەشىكتىرمەي ىسكە قوسۋعا باعىتتالۋى كەرەكتىگىن ايتقان سەنات توراعاسى پارلامەنتتىك تىڭداۋدا قارجى سالاسىن ساۋىقتىرۋعا قاتىستى 10 ماسەلەگە ەرەكشە توقتالدى. ولار:

ءبىرىنشى، بانك سەكتورى جۇمىسىنىڭ ساپاسىنا قاتىستى سىن-پىكىرلەردى باعامداپ، وعان سەبەپ بولعان ناقتى جاعدايلاردى انىقتاۋ;

ەكىنشى، بانك جۇيەسى بيزنەستى ۇزاق مەرزىمگە، ءتيىمدى مولشەردە نەسيەلەندىرۋ ارقىلى ەل ەكونوميكاسىنىڭ ءوسىمىن ىنتالاندىرۋ;

ءۇشىنشى، بانك سالاسىندا ىقتيمال قاۋىپ-قاتەرلەردى باسقارۋدىڭ ۇتىمدى مودەلىن قالىپتاستىرۋ;

ءتورتىنشى، بانك جۇيەسىنىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىعىنا كەدەرگى كەلتىرەتىن ءالسىز تۇستاردى الدىن الا انىقتاۋعا باسىمدىق بەرۋ;

بەسىنشى، قارجى سالاسىن رەتتەۋ مەن قاداعالاۋ جۇيەسىن زاڭنامالىق تۇرعىدان ودان ءارى جەتىلدىرە ءتۇسۋ;

التىنشى، قاجەتتىلىگىنە قاراي ءتيىستى زاڭدارعا تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ ارقىلى ۇلتتىق بانكتىڭ قۇقىعىن كۇشەيتىپ، ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەردىڭ يەلەرى مەن اكتسيونەرلەرىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ;

جەتىنشى، بانك اكتيۆتەرىن شىعارىپ اكەتۋگە توسقاۋىل قويۋ ءۇشىن بانك اكتسيونەرلەرىنە جانە ولارمەن بايلانىسى بار تۇلعالارعا نەسيە بەرۋگە زاڭمەن شەكتەۋ قويۋ;

سەگىزىنشى، بىرقاتار بانكتەردىڭ اينالىمىن «ناشار» نەسيەلەردەن تازارتۋ جۇمىستارىن اياقتاۋ;

توعىزىنشى، ازاماتتىڭ باسىنداعى جالعىز باسپاناسىن ساقتاپ قالۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىرعان يپوتەكالىق قارىزداردى قايتا قارجىلاندىرۋ باعدارلاماسىن جالعاستىرۋ;

ونىنشى، حالىقتىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ جۇمىسىن جەتىلدىرۋ.

ەلباسى قويعان مىندەتتەردەن تۋىندايتىن ون تالاپتى العا تارتا وتىرىپ، ق.توقاەۆ پارلامەنت ءوز كەزەگىندە ۇلتتىق بانكتىڭ قارجى سالاسىن رەتتەۋ مەن قاداعالاۋدى ودان ءارى جەتىلدىرۋ جونىندەگى باستامالارىن قولداۋعا دايىن ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى.

بۇدان بولەك سەنات توراعاسى قارجى جۇيەسىنە دەگەن حالىقتىڭ سەنىمىن تومەندەتىپ وتىرعان: قارجى سالاسىنداعى قاراپايىم تىلدەگى اقپاراتتىڭ جەتىسپەۋشىلىگى; قارجىلىق قىزمەتتەر ءتۇرىنىڭ كوبەيۋى، ولاردىڭ كۇن ساناپ كۇردەلەنۋى; الاياقتىق تاسىلدەردىڭ، قارجى پيراميدالارىنىڭ ءورىس الۋىنا دا  توقتالىپ، ۇلتتىق بانك وسى جانە جوعارىدا اتالعان بارلىق سالالارعا كەڭىنەن كوڭىل ءبولىپ، قوردالانعان ماسەلەلەردىڭ وڭتايلى شەشىمىن تابۋ ءۇشىن ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەرمەن كەشەندى جۇمىستار جۇرگىزۋىن تالاپ ەتتى. بۇل تالاپتى «بۇگىنگى بانك جۇيەسى ەل ەكونوميكاسىن ودان ءارى جاڭعىرتۋداعى جاڭا مىندەتتەردى ورىنداۋعا جانە ازاماتتاردىڭ زامان تالابىنا ساي سۇرانىستارىنا ءازىر بولۋى ءتيىس» ،- دەپ شەگەندەي تۇسكەن قاسىم-جومارت توقاەۆ ءوز ءسوزىن «بانك قىزمەتىنىڭ تۇراقتى دامۋى تۇتاستاي العاندا مەملەكەتتىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەدى» دەپ اياقتادى.

ۇلتتىق بانكىنىڭ توراعاسى دانيار اقىشەۆ سەناتورلار الدىندا بايانداما جاساپ، بانك سەكتورىنىڭ قىزمەتىن جەتىلدىرۋ ماقساتىندا قارجى رەتتەۋشىسى جۇزەگە اسىرعان شارالار تۋرالى جان-جاقتى حاباردار ەتتى.

شاراعا قاتىسۋشىلار الدىندا ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى تيمۋر سۇلەيمەنوۆ، «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، قازاقستان قارجىگەرلەر اسسوتسياتسياسىنى كەڭەسى توراعاسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى يۋليا ياكۋپباەۆا، ەۋروپا قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكىنىڭ قازاقستانداعى كەڭسەسىنىڭ اگريس پرەيمانيس، ستراتەگيالىق باستامالار ورتالىعىنىڭ اعا ارىپتەسى ولجاس قۇدايبەرگەنوۆ ءسوز سويلەدى.

سەناتتىڭ قارجى جانە بيۋدجەت كوميتەتى ۇيىمداستىرعان پارلامەنتتىك تىڭداۋداعى پىكىرسايىسقا سەنات دەپۋتاتتارى بىرعانىم ءايتىموۆا قارىز بەرەتىن ونلاين كومپانيالاردى تەكسەرۋ تۋرالى، مۇحتار جۇماعازيەۆ بانكتەردىڭ ءوز قىزمەتى تۋرالى شىنايى اقپاراتتىڭ جەتىمسىزدىگى تۋرالى، سەرىك جاقسىبەكوۆ جيناق سالىمدارى تۋرالى، داۋرەن ادىلبەكوۆ پروبلەمالىق نەسيەلەردى قايتارۋ تۋرالى، باقتىباي شەلپەكوۆ يسلام بانكىلەرىمەن جۇمىس ىستەۋدىڭ بولاشاعى تۋرالى، ناريمان تورەعاليەۆ قولما-قول اقشاسىز ەسەپ ايىرىسۋدىڭ قىمباتتىعى تۋرالى، عۇمار دۇيسەمباەۆ پروبلەمالىق اكتيۆتەر تۋرالى، ءماجىلىس دەپۋتاتى ومارحان وكسىكباەۆ اۋديتورلىق تەكسەرۋلەر ناتيجەسىنىڭ جاريالىلىعى تۋرالى اشىق پىكىرلەرىن ورتاعا سالىپ، ماسەلەنى جان-جاقتى تالقىلاۋعا اتسالىستى.

ادىلبەك قابا

Abai.kz