سايلاۋ ناۋقانى باستالدى. بىراق قىزىق جايتتىڭ بولىپ جاتقانىن بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەي وتىر. ونى اڭداعانداردىڭ ءبىرى - «جاس قازاق ءۇنى» گازەتى. الايدا، ونىڭ نەنى اڭداماي وتىرعانىنا كوشەيىك.

كانديداتتار لينكوم (لينگيۆيستيكالىق كومميسسيا) اتالاتىن وسك القاسىنا قۇلدىق ۇرىپ، قازاق تىلىنەن سىناق تاپسىرىپ جاتىر. بۇل قانشالىقتى زاڭدى؟ بىرىنشىدەن، «مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرۋ» ۇعىمى زاڭ جۇزىندە ايقىندالماعان تالاپ. ولار سايلاۋ تۋرالى كونستيتۋتسيالىق زاڭ مەن وسك-نىڭ كەيبىر قاۋلىلارىندا جۇرگەنىمەن، زاڭداردا قولدانىلاتىن ۇعىمدار رەتىندە باسى اشىلىپ، ايقىندالماعان بەيمالىم ءارى زاڭنان تىس ۇعىم. «مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن» ادامنىڭ مەڭگەرمەگەن ادامنان ايىرماسى قانداي؟ نان سۇراي الۋ ما، سول تىلدە ۇرسا الاتىن، بالاعاتتاي الاتىن ادام با؟ بايانداما جاساي السا جەتە مە، جۇرتتىڭ الدىندا شەشەن سويلەۋ كەرەك پە، الدە ديكتانتتان بەس الۋ كەرەك پە؟ قاي سىناق تۇرىنەن (ديكتانت، شىعارما، اۋىزەكى سويلەۋ ت.ت.) تابالدىرىق قاتەسى قانداي، قانشا ەكەنىن ەشكىم دە، وسك لينكومى دا بىلمەيدى!

سايلاۋ ناۋقانى باستالدى. بىراق قىزىق جايتتىڭ بولىپ جاتقانىن بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەي وتىر. ونى اڭداعانداردىڭ ءبىرى - «جاس قازاق ءۇنى» گازەتى. الايدا، ونىڭ نەنى اڭداماي وتىرعانىنا كوشەيىك.

كانديداتتار لينكوم (لينگيۆيستيكالىق كومميسسيا) اتالاتىن وسك القاسىنا قۇلدىق ۇرىپ، قازاق تىلىنەن سىناق تاپسىرىپ جاتىر. بۇل قانشالىقتى زاڭدى؟ بىرىنشىدەن، «مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرۋ» ۇعىمى زاڭ جۇزىندە ايقىندالماعان تالاپ. ولار سايلاۋ تۋرالى كونستيتۋتسيالىق زاڭ مەن وسك-نىڭ كەيبىر قاۋلىلارىندا جۇرگەنىمەن، زاڭداردا قولدانىلاتىن ۇعىمدار رەتىندە باسى اشىلىپ، ايقىندالماعان بەيمالىم ءارى زاڭنان تىس ۇعىم. «مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن» ادامنىڭ مەڭگەرمەگەن ادامنان ايىرماسى قانداي؟ نان سۇراي الۋ ما، سول تىلدە ۇرسا الاتىن، بالاعاتتاي الاتىن ادام با؟ بايانداما جاساي السا جەتە مە، جۇرتتىڭ الدىندا شەشەن سويلەۋ كەرەك پە، الدە ديكتانتتان بەس الۋ كەرەك پە؟ قاي سىناق تۇرىنەن (ديكتانت، شىعارما، اۋىزەكى سويلەۋ ت.ت.) تابالدىرىق قاتەسى قانداي، قانشا ەكەنىن ەشكىم دە، وسك لينكومى دا بىلمەيدى!

ەكىنشىدەن، اتالمىش لينكومنىڭ زاڭناما جۇزىندە سىناق جۇرگىزۋگە قۇزىرى ايقىندالماعان، قانداي تالاپ قويىپ، قانداي قورىتىندى شىعاراتىن، كانديداتتاردى قالاي سىنايتىنى ەشكىمگە دە بەيمالىم. ولار كانديداتتاردى كىرگىزىپ الىپ، ساباي ما، شاي بەرە مە، ەرتەگى ايتا ما، اۋىزىنداعى ءتىسىن ساناي ما - بەلگىسىز! سەبەبى،لينكوم مۇشەلەرىنىڭ وزدەرى دە  ءتىلدى مەڭگەرۋ تالابىن بىلمەيدى، ولارعا مەڭگەرۋ قۇرالى مەن ولشەمى بەرىلمەگەن.

زاڭنامادان ىزدەستىرگەنىمىزدە تاپقانىمىز: وسكنىڭ تومەندەگى ەكى قاۋلىسى عانا بولدى، وندا لينكومعا قاتىستى تەك قانا ونىڭ قۇرامى بەكىتىلگەن، ال لينكومنىڭ جۇمىس رەجيمى مەن ءتارتىبىن، پروتسەدۋراسىن بەلگىلەگەن ەرەجە جوق بولىپ شىقتى!

كونستيتۋتسيوننىي زاكون رەسپۋبليكي كازاحستان وت 28 سەنتيابريا 1995 گ.

54-باپ. رەسپۋبليكا پرەزيدەنتتiگiنە كانديداتقا قويىلاتىن تالاپتار

1. پرەزيدەنت بولىپ سايلانۋ ءۇشiن ازامات كونستيتۋتسيانىڭ 41-بابىنىڭ 2-تارماعىندا بەلگiلەنگەن تالاپتاردى

قاناعاتتاندىرۋعا، سونداي-اق كونستيتۋتسيانىڭ 33-بابىنىڭ 2, 3-تارماقتارىنا جانە وسى كونستيتۋتسيالىق زاڭعا سايكەس

بەلسەندi سايلاۋ قۇقىعىنا يە بولۋعا تيiس.

2. پرەزيدەنتتiككە كانديداتقا كونستيتۋتسيا مەن وسى كونستيتۋتسيالىق زاڭ قوياتىن تالاپتارعا ونىڭ سايكەستiگiن

ازاماتتىڭ ءوزiن-ءوزi ۇسىنۋ تۋرالى ءوتiنiشi نەمەسە رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بiرلەستiكتiڭ جوعارى ورگانىنىڭ كانديداتتى

ۇسىنۋ تۋرالى حاتتاماسىنىڭ ءۇزiندiسiن كانديداتتىڭ داۋىسقا تۇسۋگە كەلiسiمi تۋرالى وتiنiشiمەن قوسا تاپسىرعان كەزدەن

باستاپ بەس كۇن iشiندە ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى بەلگiلەيدi. بۇل رەتتە پرەزيدەنتكە كانديداتتىڭ قازاقستان

رەسپۋبليكاسىندا سوڭعى ون بەس جىل تۇرۋ فاكتiسiن ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى انىقتايدى، ال كانديداتتىڭ مەملەكەتتiك

تiلدi ەركiن يگەرگەنiن انىقتاۋ ءراسىمى رەسپۋبليكا كونستيتۋتسيالىق كەڭەسىنىڭ كونستيتۋتسيانىڭ 41-بابىنىڭ 2-تارماعىنا

رەسمي تۇسiندiرمە بەرۋi تۋرالى اكتiسiنە سايكەس ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ قاۋلىسىمەن انىقتالادى.

3. الىپ تاستالدى - قر 2004 ج. 14 ساۋىردەگى № 545-II كونستيتۋتسيالىق زاڭىمەن.

________

№ 2464 ۆەدوموستي ۆەرحوۆنوگو سوۆەتا رەسپۋبليكي كازاحستان، 1995 گ.، № 17-18, ست. 114

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ 2005 جىلعى 31 تامىزداعى № 12/25 قاۋلىسىنا وزگەرىس ەنگىزۋ تۋرالى

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى قاۋلى ەتەدى:
1. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەندىگىن انىقتاۋ جونىندە لينگۆيستيكالىق كوميسسيا قۇرۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ 2005 جىلعى 31 تامىزداعى № 12/25 قاۋلىسىنا مىناداي وزگەرىس ەنگىزىلسىن:
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەندىگىن انىقتاۋ جونىندەگى لينگۆيستيكالىق كوميسسيانىڭ قۇرامى (بۇدان ءارى - لينگۆيستيكالىق كوميسسيانىڭ قۇرامى) وسى قاۋلىعا قوسىمشاعا ساي رەداكتسيادا جازىلسىن.
2. لينگۆيستيكالىق كوميسسيانىڭ قۇرامى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا جاريالانسىن.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى
ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ
توراعاسى
ق. تۇرعانقۇلوۆ

قازاقستان رەسپۋبليكاسى
ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ
حاتشىسى
ب. مەلدەشوۆ

استانا، 2011 جىلعى 07 اقپان
№ 17/25

قازاقستان رەسپۋبليكاسى

ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ

2011 جىلعى 7 اقپانداعى № 17/25   قاۋلىسىنا قوسىمشا

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتتىڭ

مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەندىگىن انىقتاۋ جونىندەگى لينگۆيستيكالىق كوميسسيانىڭ قۇرامى

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەندىگىن انىقتاۋ جونىندە لينگۆيستيكالىق كوميسسيا قۇرۋ تۋرالى

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى 41-بابىنىڭ 2-تارماعىنا، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 1995 جىلعى 28 قىركۇيەكتەگى كونستيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ 54-بابىنا، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى 41-بابىنىڭ 2-تارماعىن رەسمي ءتۇسىندىرۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسيالىق كەڭەسىنىڭ 1998 جىلعى 9 قازانداعى № 9/2 قاۋلىسىنا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 1996 جىلعى 11 قاراشاداعى № 3205 جارلىعىمەن بەكىتىلگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى تۋرالى ەرەجەنىڭ 8-تارماعىنىڭ 20) تارماقشاسىنا سايكەس قازاقستان رەسپۋبليكاسى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى قاۋلى ەتەدى:
1.  قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەندىگىن           انىقتاۋ جونىندەگى لينگۆيستيكالىق كوميسسيا مىناداي قۇرامدا قۇرىلسىن:

1. ايتبايۇلى ومىرزاق - حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور (كەلىسىم بويىنشا);
2. قامزابەكۇلى ديحان - ل.ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرورەكتورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور (كەلىسىم بويىنشا);
3. ورازباەۆا فاۋزيا شامسيقىزى - اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قازىرگى قازاق ءتىلى تەورياسى جانە ادىستەمەسى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور (كەلىسىم بويىنشا);
4. رىمعالي نۇرعالي - ل.ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى قازاق ادەبيەتى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق  عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى (كەلىسىم بويىنشا);

2. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەندىگىن           انىقتاۋدىڭ ءراسىمىن بەكىتۋ جانە لينگۆيستيكالىق كوميسسيانى قۇرۋ تۋرالى» قازاقستان           رەسپۋبليكاسى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ 1998 جىلعى 12 قازانداعى № 46/131 قاۋلىسىنىڭ           كۇشى جويىلدى دەپ تانىلسىن.
3. وسى قاۋلى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا جاريالانسىن.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى
ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ
توراعاسى و. جۇمابەكوۆ

استانا ق. 31 تامىز 2005 ج.
№ 12/25

ۇشىنشىدەن, جالپى، قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋدى باعالاۋدىڭ قازاقستاندا ءبىر عانا زاڭدى قۇرالى بار ەكەنى ەسكەرىلمەگەن. سول قۇرالدى سايلاۋ تۋرالى زاڭداماعا يكەمدەۋ قاراستىرىلماعان!  ول قۇرال - قازتەست جۇيەسى. دەمەك، وسى سايمان ارقىلى پرەزيدەنتكە كانديداتتار دا مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ دەڭگەيىن ساراپقا سالۋى كەرەك ەدى دە سوڭعى قورىتىندىنى الگى «لينكوم» ايتۋى قاجەت بولاتىن.

قازتەست جۇيەسىن ەنگىزۋ مەن دامىتۋ تۇجىرىمداماسى

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2009 جىلعى 11 قىركۇيەكتەگى N835 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن

1.3. قازتەست جۇيەسىنىڭ قۇرىلىمى جانە ونىڭ جاي-كۇيى

قازتەست جۇيەسى - قازاقستان ازاماتتارى مەن قازاقستان اۋماعىندا قىزمەتىن جۇزەگە اسىرۋشى شەتەل ازاماتتارىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ دەڭگەيىن باعالاۋدىڭ جالپىعا ورتاق وتاندىق جۇيەسى.

تورتىنشىدەن، «لينگۆيستيكالىق كوميسسيا» اتاۋىنداعى العاشقى ءسوز ءتىل ءبىلىمى تۋرالى عىلىمعا عانا قاتىستى بولعاندىقتان، ادامنىڭ ءتىلدى مەڭگەرۋىنە قاتىسسىز، سول سەبەپتى، كوميسسيا اتاۋى دا ايقىنداۋدى قاجەت ەتەدى. مۇنداي كوميسسيا قۇرعان كۇننىڭ وزىندە ول «مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ سىناعى جونىندەگى كوميسسيا» اتالۋى كەرەك ەدى.

بەسىنشىدەن، ءتىلدى مەڭگەرۋ شارتتارى مەن تالاپتارى عىلىمعا نەگىزدەلگەن (بەس ادامنىڭ بىرىككەن ارەكەتىنە ەمەس) ولشەۋىشتەرمەن ايقىندالۋى قاجەت بولاتىن جانە ول ادامدىق فاكتورعا ەمەس، ۋاقىت تالابىن قاناعاتتاندىراتىن تەستتىك تالاپتارمەن جۇزەگە اسىپ، ناتيجەنى بەكىتۋ عانا الگى كوميسسيا قۇزىرىنا بەرىلۋى كەرەك ەدى.

التىنشىدان، مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرۋدى سىناۋ ۇدەرىسىنىڭ ناقتىلانباعانى مەن ۇيىمداستىرۋدىڭ يكەمسىزدىگى سونداي، كۇنىگە ءۇش ادامدى عانا سىناقتان وتكىزۋ مۇمكىندىگى بار بولىپ شىقتى. ەگەر دە، وپپوزيتسيالىق كۇشتەر قول قۋسىرىپ قاراپ وتىرماي، ءاربىر وڭىردەن ونداعان ادامدى ۇيىمداستىرىپ، ۇمىتكەرلەر سانىن توقسانعا جەتكىزگەندە، وندا تىلسىناق كەمىندە ءبىر اي بويعى ناۋقانعا اينالار ەدى دە، وسك ماسقارا بولار ەدى!

جەتىنشىدەن، قورىتا كەلگەندە، اتالمىش سايلاۋ ناۋقانى زاڭدىق كازۋستار مەن  كۇردەلى جاعدايلارعا تولى جاعدايدا باستالىپ وتىر. ەگەر دە كانديداتتار نەمەسە سايلاۋشىلار مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ سىناعىنىڭ جونسىزدىگىن العا تارتىپ، سوتتا قارالاتىن بولسا، ادىلدىگى سول - بۇل سىناق زاڭسىز جانە اتالمىش ۇدەرىستى قايتادان جۇرگىزەتىندەي قۇقىقتىق كازۋس الدان شىقپاق! بۇل ارينە، اڭگىمەنىڭ باسقا جاعى.

گۇلنۇر ايداش، زاڭگەر

«اباي-اقپارات»