ەكى جىلدىڭ الدىندا 2009 جىلى جۇرگىزىلگەن حالىق ساناعىنىڭ رەسمي قورتىندى مالىمەتىنە قاراعاندا: ەلىمىزدەگى بارلىق حالىقتىڭ سانى - 16 009 600 (ون التى ميلليون توعىز مىڭ التى ءجۇز) ادامعا جەتكەن ەكەن. 1999-2009 جىلدار ارالىعىندا تۇرعىندار سانى - 1 ميل.  ادامعا وسكەن.  قازاقتاردىڭ سانى 10 096 800 ادامدى قۇراپ وتىر. بارلىق تۇرعىنداردىڭ - 63,9 پايىزى.

قىسقاسى، سوڭعى 10 جىلدا ەلىمىز تۇرعىندارى 1 ملن. ادامعا ءوسىپتى. وسى ارادا ءبىر شيكىلىك تۇرعان سياقتى. قاراڭىز: قازىرگى تاڭدا 1 ملن-نان استام ورالمان وتانىنا ورالدى دەگەندى زار قاقساپ ايتۋدامىز. بۇل ءسوز كەيدە ەلباسىنىڭ ءوزىنىڭ اۋزىنان شىعىپ كەتىپ جاتىر. سوندا دەيمىز، مىنا 1 ملن ءوسىمدى تەك ورالماندار عانا قۇراپ وتىر  ما؟! قازاقستاندا اتام زاماننان ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقان قازاق، ورىس، كارىس، تاتار، وزبەكتىڭ قاتىندارى قىسىر قالعان با؟!  جوق، ولاي ەمەس. گاپ باسقا دا. قازاقستانعا 1 ملن ورالمان كوشىپ كەلگەن جوق. سوڭعى 10 جىلدا، تىپتەن از ادام كوشىپ كەلدى. 1991 جىلدان بەرى سوڭعى 20 جىلدا ارى كەتسە 400-500 مىڭ ورالمان كوشىپ كەلدى. قالعان 500 مىڭ ادام ۇشتى-كۇيلى جوق. ءسويتىپ ەل امان، جۇرت تىنىش تا جارتى ميلليون قازاق جوعالدى.

ەكى جىلدىڭ الدىندا 2009 جىلى جۇرگىزىلگەن حالىق ساناعىنىڭ رەسمي قورتىندى مالىمەتىنە قاراعاندا: ەلىمىزدەگى بارلىق حالىقتىڭ سانى - 16 009 600 (ون التى ميلليون توعىز مىڭ التى ءجۇز) ادامعا جەتكەن ەكەن. 1999-2009 جىلدار ارالىعىندا تۇرعىندار سانى - 1 ميل.  ادامعا وسكەن.  قازاقتاردىڭ سانى 10 096 800 ادامدى قۇراپ وتىر. بارلىق تۇرعىنداردىڭ - 63,9 پايىزى.

قىسقاسى، سوڭعى 10 جىلدا ەلىمىز تۇرعىندارى 1 ملن. ادامعا ءوسىپتى. وسى ارادا ءبىر شيكىلىك تۇرعان سياقتى. قاراڭىز: قازىرگى تاڭدا 1 ملن-نان استام ورالمان وتانىنا ورالدى دەگەندى زار قاقساپ ايتۋدامىز. بۇل ءسوز كەيدە ەلباسىنىڭ ءوزىنىڭ اۋزىنان شىعىپ كەتىپ جاتىر. سوندا دەيمىز، مىنا 1 ملن ءوسىمدى تەك ورالماندار عانا قۇراپ وتىر  ما؟! قازاقستاندا اتام زاماننان ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقان قازاق، ورىس، كارىس، تاتار، وزبەكتىڭ قاتىندارى قىسىر قالعان با؟!  جوق، ولاي ەمەس. گاپ باسقا دا. قازاقستانعا 1 ملن ورالمان كوشىپ كەلگەن جوق. سوڭعى 10 جىلدا، تىپتەن از ادام كوشىپ كەلدى. 1991 جىلدان بەرى سوڭعى 20 جىلدا ارى كەتسە 400-500 مىڭ ورالمان كوشىپ كەلدى. قالعان 500 مىڭ ادام ۇشتى-كۇيلى جوق. ءسويتىپ ەل امان، جۇرت تىنىش تا جارتى ميلليون قازاق جوعالدى.

سوندا ول ورالماندار قالاي قولدى بولىپ ءجۇر؟ قولدى قىلعان كوشى-قوننىڭ ءوزى. كۆوتا پايدا بولعالى (2000 جىلدان باستاپ) قازاقستانعا قازاق ەمەس، قاعاز كوشىپ كەلىپ جاتىر. كوشى-قون مەكەمەسى ارنايى دەلدەلدار ارقىلى قولدان جالعان ورالمان جاساپ، اقشا الىپ وتىردى. قازىرگى كوشى-قون كوميتەتىنىڭ تاراپ كەتۋىنە نەگىزگى سەبەپ وسى.

اقيحات ەندى-ەندى ايتىلىپ جاتىر. وتكەن جىلى رەسپۋليكالىق باسىلىم «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ 14 جەلتوقسان كۇنگى سانىندا: «ستاتيستيكا كوميتەتتىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، جەكە كۋالىگىن (ازاماتتىعىن ايتادى- اۆتور) الماعان ورالمانداردىڭ ۇزىن سانى 400 مىڭعا جەتۋى مۇمكىن. ولار قازاقستان ازاماتتىعىنىڭ جەكە كۋالىگىن نەگە العىسى كەلمەيدى؟! ونىڭ سەبەبى تۇسىنىكتى - ولار نە كۆوتا ارقىلى كولدەنەڭ پايدا تابۋدى ويلاعان الاياقتار; نە جالعان قۇجات وتكىزگەن ومىردە جوق «ءولى جاندار» دەپ جازىپتى. مىنە، جوعالعان 500 مىڭنىڭ 400 مىڭى وسى جەردەن شىعىپ قالدى. قالعان 100 مىڭنىڭ تابىلۋى قيىن ەمەس.

ولار راسىندا ومىردە جوق ادامدار. ستاتيستيكا مالىمەتى وتىرىك ايتپايدى.  ال، شىندىعىندا بۇدان الدەقايدا كوپ. جەمقورلىق شىركىن نە ىستەتپەيدى. وتانىنا كەلگىسى كەلگەن ورالمانداردى كەلتىرمەي، ەلباسىنىڭ دەموگرافيالىق ساياساتىن اياق استى ەتىپ، بولىنگەن قارجىنى جەپ قويۋ ارقىلى شەتەلدەگى قازاقتاردى وتانىنا جولاتپاۋدىڭ قامىن جاساعان ادامدار - قازاقتىڭ جاۋى.

قر باس پروكۋراتۋراسىنىڭ جاقىندا عانا جاريالاعان مالىمەتىنە سۇيەنسەك، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا  كوشى-قونعا بولىنگەن 137 ميلليون تەڭگەنى الدەكىمدەر جەپ كەتكەن. ماڭعىستاۋ وبلىسىندا دا وسىنداي 136 ميلليون تەڭگە «قولدى» بولعان، شىعىس قازاقستان، وڭتۇستىك قازاقستان سياقتى بىرنەشە وبلىستاردا ورالماندارعا سالىنۋعا ءتيىس 700 ءۇيدىڭ ۇشان-تەڭىز قارجىسى جالعان اقپار جاساۋ ارقىلى جەلگە ۇشقان. قازاقستانعا مۇلدەم كەلمەگەن نەمەسە بۇرىن ءبىر رەت جاردەماقى العان ورالماندارعا جالعان قۇجاتپەن زاڭسىز قارجى تولەۋ سالدارىنان 80 ميلليون تەڭگە تالان-تاراجعا تۇسكەن. («ەگەمەن قازاقستان»، 4 اقپان 2011)

سول سياقتى وتكەن جىلى قىزىلجار قالاسىنىڭ ماڭىندا «نۇرلى كوش» باعدارلاماسى بويىنشا 140 ءۇي سالىنعان ەدى. ءبىر پاتەرگە 5 ملن. تەڭگە جۇمسالعان. ورالماندارعا ونىڭ 4,2 ملن تەڭگەسىن تولەۋ جۇكتەلگەن. ونى 15 جىلدا وتەۋى قاجەت. بىراق وسى ۇيلەر ساپاسىز. ىرگەسىنەن جەل اڭىرىپ، قاتتى سويلەسەڭ قابىرعاسى سوگىلۋگە ءازىر تۇر. «ورالماندارعا وسى دا جەتەدى» دەگەندەي بولىنگەن اقشانى قۇرىلىس فيرماسى جەپ قويعان، - دەپ جازادى «الاش ايناسى» گازەتى.

«اباي-اقپارات»