بۇل  كۇندە نە كوپ، كىتاپ كوپ. ساپاسىنا ەمەس، سانىنا قاراپ جۇباناسىڭ-اۋ. دەگەنمەن دە تالايدىڭ تابان ەت، ماڭداي تەرى ارقىلى ومىرگە كەلگەن وسى كىتاپتاردىڭ وقىرمان قولىنا ءتيۋى قالاي دەگەنگە كەلسەك، كوبىمىز-اق جالتاقتايمىز. سىننان سىلتاۋ كوپ. ەڭ سوڭىندا كىنانى وقىرماننىڭ وزىنە ارتىپ قۇتىلامىز: «جۇرت كىتاپ وقىمايدى!» - دەپ. سونىمەن نە كەرەك، ءبارىمىز سۋدان اق، سۇتتەن تازا سىڭايمەن اينالامىزعا پاڭدانا قاراعان بولامىز. بۇل بەيشارالىعىن جاسىرعان مىسكىن جاننىڭ دارمەنسىز تاكاپپارلىعى ەكەنىن قۋ ءىشىمىز سەزسە دە، تۇك بىلمەگەنسيمىز. ەندەشە، شىندىق قالاي؟

مىناۋ جارنامالى جاھانعا، جاسقانشاق قوعامعا، جالتاقشىل جاستارعا شىندىقتى ايتۋدىڭ ءوزى قيىن. شىندىقتىڭ بەتىنە تۋرا قاراۋعا كوبىمىزدىڭ ءجۇزىمىز شىدامايدى. ويتكەنى ول - اششى، توسىن، ەرسى. الدى-ارتىن ويلامايتىن وداعاي جاننىڭ وجار مىنەزىندەي تەنتەك! شوشىنا قارايمىز.

ال، ءمۇبادا، تىڭداۋعا كەلىسسەڭىز، بىلاي: جاڭادان شىققان كىتاپتاردىڭ شەكەسىنە «مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن 2000 دانا تارالىممەن شىقتى» دەپ جازىلعانمەن، ءبارى وتىرىك. نە ءبارى 500 نەمەسە 200 دانامەن شىعادى. شىندىق وسى. جاعاڭىز بارىڭىز جاعاڭىزدى، جاعاڭىز جوعىڭىز كەڭىردەگىڭىزدى ۇستاڭىز. ولاي بولسا، الداعان كىم، الدانعان كىم؟

بۇل  كۇندە نە كوپ، كىتاپ كوپ. ساپاسىنا ەمەس، سانىنا قاراپ جۇباناسىڭ-اۋ. دەگەنمەن دە تالايدىڭ تابان ەت، ماڭداي تەرى ارقىلى ومىرگە كەلگەن وسى كىتاپتاردىڭ وقىرمان قولىنا ءتيۋى قالاي دەگەنگە كەلسەك، كوبىمىز-اق جالتاقتايمىز. سىننان سىلتاۋ كوپ. ەڭ سوڭىندا كىنانى وقىرماننىڭ وزىنە ارتىپ قۇتىلامىز: «جۇرت كىتاپ وقىمايدى!» - دەپ. سونىمەن نە كەرەك، ءبارىمىز سۋدان اق، سۇتتەن تازا سىڭايمەن اينالامىزعا پاڭدانا قاراعان بولامىز. بۇل بەيشارالىعىن جاسىرعان مىسكىن جاننىڭ دارمەنسىز تاكاپپارلىعى ەكەنىن قۋ ءىشىمىز سەزسە دە، تۇك بىلمەگەنسيمىز. ەندەشە، شىندىق قالاي؟

مىناۋ جارنامالى جاھانعا، جاسقانشاق قوعامعا، جالتاقشىل جاستارعا شىندىقتى ايتۋدىڭ ءوزى قيىن. شىندىقتىڭ بەتىنە تۋرا قاراۋعا كوبىمىزدىڭ ءجۇزىمىز شىدامايدى. ويتكەنى ول - اششى، توسىن، ەرسى. الدى-ارتىن ويلامايتىن وداعاي جاننىڭ وجار مىنەزىندەي تەنتەك! شوشىنا قارايمىز.

ال، ءمۇبادا، تىڭداۋعا كەلىسسەڭىز، بىلاي: جاڭادان شىققان كىتاپتاردىڭ شەكەسىنە «مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن 2000 دانا تارالىممەن شىقتى» دەپ جازىلعانمەن، ءبارى وتىرىك. نە ءبارى 500 نەمەسە 200 دانامەن شىعادى. شىندىق وسى. جاعاڭىز بارىڭىز جاعاڭىزدى، جاعاڭىز جوعىڭىز كەڭىردەگىڭىزدى ۇستاڭىز. ولاي بولسا، الداعان كىم، الدانعان كىم؟

ماسەلە - مادەنيەت مينيسترىندە مە؟ بايلانىس جانە اقپارات مينيسترىندە مە؟ جوق، ەكەۋىنىڭ دە كىناسى جوق. ولار مەملەكەتتىك باعدارلاماداعى 2000 داناعا ءتيىستى قارجىسىن بولەدى. ەندەشە... كىتاپتى قوي دەسەك، قويشى كوبەيگەن مىنا زاماندا باسپاگەر دە، ايلاكەر دە، ارادا جۇرگەن دەلدال دا از ەمەس. قوي ارام ولسە، كىنالى شوپان با، مولدا ما؟!

مىسالدى وزگەدەن ەمەس ءوز باسىمنان ايتايىن. «قىتايداعى قازاقتار»، «بالقايماق» اتتى ەكى كىتابىم مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ باعدارلاماسىمەن جارىق كوردى. ەكەۋىنە دە جاڭاعى «2000 دانا تارالىم» دەگەن ايداي تاڭبا باسىلعان. الدىڭعىسىنىڭ 500 دانامەن شىققانىنا كۋا بولدىم. سوڭعىسىن مەن دە، باسپاداعىلار دا تاپپاي قالدىق. شاماسى 200-300 دەن اسپاسا كەرەك.

ءبىراز جىل دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ «اتاجۇرت» باسپا ورتالىعىندا قىزمەت اتقاردىم. مەنەن بۇرىنعى ءداستۇر بويىنشا، مەن بارعاننان كەيىنگى كىتاپ تارالىمى دا 500 دانامەن جارىق كورىپ تۇردى. كونە جۇيەنى بۇزۋعا دارمەنسىز بولدىق. باسشى، بۋحالتەر، باسپاحانا دەگەندەي، ءبارىنىڭ ىمى-جىمى ءبىر. قاي جاعىنان قاراساڭدا 2000 دانامەن شىققاندىعىن راستايتىن قۇجاتتار دايىن. ال شىندىق الگىندەگىدەي. بىزدەگى وسى جايدى وزگەلەردىڭ باسىنان دا ىزدەدىم. «500» دانامەن شىققان بىزدىكى «مۇسىلماندىعىمىز» ەكەن. 200 دانامەن شىعىپ جاتقان كىتاپتاردى ەستىگەندە قۇلاپ قالا جازدادىم.

مۇندايدى بىلايعى جۇرت قايدان ءبىلسىن. اسىرەسە، ماڭدايىنىڭ سورى بەس ەلى قالامگەر قاۋىمعا جانىڭ اشيدى. كىتابىن شىعارىپ بەرگەن باسپاعا مىڭ العىسىن ايتىپ، قالاماقى ەسەبىندە قولىنا تيگەن بەس كىتابىن كوتەرىپ، ماقتانىشپەن لەپىرىپ جۇرەدى. شاماسىنشا «جۋىپ تا» جاتادى. اراعا از ۋاقىت سالىپ سول كىتابىن سۇراي قالساڭ: «ءوزىم دە تاپپاي ءجۇرمىن» دەيدى مۇسەۋرەپ. ءتىپتى كەيبىرىنە باسپاگەردىڭ: «ءسىزدىڭ كىتابىڭىز وتە ءوتىمدى بولىپ، تەز تاۋسىلىپ كەتتى» دەگەنىن دە قۇلاعىڭىز شالادى. ءسويتىپ «رۋحاني ازاتتىق الدىق» دەپ مارسيىپ جۇرگەن قالامداستارىمىزدىڭ ءوز كىتابىنا ءوزى جارىماي، مادەنيەتتى قايىرشىعا اينالعانىن كورىپ ءىشىڭىز ۋداي اشيدى. ءتىپتى ءوز باسىم وسى سۇمدىقتارعا كۋا بولعاسىن، «مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن شىعادى» دەسە زارەزاپ بولىپ،  كىتابىمدى ءوزىم شىعارىپ، ءوزىم ساۋدالايتىن بولدىم.

ءوز كىتابىمدى ءوزىم ساتۋ بارىسىندا بايقاعانىم - ءسوز باسىنداعى «جۇرت كىتاپ وقىمايدى!» دەگەنىمىزدىڭ ناعىز ساندىراق ەكەنىن ءتىپتى دە راستاۋ بولدى. حالىق شولدەپ وتىر. الماتىدا جارناماسى جاسالىپ، تويى تويلانىپ جاتاتىن كىتاپتار اۋىلعا مۇلدەم جەتپەيدى. مالشى دا، ەگىنشى دە كىتاپ وقىعىسى كەلەدى. مەنىڭ «قارالى كوش» كىتابىمدى ىزدەپ قانشا وقىرمان قوڭىراۋ شالدى. قانشاسى وقىعانىن ايتىپ وي ءبولىستى. ەكى رەت ەكى مىڭ دانادان باسىلسا دا جۇرت سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرا الماي اۋرەمىن. سولاردىڭ بىرىمەن سىرلاسا قالساڭىز: «باياعىدا تراكتوريستتىڭ قولىندا دا كىتاپ جۇرەتىن ەدى. قازىر تاپپايمىز. كىتاپحانادا ابدەن سارى تاپ بولعان جارىقتىق اۋەزوۆ، مۇقانوۆ، مۇسىرەپوۆ، قادىر... ەسكى دۇنيەلەر» دەپ مۇڭ شاعادى.

تۋعان ۇل-قىزىنا «ىشتەن شىققان شۇبار جىلان عوي» دەپ ىستىق مەيىرمەن قارايتىن حالىق بولعانىمىز سەبەپتى كىتابىمىزدى دا پەرزەنتىمىزدەن كەم كورمەيمىز. ءتىپتى جاڭاعى «500 شىققان» دەگەن ءسوزىمىزدى عايباتقا بالاساق تا، 2000 دانانىڭ ءوزى رەسپۋبليكا كۇيىنشە العاندا وتە تومەن تارالىم ەسەپتەلەدى. قازاقستان بويىنشا اۋىلدى جەرلەردى قوسىپ ەسەپتەگەندە 5000 عا جاقىن كىتاپحانا بار ەكەن. ەگەر ۇكىمەت قالامگەر قاۋىمعا جومارتتىق تانىتىپ، باسپاگەردىڭ ءبارى پەرىشتەگە اينالىپ، كىتاپتار بەس مىڭ دانامەن شىقسا دا، جۇرتقا جەتۋى ەكىتالاي. ولاي بولسا، جاڭالىققا جاتىرقاي قارايتىن اۋىلداستارىمىزدىڭ ۇمىتشەڭ ۇرپاعى وقيتىن كىتابىن قايدان تابادى؟ كىمدى، نەنى وقيدى؟ اۋىلداعى شەجىرەشى شالدىڭ اتالارىن تاراتقان رۋلىق شەجىرەسىن بە، الدە قالتاسى توق، اقشاسىمەن «اقىن» بولعان ارزان جازعىشتاردى ما؟ ۇلت وركەنيەتىنىڭ بولاشىق يەسى بولعان ۇل-قىزىمىزدىڭ رۋحاني ءشولىن قاندىرا الىپ وتىرمىز با؟ ولار ەرتەڭ كىم بولعىسى كەلەدى؟ وتانىن، ۇلتىن، ەلىن، جەرىن جان-تانىمەن سۇيەتىن اتى-زاتىنا ساي تاربيەلەنەتىن جاس قازاقتار قالاي ءوسىپ كەلەدى؟ ەل ەرتەڭىن، ۇلت بولاشاعىن، مەملەكەت تىزگىنىن  ولاردىڭ قولىنا قالاي تاپسىرامىز!؟

وسى جولداردى وقي باستاعان رەداكتور مىرزا، قالاي، شىندىق اششى ما ەكەن؟ ماقالانى قىسقارتسام، جۇمسارتسام دەپ قولىڭىز قىشي باستاعان جوق پا؟ وقىرماننىڭ ايىزى قانىپ وتىرعانىنا ءشۇبام جوق. ال مەن ايتارىمدى ايتسام دا امالىم تاۋسىلىپ وتىر. قايتەيىن، الداعان دا قازاق، الدانعان دا قازاق. وسىنى ايتىپ زارلانعان دا قازاق.

كىتاپتىڭ كىلتى اسپاندا، ءبىز جەردەمىز. اللا تاعالا سول التىن كىلتىمىزدى الاقانىمىزعا سالعان كۇنى كۇنىمىز كۇلىپ، ايىمىز جارقىرىپ ۇرپاق الدىندا الاڭسىز ۇيقىعا كەتەتىن بولامىز. قازىرشە، ىشكەنىڭ ءىرىڭ، جەگەنىڭ جەلىم، ۇيقىڭ ۇرەي... «كىتاپ، كىتاپ» دەپ ۇيقىسىرايمىز. ءسوز وسى!

«اباي-اقپارات»