سالقىن كوكتەم، جاڭبىرلى جاز، اسىرەسە تامىز ايىنىڭ سوڭىنداعى تولاسسىز جاۋعان جاۋىن-شاشىن — كليمات ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، سولتۇستىكتەگى ەگىن ەگۋشى وڭىرلەردە استىق جيناۋ ناۋقانى 10–12 كۇنگە كەشىكتىرىلدى. دەگەنمەن، وسىنداي اۋا-رايى جاعدايىنا قاراماستان اۋىل شارۋاشىلىعى قۇرالىمدارىندا ءداندى-داقىلداردىڭ جاتىپ قالۋى، توگىلۋى جانە كوكتەپ كەتۋى ماسەلەلەرى ورىن العان جوق.

بۇل تۋرالى جيىن تەرىم ناۋقانىنا دايىندىق بارىسى تۋرالى وتكەن ءباسپاسوز تۋرى كەزىندە تسەلينوگراد اۋدانىنىڭ اكىمى مالعاجدار تاتكەەۆ مالىمدەدى.

تسەلينوگراد اۋدانى اكىمىنىڭ ايتۋىنشا، 2018 جىلى اۋداننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارىنا 202 مىڭ گا استام ءداندى جانە ءداندى-بۇرشاقتى داقىلداردى، ونىڭ ىشىندە بيداي — 165 962 گا، ارپا — 233 499 گا، سۇلى — 5 849 گا، مايلى داقىلدار — 17 037 گا، ءبىر جىلدىق شوپتەر — 10 239 گا، كارتوپ — 289 گا، كوكونىستەر — 185 گا جيناۋ قاجەت. كۇزگى دالا جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە بەكىتىلگەن باعا بويىنشا 3900 توننا ديزەل وتىنى بولىنگەن.

«بۇگىنگى تاڭدا ءداندى داقىلدار 20 مىڭ گا جەردە ورىلدى، 16 مىڭ گا القاپتا باستىرىلدى، بۇل 10% قۇرايدى، استىق ونىمدىلىگى – 10 تس/گا. ءداندى جانە ءداندى-بۇرشاقتى داقىلداردى جيناۋ ەكى تاسىلمەن جۇرگىزىلەدى: جەكەلەي جانە تىكەلەي كومباينداۋ ارقىلى. ءداندى جانە ءداندى-بۇرشاقتى داقىلدار جەكەلەگەن تاسىلمەن – 37 مىڭ گا اۋماقتا، 165 مىڭ گا-دان استام اۋماقتا – تىكەلەي كومباينداۋ ارقىلى جينالادى. جيىن تەرىم ناۋقانىنا 543 استىق جيناۋ كومباينى تارتىلعان، سونىڭ ىشىندە زاماناۋي جوعارى ءونىمدى كومباين – 101 دانا، 126 تراكتورلى پويىز، 116 اۆتوكولىك»، — دەدى م. تاتكەەۆ.

ءداندى داقىلداردى باستىرۋدىڭ كۇندىزگى ونىمدىلىگى 10 500 گەكتاردى قۇرايدى. اۋداننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارى وسىنداي قارقىنمەن ءداندى داقىلداردى جيناۋدى 19–20 كۇن ىشىندە اياقتاۋدى جوسپارلاپ وتىر.

«29 000 توننا ءداندى-داقىل تۇقىمىن سەبۋ جوسپارلانعان، قازىرگى تاڭدا بارلىق قۇرعاق داندەر تۇقىم رەتىندە ساقتالۋدا. اۋداننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارى كارتوپتى جيناۋدى باستادى، جاقسى ءونىم تۇسەدى دەپ بولجانعان. اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارى بويىنشا كوكونىستەردى جيناۋ الاڭى 185,2 گەكتاردى قۇرايدى، بۇگىنگى تاڭدا 8,5 گەكتار جينالعان»، — دەدى اكىم.

«اقمولا فەنيكس» اق باس ديرەكتورى دەنيس پلۋجنيكتىڭ ايتۋىنشا، قولايسىز اۋا-رايى جاعدايلارى، اسا جوعارعى ىلعالدىلىق وسىمدىكتەردىڭ ءوسىپ-ءونۋ ۋاقىتىن ۇزارتىپ جىبەردى، سايكەسىنشە ەگىن جيناۋعا دايىندىق جۇمىستارى ۇزاققا سوزىلىپ كەتتى. الايدا، بۇگىندە استىق جيناۋ جۇمىستارى قالىپتى قارقىنمەن ءجۇرىپ جاتىر.

«جاڭبىردىڭ تولاسسىز جاۋى تامىز ايىندا ەگىن جيناۋ جۇمىستارىن ءسال كەشىكتىردى. دەگەنمەن، قازىر ءبارى قالپىنا كەلدى. جالپى ءبىز بارلىعىن ۋاقىتىلى – قىركۇيەك ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن اياقتايمىز دەگەن سەنىمدەمىز، ارينە، ەگەر اۋا رايى وزگەرىپ، كەدەرگى بولماسا. 30 مىڭ تونناعا جۋىق استىق جانە شامامەن 5 مىڭ توننا بۇرشاق جيناۋدى كوزدەپ وتىرمىز»، — دەدى ول.

د. پلۋجنيكتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى كۇنى 23 مىڭ گا اۋماقتا ەگىن جينالىپ جاتىر. جينالعان ءونىم استىق قىرمانىنا باعىتتالادى، ول جەردە ءونىم قايتا وڭدەلەدى جانە كەپتىرۋگە جىبەرىلەدى.

«ءدان تازارتقىش ماشينالاردا ءداندى اراسىنداعى قوسىندىلارىنان تازارتامىز، ودان كەيىن كەپتىرۋگە جىبەرىپ، قويمالاردا ساقتايمىز. ءداندى كەپتىرۋگە ارنالعان وپەراتيۆتى بۋنكەرلەر، ارقايسىسى 2 مىڭ توننا استىققا ارنالعان ءۇش ءدان ساقتاۋ قويمالارى، سونداي-اق، 200 توننادان استىقتى قاپتاردا ساقتايتىن الاڭدار بار. ساپاسى جاقسى بيدايدى ءبىز نارىققا جىبەرىپ ساتامىز، جەم رەتىندە بۇرشاق، ارپا جانە سۇلى جىبەرىلەدى. بۇگىندە ءبىز ءوز القاپتارىمىزدا سويا مەن جۇگەرىنى سىنپ كورىپ جاتىرمىز»، — دەدى د. پلۋجنيك.

سونىمەن قاتار، كومپانيا جۇگەرى ەگۋدى دە كوزدەپ وتىر. بيىل 20 گا جەرگە العاشقى وندىرىستىك جۇگەرى ەگىلدى.

«اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ وسىمدىك جانە جەر شارۋاشىلىعى كافەدراسىمەن بىرگە ءبىزدىڭ ايماقتاعى بيدايدىڭ ءتۇرلى سۇرىپتارى مەن گيبريدتەرىن ءۇش جىل بويى زەرتتەپ كەلەمىز. زەرتتەۋ ناتيجەسى بيداي ۇستىنەن جۇگەرى ءوسىرۋدىڭ وتە جاقسى مۇمكىندىگى بار ەكەنىن كورسەتتى. جۇگەرى جاقىندا پىسەدى، ءتۇسىم جاقسى بولادى دەپ ويلايمىن. ءبىز 623 گا جەردى سۋارۋ جوباسى بويىنشا بولاشاقتا جۇگەرى مەن سويانى بيدايمەن وڭدەپ، ەگىن القابىن ۇلكەيتۋدى دە جوسپارلاپ وتىرمىز»، — دەدى كومپانيانىڭ باس ديرەكتورى.

ءوز كەزەگىندە «اقمولا فەنيكس» اق- نىڭ باس اگرونومى بەيبىت ابىلقاسىموۆ سولتۇستىك قازاقستان اۋا-رايىن بولجاۋعا كەلمەيتىن، جەرمەن اينالىسۋعا تاۋەكەلى جوعارى ايماق ەكەنىن، دەگەنمەن شارۋالار جەردىڭ بابىن تاۋىپ، مول ءونىم الۋ ءۇشىن قولايلى اگروتەحنيكالىق جاعدايدىڭ بارلىعىن جاساۋعا تىرىساتىنىن اتاپ ءوتتى.

«بيىل بىلتىرعىداي اپتاپ ىستىق بولعان جوق، جاۋىن جەتكىلىكتى جاۋدى. قازىر بيداي مەن بۇرشاقتى جيناپ جاتىرمىز. وسى جىلى بيدايدىڭ ونىمدىلىگى شامامەن 15-17 تسەنتنەر، ال بۇرشاق ونىمدىلىگى 18 تسەنتنەرگە جۋىق بولادى دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز»، — دەدى ب. ابىلقاسىموۆ.

اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، بيىل 15,1 ملن گا جەر اۋماعىنان ءداندى داقىلدار جينالادى. 6 قىركۇيەكتە تۇسكەن سوڭعى مالىمەت بويىنشا، 3,1 ملن گا (21%) جەردەن ءداندى داقىل جينالىپ، ونىمدىلىگى 13,7 تس/گا بيدايدىڭ 4,3 ملن تونناسى باستىرىلدى. جالپى، استىق ونىمدىلىگى 2017 جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 1,2 تس/گەكتارعا ارتىق بولىپ وتىر. اۋا رايىنا قاراماستان ەگىن جيناۋ جۇمىسى توقتاۋسىز ءجۇرىپ جاتىر، تاعى 11,8 ملن گا جەردىڭ ءداندى داقىلى جينالۋى ءتيىس.

جالپى جينالاتىن استىقتىڭ مولشەرى 20 ملن توننادان اسادى دەپ كۇتىلۋدە. ەكسپورتتىق الەۋەتىمىز 9 ملن تونناعا باعالانسا، ونىڭ ىشىندە 6 ملن توننا – بيداي، 2,1 ملن – توننا ۇن تۇرىندە. الدىڭعى جىلدارداعىداي ەلىمىزدىڭ بيداي ءونىمىن ورتالىق ازيا ەلدەرى، اۋعانستان مەن يران يمپورتتاسا، استىقتىڭ بەلگىلى ءبىر كولەمى قىتاي، يتاليا، تۇركيا جانە تاعى باسقا ەلدەرگە جونەلتىلەدى.

ەلىمىزدىڭ 26,7 ملن تونناعا دەيىن استىقتى ساقتاۋعا مۇمكىندىگى بار. ونىڭ ىشىندە استىق قابىلداۋ كاسىپورىندارى — 13,7 ملن توننا، اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارلارىن وندىرۋشىلەر — 13 ملن توننا بيداي ساقتاي الادى.

Abai.kz