بۇگىن قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ جىل سايىنعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىن جولدادى. بيىلعى جولداۋدىڭ تاقىرىبى - «قازاقستاندىقتاردىڭ   ال-اۋقاتىنىڭ ءوسۋى: تابىس پەن تۇرمىس ساپاسىن ارتتىرۋ» دەپ اتالدى.

جيىنعا قر پارلامەنت پالاتالارىنىڭ توراعالارى، دەپۋتاتتار، قر ۇكىمەت مۇشەلەرى، قر جوعارعى سوتى، كونستيتۋتسيالىق كەڭەسى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىنە تىكەلەي باعىناتىن جانە ەسەپ بەرەتىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ باسشىلارى، ۇلتتىق كومپانيالاردىڭ ءبىرىنشى باسشىلارى، ءىرى قوعامدىق ۇيىمدار جەتەكشىلەرى، باق وكىلدەرى قاتىستى. جولداۋدىڭ تولىق ءماتىنى «Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالىندا جاريالاندى.

ايتا كەتەيىك، ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنە جانە قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىن ودان ءارى ارتتىرۋ مىندەتتەرىنە ارنالدى.

سونىمەن، ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بيىلعى جولداۋىندا قامتىلعان ماسەلەلەردىڭ بىرقاتارىنا ءبىز شولۋ جاساپ شىقتىق.

-پرەزيدەنت 2019 جىلدى «جاستار جىلى» دەپ جاريالادى.

-«اۋىل - ەل بەسىگى» جوباسىنىڭ باستالعانىن جاريالادى.
-ۇلتتىق جاڭعىرۋ كوميتەتىن قۇرۋدى;
-ۇكىمەتتىڭ جانە باسقا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىسىندا بيۋروكراتيزم مەن ءفورماليزمدى قىسقارتۋدى;

-قۇقىق قورعاۋشىلاردى اتتەستاتسيادان وتكىزۋدى;

-2019 جىلى مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ 80%، ال 2020 جىلى 90%-نان كەم ەمەس ەلەكتروندى فورماتقا اۋىستىرۋدى;

-پوليتسيا جۇمىسىن سەرۆيستىك مودەلگە اۋىستىرۋدى;

-پوليتسەيلەردىڭ جالاقىسىن كوتەرۋدى;

-ىشكى ىستەر ورگاندارىن جاڭعىرتۋ بويىنشا جول كارتاسى ازىرلەۋدى;

-2019 جىلدىڭ باسىنان ءىىم-دە رەفورما جۇرگىزۋدى;

-جاڭادان يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ، نۇرلى جول، نۇرلى جەر، 2025 جىلعا دەيىنگى بيزنەستىڭ جول كارتاسى باعدارلامالارىن ازىرلەۋدى;

-2025 جىلعا دەيىنگى ايماقتاردى دامىتۋ باعدارلاماسىن ازىرلەۋدى;

-بيۋدجەتتەن بولىنگەن قاراجات ءتيىمدى ءارى ماقساتتى تۇردە جۇمسالۋىن قاداعالاۋدى;

-ءۇش اۋىسىمداعى مەكتەپتەر ماسەلەسىن شەشۋدى;

-اكىمدەرگە ەڭ الدىمەن ادامداردى الاڭداتاتىن ينفراقۇرىلىمدىق ماسەلەلەردى شەشۋدى تاپسىردى.

سونداي-اق;

- تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى بويىنشا 5 جىلدىڭ ىشىندە 650 مىڭ وتباسىنىڭ نەمەسە 2 ميلليون ادامنىڭ باسپانا ماسەلەسىن شەشىلەدى.

-قازاقستاندىقتاردى بۇقارالىق سپورتقا تارتۋ ءۇشىن ۇكىمەت مەن اكىمدەرگە ايماقتاردا 100 دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنىن سالۋدى جۇكتەدى.

-ۋچاسكەلىك دارىگەرلەردىڭ ايلىعى 20 پايىزعا كوبەيەدى.

-2019 جىلى «پەداگوگتاردىڭ مارتەبەسى» تۋرالى زاڭ قابىلدانادى.

-«بيزنەستىڭ جول كارتاسى - 2020» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جىل سايىن 30 ميلليارد تەڭگە بولىنەتىن بولادى.

-ۇلتتىق بانك باسىم باعىتتاعى ءوندىرىس سالاسىن، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى نەسيەلەۋ ءۇشىن 600 ميلليارد تەڭگە بولەدى.

-وڭدەۋ ونەركاسىبى مەن شيكىزاتتىق ەمەس ەكسپورتتى قولداۋعا الداعى 3 جىلدا قوسىمشا 500 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى.

-ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ مولشەرىن 1,5 ەسەگە ارتتىرۋدى تاپسىردى. بۇل ارقىلى 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ جالاقىسى تومەن 1,3 ميلليون قازاقستاندىقتىڭ كىرىسى وسەدى.

ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بيىلعى جولداۋىندا كوتەرىلگەن بىتقاتار ماسەلەلەردى تىزبەلەپ شىقتىق. وسىعان وراي «Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالى ساراپشىلاردىڭ پىكىرىن سۇراعان ەدى. ەندى سوعان كوز جۇگىرتەيىك:

جاسۇلان قۇدايبەرگەنۇلى شايماردانوۆ، شقمتۋ رەكتورى:

-بۇگىن ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ ءوزىنىڭ ءداستۇرلى قازاقستان حالقىنا جولداۋىن جولدادى. وندا ءبىزدىڭ حالىقتىڭ الەۋمەتتىك تۇرمىسىنا قاتىستى كوپتەگەن ماسەلەلەر قامتىلدى. ءبىز جولداۋدى ۇجىم بولىپ وتىرىپ، تىڭدادىق. ءبىزدىڭ ۇجىم ۇستازدار ۇجىمى.

بىرىنشىدەن، ەلباسىمىز قازاقستاندىقتاردىڭ جالاقىسىن ءوسىرۋ ماسەلەسىن كوتەردى. 2019 جىلدىڭ 1-قاڭتارىنان باستاپ قازاقستاندىقتاردىڭ ەڭ تومەنگى جالاقىسىن قازىرگىدەن 1,5 ەسەگە كوتەرۋ تۋرالى ۇكىمەتكە ناقتى تاپسىرما بەردى. قازىر ەلىمىز بويىنشا ەڭ تومەنگى جالاقى مولشەرى 28 مىڭ تەڭگە بولسا، ەندى كەلەر جىلدان باستاپ ەڭ تومەنگى جالاقى 42 مىڭعا دەيىن كوتەرنىلەتىن بولدى. بۇل وتە دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىن. ءبىز جولداۋدى 300 مۇعالام وتىرىپ تىڭدادىق. ەلباسىنىڭ ءاربىر كوتەرگەن باستامالارى سول اۋديتورياعا جيىلعان جۇرتتىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ وتىردى.

ەكىنشىدەن، ءبىز جوو بولعان سوڭ جاستارمەن جۇمىس جاسايمىز. ەلباسى وسى جاستاردىڭ جاڭا پاتەر الۋ ماسەلەسىن كوتەردى. كەلەر جىلى قازاقستاندا جاستار جىلى دەپ جاريالادى. بۇل دەگەنىڭىز جاستار ماسەلەسى ۇكىمەتتىڭ، ەلباسىنىڭ نازارىنان تىس قالمايدى دەگەن ءسوز. پرەزيدەن نۇرسۇلتان ءابىشۇلى قازاقستاننىڭ بولاشاعى جاستاردىڭ قولىندا ەكەنىن ءبىرىنشى مارتە ايتىپ وتىرعان جوق.

ودان كەيىن، بۇگىنگى جولداۋدان ۇققانىمىز – پرەزيدەنتىمىز ەلدەگى جاعدايدى ەگجەي-تەگجەيلى ءبىلىپ وتىر ەكەن. سوندىقتان دا، بۇگىنگى جولداۋدا ابستراكتىلى ەمەس، ناقتى-ناقتى تاپسىرمالار ايتىلىپ، ماسەلەلەر كوتەرىلىپ وتىر.

ول كسىنىڭ تاعى ءبىر ايتقانى قازاقستانداعى جوعارعى وقۋ ورىندارى تۋرالى بولدى. بۇل ەندى بىزگە تىكەلەي قاتىستى سالا بولعان سوڭ، سول تۋرالى پىكىر ايتقاندى ءجون كوردىم.

قازىرگى ۋاقىتتا جوو جۇمىسىنا قالاي باعا بەرۋگە بولادى؟ ونىڭ جالعىز جولى بار. جوو تۇلەگى جۇمىسقا تۇرا ما؟ تۇرسا قانداي جالاقى الادى؟ ءبىتتى. وسى ەكى كريتەري ارقىلى جوو ءبىلىم بەرۋ ساپاسىنا دياگنوز قويۋعا بولادى. بۇنى دا ەلباسى بۇگىن ءوز جولداۋىندا قاداپ ايتتى.

ول وتە دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىن. سەبەبى، ءبىزدىڭ تۇلەكتەر قولدارىنا ديپلوم الىپ، ۋنيۆەرسيتەت ءبىتىرىپ شىققان سوڭ جۇمىسقا ورنالاسادى. جۇمىسقا تۇرعاندا مىندەتتى سالىقتىق تىركەۋگە تۇرادى. ال ءبىز سودان-اق، ولاردىڭ قانشا جالاقى الىپ وتىرعانىن كورىپ وتىرامىز.

مىسالى، ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتى بىلتىرعى تۇلەكتەرى تۋرالى ايتار بولسام، ءبىزدىڭ بىلتىرعى تۇلەكتەردىڭ 94 پايىزى جۇمىسقا ورنالاسقان ەكەن. ءبىز بۇل دەرەكتى بىرىڭعاي ەلەكتروندى بازادان الىپ وتىرمىز. بۇل وتە جاقسى ناتيجە دەپ ويلايمىن.

نۇرلان وتەشوۆ، «ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ» كەاق باسقارما توراعاسى، «رۋحاني جاڭعىرۋ» باسقارۋ كەڭسەسiنiڭ «اتامەكەن» iشكi باعدارلاماسىنىڭ باس مەنەدجەرi:

-ەلباسىنىڭ قازاقستان حالقىنا، قازاق قوعامىنا جىل سايىنعى ءداستۇرلى جولداۋىن جولدادى. بيىلعى جولداۋدىڭ ءدال قازىر جولدانۋىنىڭ ءوزى دە ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ سونداي ءبىر ماڭىزعا يە بولىپ وتىرعاندىعىن كورسەتەدى. ەلدىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگى، ءال-اۋقاتى ۇنەمى ەلباسىنىڭ، ۇكىمەتتىڭ نازارىندا ەكەنىن تاعى ءبىر مارتە ەسكە سالدى. سوندىقتان دا، بيىلعى جولداۋ تاقىرىبى – «قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ ءوسۋى: تابىس پەن تۇرمىس ساپاسىن ارتتىرۋ» دەپ اتالدى.

مەنىڭشە، بيىلعى جولداۋدىڭ باستى ارتىقشىلىعى جىلپىلاما ەمەس، ناقتى الەۋمەتتىك سالاعا، ياعني ءار ازاماتتىڭ احۋال-تۇرمىسىنا باعىتتالدى. مەن وسىلاي دەپ ايتا الامىن.

مەنىڭ بايقاعانىم، جولداۋ ەكونوميكالىق ماسەلەلەردى قامتىپ باستالدى دا، اياعىندا ءاربىر ادامنىڭ، قازاقستاندا تۇرىپ جاتقان ءار ازاماتتىڭ ماسەلەسىن قامتىپ ءوتتى. بۇلاي دەيتىن سەبەبىمىز، قازىرگىدەي جىلدام وزگەرىپ، كوز ىلەسپەس جىلدامدىقپەن دامىپ كەلە جاتقان الەمدە ەڭ ماڭىزدىسى – ءاربىر ادامنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگى بولۋى. جولداۋدىڭ باسىندا ەلباسى قازاقستاننىڭ ەڭبەككەرلىك قوعامىن قالىپتاستىرۋ دەگەن ماڭىزدى ماسلەنى ايتتى. ارينە، ەڭبەكقورلىق قانا ءبىزدىڭ ەلدىڭ وزگەلەرمەن باسەكەلەسۋىنە، ازاماتاردىڭ ەڭبەككەرلىگىن وسىرۋگە ىقپال ەتەدى. سوندىقتان دا بۇل ماڭىزدى فاكتور. ويتكەنى ەلدىڭ ەكونوميكاسىن ءوز ازاماتتارىمىز جاساۋى كەرەك.

سودان كەيىن، ەلباسى ءوز جولداۋىندا ەلىمىزدەگى عىلىم مەن ءبىلىم سالاسىنا باستى نازار ءبولدى. اسىرەسە، ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەرگە، مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرىۋ ورتالىقتارىنا نازار اۋداردى.

كەلەسى جىلدى جاستار جىلى دەپ جاريالادى. جالپى مەىنڭ كوزقاراسىم بىلاي: قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ بيىلعى جولداۋى – تۇگەلىمەن دەرلىك جاستار ماسەلەسىنە ارنالدى. سوندىقتان بيىلعى جولداۋ – جاستارعا ارنالعان جولداۋ بولدى دەپ ايتا الامىن.

ەلىمىزدەگى بيلىك سالالارى، ەكونوميكالىق، قارجىلىق، قوعامدىق ۇيىمدار، ۇكىمەتتىك جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ بارلى دەرلىك جاستار ماسەلەسىنە نازار اۋدارۋى ءتيىس. ويتكەنى، قازاقستاننىڭ بولشاعى جاستاردىڭ قولىندا ەكەنىن ەلباسى ءجيى ايتىپ ءجۇر.

سودان كەيىن، مەنىڭ ءبىر قۋانعانىم – ەلباسى كەلەر جىلى مۇعالىمنىڭ مارتەبەسى تۋرالى زاڭ قابىلداناتىنىن ايتتى. بۇل وتە قۋانتارلىق جاڭالىق. بۇگىنگىدەي، مۇعالىمدەر كۇنى قارساڭىندا بۇل ۇلكەن سىي بولدى دەسە دە بولادى.

ءاربىر ادامنىڭ تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىندا، دامۋى مەن ءبىلىم الۋىندا ۇستازدىڭ ەڭ ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن بىلەمىز.

داريعا يسماعامبەتوۆا، «نۇر وتان» پارتياسى اقتوبە وبلىستىق فيليالى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى:

-قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسىنىڭ بىلعى جىلعى ءداستۇرلى جولداۋىنىڭ نەگىزگى وزەگى - بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ، تۇرمىسىن جاقسارتۋ. سوندىقتان دا مەملەكەت باسشىسى جولداۋىندا الەۋمەتتىك ماسەلەلەرگە ايرىقشا ءمان بەرگەنىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون.

پرەزيدەنت تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى، ءبىلىم بەرۋ جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىن دامىتۋ ادەتتەگىدەي باستى نازاردا قالا بەرەتىنىن مالىمدەدى. پارتيانىڭ قوعامدىق قابىلداۋىنا كەلەتىن تۇرعىنداردىڭ نەگىزگى ماسەلەسى - باسپانا.

بۇل ورايدا ەلباسىنىڭ اكىمدەرگە ءىرى قالالاردا حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارى ءۇشىن جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن ءوسىرۋدى تاپسىرۋى ماسەلەلەردىڭ وڭتايلى شەشىلۋىنە ىقپال ەتەتىنى ءسوزسىز. ەلباسى ءۇي الاردا حالىقتىڭ باس اۋرۋى – باستاپقى جارنا ەكەنىن دە ءدوپ باستى.

سوندىقتان جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن جەڭىلدەتىلگەن يپوتەكا بويىنشا باستاپقى جارنالاردى ءىشىنارا سۋبسيديالاۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋ قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. اقتوبەدەگى از قامتىلعان وتباسىلاردىڭ باسپانالى بولۋىنا جاڭا مۇمكىندىك جاسالىپ جاسالعانىن اتاپ وتكەن ءجون. «7-20-25» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى بويىنشا تولەنەتىن العاشقى جارنانىڭ 10 پايىزى جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن سۋبسيديالانادى. بۇعان اقتوبە وبلىس اكىمدىگى مەن "باسپانا" يپوتەكالىق كومپانياسى اراسىنداعى مەموراندۋم نەگىزىندە قول جەتكىزىلدى.

ەلباسىنىڭ 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ ەڭ تومەنگى جالاقى دەڭگەيىن 1,5 ەسە كوتەرۋدى مىندەتتەۋى دە قاراپايىم حالىقتىڭ قامى. بۇرىن 28 مىڭ 300 تەڭگە العان ازاماتتاردىڭ جالاقىسى ەندى 42 مىڭ 500 تەڭگەگە دەيىن وسۋگە ءتيىس.

كەلەشەگى بار اۋىلداردى دامىتىپ، جولداردى ماڭىزى بار باعىتقا سالۋ ءۇشىن مەملەكەت باسشىسى 2019 جىلعى 1 قىركۇيەككە دەيىن ەلدىڭ اۋماقتىق-كەڭىستىكتىك دامۋىنىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى بولجامدى سحەماسىن ازىرلەۋدى جانە وڭىرلەردى دامىتۋدىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى پراگماتيكالىق باعدارلاماسىن ازىرلەۋدى تاپسىردى.

قورىتا ايتقاندا، ەلباسى اتاپ وتكەندەي ءاربىر قازاقستاندىق جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالاردىڭ ءمانىن جانە ولاردىڭ وتانىمىزدى وركەندەتۋ جولىنداعى ماڭىزىن جەتە تۇسىنۋگە ءتيىس. رەفورمالاردى تابىستى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قوعامىمىزدىڭ ورتاق ماقساتقا جۇمىلۋى اسا ماڭىزدى.

Abai.kz