ءازىل

قاي ۇلتتىڭ قايسى بالاسىندا بولسىن، ءبارىنىڭ دە ءوز اكە-شەشەسىن تانىعان كۇننەن باستاپ ءوز ۇلتىنا ۇيىرسەكتىگى بايقالادى. ماسەلەن، قازاق ءسابي قۇلاعى اشىلىسىمەن بەسىك جىرىن تىڭدايدى، دومبىرانىڭ داۋىسىن ەستيدى. سودان سوڭ، اياعىن ءتاي-ءتاي باسار-باسپاسىندا كۇشىكتى، قۇلىندى كورەدى جانە مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاسىمەن سولار تۋرالى ولەڭدى جاتتايدى. ءسويتىپ سەزىم-تانىم ساناسىنىڭ ءورىسى كەڭىپ، تۋعان ەلى، جەرى، قازاعى جايىنداعى ولەڭ-جىر-داستانداردى، اڭگىمە-حيكايا-رومانداردى وقىپ، ۇلتىن، حالقىن ماقتانىش ەتە ءبىلۋ سەزىمى ۇلعايادى، قالىپتاسادى. حالقىڭدى ءوزىڭ عانا ەمەس، وزگە جۇرتتىڭ ماقتاعانىن ەستىسەڭ، سونى كىمنىڭ قالاي ايتقانىن بىلۋگە، قايدا، نە دەپ جازعانىن تاۋىپ الىپ وقۋعا قۇلشىناسىڭ.

ال ءبىزدىڭ قازاق جايىندا وزگە: گرەك، اراب، پارسى، نەمىس، چەح، سلوۆاك، ورىس، پولياك، ماديار، ەۆرەي، وزبەك، قىرعىز...  حالىقتارىنىڭ ساياحاتشى، تاريحشى، ادەبيەتشى، اقىن-جازۋشى ۇل-قىزدارى ايتقان، جازعان جىلى، ىستىق لەبىزدەر قانشاما؟! ءبارىنىڭ پىكىرلەرى ءتۇزۋ: قازاق - جاۋجۇرەك، باتىر، قاھارمان، تالانتتى، اشىق-جارقىن، قاراپايىم، كەشىرىمدى، كوپ ونەرلى، مەيمانقوس، دوسقا ادال، جولداسقا ءادىل  كونە حالىق. «بۇكىل دالاسى ءان سالىپ تۇرعانداي». بۇعان سەنگىسى كەلمەيتىن ءوزىمىزدىڭ جاراندارعا، وزگە ءتىل-دىندىلەرگە «قازاقتار» دەپ اتالعان كوپتومدىق جيناقتى وقۋعا اقىل-كەڭەس بەرەمىن.

ءازىل

قاي ۇلتتىڭ قايسى بالاسىندا بولسىن، ءبارىنىڭ دە ءوز اكە-شەشەسىن تانىعان كۇننەن باستاپ ءوز ۇلتىنا ۇيىرسەكتىگى بايقالادى. ماسەلەن، قازاق ءسابي قۇلاعى اشىلىسىمەن بەسىك جىرىن تىڭدايدى، دومبىرانىڭ داۋىسىن ەستيدى. سودان سوڭ، اياعىن ءتاي-ءتاي باسار-باسپاسىندا كۇشىكتى، قۇلىندى كورەدى جانە مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاسىمەن سولار تۋرالى ولەڭدى جاتتايدى. ءسويتىپ سەزىم-تانىم ساناسىنىڭ ءورىسى كەڭىپ، تۋعان ەلى، جەرى، قازاعى جايىنداعى ولەڭ-جىر-داستانداردى، اڭگىمە-حيكايا-رومانداردى وقىپ، ۇلتىن، حالقىن ماقتانىش ەتە ءبىلۋ سەزىمى ۇلعايادى، قالىپتاسادى. حالقىڭدى ءوزىڭ عانا ەمەس، وزگە جۇرتتىڭ ماقتاعانىن ەستىسەڭ، سونى كىمنىڭ قالاي ايتقانىن بىلۋگە، قايدا، نە دەپ جازعانىن تاۋىپ الىپ وقۋعا قۇلشىناسىڭ.

ال ءبىزدىڭ قازاق جايىندا وزگە: گرەك، اراب، پارسى، نەمىس، چەح، سلوۆاك، ورىس، پولياك، ماديار، ەۆرەي، وزبەك، قىرعىز...  حالىقتارىنىڭ ساياحاتشى، تاريحشى، ادەبيەتشى، اقىن-جازۋشى ۇل-قىزدارى ايتقان، جازعان جىلى، ىستىق لەبىزدەر قانشاما؟! ءبارىنىڭ پىكىرلەرى ءتۇزۋ: قازاق - جاۋجۇرەك، باتىر، قاھارمان، تالانتتى، اشىق-جارقىن، قاراپايىم، كەشىرىمدى، كوپ ونەرلى، مەيمانقوس، دوسقا ادال، جولداسقا ءادىل  كونە حالىق. «بۇكىل دالاسى ءان سالىپ تۇرعانداي». بۇعان سەنگىسى كەلمەيتىن ءوزىمىزدىڭ جاراندارعا، وزگە ءتىل-دىندىلەرگە «قازاقتار» دەپ اتالعان كوپتومدىق جيناقتى وقۋعا اقىل-كەڭەس بەرەمىن.

وسىنداي عاجاپ حالىقتىڭ جاراتىلىسىندا، مىنەز-قۇلقىندا ءمىن جوق دەپ ءبىلۋشى ەدىم، وكىنىشكە قاراي، كىمدى بولسىن رەنجىتەتىن كىناراتى بار ەكەن. ءيا، بار! بۇل سوزىمە استاڭ-كەستەڭ اشۋلانساڭىزدار، دالەل تالاپ ەتسەڭىزدەر، امىرلەرىڭىزگە قۇلدىق، دالەلدىڭ دوكەيىن كولدەنەڭدەتەيىن، كورىڭىزدەر:

بىزدە مەرزىمى ۇشى-قيىرسىز پرەزيدەتتى مەرزىمىنەن بۇرىن سايلاۋدىڭ وتكىزىلگەنى كەشە عانا، ءا؟ «مەن پرەزيدەنت بولامىن!» دەپ جۇلقىنىپ شىققان كانديداتتاردىڭ سانى  ءا دەگەندە جيىرما شاقتى بولدى-اۋ دەيمىن، ءدال قازىر ەسىمدە جوق. اناۋ دا مىناۋ سىن-سىناقتان امان-ەسەن ءوتىپ، ەڭ سوڭعى شايقاسقا شىققاندارى اقىرىندا تورتەۋ بولعانىن بىلەمىن. ارينە، «ون ميلليون قازاققا ءتورت پرەزيدەنت نە كەرەك، بىرەۋ دە جەتىپ ءجۇر!»  دەستىك تە، بىراق جازۋلى زاڭدى قاستەرلەيتىن جاقسى ادەتىمىز بار، جالعىز جەڭىستى بىرەۋىنە عانا بەرۋ ءۇشىن  تورتەۋىن جارىستىرا ناسيحاتتاپ جونەلدىك. بۇقارالىق اقپارات اتاۋلى تاۋلىك سايىن: تورتەۋدىڭ بىرىنە ون ساعات، بىرىنە ءتورت ساعات، بىرىنە ءبىر ساعات، بىرىنە ءتورت ءمينوت ۋاقىت بەرىپ سايراتتى. كوشە اتاۋلىنىڭ بويىنا: تورتەۋدىڭ ءبىرىنىڭ ءجۇز مىڭ سۋرەتى، ءبىرىنىڭ مىڭ سۋرەتى، ءبىرىنىڭ ءجۇز سۋرەتى، ءبىرىنىڭ ءتورت سۋرەتى ءىلىپ قويىلدى. تورتەۋىنىڭ ءۇي-ءۇيدى، مەكەمەلەردى، جوعارى وقۋ ورىندارىن ارالاپ سامپىلداعان ۇگىتشى-ناسيحاتشىلارىنىڭ سانى: بىرىندە ميليلون، بىرىندە ءجۇز مىڭعا، بىرىندە مىڭ، بىرىندە قىرىق بولدى.

سونىمەن سولاي ءسويتىپ، كومبەگە ۇزدىك-سوزدىق جەتكەن بولاشاق ءتورت  پرەزيدەنتتىڭ ارقايسىسى سايلاۋشىلاردىڭ قانشا داۋىسىن العانى اريفمەتيكانىڭ قوسۋ امالىمەن ەسەپتەلىپ كەپ جىبەرىلگەندە، بىلايشا جارق ەتتى:

ن. نازارباەۆ      - 95, 55 پايىز.

ع. قاسىموۆ         - 1, 94 پايىز.

ج. احمەتبەكوۆ   - 1, 36 پايىز.

م. ەلەۋسىزوۆ       - 1, 35 پايىز.

ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى تىك كوتەرگەن بۇل تسيفرلار  نە دەيدى؟  بۇل تسيفرلار: «قازاق - قيسىق حالىق!» دەيدى. ال مۇنداي باعا نامىسىڭدى شىمشي ما؟  شىمشيدى!  جىنىڭدى كەلتىرە مە؟ كەلتىرەدى! بىراق بىزدەن باسقا حالىقتا: «فاكتىنى ورتەپ جىبەرە المايسىڭ!»، «قالاممەن جازىلعاندى بالتامەن شاۋىپ تاستاي المايسىڭ!» دەگەن وزەكتى تۇجىرىمدار  بار. قازاق: «ايتقان ءسوز - اتىلعان وق، قايتارىپ الا المايسىڭ»، «وتىز تىستەن شىققان ءسوز وتىز رۋلى ەلگە تارايدى» دەيدى. دەرەكپەن ويناما، دەرتەڭ قايىرىلادى دەگەنى بولار. ەندەشە، مىناۋ دەرەكتى مويىنداۋىمىز كەرەك. ءتورت ۇمىتكەردىڭ بىرەۋىنە داۋىسىنىڭ ءۇيىپ-توگىپ 95, 55 پايىزىن بەرىپ، قالعان ۇشەۋىنە  4, 45 پايىزىن ارەڭ بەرگەن حالىققا نە دەيسىڭ؟ جارايدى، زامانا كوشىنەن قالىپ بارا جاتقان كوممۋنيست جامبىل احمەتبەكوۆ مىرزانى «جاكەم» دەمەي-اق قوي، ەنەسى ۇرىلعان ەكولوگيانى ەندى قىزداي ەتەر قاۋقارى جوق مەلس ەلەۋسىزوۆ مىرزانى مەلس دەپ ەلەمە، سوندا، ەڭ بولماسا، شىركىن-اۋ، مىسىردىڭ جۇمباق پيراميداسىنا پارا-پار اتاعى بار «پاتريوتتار پارتياسىنىڭ» توراعاسى گەنەرال عاني قاسىموۆ مىرزانى تورگە تامان جەتەكتەپ، قايدا قالماي جاتقان داۋىسىنىڭ تىم بولماسا 2 پايىزىن بەرمەس پە؟ بەرمەدى عوي، بەرمەدى! وسىنىڭ ءوزى-اق سايلاۋشىلارىنىڭ 1, 94 پايىزى عانا پاتريوت، قالعانى قيسىق ەكەنىن ايقايلاپ ايتىپ بەرگەن حالىقتى «ءتۇزۋ حالىق!» دەۋگە اۋزىڭ كونە مە؟

«اباي-اقپارات»