«نۇر وتان» پارتياسى 1999 جىلعى پارتيانىڭ ءى سەزىندە قابىلدانعان باعدارلاماسىندا تۇجىرىمدالعان مىندەتتەردى ويداعىداي ىسكە اسىرىپ كەلەدى. پارتيانىڭ باعدارلامالىق ۇستانىمىنىڭ دۇرىستىعىن ۋاقىت كورسەتىپ بەردى جانە ول ناقتى ىستەرمەن دالەلدەندى. «نۇر وتان» پارتياسى بارلىق سىناقتارعا دەر كەزىندە نازار اۋدارىپ، ءوز باعدارلاماسىن جەتىلدىرىپ وتىردى. ءبىز بىرىگىپ ءوزىمىزدى دە، ەلىمىزدى دە وزگەرتە الدىق. بىراق قول جەتكەنگە توقمەيىلسىپ، توقتاپ قالۋعا بولمايدى.

«نۇر وتان» ءوز ۇستانىمى مەن ساياساتىن قالىپتاستىرعان كەزدە تسەنتريستىك كوزقاراستى ۇستانادى، وعان پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ كەڭ اۋقىمدى الەۋمەتتىك بازاعا نەگىزدەلگەن بايىپتى جانە ىمىراشىل ساياسي باعىت رەتىندە نەگىزدەمە بەردى.

ءدال وسى تسەنتريزم ساياساتى ءبىز دايەكتىلىكپەن جاقتاپ، جۇزەگە اسىرىپ وتىرعان مىناداي يدەولوگيالىق قۇندىلىقتاردى بىلدىرەدى:

– «نۇر وتان» ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن ىسكە اسىرۋدى ءبىرىنشى ورىنعا قوياتىن، ساياسي، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك تۇراقتىلىقتىڭ كەپىلى رەتىندەگى كۇشتى، ءتيىمدى مەملەكەتتى قولدايدى!

– «نۇر وتان» جەكە مەنشىككە قول سۇعىلماۋىن، ورتاشا تاپتى كۇشەيتۋدى، ورىندى مەملەكەتتىك رەتتەۋ جاعدايىندا نارىقتىق قاتىناستاردىڭ ەركىن دامۋىن قولدايدى!

– «نۇر وتان» كوپپارتيالىقتى، ساياسي پليۋراليزم مەن ءسوز بوستاندىعىن قامتيتىن ساياسي جۇيەنىڭ دەموكراتيالىق دامۋىن قولدايدى!

– «نۇر وتان» ءاربىر قازاقستاندىق ءوزى جانە اينالاسىنداعىلار ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنە وتىرىپ، ءوزىنىڭ جەكە قابىلەتى مەن مۇمكىندىكتەرىن ىسكە اسىرا الاتىنداي ازاماتتاردىڭ ءوزىن-ءوزى كورسەتۋى ءۇشىن ودان ءارى جاعداي جاساۋدى قولدايدى!

– «نۇر وتان» قازاقستاننىڭ ءاربىر وكىلى جەكە تۇلعا جانە تولىق قۇقىلى ازامات رەتىندە بىردەي باعالاناتىن قازاقستان حالقىنىڭ مىزعىمايتىن بىرلىگىن قولدايدى!

– «نۇر وتان» مەملەكەتتىك ءتىل مەن باسقا تىلدەردىڭ دامۋىن، مادەني ارالۋاندىق پەن رۋحاني قۇندىلىقتاردى قولداۋدى، حالىقتىڭ داستۇرلەرى مەن ادەت-عۇرىپتارىن ساقتاۋدى قولدايدى!

سونىمەن قاتار، ءبىز ەلىمىزدىڭ ءتيىمدى دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەتىن جاعىمسىز قۇبىلىستارعا قاتىستى ءوز ۇستانىمىمىزدى اشىق بىلدىرەمىز:

– «نۇر وتان» پوپۋليزمگە، جالعان ساياساتشىلدىققا جانە تۋىنداعان تۇيتكىلدەردى پايداكۇنەمدىك ساياسي ماقساتتار جولىندا پايدالانۋعا قارسى!

– «نۇر وتان» راديكاليزمگە، ەكسترەميزمگە جانە ەلدىڭ تۇراقتىلىعى مەن قوعامدىق كەلىسىمگە قاۋىپ توندىرەتىن باسقا دا قۇبىلىستارعا قارسى!

– «نۇر وتان» كاسىپكەرلىك باستاماعا كەدەرگى كەلتىرەتىن اكىمشىلىك توسقاۋىلدارعا قارسى!

– «نۇر وتان» سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى، ول الەۋمەتتىك كەسەل عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ەلدىڭ دامۋىنا دا تەجەۋ بولادى!

– «نۇر وتان» ماسىلدىق پيعىلعا قارسى، مەملەكەت كومەك پەن قولداۋعا مۇقتاج ازاماتتارعا عانا كومەكتەسۋگە ءتيىس!

– «نۇر وتان» ۇلتتىق مۇددەلەردىڭ ماڭىزىن، رۋحاني قۇندىلىقتار مەن يماندىلىقتى جەتە باعالاماۋعا، تاريحىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى مەنسىنبەۋشىلىككە قارسى!

مەملەكەت دامۋىنىڭ بيىك ماقساتتارى ادامعا دەگەن كۇندەلىكتى قامقورلىقپەن ۇشتاسقاندا عانا العا قويعان مىندەتتەرگە ءتيىمدى قول جەتكىزۋدى قامتاماسىز ەتۋگە بولادى!

ءبىز بىرىگىپ قازاقستاندى تابىستان تابىسقا جەتكىزدىك، ەندى ونى بىرىگىپ گۇلدەندىرەمىز!

پارتيانىڭ نەگىزىن سالۋشى جانە ونىڭ كوشباسشىسى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ. ونىڭ اسقان بەدەلىنىڭ، كورەگەندىگىنىڭ جانە ساياسي ەرىك-جىگەرىنىڭ ارقاسىندا «نۇر وتان» جالپىۇلتتىق كۇشتى پارلامەنتتىك تيپتەگى پارتياعا اينالدى، ول قازاقستاندىقتاردىڭ كەڭ ءارى تۇراقتى قولداۋىنا يە.

بىزدە اتقارىلعان يگى ىستەر مول. بۇل – ەلىمىزدىڭ ءار ازاماتىنىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسى.

قوعام مەن مەملەكەت ءومىرىنىڭ بارلىق سالاسىندا قارقىندى جانە ءتيىمدى دامۋ قامتاماسىز ەتىلدى. بۇعان مىنالار دالەل بولادى:

– جالپى ىشكى ءونىم كولەمىنىڭ ەكى ەسە ارتۋى، ونەركاسىپ پەن اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ، سونداي-اق ەكونوميكانىڭ باسقا سەكتورلارىنىڭ ءوسۋى، ەنەرگەتيكا جانە كولىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ دامۋى، ينۆەستيتسيا كولەمىنىڭ ۇلعايۋى، دامۋ ينستيتۋتتارىنىڭ قۇرىلۋى، ۇلتتىق قوردىڭ قالىپتاسۋى، قاجەتتى رەزەرۆتەردىڭ جيناقتالۋى;

– كاسىپكەرلىكتىڭ دامۋى، شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرى سانىنىڭ ءوسۋى، سالىق زاڭناماسىنىڭ جەتىلۋى;

– ەلىمىزدىڭ باس قالاسى – استانانىڭ قارىشتاپ دامۋى، ونىڭ حالقى 10 جىل ىشىندە 1,8 ەسەدەن استام ءوستى، ەلدىڭ باسقا دا وڭىرلەرىنىڭ دامۋى;

– دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە ءبىلىم بەرۋ سالالارىن قارجىلاندىرۋ كولەمىنىڭ ۇلعايۋى، الەۋمەتتىك ماڭىزى بار جاڭا وبەكتىلەر قۇرىلىسى: ون جىل ىشىندە 652 مەكتەپ، 463 دەنساۋلىق ساقتاۋ وبەكتىسى پايدالانۋعا بەرىلدى;

– اۋىلدا ءومىر ءسۇرۋدىڭ تۇراقتى تۇردە جاقسارۋى: «اۋىز سۋ» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا 13 مىڭ كيلومەتر سۋ قۇبىرى جەلىسى سالىندى، بۇل 3,4 مىڭنان استام اۋىلدىق ەلدى مەكەندى سۋمەن جابدىقتاۋدى جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەردى; اۋىل حالقىن بايلانىسپەن قامتاماسىز ەتۋ 3 ەسە ارتتى;

– حالىقتىڭ الەۋمەتتىك تۇرعىدان ءالسىز جىكتەرىن قولداۋ ساياساتىن دايەكتىلىكپەن ىسكە اسىرۋ: تاعايىندالعان زەينەتاقى مەن مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك جاردەماقىنىڭ ورتاشا ايلىق مولشەرى 3 ەسە ۇلعايدى;

– حالىقتىڭ، ونىڭ ىشىندە بيۋدجەت سالاسى: ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، مادەنيەت قىزمەتكەرلەرى، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر تابىسىنىڭ تۇراقتى ءوسۋى، ولاردىڭ ورتاشا ايلىق جالاقىسى 5 ەسە ءوستى;

– كۇتىلەتىن ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىنىڭ كەمىندە 3 ەسە ارتۋى، دەموگرافيالىق دامۋدىڭ وڭ ءوسۋ قارقىنىنا قول جەتكىزۋ;

– كولىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ دامۋى: 2001 – 2010 جىلدار كەزەڭىندە رەسپۋبليكالىق اۆتوموبيل جولدار جەلىسىنىڭ 70 %-ى جانە جەرگىلىكتى جولدار جەلىسىنىڭ 55%-ى جاقسارتىلدى;

– تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى: 10 جىل ىشىندە كولەمى 40 ملن. شارشى مەتردەن استام تۇرعىن ءۇي سالىندى;

– مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسى تيىمدىلىگىنىڭ ارتۋى، جەكە سەكتورعا اكىمشىلىك قىسىم كورسەتۋدىڭ كەمۋى، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس، جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگاندارى ءرولىنىڭ كۇشەيۋى، مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىنىڭ جاقسارۋى جانە ونىڭ تىزبەسىنىڭ كەڭەيۋى;

– ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارى ىقپالىنىڭ ءوسۋى، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ دامۋى، پارتياارالىق ديالوگتىڭ دامۋى، ەتنوسارالىق كەلىسىم جۇيەسىنىڭ ودان ءارى جەتىلۋى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مەن ەتنومادەني بىرلەستىكتەر ءرولىنىڭ كۇشەيۋى، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دامۋى، «ۇشتۇعىرلى ءتىل» باعدارلاماسىنىڭ ىسكە اسىرىلۋى;

– ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ وتانىنا ورالۋى جونىندەگى كوشى-قون ساياساتىنىڭ تابىستى ىسكە اسىرىلۋى: تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا 806 مىڭنان استام ادام تاريحي وتانىنا ورالدى;

– وتاندىق مادەنيەتتىڭ دامۋى، «مادەني مۇرا» باعدارلاماسىنىڭ ىسكە اسىرىلۋى: وتكەن 10 جىل ىشىندە جۇزگە جۋىق جاڭا مادەنيەت وبەكتىسى اشىلدى، 50-دەن استام تاريحي جانە مادەني وبەكت قالپىنا كەلتىرىلدى، يۋنەسكو-نىڭ دۇنيەجۇزىلىك مادەني جانە تابيعي مۇرا تىزىمىنە ەكى تەڭدەسى جوق قولونەر ەسكەرتكىشى – قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسى، تامعالى ارحەولوگيالىق لاندشافتىنىڭ پەتروگليفتەرى، سونداي-اق «سارىارقا – سولتۇستىك قازاقستاننىڭ دالاسى مەن كولدەرى» تابيعات وبەكتىسى ەنگىزىلدى.

– اقپاراتتىق كەڭىستىكتىڭ كەڭەيۋى: ينتەرنەت جەلىسىنە كىرە الاتىن مەكتەپتەر سانى 2000 جىلى جالپى ساننىڭ بەستەن ءبىر بولىگى عانا بولسا، ال 2009 جىلى بارلىق مەكتەپتەردىڭ 98 %-دان استامى ينتەرنەت جەلىسىنە قوسىلدى;

– سپورتتى جان-جاقتى قولداۋ: 2000 – 2010 جىلدار اراسىنداعى كەزەڭدە 125-تەن استام سپورت كەشەنى پايدالانۋعا بەرىلدى;

– مەملەكەتتىك جاستار ساياساتىن ءتيىمدى ىسكە اسىرۋ، جاس وتباسىلارىن، جاس مامانداردى قولداۋ، جاڭا كادرلار دايارلاۋ، «بولاشاق» باعدارلاماسىن دامىتۋ;

– كوپۆەكتورلى سىرتقى ساياساتتى ىسكە اسىرۋ، حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ، وڭىرلىك قاۋىپسىزدىك جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، حالىقارالىق بەدەلدىڭ ءوسۋى، مادەنيەتارالىق جانە كونفەسسياارالىق ديالوگ باستامالارىن جۇزەگە اسىرۋ; ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك پەن ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ۇيىمعا جانە يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمىنا توراعالىق ەتۋ، ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك پەن ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ۇيىمنىڭ جانە ازياداعى ءوزارا ىقپالداستىق جانە ىنتىماق شارالارى جونىندەگى كەڭەس سامميتتەرىن، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر سەزدەرىن وتكىزۋ.

وتكەن ونجىلدىقتا قول جەتكەن تابىستاردىڭ ارقاسىندا قازاقستاننىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى ەلىمىزدىڭ ستراتەگيالىق دامۋ جوسپارىن ءتيىمدى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن قاجەتتى بارلىق رەسۋرستارى مەن جاعدايلارى بار.

قازاقستان دامۋ الەۋەتىن ساقتاپ قانا قويماي، جاڭعىرتۋدىڭ ساپالىق جاڭا دەڭگەيىنە كوتەرىلۋگە العىشارتتار قالىپتاستىرا وتىرىپ، الەمدىك قارجى جانە ەكونوميكالىق داعدارىسقا بايلانىستى سىناقتان سۇرىنبەي ءوتتى. سونىمەن قاتار ءبىز شەشۋىن كۇتىپ تۇرعان پروبلەمالار مەن قيىندىقتاردى وبەكتيۆتى تۇردە باعالاۋعا ءتيىسپىز.

ولارعا مىنالار جاتادى:

– ادامي الەۋەتتىڭ دامۋ دارەجەسىنىڭ، ءبىلىم بەرۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ ساپاسىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى;

– ەلىمىزدىڭ دەموگرافيالىق كورسەتكىشتەرىنىڭ جەتكىلىكسىز ءوسۋى، اتاپ ايتقاندا، تۋدىڭ تومەندىگى، ءولىم دەڭگەيىنىڭ جوعارى بولۋى جانە ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى;

– ەلىمىزدىڭ بىرقاتار وڭىرلەرىندە حالىقتىڭ دەنساۋلىعىنا قاۋىپ توندىرەتىن ەكولوگيالىق قولايسىز جاعداي;

– قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ شيكىزاتقا باعدارلانۋى، سونداي-اق ونىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىك جانە ءارتاراپتاندىرىلۋ دەڭگەيىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى;

– ءبىلىم مەن ەكونوميكا اراسىنداعى بايلانىستىڭ جەتكىلىكسىزدىگى;

– يندۋستريالىق سالانىڭ تەحنولوگيالىق جاراقتانۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندىگى;

– ونەركاسىپتە جانە اۋىل شارۋاشىلىعىندا ەڭبەك ونىمدىلىگى دەڭگەيىنىڭ تومەندىگى;

– اكىمشىلىك جۇيەنى رەفورمالاۋ، مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن جانە ولارعا اكىمشىلىك جاساۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ پروتسەسىنىڭ اياقتالماۋى;

– اۋىلدىق اۋماقتاردى دامىتۋ قارقىنىنىڭ كەيىن قالۋى جانە اۋىلدار مەن سەلولارداعى ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندىگى;

– حالىقتى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ جەتكىلىكسىزدىگى;

– قوعامداعى قۇندىلىقتار جۇيەسىن قالىپتاستىرۋعا مادەنيەتتىڭ ىقپال ەتۋ دەڭگەيىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى;

– قوعامنىڭ ءبىر بولىگىنىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا جانە سىبايلاس جەمقورلىق كورىنىستەرىنە نەمقۇرايدى قاراۋى.

بۇل پروبلەمالار مەن قيىندىقتاردى ەڭسەرۋگە بولادى جانە ءبىز ولاردى شەشۋ جولدارىن بىلەمىز. وسى پروبلەمالاردى شەشۋ ەلىمىزدى دامىتۋدىڭ الداعى ونجىلدىقتارعا ارنالعان جاڭعىرتۋ جوبالارىنىڭ نەگىزىنە الىنعان. سوندىقتان دا «نۇر وتان» پارتياسى ونى جۇزەگە اسىرۋداعى شەشۋشى ساياسي ينستيتۋتتاردىڭ ءبىرى بولۋعا بەل بايلادى.

ەلىمىزدىڭ الدىندا تۇرعان عالامدىق مىندەتتەردى شەشۋدەگى نەگىزگى شارت ادامي الەۋەتتىڭ ساپاسىن جۇيەلى تۇردە جاقسارتۋ بولىپ تابىلادى. بۇل ماقسات ءبىزدىڭ ەكونوميكالىق ساياساتتاعى باسىمدىعىمىزدى ايقىنداپ قانا قويمايدى، الداعى ونجىلدىقتاعى بۇكىل ءىس-قيمىل ستراتەگياسىنىڭ نەگىزى بولماق. ادام رەسۋرستارىنىڭ دامۋى ەلىمىزدىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى ستراتەگيالىق دامۋ جوسپارىندا جوعارعى باسىمدىق رەتىندە ايقىندالادى.

ادامي الەۋەتتى دامىتۋ جاي عانا ەكونوميكالىق ءوسۋ فاكتورى ەمەس، ەكونوميكانى جاڭارتۋ جوسپارىنىڭ ماقساتى دەگەن تۇسىنىكتى قالىپتاستىرۋ قاجەت.

نەگىزگى كۇش-جىگەردى مىنا باعىتتارعا جۇمىلدىرۋ كەرەك:

– بۇكىل ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جاڭعىرتۋ: جاڭا نىساندار جاساۋ جانە بالالاردى مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە جانە وقىتۋمەن تولىق قامتۋ، ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازانى جاقسارتۋ، وقىتۋدىڭ جاڭا ستاندارتتارىن، ادىستەرى مەن تەحنولوگيالارىن ازىرلەۋ مەن ەنگىزۋ ارقىلى بارلىق دەڭگەيدە ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ، پەداگوگ قىزمەتكەرلەردىڭ كاسىبي دايارلىعىنىڭ جوعارى ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋ، ولاردىڭ الەۋمەتتىك مارتەبەسى مەن ەڭبەك اقىسىن كوتەرۋ;

– ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ۇسىنىسى مەن جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ كوللەدجدەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ جوعارى بىلىكتى بىتىرۋشىلەرىنە سۇرانىسى اراسىنداعى تەڭگەرىمگە قول جەتكىزۋ;

– ينستيتۋتسيونالدىق رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋ ارقىلى ءبىلىم مەن بيزنەستىڭ ءوزارا ءتيىمدى ىقپالداستىعىن قامتاماسىز ەتۋ;

– ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جاڭعىرتۋ جوسپارىنىڭ ەلدىڭ يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ مىندەتتەرىمەن بايلانىسىن قامتاماسىز ەتۋ، كادرلاردى كاسىبي دايارلاۋدىڭ ساپاسىن ەڭبەك نارىعىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەس ارتتىرۋ;

– دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن تۇبەگەيلى جاڭعىرتۋ: كورسەتىلەتىن مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ جانە ساپاسىن جاقسارتۋ، سالانى جوعارى بىلىكتى ماماندارمەن قامتاماسىز ەتۋ، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ مارتەبەسى مەن ەڭبەكاقىسىن كوتەرۋ، ولاردىڭ الەۋمەتتىك قۇقىقتارىن قورعاۋ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن بەلسەندى ناسيحاتتاۋ، ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ دەنساۋلىعى ءۇشىن جەكە جانە ورتاق جاۋاپكەرشىلىك قاعيداتىن ەنگىزۋ;

– ەكولوگيالىق ساياساتتى ىسكە اسىرۋ: كەشەندى ەكولوگيالىق باعدارلامانى ازىرلەۋ جانە جۇزەگە اسىرۋ، ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋ، رەسۋرس ۇنەمدەيتىن تەحنولوگيالاردى، قالدىقسىز ەكولوگيالىق تازا ءوندىرىستى، جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن ەنگىزۋ، ەكولوگيالىق مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ جانە ناسيحاتتاۋ;

– ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋ جونىندەگى شارالار كەشەنىن جۇزەگە اسىرۋ: جەكە جانە قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ، جۇعىمدى تاعاممەن جانە ساپالى قىزمەتپەن قامتاماسىز ەتۋ، حالىقتىڭ تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋ جانە تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ينفراقۇرىلىمىن جاڭعىرتۋ، قولجەتىمدى تۇرعىن ءۇي الۋ تەتىكتەرىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ، ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى جاڭا باعدارلامانى ىسكە اسىرۋ;

– ارناۋلى الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋ: الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ سالاسى الەۋمەتتىك قىزمەتكەرلەرىنىڭ مارتەبەسىن جانە ەڭبەكاقىسىن كوتەرۋ;

– اۋىلدىق جەردەگى ءومىر دەڭگەيىن ارتتىرۋ، اۋىلعا جاس مامانداردىڭ كەلۋىن قامتاماسىز ەتۋ، اۋىلداعى دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ جانە مادەنيەت مەكەمەلەرىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن دامىتۋ جانە نىعايتۋ;

– كەشەندى دەموگرافيالىق ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋ: حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋعا جانە 2020 جىلعا قاراي كۇتىلەتىن ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىن 72 جاسقا دەيىن ۇزارتۋعا باعىتتالعان باعدارلامالاردى ازىرلەۋ جانە جۇزەگە اسىرۋ، انا مەن بالانى قورعاۋ، ارداگەرلەرگە قامقورلىق كورسەتۋ، قارتتار مەن مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى ادامداردى الەۋمەتتىك قورعاۋدى جەتىلدىرۋ، ورالمانداردىڭ پروبلەمالارىن شەشۋگە جاردەمدەسۋ، 2020 جىلعا قاراي حالىقتىڭ جالپى ءولىم-ءجىتىمىن 30%-عا ازايتۋ، بالا تۋدى ىنتالاندىرۋ جانە وتباسى ينستيتۋتىن نىعايتۋ، اتاپ ايتقاندا، مۇنى ۇرپاق قورى ساقتاندىرۋ دەپوزيتتەرىن قۇرۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرۋ;

– قوعامنىڭ قۇقىقتىق مادەنيەتى مەن قۇقىقتىق سانا-سەزىمىن تاربيەلەۋ، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كوزقاراستى قالىپتاستىرۋ.

جاڭارۋ ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋدىڭ تۇپكى ناتيجەسى ادامي الەۋەتتى ساپالى دامىتۋ بولماق، ءبىلىمدى، دەنى ساۋ، باستاماشىل، جاۋاپكەرشىلىگى بار، كاسىبي بىلىكتىلىگى مەن مادەنيەتى جوعارعى دەڭگەيدەگى ادام ونىڭ نەگىزى بولدى جانە بولىپ قالا بەرمەك.

نەگىزگى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى جوسپارلى تۇردە شەشۋگە باسا نازار اۋدارۋ قاجەت، ونىڭ قاتارىنا مىنالار كىرەدى: ساپالى ءبىلىمنىڭ قولجەتىمدى بولۋى، ەڭبەكپەن قامتۋ ماسەلەسى جانە حالىقتى ماتەريالدىق قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىن كوتەرۋ، ۇلت دەنساۋلىعىنىڭ جاي-كۇيى، تۇرعىن ءۇي ماسەلەسى جانە الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم جاعدايى.

الەۋمەتتىك ساياساتتىڭ وسى مىندەتتەرىن شەشۋ ءۇشىن مىنالاردى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك دەپ ويلايمىز:

–    الەۋمەتتىك قامتاماسىز ەتۋدىڭ كوپدەڭگەيلى جۇيەسىن جەتىلدىرۋ: بازالىق الەۋمەتتىك تولەمدەردى ارتتىرۋ، حالىقتى، سونىڭ ىشىندە ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتەتىن حالىقتى الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋمەن قامتۋ اۋقىمىن كەڭەيتۋ، جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسىن دامىتۋ، بازالىق زەينەتاقى تولەمىن ۇلعايتۋ;

–    وندىرگىش جۇمىسپەن قامتۋشىلىقتى ىنتالاندىرۋعا باعىتتالعان شارالار كەشەنىن ىسكە اسىرۋ: ەڭبەككە قابىلەتتى حالىقتى، سونىڭ ىشىندە مۇگەدەكتەر مەن قارت ادامداردى جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جالپى دەڭگەيىن ارتتىرۋ، ەڭبەك رەسۋرستارىن كاسىپتىك دايارلاۋدىڭ كوپدەڭگەيلى جۇيەسىن ەنگىزۋ، جوعارى بىلىكتى جۇمىس كۇشىنىڭ ۇلەس سالماعىن ارتتىرۋ، جۇمىسسىزدىقتى ازايتۋ;

–    الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ: الەۋمەتتىك سالا مەكەمەلەرى جەلىسىن دامىتۋ، ولاردىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋ جانە جاڭعىرتۋ; ارنايى الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋدىڭ ستاندارتتارىن ەنگىزۋ جانە ونىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ; باسەكەلەس ورتانى دامىتۋ;

– انا مەن بالانى قولداۋ: بولاشاق انا ءۇشىن، جۇمىس ىستەپ جۇرگەن انا ءۇشىن، كوپ بالالى انا ءۇشىن قولايلى جاعدايلار جاساۋ; تولىق ەمەس جانە تۇرمىسى تومەن وتباسى بالالارىن، مۇگەدەك بالالاردى، بالالار ۇيلەرىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرىن قولداۋدىڭ تەتىكتەرىن جەتىلدىرۋ;

–    حالىقتىڭ الەۋمەتتىك ءالسىز جىكتەرىنە الەۋمەتتىك كومەك كورسەتۋدىڭ ولشەمدەرىن جەتىلدىرۋ، مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى ادامداردى الەۋمەتتەندىرۋدىڭ جاڭا نىساندارىن ازىرلەۋ جانە ەنگىزۋ.

پارتيا پرەزيدەنتتىڭ ستراتەگيالىق جوسپارلارىندا كورسەتىلگەن الەۋمەتتىك باعدارلى مەملەكەتتىڭ مۇراتتارىن ىسكە اسىرۋعا بۇدان بىلاي دا ۇمتىلا بەرمەك. ەلىمىزدىڭ باستى كاپيتالى – ونىڭ ازاماتتارىن ساقتاۋ مەن دامىتۋ باستى ماقسات بولىپ تابىلادى.

مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ الەۋمەتتىك سالاداعى جۇمىسىنىڭ ساپاسىنا مونيتورينگ جۇرگىزۋ جونىندەگى جۇمىستى جالعاستىرۋدى، اتقارۋشى بيلىكتىڭ شەشىمدەرىنە جانە زاڭناماعا، مەملەكەتتىك جانە بيۋدجەتتىك باعدارلامالاردىڭ، وڭىرلەردى دامىتۋ باعدارلامالارىنىڭ ورىندالۋىنا الەۋمەتتىك ءاۋديتتى جۇزەگە اسىرۋدى پارتيا ءوز مىندەتى دەپ قارايدى.

وسى مىندەتتى شەشۋدە باستى كۇش-جىگەردى مىنا باعىتتارعا جۇمىلدىرۋ قاجەت:

–    ەكونوميكانىڭ ونىمدىلىگىن كەشەندى تۇردە ارتتىرۋعا، ونى ارتاراپتاندىرۋعا جانە شيكىزاتتىق ەمەس باسىم سالالاردى دامىتۋعا باعىتتالعان ەلدى جەدەل يندۋستريالاندىرۋ;

–    شيكىزات وندىرىسىنەن قوسىلعان قۇنى نەعۇرلىم جوعارى تاۋارلار وندىرۋگە كوشۋ;

–    اۋىل شارۋاشىلىعىندا ەڭبەك ونىمدىلىگىن كەمىندە 4 ەسە ارتتىرۋ جانە اگروونەركاسىپتىك كەشەن ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتىن ءوسىرۋ;

–    وڭىرلەردى دامىتۋ باعدارلامالارىنىڭ ورىندالۋ بارىسىن باقىلاۋدى كۇشەيتۋ، قارجىلىق قامتاماسىز ەتۋ جانە بيۋدجەتتىك شىعىستاردىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، وڭىرلەردە ينۆەستيتسيالىق ساياساتتى ىسكە اسىرۋدا رەسپۋبليكالىق جانە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردىڭ ەسەبىنەن جوبالاردى بىرلەسىپ قارجىلاندىرۋ قاعيداتتارىن جەتىلدىرۋ;

–    كولىك، ءوندىرىس جانە ەنەرگەتيكا ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ، ترانزيتتىك تاسىمال كولەمىن 2 ەسەدەن استام ارتتىرۋ، ىشكى ءوندىرىس ەسەبىنەن ەلەكتر ەنەرگياسىمەن تولىق قامتاماسىز ەتۋ، تۇتىنۋشىلار توپتارى بويىنشا جانە تۇتىنۋ كولەمىنە قاراي سۋمەن جابدىقتاۋ قىزمەتىنىڭ جانە تۇتىنۋ كولەمىنە قاراي ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ سارالانعان تاريفتەرىن بارلىق جەردە قولدانۋ;

–    ەكونوميكانىڭ باسەكەگە قابىلەتتىگىن ارتتىرۋ: 2020 جىلعا قاراي وڭدەۋ ونەركاسىبىندە ەڭبەك ونىمدىلىگىن كەمىندە 2 ەسە ارتتىرۋ، يننوۆاتسيانى كەڭ اۋقىمدى دامىتۋ جانە ەنگىزۋ، يننوۆاتسيالىق بەلسەندى كاسىپورىنداردىڭ ۇلەس سالماعىن جۇمىس ىستەپ تۇرعان كاسىپورىندار سانىنىڭ 20%-نا دەيىن ارتتىرۋ، جالپى ىشكى ءونىمنىڭ ەنەرگەتيكالىق سىيىمدىلىعىن كەمىندە 25%-عا دەيىن كەمىتۋ، قازىرگى بار وندىرىستەردى تەحنولوگيالىق جاڭارتۋ;

– ماكروەكونوميكالىق جاعدايلار جاساۋ، قارجى جۇيەسىنىڭ تۇراقتى جۇمىس ىستەۋى مەن دامۋى;

–    مەملەكەتتىك اكتيۆتەردى (ۇلتتىق باسقارۋ حولدينگتەرى، ۇلتتىق حولدينگتەر، ۇلتتىق سەرىكتەستىكتەر) باسقارۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ;

–    كونتسەسسيالار تۋرالى زاڭنامانى قولدانۋ تيىمدىلىگى مەن ناتيجەلىلىگىن ارتتىرۋ، ونى قولدانۋ مەن پايدالانۋ اۋقىمىن كەڭەيتۋ;

–    بيزنەس-احۋالدى جاقسارتۋ، بيزنەسكە مەملەكەتتىڭ قىسىمىن ازايتۋ، بيزنەستىڭ وپەراتسيالىق شىعىندارىن كەمىندە 50%-عا ازايتۋ، رۇقسات بەرۋ راسىمدەرىنىڭ سانىن 30%-عا جانە بۇعان قوسا جوسپارلى تەكسەرىس سانىن 10%-عا قىسقارتۋ;

–    شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋ، ولاردىڭ جالپى ىشكى ونىمگە ۇلەسىن ۇلعايتۋ، مەملەكەتتىك مەكەمەلەر مەن ۇيىمدار، ۇلتتىق حولدينگتەر مەن جۇيە قۇراۋشى كومپانيالاردىڭ تاۋارلاردى، جۇمىستار مەن قىزمەتتەردى ساتىپ الۋدا «قازاقستاندىق قامتۋ» ۇلەسىن ارتتىرۋ;

–    قازاقستاندىق ەكسپورتتى سىرتقى نارىقتارعا ىلگەرىلەتۋگە باعىتتالعان ساليقالى سىرتقى ەكونوميكالىق ساياساتتى ودان ءارى جۇرگىزۋ، اسىرەسە كەدەندىك وداق پەن بىرىڭعاي ەكونوميكالىق كەڭىستىك شەڭبەرىندە ەكونوميكالىق ىقپالداستىقتى تەرەڭدەتۋ.

وسى باعىتتاردى ىسكە اسىرۋ قازاقستاننىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرىپ، ەكونوميكانى دامىتۋدىڭ جاڭا ورنىقتى دەڭگەيىنە شىعۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.

يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ مىندەتتەرىنە، ەڭ الدىمەن، عىلىم دامۋىنىڭ جوعارى دەڭگەيى، عىلىمدى قاجەت ەتەتىن تەحنولوگيالار ازىرلەۋ جانە ولاردى ناقتى ەكونوميكاعا ۋاقتىلى ەنگىزۋ، سونداي-اق عىلىم مەن ءوندىرىستىڭ ىقپالداسۋى جاعدايىندا قول جەتكىزۋگە بولادى.

تەحنولوگيالىق ىلگەرىلەۋدىڭ جانە يننوۆاتسيالىق ەكونوميكانى قالىپتاستىرۋدىڭ باستى شارتتارى:

–    ەلدىڭ عىلىمي الەۋەتىن دامىتۋ: ۇلتتىق يننوۆاتسيالىق جۇيەنىڭ بازالىق قۇرامداس بولىگى رەتىندە ىرگەلى عىلىمي زەرتتەۋلەرگە مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋدى ايتارلىقتاي ارتتىرۋ; بىرەگەي تاجىريبە-ەكسپەريمەنتتىك جابدىقتارى بار جاڭا ءىرى عىلىمي ورتالىقتار قۇرۋ، جاس ءارى دارىندى عالىمدارعا قولداۋ كورسەتۋ، عىلىمي قىزمەتكەرلەردىڭ الەۋمەتتىك مارتەبەسىن كوتەرۋ جانە ولاردى لايىقتى ەڭبەكاقىمەن قامتاماسىز ەتۋ;

–    عىلىم مەن ەكونوميكانىڭ ءوزارا ءتيىمدى ءىس-قيمىل جۇيەسىن قۇرۋ: عىلىمدى قاجەت ەتەتىن وندىرىسكە مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ، يننوۆاتسيالىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ; يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار سالاسىندا حالىقارالىق ارىپتەستىكتى دامىتۋ; يننوۆاتسيالارعا جەكە ينۆەستيتسيالار سالۋدى ىنتالاندىرۋ جانە ونى كوممەرتسيالىق تۇرعىدا قولدانۋ.

قالىپتاسىپ جاتقان ۇلتتىق يننوۆاتسيالىق جۇيە ەلدىڭ تابىستى دامۋىنىڭ ماڭىزدى فاكتورىنا اينالادى. عىلىمي الەۋەت پەن يننوۆاتسيالىق كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ ەكونوميكانى جاڭعىرتۋعا جانە ونىڭ ودان ءارى ورنىقتى وسۋىنە بەلسەندى تۇردە جاعداي جاسايتىن بولادى.

ەلدى جاڭعىرتۋدىڭ ستراتەگياسى جاستاردىڭ ىسكەرلىگى، باستاماشىلىعى مەن قۋاتىنا نەگىزدەلىپ ىسكە اسىرىلۋعا ءتيىس. ەكونوميكالىق تۇرعىدان گۇلدەنگەن مەملەكەتتى دامىتۋدىڭ بيىك ماقساتتارىن جاستاردىڭ تابىستى بولاشاققا دەگەن ۇمتىلىستارىمەن بىرىكتىرۋدى پارتيا ءوز مىندەتى دەپ بىلەدى.

قازىرگى جاستار زياتكەرلىك جۇمىلدىرۋعا قابىلەتتى، ەلدىڭ ستراتەگيالىق دامۋ باسىمدىقتارى بويىنشا يننوۆاتسيالىق يدەيالاردىڭ، سىندارلى جوبالار مەن ۇسىنىستاردىڭ قاينار كوزى بولۋعا ءتيىس. ءاربىر جاس ادامنىڭ الەۋەتى مەن دارىنى اسا قۇندى جانە ولار قوعام يگىلىگىنە پايدالانىلۋعا ءتيىس.

بۇل ءۇشىن نەگىزگى كۇش-جىگەردى مىنا باعىتتارعا جۇمىلدىرۋ قاجەت:

–    جاستار ساياساتىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ: جاس ماماندار مەن وتباسىلارىنا قولداۋ جاساۋ، ءاربىر قازاقستاندىق جاس ازاماتتىڭ قوعامدىق جانە كاسىبي قىزمەتكە كىرۋى ءۇشىن بىردەي باستاپقى مۇمكىندىكتەر جاساۋ، اۋىلدارعا جاس مامانداردىڭ كوپتەپ كەلۋىن قامتاماسىز ەتۋ، وتانسۇيگىشتىككە، يماندىلىققا، ازاماتتىق بەلسەندىلىككە، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋعا تاربيەلەۋ جانە ولاردى دامىتۋ;

–    جاستاردىڭ ءوز مۇمكىندىكتەرىن ىسكە اسىرۋىنا جانە يننوۆاتسيالىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋىنا جاعداي جاساۋ، جاستاردىڭ يننوۆاتسيالىق جوبالارىن وندىرىسكە ەنگىزۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ، جاس دارىندارعا قولداۋ كورسەتۋ;

–    جاستاردى پارتيانىڭ «جاس وتان» جاستار قاناتى توڭىرەگىنە توپتاستىرۋ: جاستار ۇيىمدارىنىڭ ءوزارا ىقپالداسۋ جۇيەسىن نىعايتۋ جانە ولاردىڭ جۇمىس تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، جاستاردىڭ ازاماتتىق جانە ساياسي بەلسەندىلىگىن دامىتۋ، وتانسۇيگىشتىك جانە ۇرپاقتار ساباقتاستىعى نەگىزىندە قۇندىلىقتار جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ، ەلدى كەڭ اۋقىمدى جاڭعىرتۋ ىسىنە بەلسەنە قاتىسۋ ءۇشىن جاستاردى جۇمىلدىرۋ.

«نۇر وتان» پارتياسى وسى باعدارلامانىڭ ماقساتتارى قازاقستاندىقتاردىڭ جاس بۋىنىنىڭ كوڭىل-كۇيى مەن ۇمتىلىستارىنا ۇندەس ەكەنىنە سەنىمدى، ولار بەلسەندى جانە مۇددەلى قاتىسقاندا عانا وسى ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ مۇمكىن بولادى.

ەكونوميكانى، الەۋمەتتىك سالانى، مادەنيەتتى رەفورمالاۋ سياقتى العا قويعان ماقساتتاردى جۇزەگە اسىرۋ قوعامدا كەلىسىم مەن تۇراقتىلىقتى ساقتاعان جاعدايدا عانا ىسكە اسادى.

رەسپۋبليكانىڭ بارلىق ازاماتتارىنىڭ قازاق حالقى توڭىرەگىنە ودان ءارى توپتاسۋى ەتنوسارالىق كەلىسىم مەن ۇلتتىق بىرلىكتىڭ نەگىزگى فاكتورى بولىپ تابىلادى، بۇل مەملەكەت تاۋەلسىزدىگىن نىعايتۋعا، ءبىزدىڭ باستى بايلىقتارىمىز – تاۋەلسىزدىككە، بىرلىك پەن تۇراقتىلىققا ۇقىپتى قاراۋعا باعىتتالعان.

ەلدەگى بىرلىك پەن كەلىسىمدى ساقتاۋ – بۇل مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ عانا ەمەس، ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارىنىڭ، قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ مىندەتى.

بارلىق ازاماتتارعا ورتاق قۇندىلىقتار مەن قاعيداتتار جۇيەسىنە نەگىزدەلگەن ۇلتتىق بىرلىكتى نىعايتۋ دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىندە ءبىزدىڭ ستراتەگيالىق باسىمدىعىمىزعا اينالادى.

ەتنوسارالىق كەلىسىم مەن ۇلتتىق بىرلىكتى قامتاماسىز ەتۋ سالاسىندا مىنالار باسىمدىققا يە بولادى:

–    بىرلىك پەن ىشكى ساياسي تۇراقتىلىقتى ساقتاۋدىڭ شەشۋشى فاكتورلارىن قامتاماسىز ەتۋ: جۇرتشىلىقتى تارتا وتىرىپ، حالىقتىڭ ناقتى قاجەتتىلىكتەرىن شەشۋگە نەگىزدەلگەن ءتيىمدى الەۋمەتتىك ساياسات; ديالوگ پەن اشىقتىق ارقىلى قوعامنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن شەشۋ; وتانسۇيگىشتىك پەن تولەرانتتىق سياقتى قۇندىلىقتاردىڭ نەگىزىندە جالپى ازاماتتىق قۇقىقتىق مادەنيەتتى دامىتۋ; قازاق حالقى مادەنيەتىنىڭ ىقپالداستىرۋشىلىق ءرولى جاعدايىندا مادەني سان الۋاندىقتى ودان ءارى قامتاماسىز ەتۋ.

–    ەلدەگى ەتنوسارالىق ءوزارا ءىس-قيمىل جۇيەسىن جەتىلدىرۋ: نورماتيۆتىك قۇقىقتىق بازانى جەتىلدىرۋ، ەتنوسارالىق قاتىناستاردى رەتتەيتىن مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق ينستيتۋتتار قىزمەتىنىڭ تيىمدىلىگىن ودان ءارى ارتتىرۋ; تەڭگەرىمدى ۇلتتىق ساياساتتى ىسكە اسىراتىن ورتالىق ينستيتۋت رەتىندە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ءرولىن نىعايتۋ; ەتنومادەني بىرلەستىكتەرگە قولداۋ جاساۋ جانە دامىتۋ، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ ءبىلىم بەرۋ جانە اقپاراتتىق جوبالاردى جۇيەلى ىسكە اسىرۋى; ەتنوسارالىق كەلىسىم مەن ۇلتتىق بىرلىكتى نىعايتۋعا باعىتتالعان اقپاراتتىق جۇمىستىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ;

–    ەلدەگى كونفەسسياارالىق ديالوگ پەن ىنتىماقتاستىققا قاجەتتى جاعدايدى ودان ءارى دامىتۋ، مەملەكەت پەن ءدىني بىرلەستىكتەر اراسىندا قوعامداعى تولەرانتتىقتى جانە ءدىني توزىمدىلىكتى دامىتۋعا باعىتتالعان الەۋمەتتىك-گۋمانيتارلىق ارىپتەستىكتى جانداندىرۋ.

مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋدى قامتاماسىز ەتۋ سالاسىندا مىنالار باسىمدىققا يە بولادى:

–    قازاقستان حالقى بىرىگۋىنىڭ فاكتورى رەتىندە مەملەكەتتىك ءتىلدى ودان ءارى دامىتۋ: مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋدىڭ نورماتيۆتىك قۇقىقتىق بازاسىن جەتىلدىرۋ، ونىڭ مەملەكەتتىك باسقارۋ ورگاندارىندا جانە باسقا سالالاردا تولىققاندى قىزمەت ەتۋىن قامتاماسىز ەتۋ، قازاق تىلىندە شىعاتىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ، قوعامدىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ارقىلى مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنۋ بويىنشا ازاماتتىق بەلسەندىلىكتى ىنتالاندىرۋ;

–    مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنۋدىڭ ءتيىمدى جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ: ءبىلىم بەرۋ پروتسەسىنىڭ بارلىق كەزەڭدەرىندە ماقساتتى، قارقىندى قولداۋ كورسەتۋ; وقىتۋ مەن ۇيرەنۋدىڭ قازىرگى زامانعى ادىستەمەلەرىن دامىتۋ; ىسكەرلىك، عىلىمي، كوركەم ادەبيەت جانە باسقا دا ادەبيەتتى قازاق تىلىنە اۋدارۋ جونىندەگى جۇمىستى كۇشەيتۋ; مەملەكەتتىك تىلدەگى ينتەرنەت-رەسۋرستاردى دامىتۋ; قازاق ءتىلىنىڭ تەرمينولوگيالىق بازاسىن، سونداي-اق ونوماستيكالىق اتاۋلاردى رەتكە كەلتىرۋ;

–    قازاقستاندا تۇراتىن بارلىق ەتنوستىق توپتاردىڭ تىلدەرىن دامىتۋ ءۇشىن جاعداي جاساۋ، مەملەكەتتىك تىلگە سۇيەنە وتىرىپ «ۇشتۇعىرلى ءتىل» مادەني جوباسىن ىسكە اسىرۋ; مەملەكەتتىك ءتىل ساياساتىن ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالعان سىندارلى، بايىپتى شارالار قابىلداۋ.

ۇلتارالىق جانە كونفەسسياارالىق كەلىسىم، مادەني سانالۋاندىق پەن ءوزارا ءبىرىن-ءبىرى بايىتۋ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ توپتاستىرۋشىلىق ءرولى قاعيداتتارىن ۇستانا وتىرىپ، قازاقستان قوعامىنىڭ دامۋى ەلدىڭ ۇلتتىق بىرلىگىنىڭ ودان ءارى نىعايۋىنا نەگىز بولادى.

مادەنيەتتىڭ دامۋى – ساياسي تۇراقتىلىق پەن ەكونوميكالىق گۇلدەنۋ سياقتى ەلدىڭ تابىستى دامۋىنىڭ ماڭىزدى فاكتورى. مادەنيەتكە قوعام ءومىرىنىڭ ماڭىزدى ەمەس سالاسى رەتىندە قاراۋعا جول بەرۋگە بولمايدى. مادەنيەت ءارتۇرلى ونەردىڭ جيىنتىعى دەگەن تۇسىنىكتەن ارىلۋ قاجەت. مادەنيەت پەن رۋحانيات – بۇل، ەڭ الدىمەن، نەگىزگى قوعامدىق قۇندىلىقتار، مىنەز-قۇلىق مودەلدەرى، ءدىل مەن ۇلتتىق مىنەز قالىپتاساتىن سالا.

سوندىقتان الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋ جوسپارلارىن ىسكە اسىرۋدا ەل دامۋىنىڭ دەربەس جانە ماڭىزدى فاكتورى رەتىندە مادەنيەتتىڭ ماڭىزىن كۇشەيتۋدى كوزدەۋ قاجەت.

مادەني ساياسات سالاسىندا مىنالار باسىمدىققا يە بولادى:

–    داستۇر مەن جاڭاشىلدىقتى ۇيلەستىرە ۇشتاستىرۋ نەگىزىندە شىعارماشىلىقتىڭ باسىمدىعى ارقىلى ادام تىرشىلىگىنىڭ ەكونوميكاداعى، عىلىمداعى جانە ونەردەگى ءتۇرلى سالالارىنا ىقپالداساتىن زاماناۋي مادەنيەتتى دامىتۋ ءۇشىن جاعداي جاساۋ; ءداستۇرلى قوعامدىق قۇندىلىقتاردى ساقتاۋ مەن نىعايتۋ، سونداي-اق قاراپايىمدىلىق، ەڭبەكسۇيگىشتىك، الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىك، كاسىبي وسۋگە ۇمتىلۋ جانە ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان جەتىلۋ سياقتى قۇندىلىقتاردى ىلگەرىلەتۋ;

–    نورماتيۆتىك قۇقىقتىق بازانى جەتىلدىرۋ جانە مادەنيەتتى دامىتۋدىڭ ينستيتۋتسيونالدىق نىساندارىن قولداۋ ارقىلى مادەنيەتتىڭ ىقپالداستىق مارتەبەسىن نىعايتۋ;

–    ەلدىڭ مادەنيەتىن دامىتۋدا مەملەكەتتىڭ، قوعامنىڭ جانە بيزنەستىڭ ستراتەگيالىق ارىپتەستىگى جۇيەسىن قۇرۋ;

–    ەلدىڭ مادەني مۇراسىن ساقتاۋ جانە ءتيىمدى پايدالانۋ; مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ جانە ولارعا حالىقتى جاقىنداتۋ، «مادەني مۇرا» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ەڭ ماڭىزدى ناتيجەلەرىن ءبىلىم بەرۋدىڭ بارلىق دەڭگەيلەرىندە وقىتۋ باعدارلامالارىنا ەنگىزۋ;

–    مادەنيەت سالاسىندا جۇيەلى كادر ساياساتىن جۇرگىزۋ: شىعارماشىلىق ماماندىقتارى بويىنشا وتاندىق كاسىبي ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، ءداستۇردى ساقتاۋ، مادەني جانە شىعارماشىلىق ەليتانىڭ ساباقتاستىعى جانە ونى تولىقتىرۋ، دارىندى جاستاردى انىقتاۋ جانە قولداۋ پروتسەسىن جەتىلدىرۋ، مادەنيەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ الەۋمەتتىك مارتەبەسى مەن ەڭبەكاقىسىن ارتتىرۋ;

–    قازاقستاننىڭ شەت ەلدەگى مادەني بەدەلىن قالىپتاستىرۋ، الەمدىك مادەني كەڭىستىككە ىقپالداسۋ جانە قازاقستاندىق مادەنيەتتى حالىقارالىق دەڭگەيدە ىلگەرىلەتۋ.

ەلدىڭ مادەني سانالۋاندىعىن ساقتاۋ، ءداستۇر مەن جاڭاشىلدىقتىڭ ۇيلەسىمدى ۇشتاسۋى قازاقستاننىڭ قازىرگى الەمدە تابىستى دامۋىنىڭ ماڭىزدى فاكتورى بولىپ تابىلادى.

ازاماتتىق قوعام بەلسەندىلىگىنىڭ ارتا ءتۇسۋى، ونىڭ ماڭىزى مەن ءرولى، سونداي-اق ونىڭ ينستيتۋتتارىنىڭ نىعايۋى قازاقستاننىڭ ادام قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن، ءومىر ساپاسىنىڭ جوعارى الەۋمەتتىك ستاندارتتارى مەن تۇلعانىڭ ءوزىن-ءوزى تولىققاندى كورسەتە الۋ جاعدايلارىن قامتاماسىز ەتۋگە قابىلەتتى دەموكراتيالىق مەملەكەت رەتىندە قالىپتاسۋىنىڭ باستى شارتى بولىپ تابىلادى.

ازاماتتىق قوعامدى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ جيىنتىعى رەتىندە قابىلدايتىن ۇيرەنشىكتى كوزقاراستان ارىلۋ كەرەك. ازاماتتىق قوعام – بۇل ەڭ الدىمەن، ادىلەتتى باسەكەگە قابىلەتتى نارىقتىق قاتىناستار جانە دەموكراتيالىق قۇقىقتىق مەملەكەت جاعدايىندا ءومىر سۇرەتىن ەركىن ءارى جاۋاپتى ازاماتتاردىڭ ءار الۋان، مەملەكەتتەن تىس قارىم-قاتىناستارى. باق، كاسىپوداقتار، ساياسي پارتيالار، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار، سونداي-اق وتباسى، ەتنومادەني ورتالىقتار، كاسىپكەرلەر قاۋىمداستىقتارى جانە ءتىپتى پاتەر يەلەرىنىڭ بىرلەستىكتەرىن قوسا العاندا، باسقا دا ينستيتۋتتار – ازاماتتىق قوعامنىڭ ءوزىن-ءوزى ۇيىمداستىرۋىنىڭ تەتىكتەرى مەن نىساندارى. ءدال وسى ينستيتۋتتاردىڭ كومەگىمەن ازاماتتاردىڭ ءبىر-ءبىرىنىڭ الدىنداعى ورتاق جاۋاپكەرشىلىگى قالىپتاسادى.

ازاماتتىق قوعامنىڭ تولىققاندى دامۋىنىڭ شارتتارى مىنالار بولماق:

–    دامۋدىڭ ۇلتتىق ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا مەملەكەت پەن قوعام اسا ماڭىزدى جالپى مەملەكەتتىك ماسەلەلەر بويىنشا بىرلەسكەن شەشىم قابىلدايتىن جالپىۇلتتىق ديالوگتى ودان ءارى دامىتۋ;

–    ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قورعاۋ، ونىڭ ىشىندە گەندەرلىك تەڭدىككە قول جەتكىزۋ بويىنشا تەتىكتەردى، وسى سالاداعى ازاماتتىق باقىلاۋدى جەتىلدىرۋ; تۇلعانىڭ بوستاندىقتارىن قورعاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ بارلىق ەلەمەنتتەرىنىڭ تولىققاندى جۇمىس ىستەۋى;

–    ازاماتتىق قوعامنىڭ باستى ەلەمەنتى جانە ونى قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزگى تەتىگى رەتىندە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ جۇيەسىن دامىتۋ: نەگىزىن ءماسليحاتتار قۇرايتىن جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ جۇيەسىنىڭ قاجەتتى نورماتيۆتىك قۇقىقتىق بازاسىن قۇرۋ; بارلىق دەڭگەيدەگى بيلىك پەن ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارىنىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناستارىن جەتىلدىرۋ;

–    ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتوردىڭ ينستيتۋتسيونالدىق دامۋىن ودان ءارى مەملەكەتتىك قولداۋ;

– اقپاراتتىق كەڭىستىكتى جۇيەلى دامىتۋ، باسپا جانە ەلەكتروندىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن، سونىمەن قاتار ينتەرنەت-رەسۋرستار مەن تسيفرلىق تەحنولوگيالاردى ىنتالاندىرۋ جانە قولداۋ;

– ەڭبەكشىلەردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قورعاۋ جونىندە كاسىپوداقتاردىڭ ۇستانىمىن كۇشەيتۋ;

–     كولبەۋ بايلانىستاردى قامتاماسىز ەتۋدىڭ جانە مەملەكەتتىڭ قىزمەتىن ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارى تاراپىنان قوعامدىق باقىلاۋ جۇيەسىنىڭ ءتيىمدى ءارى پارمەندى تەتىكتەرىنىڭ جۇمىس ىستەۋى.

ازاماتتىق قوعامنىڭ مەملەكەتپەن ارىپتەستىك نەگىزىندە دامۋى الەۋمەتتىك پروگرەسكە جانە رەفورمالار ءۇشىن قولايلى جاعداي تۋعىزۋعا جاردەمدەسەدى. بۇل – ەلدى جاڭعىرتۋدىڭ، دەموكراتيالىق دامۋدىڭ جانە ەكونوميكالىق ءوسۋدىڭ، مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋدىڭ ماڭىزدى شارتى.

ۇدەمەلى جاڭعىرتۋدىڭ اۋقىمى مەن كۇردەلىلىگى مەملەكەتتىك باسقارۋ تيىمدىلىگىنىڭ جوعارى دارەجەلى بولۋىن تالاپ ەتەدى. مەملەكەتتىڭ قوعام ءومىرىنىڭ بارلىق سالالارىنداعى جاڭعىرتۋ پروتسەسىن باسقارۋدى ءوز قولىنا الىپ، وعان قاجەتتى جاعدايلار جاساۋىنا تۋرا كەلەدى: وتاندىق بيزنەستىڭ ءوسۋىن ىنتالاندىرۋ، ەكونوميكالىق جانە ساياسي ينستيتۋتتاردى قالىپتاستىرۋ، قۇقىقتىق نورمالاردى جەتىلدىرۋ، ءبىلىم بەرۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەلەرىن دامىتۋ، قاۋىپسىزدىك پەن جالپىۇلتتىق بىرلىكتى نىعايتۋدى قامتاماسىز ەتۋ.

بۇل ماقساتتارعا جەتۋ ءۇشىن :

–    قورعانىس پەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ، قارۋلى كۇشتەردى ودان ءارى نىعايتۋ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتىن جەتىلدىرۋ، اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ الەۋمەتتىك قورعالۋىن ارتتىرۋ، كونستيتۋتسيالىق قۇرىلىس پەن قوعامدىق ءتارتىپتى ءتيىمدى قورعاۋ، قىلمىسقا جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس;

–    مەملەكەتتىڭ رەتتەۋشى فۋنكتسيالارىن نىعايتۋ، اتاپ ايتقاندا، قارجى جۇيەسىن قاداعالاۋدى كۇشەيتۋ;

–    ەلدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىن مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ تەتىگىن جەتىلدىرۋ، قالىڭ جۇرتشىلىقتى، ەڭ الدىمەن كاسىپكەرلىك پەن عىلىمي قاۋىمداستىق وكىلدەرىن مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ پروتسەسىنە تارتۋ;

–    تيىمدى الەۋمەتتىك ساياساتتى ىسكە اسىرۋ، ەتنوسارالىق جانە كونفەسسياارالىق كەلىسىمگە قولداۋ كورسەتۋ، تەڭگەرىمدى كوشى-قون ساياساتىن دامىتۋ;

–    مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ ورتالىق، وڭىرلىك جانە جەرگىلىكتى دەڭگەيلەرىندە وكىلەتتىكتەر مەن جاۋاپكەرشىلىكتىڭ ناقتى شەڭبەرىن ايقىنداۋ;

–    ستاندارتتاردى ازىرلەۋ جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى ءتيىمدى كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن پروتسەستەردى جەتىلدىرۋ ارقىلى مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ، ەلەكتروندىق ۇكىمەتتى ەنگىزۋ;

–    مەملەكەتتىك قىزمەتتى رەفورمالاۋ، اكىمشىلىك رەفورمالاردى باسقارۋدى جەتىلدىرۋ، مەملەكەتتىك قىزمەتتى كاسىبيلەندىرۋ قاجەت.

مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسى ەكونوميكالىق دامۋ قاجەتتىلىكتەرىنە ساي كەلىپ، 2020 جىلعا دەيىنگى دامۋ ستراتەگياسىندا باياندالعان مىندەتتەردىڭ ءدال جانە ۋاقتىلى ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋگە ءتيىس. مەملەكەت جاڭعىرتۋ پروتسەسىنىڭ باستى جۇيەلىك ۇيلەستىرۋشىسى بولۋعا ءتيىس.

تەڭگەرىمدى سىرتقى ساياسات قازاقستاننىڭ حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ تولىققاندى سۋبەكتىسى رەتىندە قالىپتاسۋىنا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار كوپتەگەن وڭىرلىك جانە عالامدىق ديالوگ پروتسەستەرىنىڭ باستاماشىسى ءارى ىقپالدى قاتىسۋشىسىنا اينالۋىنا مۇمكىندىك بەردى. الايدا، سىرتقى ساياسي باعداردىڭ «كوپۆەكتورلىلىعى» جاڭا مازمۇنمەن تولىعا تۇسۋگە ءتيىس. قازاقستاننىڭ جاڭا ەكونوميكالىق جانە ساياسي مۇمكىندىكتەرى ونىڭ ورتالىق ازياداعى، تمد-داعى جانە تۇتاس العاندا ەۋرازياداعى ستراتەگيالىق جاعدايعا ەلەۋلى اسەر ەتەتىن پروتسەستەرگە قاتىسۋىن بارىنشا سالماقتى ەتە تۇسەتىنىن نەگىزگە الۋ قاجەت. بۇل ورايدا قازاقستان يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋعا، حالىقارالىق تەرروريزمگە، ەكسترەميزمگە، ەسىرتكى ساۋداسىنا جانە باسقا دا قازىرگى زامانعى قاۋىپ-قاتەرلەرگە قارسى كۇرەسكە باعىتتالعان حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ بەلسەندى قاتىسۋشىسى بولىپ قالا بەرۋگە ءتيىس.

ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدەن باستاپ، ەپيدەميالارعا جانە ەكولوگيالىق اپاتتارعا قارسى كۇرەسكە دەيىنگى ومىرلىك ماڭىزى بار ماسەلەلەردى شەشۋدە باسقا ەلدەرمەن ىنتىماقتاسا وتىرىپ، قازاقستاننىڭ وڭىردەگى بارلىق مەملەكەتتەر مەن مۇددەلى ەلدەردىڭ ءىس-قيمىلدارى مەن بەلسەندىلىگىن ۇيلەستىرۋدىڭ ساپالىق جاڭا دەڭگەيىنە كوشۋىن پارتيا قولدايدى.

قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ارەناداعى مىنەز-قۇلقىنىڭ وزگەرۋى جاڭا، تۇبەگەيلى وزگەرەتىن جاعدايعا بەيىمدەلۋدەن ءوزى ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان ورتانى قالىپتاستىرۋعا بەلسەندى ىقپال ەتۋ ساياساتىنا كوشۋ بولۋعا ءتيىس. قازاقستاننىڭ ءوز ۇلتتىق مۇددەلەرىن سەرپىندى جانە بارىنشا سەنىمدى قورعاۋ باعىتىن جۇرگىزۋگە مۇمكىندىگى بار جانە دە سولاي جاساۋعا ءتيىس. بۇل ءۇشىن:

–    قازىرگى زامانعى الەم سيپاتىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى بويىنشا شىعىس پەن باتىستىڭ ۇستانىمدارىن ءوزارا جاقىنداتۋعا باعىتتالعان مادەنيەتارالىق جانە كونفەسسياارالىق ديالوگتىڭ ماڭىزدى حالىقارالىق ورتالىقتارىنىڭ ءبىرى رەتىندەگى قازاقستاننىڭ ءرولىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋ;

–    بارلىق مەملەكەتتەرمەن دوستىق قارىم-قاتىناس پەن تەڭ قۇقىلى ىنتىماقتاستىقتى قولداۋ;

–    قازاقستاننىڭ ءتۇرلى حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ۇيىمدارداعى ۇستانىمىن ىلگەرىلەتۋ جانە كۇشەيتۋ;

–    وڭىرلىك قاۋىپسىزدىكتىڭ ءتيىمدى جۇيەسىن ودان ءارى قالىپتاستىرۋ پروتسەسىنە بەلسەندى قاتىسۋ;

–    ورتالىق ازيا مەن ەۋرازيانىڭ ىقپالداسۋ پروتسەستەرىنە قاتىسۋ.

«نۇر وتان» باسقا ەلدەردىڭ جەتەكشى پارتيالارىمەن پارتياارالىق قارىم-قاتىناستاردى كەڭەيتۋگە، ولارمەن قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياسي ۇستانىمدارى مەن باستامالارىن ءتۇسىندىرۋ جونىندە قارقىندى ديالوگ جۇرگىزۋگە، حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ قولايلى احۋالىن قالىپتاستىرۋعا جاعداي جاساۋعا نيەتتى.

قازاقستان ءىرى ەۋرازيالىق ەل بولا وتىرىپ، الەمدە قاۋىپسىزدىك پەن ءوزارا سەنىمدى كۇشەيتۋگە باعىتتالعان شارالاردى ىسكە اسىرۋعا الداعى ۋاقىتتا دا ەلەۋلى ۇلەس قوسا بەرەدى جانە ۇلتتىق مۇددەلەردى ىسكە اسىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى.

نۇر وتان – جالپىحالىقتىق پارتيا

2020 جىلعا دەيىنگى ستراتەگيانى ءتيىمدى ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا پارتيا ەلىمىزدىڭ ساياسي ومىرىندەگى ۇستەم ءرولىن ساقتاپ قالماق نيەتتە. بۇل ءۇشىن پارتيا يدەولوگيالىق جانە ساياسي باسەكەگە قابىلەتتىلىك دەڭگەيىن ودان ءارى كوتەرۋ مۇددەسىن كوزدەپ، ءوز قىزمەتىن جاڭعىرتۋدى قاجەت دەپ سانايدى.
ءبىز بۇل ماقساتقا مىناداي ءىس-قيمىل ارقىلى قول جەتكىزبەكپىز:
–    قوعامنىڭ ساياسي جۇيەسىن دامىتۋعا جانە ەل الدىندا تۇرعان الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق مىندەتتەردى شەشۋگە بەلسەندى قاتىسۋ;
–     پارتيا ساياساتىن ازىرلەۋ جانە ىسكە اسىرۋ پروتسەسىنە پارتيا مۇشەلەرىن تارتۋدىڭ جوعارى دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتۋ، كادر ساياساتىندا ساباقتاستىقتى قامتاماسىز ەتۋ، جاستار مەن ايەلدەردى «نۇر وتاننىڭ» قاتارىنا كەڭىنەن تارتۋ جانە پارتيا ورگاندارىنداعى باسشىلىق جۇمىستارعا بەلسەندى ۇسىنۋ;
–    بيلىك ورگاندارىنىڭ سايلاۋىنا قاتىسۋ جانە باسەكەلەس كۇرەستە حالىقتىڭ ءسوزسىز قولداۋىنا يە بولۋ;
–    پارتيانىڭ ساياسي باعىتىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن وكىلدى ورگانداردا پارتيانىڭ دەپۋتاتتىق فراكتسيالارىنىڭ قىزمەتتەرىن ۇيلەستىرۋدى كۇشەيتۋ، ولاردىڭ ىقپالىن بارىنشا پايدالانۋ;
–    ازاماتتاردىڭ مۇددەلەرىنە ءتيىمدى ءبىلدىرۋ جانە ولاردى قورعاۋ، پارتيانىڭ قوعامدىق قابىلداۋ قىزمەتىندە زاماناۋي ادىستەر مەن نىسانداردى قولدانۋ;
–    پارتيانىڭ ىشكى ۇيىمداستىرۋ قىزمەتىن جەتىلدىرۋ: پارتيانىڭ قۇرىلىمىن جانە ۇيىمداستىرۋشىلىق قىزمەتىن جاڭارتۋ، اسىرەسە پارتيانىڭ وڭىرلىك جانە اۋماقتىق فيليالدارى دەڭگەيىندە جاڭارتۋ، قوعام ومىرىنە پارتيانىڭ ىقپالىن كۇشەيتەتىن نەگىزگى قۇرال رەتىندە باستاۋىش پارتيا ۇيىمدارىنىڭ ءرولىن ارتتىرۋ;
–    جاڭا پارتيالىق ينستيتۋتتاردى قالىپتاستىرۋ: قىزمەت ەتۋ باعىتتارى بويىنشا مەملەكەتتىك ورگاندارمەن، بيزنەس قۇرىلىمدارمەن جانە ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارىمەن ءتيىمدى ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋ ءۇشىن پارتيا ۇيلەستىرۋشىلەرىن قۇرۋ; باستاۋىش پارتيا ۇيىمدارىنىڭ ءوزارا ءىس-قيمىلىن جانە باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن نىعايتۋ ءۇشىن ولاردىڭ سالالىق كلۋبتارىن ۇيىمداستىرۋ;
–    پارتيانىڭ «جاس وتان» جاستار قاناتىن ۇيىمداستىرۋ-ساياسي تۇرعىدا نىعايتۋ، ونىڭ قىزمەتىنىڭ دەربەستىك سيپاتىن دامىتۋ جانە وعان جاستاردىڭ بارلىق توپتارىن تارتۋ;
–    پارتيا مەن قوعام ءومىرىنىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەلەرى بويىنشا ىشكى پارتيالىق پىكىرسايىستى دامىتۋ;
–    بارلىق الەۋمەتتىك جانە دەموگرافيالىق توپتاردىڭ مۇددەلەرىن جۇيەلى تۇردە قورعاۋ ارقىلى پارتيانىڭ الەۋمەتتىك بازاسىن كەڭەيتۋ.

پارتيا قىزمەتىن قازاقستاننىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى دامۋ ستراتەگياسىن تابىستى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن قوعامدى توپتاستىرۋ جونىندەگى مىندەتتەردىڭ سيپاتى مەن اۋقىمىنا سايكەس كەلەتىن ساپالى جاڭا دەڭگەيگە شىعارۋ وسى جۇمىستاردىڭ ناتيجەسى بولادى.

قازاقستاننىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى دامۋ ستراتەگياسىن ءتيىمدى ىسكە اسىرۋ بارلىق قوعامدىق-ساياسي كۇشتەردىڭ بىرلىگىن ساقتاۋ مەن نىعايتۋ جانە ازاماتتاردى بىرىكتىرۋ جاعدايىندا عانا مۇمكىن بولادى. بۇكىل قوعامدى، ونىڭ ەكونوميكالىق جانە زياتكەرلىك الەۋەتىن توپتاستىرىپ، جۇمىلدىرۋ عانا ەلدى تابىستى جاڭعىرتۋدىڭ، ادامي كاپيتالدى دامىتۋدىڭ، ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋدىڭ جانە ساياسي جۇيەنى جەتىلدىرۋدىڭ شەشۋشى فاكتورىنا اينالادى. پارتيانىڭ الداعى ونجىلدىقتاعى نەگىزگى ميسسياسى دا وسى. وسى ميسسيانى ويداعىداي ىسكە اسىرۋ ەلدى جاڭارتۋ پروتسەسىنە پارتيانىڭ ءار مۇشەسىنىڭ جانە بۇكىل قوعامنىڭ قاتىسۋىن بىلدىرەدى.

ەلدى سەرپىندى جاڭعىرتۋ يدەياسىن ماڭىزدى جالپىۇلتتىق مىندەت رەتىندە قاراستىرا وتىرىپ، پارتيا ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قوعامدى توپتاستىرىپ، جۇمىلدىرۋدا مىناداي باسىم قاعيداتتار مەن كوزقاراستاردى ايقىندايدى:

–    قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ باعىتى اياسىنا جالپىۇلتتىق توپتاسۋدىڭ يدەيالىق جانە ۇيىمداستىرۋشىلىق نەگىزىن نىعايتۋ: قازاقستاندىق قوعامنىڭ نەگىزگى قۇندىلىقتارىن ودان ءارى دامىتۋ، پارتيا جاقتاستارى بىرلەستىكتەرىنىڭ كەڭ جەلىسىن قۇرۋ، پرەزيدەنتتىڭ ستراتەگيالىق باستامالارىنا قولداۋ كورسەتۋدە اۋقىمدى كواليتسيا قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا ەلدەگى باسقا ساياسي پارتيالارمەن جانە قوعامدىق بىرلەستىكتەرمەن سىندارلى ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋ;

–    2020 ستراتەگياسىنىڭ ىسكە اسىرىلۋىن ءتيىمدى باقىلاۋ جونىندە مەملەكەت پەن قوعامنىڭ بىرلەسكەن ءىس-قيمىلىن ۇيلەستىرۋ;

–    ءتيىستى مەملەكەتتىك قۇرىلىمدارمەن جانە قوعامدىق ينستيتۋتتارمەن كەرى بايلانىس جانە ءوزارا ءىس-قيمىل جۇيەسىن جەتىلدىرۋ ارقىلى حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىنا دەن قويۋدىڭ ءبىرتۇتاس جانە پارمەندى جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ;

–    مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ورتالىق جانە جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك ورگاندارداعى لاۋازىمدارعا بىلىكتى، باستاماشىل، شىعارماشىل ويلايتىن كاسىبي ادامداردى ۇسىنۋ ءۇشىن پارتيالىق كادر رەزەرۆىن قالىپتاستىرۋ، پارتيالىق وقىتۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ.
«نۇر وتان» پارتياسى ەلىمىزدىڭ جەتەكشى ساياسي كۇشى رەتىندە ءوزىنىڭ تاريحي جاۋاپكەرشىلىگىن تۇسىنە وتىرىپ، قازاقستاندىقتاردىڭ ازاماتتىق بەلسەندىلىگىن جۇمىلدىرۋعا جانە العا قويعان مىندەتتەردى شەشىپ، بەلگىلەنگەن مەجەلەرگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن قوعامدى توپتاستىرۋعا دايىن.

Abai.kz