استانا. 26 ءساۋىر. قازاقپارات - قازاق اقپارات اگەنتتىگى رەسپۋبليكالىق باسىلىمداردا 26 ءساۋىر، سەيسەنبى كۇنى شىققان وزەكتى ماتەريالدارعا شولۋدى ۇسىنادى.

***

«ايتا، ايتا التايدى، جامال اپاي قارتايدى» دەگەندەي، سىبايلاستاردىڭ جەمقورلى­عى­نا شەك قويىلمايتىن بولدى. ويتكەنى، ولاردىڭ دەنى قو­لىن­دا بيلىگى بار لاۋازىمدى شەنەۋ­نىكتەر بولعاندىقتان، ىندەت پەن مىندەتتىڭ ايقاسۋىمەن عانا ۋاقىت وتۋدە. مۇنى قارجى پو­لي­تسياسى ورگانى دا تەرىسكە شى­عارىپ وتىرعان جوق. سو­لار­دىڭ جەدەل-تەرگەۋ تاجىريبەسى كورسەتكەندەي، كا­سىپ­كەرلىك قىز­مەت­كە زاڭسىز ارالاسۋ جاع­دايى­نىڭ كوپشىلىگى مەم­لەكەتتىك ور­گاندارداعى لاۋا­زىم­دى تۇلعا­لار تاراپىنان ورىن الادى ەكەن. ال ەلباسى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىن قور­عاۋ جانە قولداۋ تۋرالى تاپ­سىر­مانى بارلىق مەملەكەتتىك ور­گاندارعا ارتقانى بەلگىلى. الايدا، ولارداعى بيلىك تۇتقاسىن ۇس­تاپ وتىرعان لاۋازىمدى تۇلعا­لار­دىڭ كاسىپكەرلىك قىزمەتكە زاڭسىز ارالاسۋىنىڭ توقتاماي تۇرعاندىعى الاڭداتادى»، - دەلىنگەن «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ بۇگىنگى سانىنداعى «كاسىپكەرگە قىسىم كۇشەيىپ، پارا الۋ ۇلعايدى» دەگەن ماقالادا.

استانا. 26 ءساۋىر. قازاقپارات - قازاق اقپارات اگەنتتىگى رەسپۋبليكالىق باسىلىمداردا 26 ءساۋىر، سەيسەنبى كۇنى شىققان وزەكتى ماتەريالدارعا شولۋدى ۇسىنادى.

***

«ايتا، ايتا التايدى، جامال اپاي قارتايدى» دەگەندەي، سىبايلاستاردىڭ جەمقورلى­عى­نا شەك قويىلمايتىن بولدى. ويتكەنى، ولاردىڭ دەنى قو­لىن­دا بيلىگى بار لاۋازىمدى شەنەۋ­نىكتەر بولعاندىقتان، ىندەت پەن مىندەتتىڭ ايقاسۋىمەن عانا ۋاقىت وتۋدە. مۇنى قارجى پو­لي­تسياسى ورگانى دا تەرىسكە شى­عارىپ وتىرعان جوق. سو­لار­دىڭ جەدەل-تەرگەۋ تاجىريبەسى كورسەتكەندەي، كا­سىپ­كەرلىك قىز­مەت­كە زاڭسىز ارالاسۋ جاع­دايى­نىڭ كوپشىلىگى مەم­لەكەتتىك ور­گاندارداعى لاۋا­زىم­دى تۇلعا­لار تاراپىنان ورىن الادى ەكەن. ال ەلباسى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىن قور­عاۋ جانە قولداۋ تۋرالى تاپ­سىر­مانى بارلىق مەملەكەتتىك ور­گاندارعا ارتقانى بەلگىلى. الايدا، ولارداعى بيلىك تۇتقاسىن ۇس­تاپ وتىرعان لاۋازىمدى تۇلعا­لار­دىڭ كاسىپكەرلىك قىزمەتكە زاڭسىز ارالاسۋىنىڭ توقتاماي تۇرعاندىعى الاڭداتادى»، - دەلىنگەن «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ بۇگىنگى سانىنداعى «كاسىپكەرگە قىسىم كۇشەيىپ، پارا الۋ ۇلعايدى» دەگەن ماقالادا.

سونداي-اق اتالمىش باسىلىمنىڭ جازۋىنشا، باتىسقازاقستاندىقتار بيىلعى جويقىن سۋ تاپشىلى­عى­نا كۋا عانا بولىپ قويماي، ونىڭ ادام ايتسا نانعىسىز زار­داپتارىن باستان كەشۋدە. وسىن­داي قۇبىلىس وڭىردە سوڭعى رەت قاشان ورىن الىپ ەدى؟ وسىنداي ساۋالدى ءبىر-بىرىنە قويىپ، انىق-قانىعىنا جەتە الماي جۇرگەندەر دە جەتكىلىكتى. اي­ماق­تا گيدرومەتەورولوگيالىق ور­تالىق پەن سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىندا جۇرگەن مامان­دار­دىڭ مالىمدەۋىنە قاراعاندا سوناۋ 1957 جىلدىڭ كوكتەمىندە شاعان مەن دەركول وزەندەرىنەن سەكۋندىنا 1280 تەكشە مەتر سۋ اققان ەكەن. بۇل - سۋدىڭ وسىن­شا­ما توننا اۋىرلىق كۇشى بار دەگەن ءسوز. جولىنداعىنىڭ ءبارىن جەرمەن-جەكسەن قىلىپ، جايپاپ وتە الاتىن عالامات ۇلكەن كۇش بۇل. اتالعان وزەندەرگە كەلگەن بيىلعى سۋ مولشەرى دە بۇدان 54 جىل بۇرىنعى كورىنىسپەن قارايلاس دەپ تۇجىرىمدايدى ولار. بۇل تۋرالى تەرەڭىرەك بىلگىڭىز كەلسە، «تاسقىننىڭ اششى ساباعى» دەگەن تاقىرىپپەن بەرىلگەن ماقالاعا زەر سالىڭىز.  

***

ستۋدەنتتەر مەن جاستاردىڭ تاۋەلسىز كاسىپوداعى كەشە الماتىدا مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋدىڭ جيناقتاۋ جۇيەسىنىڭ ەنگىزىلۋىنە نارازىلىقتارىن ءبىلدىرىپ، اكتسيا ۇيىمداستىردى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەت تەگىن ءبىلىم بەرۋدى تىيىپ، ستۋدەنتتەردىڭ وقۋ اقىسىن اتا-انالاردىڭ موينىنا ءبىرجولا جۇكتەپ بەرمەك. اتالعان ماسەلە «ايقىن» گازەتىنىڭ بۇگىنگى نومىرىندە جاريالانعان «ءبىلىم بەرۋدىڭ جيناقتاۋ جۇيەسى ءتيىمدى مە؟» دەگەن تاقىرىپتاعى ماقالاعا ارقاۋ بولعان. كاسىپوداق مۇشەلەرىنىڭ پىكىرىنشە، ءبىلىم بەرۋدىڭ جيناقتاۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ - جاستاردى قولدامايدى، كەرىسىنشە، ولاردىڭ اتا-انالارىنا ۇلكەن سالماق تۇسىرەدى.

«ەگەر بۇعان دەيىن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ بىرنەشە قىزمەتكەرى تاكسيستەرمەن شەكىسىپ، اتتارىن شىعارسا، وسى جولى قازاقستاننىڭ يۋنەسكو-داعى وكىلدىك كەڭەسشىسى اۋە ەكيپاجىن قورقىتىپ، ۇشاقتى ليۆياعا ايداپ اكەتپەكشى بولعان»، - دەپ جازادى «ايقىن» گازەتى. ماقالادا قازاقستاننىڭ بۇۇ-نىڭ مادەنيەت، ءبىلىم مەن عىلىم بويىنشا قۇرىلىمىندا جۇمىس ىستەيتىن قازاقستاندىق قىزمەتكەر پاريجدەن ريمگە ۇشىپ بارا جاتقان ءAlىtalىa كومپانياسىنىڭ ۇشاعىندا ستيۋاردەسسانىڭ موينىنا پىشاق ءتارىزدى ۇشكىر زات كەزەپ، ۇشاقتىڭ باعىتىن وزگەرتۋگە تىرىسقانى جايىندا باياندالعان. وقيعانىڭ ودان ءارى قالاي وربىگەنى، ول ازاماتتىڭ كىم ەكەندىگى جايىندا تەرەڭىرەك بىلگىڭىز كەلسە، «دۇنيەنى دۇرلىكتىرگەن ديپلوماتتار» دەگەن ماقالاعا كوز جۇگىرتىڭىز.

***

«الاش  ايناسى» گازەتىنىڭ تۇراقتى «دات!» ايدارىندا قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى قابدەش جۇمادىلوۆپەن اراداعى سۇحبات «ەۋروپالىق ادەبيەتتىڭ ءنارىن اۋەزوۆ ارقىلى الدىق» دەگەن تاقىرىپپەن بەرىلگەن. باسىلىمنىڭ بارلىق ساۋالدارىنا تۇششىمدى جاۋاپ بەرگەن ول: «قازىر دە ەركەكتەن ايەل كوپ. ءبىر الماتىنىڭ وزىندە 100 مىڭ قىز-كەلىنشەك ارتىق ەكەن. ولاردى كىم الادى؟ تەپسە تەمىر ۇزەتىن 70-80 مىڭ ادام تۇرمەدە وتىر. سوندىقتان قىز-كەلىنشەكتەردىڭ باعىن بايلاماۋ كەرەك. بىرەۋلەر سوگەدى ەكەن دەمەۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ زاڭدارىمىز ۇلتتىڭ كەلەشەگى جولىنداعى مۇددەلەرگە باعىنۋى ءتيىس. ەكى ايەل الاسىڭ دەپ ەشكىمدى مىندەتتەمە. بىراق رۇقسات بەرۋ قاجەت. شاماسى كەلسە السىن»، - دەيدى.

سونداي-اق اتالمىش باسىلىم بۇگىنگى سانىندا «پوليتسيا قىلمىستى اشۋعا نەگە قاۋقارسىز؟» دەگەن تاقىرىپپەن ماقالا باستى. باسىلىمنىڭ پارلامەنت دەپۋتاتتارىنىڭ سوزدەرىنە سۇيەنە وتىرىپ ايتقاندارىنا قاراعاندا،  قازاعى قالىڭ وڭتۇستىك وڭىردەگى قوعامدىق ءتارتىپتىڭ جايى جان شوشىرلىقتاي ەكەن. وسىدان پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ وتكەن اپتاداعى جالپى وتىرىسىندا دەپۋتات نۇرداۋلەت سارسەنوۆ پرەمەر-مينيستر كارىم ءماسىموۆتىڭ اتىنا «سەنساتسيالىق» دەرەكتەرگە تولى دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى. «سەنساتسيالىق» دەپ وتىرعانىمىز، ەلىمىزدىڭ بارلىق سالاسى بويىنشا كورسەتكىشتەر قارقىندى ءوسىپ جاتقاندا، مۇنداعى مالىمەتتەر قۇزدان قۇلاعانداي كىلەڭ قۇلدىراۋلاردى كورسەتەدى. ءماجىلىس دەپۋتاتى نۇرداۋلەت جۇماعۇلۇلى كەلتىرگەن دەرەكتەر ەرىكسىز تاڭداي قاقتىرادى: وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، اۋىر جاراقاتتار سالۋ - 18,9 پايىز، قاراقشىلىق - 20,6 پايىز، بۇزاقىلىق - 26,4 پايىز، ۇرلىق - 35,1 پايىز (ونىڭ ىشىندە پاتەرگە ۇرلىققا ءتۇسۋ - 57,6 پايىز، مال ۇرلىعى - 22,3 پايىز، اۆتوكولىك - 79,5 پايىز) كوبەيىپ كەتكەن. قىلمىستاردىڭ اشىلۋ كورسەتكىشتەرى دە تومەندەۋ ۇستىندە ەكەنىن ايتتى دەپۋتات. ال، جول اپاتىنان قايتىس بولعانداردىڭ ۇلەسى 46,9 پايىزعا شارىقتاپ شىعا كەلىپتى.

***

«كازاحستانسكايا پراۆدا» باسىلىمىنىڭ جازۋىنشا، «ىستامبۋل ۋنيۆەرسيتەتىندە قازاقستاننىڭ باس كونسۋلدىعى مەن تۇركيالىق «ديالوگ ەۆرازيا» ۇيىمى «قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنە 20 جىل» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل وتىرىسىن ۇيىمداستىردى. اتالمىش جيىنعا قاتىسۋشىلار ەلىمىزدىڭ دامۋ قارقىنى مەن دەموكراتيالىق ۇدەرىستەردىڭ وركەندەۋىنە جوعارى باعا بەرگەن.  وندا اسىرەسە قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتتاعى قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرى ەرەكشە اتاپ ءوتىلدى. بۇل جەتىستىكتەردىڭ اراسىندا ارينە ەلىمىزدىڭ ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستى ۇيىمىنا ءساتتى توراعالىق ەتۋى دە ءسوز بولدى. بۇل تۋرالى باسىلىمىنىڭ بۇگىنگى سانىنداعى «تەمپى رازۆيتيا ۆپەچاتليايۋت» اتتى ماقالادان بىلە الاسىزدار.