تالدىقورعان قالاسىن  باسقارىپ جىلى ورنىنان جىلجىماي وتىرعان ساكەن جىلقايداروۆتىڭ بيىلعى جۇرت الدىنداعى ەسەبىندە ۇلكەن تالقىعا سالىنار جاعداي بولدى. سونىمەن بىرگە سوڭعى جىلدارى قىس بولسا دىردەكتەپ شىعاتىن قالالىقتار سونىڭ سەبەبىن بىلگەندەي بولدى.

تالدىقورعان قالاسىن  باسقارىپ جىلى ورنىنان جىلجىماي وتىرعان ساكەن جىلقايداروۆتىڭ بيىلعى جۇرت الدىنداعى ەسەبىندە ۇلكەن تالقىعا سالىنار جاعداي بولدى. سونىمەن بىرگە سوڭعى جىلدارى قىس بولسا دىردەكتەپ شىعاتىن قالالىقتار سونىڭ سەبەبىن بىلگەندەي بولدى.

بۇل جولعى ەسەپ بەرۋ دە بۇرىنعى جاتتاندى قالپىنان ارىلماعان كۇيىندە باستالدى. ارىز-شاعىمىن جەتكىزگىسى كەلگەندەردىڭ كوبى سىرتتا قالدى. اكىمنىڭ ەسەپ بەرۋىن ءماسليحاتتاردىڭ سەسسياسىنا اينالدىرىپ جىبەرگەندەر، باسشى جۇمىسىنا سىن ايتادى-اۋ دەگەندەردىڭ ورنىن بيۋدجەتتىك مەكەمەلەردىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن، جىلدار بويى جاعىمپازدىقتىڭ جاي-جاپسارىن مەڭگەرىپ العان جاندارمەن تولتىردى. جيىنعا قاتىسىپ وتىرعان وبلىس اكىمى مەن باسقالاردىڭ الدىندا وبلىس ورتالىعىنىڭ وتكەن جىلعى ازدى-كوپتى جەتىستىگىن جەلپىنتە ايتىپ، كەيىنگى كەزدەرى جيىلەپ كەتكەن جاعىمسىز كورىنىستەر مەن باقىرايىپ كورىنىپ تۇرعان كەمشىلىكتەردى اينالىپ وتكەن قالا اكىمىنىڭ جىپ-جىلماعاي بايانداماسىنان سوڭ مىنبەرگە شىعىپ سويلەگەندەردىڭ دەنى وبلىستىڭ بۇرىنعى اكىمى سەرىك ابىكەنۇلى مەن قالانىڭ ەكس- اكىمى، قازىرگى وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى ساكەن ەگىنبايۇلىن سىپىرا ماقتاۋمەن بولدى. ولاردىڭ سوزىنە قاراساڭ، قىزىلاعاشتى تۇرعىزعان - وبلىس اكىمى، تالدىقورعاندى تۇرلەندىرگەن - قالا اكىمى. بۇگىندە ءشيى شىعىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ بارلىعى مەملەكەت قازىناسىن قۇرايتىن قاراپايىم سالىق تولەۋشىلەردىڭ قارجىسىنا ەمەس، اكىمدەردىڭ جەكە قاراجاتىنا ىستەلگەن سياقتى كورىنەدى ەكەن مۇندايدا.
وسىنداي جاپپاي جاعىمپازدىقتىڭ جىگىن، مىنبەرگە شىعا سالاسىمەن قالا اكىمىنە شۇيلىككەن «نۇرزا» جشس-نىڭ ديرەكتورى، كاسىپكەر نۇرالى جانىقباەۆ بۇزدى.
- قۇرمەتتى سەرىك ابىكەنۇلى، ماعان دەيىن سويلەۋشىلەردىڭ بارلىعىنا جۋىعى قالا باسشىسىنىڭ جۇمىسىنان ءمىن تاپپاي قينالدى. ۇساق-تۇيەك پروبلەمالاردى عانا ايتقانسىدى. مەنىڭ پىكىرىم بويىنشا، قالا اكىمىنىڭ جۇمىسى وتە ناشار. قازىرگى كەزدە وندا جاڭالىققا ۇمتىلىس، تىڭ يدەيا جوق. قالانىڭ تازالىعى دا سىن كوتەرمەيتىن حالگە جەتتى. كوشەلەر ايلاپ تازالانبايدى. كۇن ءسال جىلىپ ەدى، قار استىندا قالعان جىرتىق-تەسىكتەر انداعايلاپ شىعا كەلدى. جىلۋعا قاتىستى دا جىل سايىن پروبلەما بولادى. ونى ايتاسىز، مەن اكىمنىڭ اينالاسىن سىبايلاس جەمقورلار جايلاپ العان دەگەندى باتىل جەتكىزە الامىن. ءسوزىم دالەلدى بولۋ ءۇشىن ءوز باسىمنان وتكەن جاعدايدى باياندايىن. بىلتىر وبلىس ورتالىعىن جىلۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە قاجەتتى كومىردى مەملەكەتتىك ساتىپ الۋدىڭ ءتارتىبى بويىنشا كونكۋرسقا قاتىسۋعا بەل بۋدىم. ويتكەنى بۇل سالادا تاجىريبەم دە، مۇمكىندىگىم دە جەتكىلىكتى ەكەنىن وسىندا وتىرعانداردىڭ بارلىعى بىلەدى. سونىمەن، كونكۋرسقا ەكى ۇمىتكەر قاتىستىق. ونىڭ ءبىرى - تالدىقورعان قالاسىندا ورنالاسقان مەنىڭ سەرىكتەستىگىم بولسا، ەكىنشىسى - سەمەي قالاسىندا تىركەلگەن «گورنياكي پريرتىشيا» كومپانياسى. مەن كومىردى قاراعاندىداعى «ءبورلى» كەنىشىنەن جەتكىزبەك بولىپ، تونناسىن 3700 تەڭگەدەن، سەمەيلىكتەر تونناسىن 5500 تەڭگەدەن ۇسىندى. العاشىندا كونكۋرس وتپەدى دەپ تانىلدى. ارادا ءۇش كۇن وتكەننەن كەيىن مەن «گورنياكي پريرتىشيا» كومپانياسىنىڭ جەڭىسكە جەتكەنىن ءبىلدىم. وسىلايشا، تالدىقورعاندىقتارعا ءبىر جىلىتۋ ماۋسىمىنا قاجەتتى 150 مىڭ توننا كومىردىڭ باعاسى بىردەن 1800 تەڭگەگە قىمباتتاپ شىعا كەلدى. سونىڭ كەسىرىنەن كومىر بىردەن 280 ميلليون تەڭگەگە قىمباتتاپ قانا قويماي، الماتى وبلىسىندا قالۋعا ءتيىستى 100 ملن تەڭگەگە جۋىق قوسىمشا قۇن سالىعى شىعىسقازاقستاندىقتاردىڭ بيۋدجەتىنە ءتۇستى. ءمانىسىن سۇراعانىمدا، قايداعى ءبىر سىلتاۋلاردى ايتادى. ەگەر، مەن جەتكىزەتىن كومىر جامان بولسا، رەسەيدىڭ كەمەروۆوسى سىندى كومىرلى وڭىرىندەگى «ۆيكتوريا»، تومسكىدەگى «گەوماكس» سىندى كومپانيالار مەنىمەن كەلىسىمشارت جاساپ، ءار تونناعا 4 مىڭ تەڭگەنى قينالماستان ۇسىنار ما ەدى؟ مەن ەشتەڭەدەن ۇتىلعانىم جوق. قالا تۇرعىندارىنىڭ قالتالارى جۇقارىپ، جىلۋدىڭ ءوز دەڭگەيىندە بولماۋىنان جاپا شەگۋدە. مۇنى - سىبايلاستىقتىڭ كورىنىسى دەمەسكە امال جوق»، - دەگەن «نۇرزا» جشس ديرەكتورى قاجەت بولعان جاعدايدا ءسوزىن دالەلدەيتىن بارلىق قۇجاتتاردى كورسەتە الاتىنىن جەتكىزدى.
قالا اكىمى وزىنە تاعىلعان ايىپقا قارسى ءۋاج ايتا المادى. ونىڭ بار دەگەنى، قاراعاندى كومىرىنەن كۇلدىڭ كوپ شىعاتىندىعى بولدى. ال سەمەيدەن تاسىلعان كومىردىڭ ۇشقىندىلىعى تىم ارتىق ەكەندىگى جانە سوعان ساي قاۋىپتى بولىپ سانالاتىندىعىنا توقتالمادى. جالپى، قالاعا قاجەتتى كومىرگە قاراستىرىلعان 662 799 600 تەڭگەنىڭ ماقساتتى جۇمسالۋىنا جانە تەندەردىڭ زاڭدىلىعىنا قاتىستى ايتىلعاندار قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قۇلاعىنا جەتەر دەگەن ءۇمىت بار. ونىڭ ناتيجەسىن دە ۋاقىت كورسەتەر. قالاي بولعاندا دا، وبلىس ورتالىعىنىڭ جىلۋى بيىل ءىلدا-الدامەن ارەڭ شىقتى. قاتىپ قالماساق تا، قوڭىرسالقىن پاتەرلەردە بۇرسەڭدەپ جۇرگەن جايىمىز بار. ال الدا-جالدا ۇساق-تۇيەك اپات بولا قالسا، اپاتتىق قىزمەتتى اپتالاپ كۇتۋگە تۋرا كەلەدى. ول كەزدەگى سەنىڭ جاعدايىڭ ەشكىمنىڭ باسىن اۋىرتپايدى. جوندەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، «تالدىقورعانجىلۋسەرۆيستە» دانەكەرلەۋ اپپاراتى مەن مىقتى ماماندار جەتىسپەيتىن كورىنەدى. كوپتەگەن ۇيلەردەگى ەلەۆاتورلاردىڭ دۇرىس جۇمىس ىستەمەۋىنىڭ سالدارىنان ىستىق سۋ اينالىمى دۇرىس بولماعاندىقتان، جىلۋ جۇيەسىنەن شىعاتىن ىستىق سۋ  سۋ اعاتىن كارىز قۇبىرلارىنا جالعانعان. كۇنىنە مىڭداعان تەكشەمەتر ىستىق سۋ وسىلايشا ايدالاعا كەتىپ جاتىر. بۇل دا اينالىپ كەلگەندە قاراپايىم تۇرعىنداردىڭ قالتاسىنا سالماق تۇسىرەدى.
دەگەنمەن وسىنىڭ بارلىعىن كورمەيتىن باس شۇلعىعىشتار قالا اكىمىنىڭ جۇمىسىنا «قاناعاتتانارلىق» دەگەن باعا بەرىپ، وبلىس باسشىسى دا وسىنى قوستادى... ءسويتىپ قالا اكىمى ساكەن جىلقايداروۆ وبلىس اكىمنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىنە، ال سەرىك ۇمبەتوۆ پرەزيدەنت كەڭسەسىنىڭ باسشىسى بولىپ ءوسىپ كەتتى.

ايدار بەكوۆ،
الماتى وبلىسى

«اباي-اقپارات»

P.S. قۇجاتتاردان  «نۇرزا» جشس ديرەكتورى نۇرالى جانىقباەۆتىڭ شاعىمىن قۇزىرلى ورىندار جىلقايداروۆتىڭ پايداسىنا جىعىپ بەرگەنىن كورەمىز.