اشعابادتا بەيسەنقۇل بەگدەسىنوۆ دەيتىن باۋىرىمىز اباقتىعا جابىلىپ جاتىر. بەيسەنقۇلدىڭ جازىقسىز جالامەن ۇستالعانىن ۇلدارى الىبەك پەن ءامىر عالامتور ارقىلى حابارلاۋدا.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ اتىنا جازعان حاتتارىندا الىبەك پەن ءامىر اكەلەرىنىڭ اياقاستى تۇتقىندالعانى ءبىر شاڭىراقتىڭ استىنداعى جانداردىڭ زارە قۇتىن ۇشىرعانىن بايانداي كەلىپ، اراشا سۇرايدى.

«اسا قۇرمەتتى، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى، - دەيدى الىبەك پەن ءامىر، - ءسىز بەدەلى زور ادامسىز. ءسىزدىڭ سوزىڭىزگە باتىس الەمى دە قۇلاق اسىپ، ەسەپتەسىپ وتىرادى. ءسىز قازاقستاندىقتاردىڭ عانا ەمەس، دۇنيەجۇزىندەگى قازاقتاردىڭ دا «ۇلت كوشباسشىسى» - ەلباسى رەتىندە تانىلدىڭىز. ءسىز قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن العان جىلدارى تاعدىردىڭ ايداۋىمەن جان -جاققا اۋا كوشكەن قازاقتاردىڭ باسىن اتاجۇرتقا جيناۋدى قولعا العان ەدىڭىز. ءسىزدىڭ باستاماڭىزبەن سىرت جايلاپ، شالعاي كەتكەن يەن قيىرداعى ەلىڭىز وتانىنا قۋانا قونىس اۋداردى. ولار ەرتەڭگى بولاشاعىنا بەك سەنىممەن ءومىر سۇرۋدە».

اشعابادتا بەيسەنقۇل بەگدەسىنوۆ دەيتىن باۋىرىمىز اباقتىعا جابىلىپ جاتىر. بەيسەنقۇلدىڭ جازىقسىز جالامەن ۇستالعانىن ۇلدارى الىبەك پەن ءامىر عالامتور ارقىلى حابارلاۋدا.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ اتىنا جازعان حاتتارىندا الىبەك پەن ءامىر اكەلەرىنىڭ اياقاستى تۇتقىندالعانى ءبىر شاڭىراقتىڭ استىنداعى جانداردىڭ زارە قۇتىن ۇشىرعانىن بايانداي كەلىپ، اراشا سۇرايدى.

«اسا قۇرمەتتى، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى، - دەيدى الىبەك پەن ءامىر، - ءسىز بەدەلى زور ادامسىز. ءسىزدىڭ سوزىڭىزگە باتىس الەمى دە قۇلاق اسىپ، ەسەپتەسىپ وتىرادى. ءسىز قازاقستاندىقتاردىڭ عانا ەمەس، دۇنيەجۇزىندەگى قازاقتاردىڭ دا «ۇلت كوشباسشىسى» - ەلباسى رەتىندە تانىلدىڭىز. ءسىز قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن العان جىلدارى تاعدىردىڭ ايداۋىمەن جان -جاققا اۋا كوشكەن قازاقتاردىڭ باسىن اتاجۇرتقا جيناۋدى قولعا العان ەدىڭىز. ءسىزدىڭ باستاماڭىزبەن سىرت جايلاپ، شالعاي كەتكەن يەن قيىرداعى ەلىڭىز وتانىنا قۋانا قونىس اۋداردى. ولار ەرتەڭگى بولاشاعىنا بەك سەنىممەن ءومىر سۇرۋدە».

كەشەگى ۇركىنشىلىك زاماندا ەلىمىزدىڭ باتىس ايماعىنان ۇدەرە كوشكەن حالىقتىڭ ءبىر شوعىرى تۇركىمەن جەرىنەن پانا تاۋىپ، قىزىلداردىڭ قىرعىنىنان باس ساۋعالاپ جان ساقتاپ قالىپ ەدى.  الىبەك پەن ءامىر ەلباسىمىزدىڭ قۇزىرىنا جولداعان اشىق حاتتارىندا تۋىسقان تۇركىپەن  حالقىنا دەگەن ريزاشىلىقتارىن العاۋسىز كوڭىلمەن جەتكىزەدى. سودان سوڭ:   «زاڭگەر رەتىندە قىلمىسكەر جازاسىن تارتسىن، ۇلدارى رەتىندە اكەمىزدىڭ جازىقسىزدىعىنا سەنىمدىمىز، وعان تاعىلعان ايىپتىڭ ءبارى جالعان، قازاق رەتىندە ءسىزدىڭ جوسىقسىز جايتكە ساياسي پارمەن تۋعىزىپ، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ بولاشاق ازاماتى - تۇركىمەنستانداعى قازاق دياسپوراسىنىڭ جەتەكشىسى، ءبىزدىڭ اكەمىزدىڭ تاعدىرىنا اراشا ءتۇسىپ جالادان امان ەسەن الىپ شىعۋىڭىزدى سۇرايمىز» دەگەن ءوتىنىش ايتادى.

بۇنداعى بىزگە بەيمالىمدەۋ بولعانىمەن بەيسەنقۇل وتاعاسى تۇركىمەنستانداعى قازاقتىڭ ءتىلى مەن ءداستۇرى ءۇشىن، كوشى-قونى مەن وزگە دە مۇقتاجدىقتارى ءۇشىن جان اياماي جۇمىستانىپ جۇرگەن قايراتكەر كىسى ەكەن. بەيسەنقۇل وڭايۇلى «ەلىماي تۇركىمەنستان» قازاق مادەني ورتالىعىن قۇرىپ تۇركىمەنستانداعى اقش ەلشىلىگىنىڭ تاراپىنان قارجىلاي كومەك الۋدىڭ كەلىسىمىنە قول جەتكىزەدى. اتالعان ورتالىق قازاق مادەنيەتى مەن تاريحىنا قىزعىپ قارايتىن زيالى قاۋىمنىڭ رۋحاني سۇرانىسىن وتەۋگە جۇمىلا كىرىسەدى. بىراق... وكىنىشكە قاراي، بيلىك تاراپىنان تۇركىمەنستانداعى قازاق-مادەني ورتالىعىنىڭ   قىزمەت ەتۋىنە تيىم سالىنادى. ەستەرىڭىزدە شىعار، وسىدان جىل جارىم بۇرىن وزبەكستانداعى قازاق مادەني ورتالىعى دا بەلگىسىز سەبەپتەرمەن جابىلىپ قالعان ەدى. ال، قازاقستاندا وزبەك مادەني ورتالىعى بىلاي تۇرىپتى، وزبەك تەاترى (شىمكەنت قالاسىندا) بار.  تۇركىمەن مادەني ورتالىعى بولسا دا الاڭسىز  ءومىر سۇرۋدە.

حوش، سونىمەن بەيسەنقۇل اعامىز نەدەن جازىپتى؟ سوعان كەلەيىك.

تۇركىمەنستان تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعان كۇننەن باستاپ ەلدەگى وزگە ۇلت وكىلدەرى اتباسىن تۇپكىلىكتى وتاندارىنا قاراي بۇردى. تۇركىمەنستان بيلىگى قازاقستان سياقتى كۇشىگى مەن مىسىعىنا دەيىن جەكە بولمە يەلەنىپ جالعاندى جالپاعىنان كەشكەن جۇرتقا جالپاقشەيشلىك تانىتپاي، «كوشسەڭ ءۇيدى تاستاپ كوش» دەگەن ءامىر جۇرگىزەدى. تەك رەسەي فەدەراتسياسىمەن عانا ارادا وزگەشە كەلسىم جاسالادى. الگى كەلىسىم بويىنشا رەسەيگە قونىس اۋدارۋشى - پەرەسەلەن ستاتۋسىن العان ادام ءۇي-جايىن، مۇكامال-مۇلكىن ساتۋعا ەرىكتى ەكەن. كوردىڭىز بە، قالاي؟ ايتكەنمەندە، پەرەسەلەن  مارتەبەسى رەسەي ىشىنەن ناقتى شاقىرتۋ العان وتباسىنا بۇيىرادى. باسقاعا جول جوق.   سودان تۇركىمەنستانداعى قازاقتار ء(بارى ەمەس، ارينە) دال ۇرىپ رەسەي پەرەسەلەنى بولۋدىڭ جولىن ىزدەيدى. بۇل جولدى ارعى بەرگىدەن كورگەنى مەن تۇيگەنى مول، الىس-جاقىنمەن ارالاس قۇرالاستىعى بار بەيسەنقۇل وڭايۇلى تاپسا كەرەك. بەيسەكەڭ سالىپ ۇرىپ رەسەي بارادى، ول جاقتان تانىس-ءبىلىس قاراستىرادى. ءسويتىپ ءبىراز قانداسىن باسپاناسىن ساتىپ كوشۋدىڭ باقىتىنا جەتكىزەدى. سونداي باقىتتىڭ اقىسىنا ءار وتباسى بەيسەكەڭنىڭ قولىنا  500 دوللار كولەمىندە قارجى-پۇل ۇستاتىپ كەتەتىن كورىنەدى نەمەسە وسى قاراجاتتى الدىن الا بەرىپ رەسەيگە «ىسساپارمەن» اتتاندىراتىن بولعان. ساپارداعى ادام 500 دوللاردى جىرىمداپ جۇمساعاندا نە قالادى؟ الىبەك پەن ءامىر «اكەمىزدىڭ ايلىق تابىسى شىنداعاندا 1000 دوللاردان اسپايتىن-دى» دەپ اشىق جازادى عالامتور ارقىلى ەلباسىمىزعا جولداعان  حاتتىڭ بايانىندا. تاياۋدا، كۇيىپ-اق كەتكىر سول 500 دوللاردى  تۇركىمەنستان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك مينيسترلىگىنىڭ جانسىزى ەربول سانباەۆ دەگەن بىرەۋ  (الىبەك پەن ءامىر ونى ءدال وسىلاي اتاپ وتىر) بەيسەنقۇل بەگدەسىنوۆكە بەرگەن كورىنەدى. مىنە، بەيسەنقۇل وتاعاسىنىڭ باستى ايىبى - وسى. تۇركىمەنستان قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 2 بابى، 228 پۋنكتى بەيسەكەڭنىڭ ءىسىن الاياقتىق دەپ تانيتىنعا ۇقسايدى.

ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك مينيسترلىگىنىڭ (ۇقم) قىزمەتكەرلەرى بەيسەنقۇل بەگدەسىنوۆتىڭ ۇيىنە ءساۋىردىڭ 11-ءى كۇنى  باسا-كوكتەپ كىرىپ وتاعاسىنىڭ كومپيۋتەرىن،  تاعى دا باسقا  جازبا قۇرالدارىن تاركىلەپ كەتىپتى. «اكەمىز قازىر قاماۋدا. ءتىرى مە، ءولى مە، بىلمەيمىز» دەيدى الىبەك پەن ءامىر.

تۇركىمەنستاندا 1995 جىلى بولىپ وتكەن حالىق ساناعىنىڭ ناتيجەسىندە  86987 قازاق بولىپتى. 86 مىڭ 987  قازاقتىڭ 70 مىڭعا جۋىعى ماڭعىستاۋ مەن وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا كەلىپ قونىستانعان. قالعان 15-20 مىڭداي قازاقتىڭ ءبىرى بەيسەنقۇل بەگدەسىنوۆتىڭ تاعدىرى اناداي بولىپ جاتىر. «ءبىر قازاق - بار قازاق، بار قازاق - ءبىر قازاق». ءبىز پورتالىمىزدىڭ  دوكتريناسىندا وسىلاي دەپ جازعانبىز. بەيسەنقۇل وڭايۇلىنىڭ تاعدىرى سوندىقتان دا بىزگە ويىنشىق ەمەس. ەندىگى جاۋاپتى قۇزىرلى ورىنداردان كۇتەمىز.

ايتپاقشى، بەكەڭ 27-29 مامىر ارالىعىندا استاندا ءوتۋى مۇمكىن دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايىنا شاقىرىلعان قۇرمەتتى مەيمانداردىڭ ءبىرى ەكەن. قۇرىلتايعا قادىرلى اعامىزدىڭ كەلۋ-كەلمەۋى ەكىتالاي. ال، قۇرىلتاي   دۇنيجۇزىندەگى قازاقتارعا قاتىستى ماسەلە ورشىگەن تۇستا وتكەلى تۇر.

«اباي-اقپارات»