الداعى سايلاۋ تۋرالى وي تارتقاندا مىناداي ەكى فاكتوردى ەسكەرگەنىمىز ءجون. بۇل سايلاۋ ءبىرىنشى رەت نازارباەۆسىز وتكەلى وتىر. ال توقاەۆ بولسا، پرەزيدەنتتىڭ مىندەتتەرىن ۋاقىتشا اتقارۋدا، ول ءالى نازارباەۆتاي شەكسىز ىقپال، كۇشكە يە بولعان جوق.

جەرگىلىكتى اكىم-شەنەۋنىكتەر سايلاۋدا اشىقتان اششىق ورەسكەلى زاڭ بۇزۋشىلىققا بارا قويمايدى. ونىڭ ۇستىنە ق.توقاەۆتىڭ ءوزى سايلاۋدى ءادىل وتكىزەمىن دەپ ۋادە بەردى. بۇل ءبىرىنشى فاكتور.

ەكىنشى فاكتور جانە وتە ماڭىزدىسى الداعى سايلاۋ بۇقارانىڭ بەلسەندىلىگى كۇرت ارتىپ، حالىقتىڭ قازىرگى وكىمەتكە دەگەن اشۋ-ىزاسىنىڭ شەگىنە جەتكەن شاعىندا وتكەلى وتىر. وركەنيەتتى ەلدەردە ادامدار مۇنداي جاعدايدا كوشەگە شىعىپ شەرۋلەر وتكىزەدى، ميتينگىلەرگە قاتىسىپ، بيلىككە تىلەك-تالاپتارىن جەتكىزەدى. بىزدە وندايعا جول بەرىلمەيدى، 3 ادام باس قوسسا، قايدان شىققانىن بىلمەيسىڭ، 9 پوليتسەي جەتىپ كەلەدى دە، قوناققا سوياتىن قوي سياقتى كولىككە ىتقىتىپ الىپ كەتەدى. سوندا حالىق ءوزىنىڭ ىزاعا تولى نارازىلىعىن قالاي بىلدىرەدى؟! قالاي دەسەك تە، 9 ماۋسىمداعى سايلاۋ وسىعان از دا بولسا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر.

سايلاۋعا ۇمىتكەر رەتىندە بەلگىلى ساياساتكەر، وپپوزيتسياداعى ءامىرجان قوسانوۆ سايلاۋعا قاتىسادى ەكەن دەگەن جىلى حابار لەزدە تارادى. كوپتەگەن ادامداردىڭ ءۇمىت وتى وياندى. «بيلىككە قارسى تۇرا الاتىن، حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن اشىق ايتا الاتىن ەر ازامات بار ەكەن» دەپ كوپشىلىك ءبىر سەرپىلىپ قالدى. بۇل جەردە جۇرتشىلىقتىڭ تىلەگىن سەزە بىلگەن «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنا، ونىڭ باسشىسى دوس كوشىم مىرزاعا كوپ العىستان باسقا نە ايتۋعا بولادى؟! قازىرگى جاعدايدا بۇكىل وپپوزيتسيا بىرىگىپ، ورتاق ءبىر ۇمىتكەردى قولداپ، قىزۋ جۇمىس اتقارىپ، بيلىكتى تىعىرىققا تىرەۋ كەرەك ەمەس پە؟.

جوق، بايكوت  دەگەن ۇران كوتەرىپ، حالىق جاعىنداعى جالعىز ۇمىتكەر ءا.قوسانوۆ جايلى وسەك تاراتىپ، ۇساقتالىپ كەتكەن كەيبىر جىگىتتەردى مۇلدە تۇسىنبەيمىن. بايكوتقا بيلىك جاعى قۋانۋى مۇمكىن.  ويتكەنى بايكوت دەپ سايلاۋعا كەلمەۋشىلەر تۇگەل دەرلىك ۇكىمەتكە نارازىلار، ياعني كەلگەن جاعدايدا ولارعا ق.توقاەۆقا قارسى داۋىس بەرەتىندەر ەمەس پە؟ سوندا قالاي؟  ۋكراينادان مىسال. سايلاۋشىلاردىڭ كوپ بولىگى زەلەنسكيگە داۋىس بەرگەندە "بۇل كەرەمەت، ءبىزدى باقىتقا جەتكىزەدى" دەپ جاقتاماعان شىعار، بيلىككە پوروشەنكوعا نارازىلىقتارىن ءبىلدىرۋ ءۇشىن ارتيستكە داۋىس بەردى.

مەن الەۋمەتتىك جەلىدەن ءا.قوسانوۆتىڭ جاقىندا قاراعاندىدا سايلاۋشىلارمەن وتكىزگەن كەزدەسۋىن كورىپ، ەرەكشە اسەر الدىم. حالىققا ءا.قوسانوۆتاي ۇمىتكەر كەرەك-اق ەكەن! سونى ۇقتىم. جينالعان شاعىن جۇرت ءامىرجاندى بار ىنتا-ىقىلاسپەن تىڭداپ، استە قۇرمەت كورسەتىپ وتىردى. حالىققا شىڭدىق كەرەك، شىڭدىقتى تۋرا ايتاتىن ازامات كەرەك، شەنەۋنىكتەردىڭ وتىرىك ءالاۋلايلارى جۇرتتى تويدىرىپ بولدى. ءامىرجان دا كوسىلىپ سويلەدى، وي تيەگىن اعىتىپ قانداي اۋديتوريا بولسا دا مەڭگەرىپ الاتىنىن كورسەتتى. پەتروپاۆلسكىدەگى كەزدەسۋگە قاراعاندا ءوزىن ەركىن ۇستادى، كەي كەزدەردە شابىتتانىپ كەتتى، شەشەندىگىمەن اۋديتوريانى باۋراپ الدى.

وسى كەزدەسۋدى كورگەننەن كەيىن ماعان وپتيميستىك ويلار كەلە باستادى. حالىقتىڭ ءا.قوسانوۆتى قالاۋى كۇن سايىن ارتىپ بارادى. وسى ۇمىتكەردىڭ جاقتاستارى ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارىن بەلسەندى جۇرگىزىپ، قاۋىم بولىپ سايلاۋدىڭ دۇرىس وتۋىنە بارىنشا باقىلاۋ جاساپ، ءبىر ماقساتتا جىگەرلى ءىس-قيمىلدار اتقارسا، ەكىنشى تۋردىڭ ءوتۋى ابدەن مۇمكىن. ال ەكىنشى تۋردا كىمنىڭ اتى وزاتىنىن قازىر ايتۋ قيىن. باق شابا ما، باپ شابا ما دەگەندەي. وسى رەتتە ۋكراينادان تاعى ءبىر مىسال كەلتىرسەك، زەلەنسكي العاش ساياساتقا ارالاسا باستاعاندا كوپشىلىك كۇلگەن بولاتىن: مىناۋ كلوۋنعا نە جوق دەگەندەي. اقىرى نە بولدى؟ سايقىمازاق زەلەنسكيدى ءبىزدىڭ قوسانوۆپەن مۇلدەم  سالىستىرۋعا بولمايدى عوي. ءامىرجان بىلىكتى دە، ءبىلىمدى، تاجىريبەلى ساياساتكەر، وتكىر پۋبليتسيست، ءبىر ادام بيلەپ توستەگەن ەلدە 20 جىل بويى تاپجىلماي رەجيمگە قارسى وپپوزيتسيا دا بولۋ دەگەننىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟ وسى مەرزىمدە قيىندىقتارعا شىداماي قانشاما ادامدار ء(ا.بايمەنوۆ، ب.ءابىلوۆ، ع.جاقيانوۆ، ت.ب.) وپپوزيتسيامەن قوش ايتىستى. مەن جانە سەن سياقتى سايلاۋشىلار ءا.قوسانوۆتى ازاماتتىق ساياسي ۇستانىمدارىنىڭ تۇراقتىلىعى، ءوز كوزقاراسىنا  ادالدىلىعى ءۇشىن قولدايدى دەپ ويلايمىن.

مەنىڭ جاسىم 83-تە، ونىڭ 30-ى نازارباەۆتىڭ «داۋىرىندە» ءوتتى. باقىتتى جىلدار دەپ ايتا المايمىن. تاۋەلسىزدىك دەپ قاتتى قۋانىپ ەدىم، ءۇمىت اقتالمادى. تاۋەلسىزدىكتىڭ يەسى – قازاق حالقىنىڭ رۋحى كوتەرىلمەدى، حال-كۇيى جاقسارمادى. دەربەستىكتىڭ يگىلىگىن از عانا توپ كورىپ ءجۇر. وكىنىشتى... مەنى قويشى، وسى مەرزىمدە ەل دەپ، جەر دەپ، حالقىم دەپ ەڭىرەگەن قانشاما ازاماتتار (شال ايىمبەتوۆ، كارىشال-اتا اسانوۆ، س.اقاتاەۆ، ب.تايجان، س.ءاسىنوۆ، ت.ب) و دۇنيەگە ارماندارىن ارقالاپ كەتتى.

قۇدىرەتى كۇشتى ۋاقىت ءبارىن ورىن ورنىنا قويادى. قازاق قوعامىندا دا وزگەرىس باستالدى. سەڭ سوگىلدى، ماڭگى قۇلامايدى دەپ سالعان «عيماراتتىڭ» قابىرعالارىندا جارىقشاقتار پايدا بولدى.

سونىڭ ءبىر كورىنىسى رەتىندە ءوزىم سايلاۋعا قاتىسامىن. كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ ازاماتتار مەن ازاماتشالارداى تالاي «داۋىرلەر» مەن «زامانداردى» باستان كەشىرگەن مەن سياقتى قاريادان ۇلگى الىڭدار دەپ ۇندەۋ تاستايمىن.

اعىباي مۇقاتايۇلى، پروفەسسور، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، گۋمانيتارلىق عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى

Abai.kz