ەندى تۇپ-تۋرا بەس كۇننەن سوڭ كەزەكتى رەت كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋى وتەدى. وسك-عا رەسمي تىركەلگەن جەتى كانديدات قازىر ايماقتاردى ارالاپى ءجۇر. ەل-جۇرتپەن كەزدەسىپ، وزدەرىنىڭ ۇگىت-ناسيحاتتارىن جاساپ جاتىر. كىمنىڭ قايدا بارعانىن، نە ايتقانىن اقپارات قۇرالدارىنان ەستىپ ءبىلىپ جۇرگەن بولارسىزدار، قايتالاپ جاتپايىق.

ءبىز بۇگىن جارىس جولىنداعى جەتەۋدىڭ ىشىندەگى جالعىز ايەل كانديدات دانيا ەسپاەۆا تۋرالى، ونىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسى تۋرالى تارقاتىپ جازامىز.

ەۋروپارلامەنت دەپۋتاتتارى ەسپاەۆانى قولدادى

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ كەزەكتەن تىس سايلاۋ كۇنىن 9 ماۋسىمعا بەلگىلەگەننەن كەيىن، وزگە ساياسي پارتيالار سەكىلدى «اق جول» پارتياسى دا ءساۋىردىڭ سوڭىنا قاراي سەزد وتكىزدى. وعان 300-گە جۋىق دەلەگات قاتىستى.  سەزدە 6 ۇمىتكەر شىقتى. دەلەگاتتار سول التاۋعا داۋىس بەرۋ ارقىلى پارتيا ۇمىتكەرىن انىقتادى. دەموكراتيالىق تاسىلمەن تاڭدالعان ادام – دانيا ەسپاەۆا بولدى. ەسپاەۆا وسك تالاپتارى مەن تاپسىرمالارىن ورىنداپ، رەسمي تىركەلدى. ءسويتىپ، تاۋەزسىز قازاقستان تاريحىنداعى تۇڭعىش ايەل ۇمىتكەر اتاندى.

ەسپاەۆانىڭ سايلاۋعا تۇسەتىنى تۋرالى حابار ەۋروپارلامەنت قۇلاعىنا جەتىپ، ولار پرەزيدەنتتىككە ءتۇسىپ جاتقان ايەل كانديداتقا قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى.

ەۋروپارلامەنتتىڭ وكىلى، ەۋرووداقتىڭ ليبەرالدار مەن دەموكراتتار اليانسىنىڭ مۇشەسى يۆەتا گريگۋلە بىلاي دەپتى: «ءسىز قازاقستاننىڭ ميلليونداعان ايەلدەرىنە جول اشىپ، رەسپۋبليكا تاريحىنىڭ جاڭا پاراعىن اشتىڭىز. ءبىز، ەۋروپارلامەنت دەپۋتاتتارى، «اق جول» پارتياسىنىڭ سەزىنەن سوڭ ءسىزدىڭ ۇسىنىلۋىڭىزدى اسا ۇلكەن قىزىعۋشىلىقپەن باقىلادىق. وتكەن دەبات پەن قۇپيا داۋىس بەرۋدەن كەيىنگى جەڭىسىڭىز – مەملەكەتىڭىزدەگى ساياسي تاجىريبەگە ەۋروپالىق ءداستۇردىڭ ەنۋىنىڭ تاماشا ۇلگىسى بولدى. ءسىز ءوز قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا قازاقستاننىڭ ميلليونداعان ايەلدەرىنە ۇلكەن مۇمكىندىكتەرگە جول اشتىڭىز».

الەمدەگى ايەل باسشىلار كىمدەر؟

شىن مانىندە بۇل كىسى قازىردىڭ وزىندە تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ سايلاۋي تاريحىنا ەسىمى جازىلعان ادام. ول – تۇڭعىش ايەل ۇمىتكەر. بۇرىن وسك-عا رەسمي تىركەلىپ، دوداعا تۇسكەن، قازاقستان پرەزيدەنتتىگىنە  ۇمىتكەر اتانعان ايەل ازامات بولعان جوق. بۇل ەسەپتە ەسپاەۆا ءسوزسىز – ءبىرىنشى ادام. ەسپاەۆا سەكىلدى ايەل ازاماتتاردىڭ پرەزيدەنتتىككە ءتۇسۋى ءبىزدى ايتپاعاندا، ورتالىق ازيا ەلدەرىندە سيرەك كەزدەسەتىن جاعداي. ال الەمدىك پراكتيكادا بۇل قالىپتى پروتسەسس.

مىسالى، گەرمانيادا 64 جاستاعى انگەلا مەركەل كانتسلەر، ۇلىبريتانيا  62 جاستاعى تەرەزا مەي پرەمەر-مينيستر، گرۋزيادا  67 جاستاعى سالومە زۋرابيشۆيلي پرەزيدەنت،  حورۆاتيادا  51 جاستاعى كوليندا گرابار-كيتاروۆيچ پرەزيدەنت، ەستونيادا 49 جاستاعى كرەستي كاليۋلايد پرەزيدەنت، سينگاپۋردا  64 جاستاعى حاليما جاقىپ پرەزيدەنت. باسقاسىن ايتپاعاندا، كورشىلەس قونىستانعان  قىرعىز تۋعانداردىڭ وزىندە روزا وتىنباەۆانىڭ 1 جىل پرەزيدەنت بولىپ، ەل باسقارعانىن بىلەمىز...

جالپى وسى ۋاقىتقا دەيىن 53 ايەل پرەزيدەنت اتانىپتى. قازىرگى ۋاقىتتا الەمدە 2 پاتشايىم، 9 پرەزيدەنت، 4 پرەمەر-مينيستر جانە ءبىر كانتسلەر ايەل زاتىنا شىققان مەملەكەت باسقارۋشى ەكەن.

ايەل ادامنىڭ پرەزيدەنتتىككە ءتۇسۋىن قازاق قوعامى قالاي قابىلدايدى؟

قازاقستان ايەل قۇقىعى جونىنەن الەمنىڭ دامىعان 30 ەلىنىڭ قاتارىنا كىرەدى. قازاقستان ارمياسىندا 1000-عا جۋىق ايەل وفيتسەر بولسا، ەلدەگى كاسىپورىنداردىڭ 3/1-ءىن ايەل ازاماتتار باسقارىپ وتىر. قازاقستان حالقىنىڭ 52 پايىزىن ايەلدەر قۇرايدى. پارلامەنتتىڭ 30 پايىز دەپۋتاتى ايەلدەر. ۇكىمەتتە دە ايەل باسشىلار جوق ەمەس. قايسىبىر جىلى جەرگىلىكتى باسقارۋ ورگاندارىنداعى ايەل باسشىلاردىڭ ۇلەسى 10 پايىزدى قۇراعان. 300-دەن استام اۋىل اكىمى – ايەل، اۋدان باسقارىپ وتىرعان ايەلدەر دە بولعان.

ساياسي ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە ايەل ادام قوعامداعى الەۋمەتتىك شيەلەنىستى تەز شەشە الادى، كونفليكتىگە جول بەرمەيدى. ونىڭ مىسالى قۇرمانبەك باكيەۆتەن كەيىن قىرعىزستاندا ۋاقىتشا ەل باسقارعان روزا وتىنباەۆا. وتىنباەۆا – ورتالىق ازيادا ايەلدەردىڭ جوعارى بيلىكتى اتقارا الاتىنىنىڭ مىسالى. وسى تۇرعىدان قاراعاندا، دانيا ەسپاەۆانىڭ قازاقستان پرەزيدەنتتىگىنە ۇمىتكەر اتانۋى – لوگيكاعا ابدەن سايادى. قازاقستاننىڭ ساياسي ومىرىنە بەلسەندى ارالاسىپ جۇرگەن ايەلدەر از ەمەس. ايەل – كاسىپكەر. ايەل – ديرەكتور. ايەل – مينيستر. مەكتەپ مۇعالىمدەرىنىڭ 80-90 پايىزى ايەلدەر. قازاقتىڭ ارعى-بەرگى تاريحىندا توميريستەي، ايعانىمداي دۋالى سوزىمەن ەلدى اۋزىنا قاراتقان، حالىق بۇقارانى سوڭىنان ەرتە بىلگەن انالار از با ەدى؟ ال بيىلعى پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى اتىنان دانيا ەسپاەۆانىڭ ءتۇسۋى – سايلاۋ كوركىن قىزدىرا تۇسەتىنى ءسوزسىز. بۇل دەموكراتيالىلىقتىڭ كورىنىسى. بۇل ەۋروپاشىلدىقتىڭ ءبىر ەلەمەنتى.

دانيا ەسپاەۆانىڭ دەپۋتاتتىق قىزمەتىنە شولۋ

1961 جىلى اقتوبە وڭىرىندە دۇنيەگە كەلگەن. ماماندىعى – ەكونوميست. بانك سالاسىندا 34 جىل قىزمەت ەتكەن. ونىڭ 17 جىلىندا باسشىلىق قىزمەتتەردە بولعان. 2008-2016 جىلدار ارالىعىندا اقتوبە وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى بولعان. 2016 جىلدىڭ ناۋرىزىنان بەرى ءماجىلىس دەپۋتاتى، قارجى جانە بيۋدجەت كوميتەتىنىڭ مۇشەسى. «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ وكىلى. قازاقتىڭ باتىر قىزى ءاليا مولداعۇلوۆانىڭ جەرلەسى، ءارى رۋلاس ءسىڭىلىسى ەكەن.

ول كانديداتتىققا تىركەلۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ 17 وڭىرىنەن 144 مىڭ ادامنىڭ قولىن جيناعان. مەملەكەتتىك ءتىل ەمتيحانىنان جوعارعى باعا الدى.

جوعارىدا ءماجىلىس دەپۋتاتى دەپ قالدىق قوي. ەسپاەۆا دەپۋتات بولعان ءۇش جىلدا قانداي ۇسىنىستار ايتتى، نە ماسەلە كوتەردى، نە شەشتى؟ كوز جۇگىرتەيىك، ەسىمىزگە تۇسىرەيىك...

كوپ بالالى انالارعا كەزەكسىز ءۇي بەرۋ

قازىرگى ۋاقتاعى ەڭ وزەكتى الەۋمەتتىك پروبلەما – كوپ بالالى انالاردىڭ ماسەلەسى ەكەنى داۋسىز. دانيا ەسپاەۆانىڭ ءدال وسى ماسەلەگە قاتىستى ءوز پوزيتسياسىن اشىق جەتكىزگەنىن بىلەمىز. ەسپاەۆا كوپ بالالى انالاردى، باتىر انالاردى تۇرعىن-ءۇي نەمەسە جالدامالى پاتەر الۋعا كەزەكسىز وتكىزۋدى ۇسىنعان. ياعني، كوپ بالالى انالارعا كەزەكسىز ءۇي بەرۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەن.

61 ميللياردتىڭ شاڭعى ءترامپلينى

2017 جىلى دەپۋتات دانيا ەسپاەۆا قر  مادەنيەت جانە سپورت مينيسترىنە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، ششۋچينسكىدەگى شاڭعى ءترامپلينىنىڭ قۇرىلىسىنا قاتىستى ماسەلە كوتەرگەن.

العاشقىدا ترامپلين 2008 جىلى قولدانىسقا بەرىلۋى كەرەك بولعان. ال ونىڭ باستاپقى شىعىنى 9 ميلليارد تەڭگەنى قۇراعان. كەيىن بۇل شىعىن 15 ميلليارد تەڭگەگە ءوسىپتى. 2016 جىلى ءدال وسى ءترامپليننىڭ باعاسى  38,5 ميلليارد تەڭگەگە جەتكەن. ال شىنداپ كەلگەندە بۇل ترامپليننەن سەكىرۋمەن اينالىساتىنداردىڭ سانى بار بولسا 10-15 ادامدى قۇرايدى ەكەن. بۇل قازاقستانداعى ەڭ ۇزاق مەرزىمدى ءام شىعىنى كوپ قۇرىلىستاردىڭ ءبىرى ەكەنى انىق.

ەسپاەۆا پەدياتورلاردى قايتارۋ تۋرالى

قايسىبىر جىلى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى رەفورما جاساپ، ەمحانالاردان پەدياتور ماماندىعىن الىپ تاستاعان. ەڭىرىگەن بالا دا، ەڭكەيگەن كارى دە ءبىر دارىگەردىڭ كەزەگىندە تۇرۋعا ءماجبۇر بولعان.

وسىعان بايلانىستى دانيا ەسپاەۆا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، ەمحانالارعا پەدياتورلاردى قايتارۋ كەرەكتىگىن تالاپ ەتكەنى ەسىمىزدە. وعان قوسا، ەلىمىزدەگى مەديتسينالىق وقۋ ورىندارىندا پەدياتورلىق فاكۋلتەتتەردى اشۋ تۋرالى دا ۇسىنىس ايتقان.

ەسپاەۆانىڭ قارجى سالاسىنداعى كوپتەگەن تۇيىتكىلدى ماسەلەلەرگە قاتىستى ءوز پىكىرىن اشىق ءارى باتىل ايتا الاتىنىن كورىپ ءبىلىپ ءجۇرمىز. مىسالى، پەرۋاشەۆ، قازبەكوۆا، دۇيسەنبينوۆ،ەسپاەۆا باستاعان ماجىلىستەگى اق جول فراكتسياسى وففشورداعى اقشالار ماسەلەسىن ۇكىمەتباسى اسقان مامين مەن باس پروكۋرورعا ايتىپ، دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعانى بەلگىلى.

قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاننىڭ شەتەلگە زاڭسىز شىعارىلعان اقشاسى 167 ميلليارد دوللارعا جەتكەن ەكەن. بۇل قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قورىنىڭ قارجىسىنان ەكى ەسە كوپ سوما. ءدال وسى اقشانى ەلگە قايتارۋ ماسەلەسىن كوتەرگەن دەپۋتاتتاردىڭ ءبىرى – دانيا ەسپاەۆا ەدى.  دال وسى اقشالاردى ەلگە قايتارۋ ارقىلى – ەلدەگى الەۋمەتتىك پروبلەمالاردى شەشۋگە بولاتىنىن ايتقان.

ەسپاەۆانىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسى

سونىمەن دانيا ماديقىزى ەسپاەۆا – تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىنداعى تۇڭعىش ايەل ۇمىتكەر. ەسپاەۆا ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنا رەسمي تىركەلگەن كەيىن ءوزىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىن جاريالادى. باعدارلاما 3 بولىمنەن تۇرادى ەكەن. ءوزىنىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا «لايىقتى ءومىردىڭ كەپىلى – شەنەۋنىكتەر ەمەس، نارىقتىق ەكونوميكا، دەموكراتيا جانە الەۋمەتتىك ادىلدىك» دەيدى.

1. تۇراقتى دامۋدىڭ نەگىزى – باسەكەلەستىك پەن جاپپاي كاسىپكەرلىك

حالىق ءال-اۋقاتىنىڭ نەگىزى – تۇراقتى قارقىندى دامۋ، مىقتى جەكە بيزنەس، ادال باسەكەلەستىك.

مەن ءاردايىم جەكە كاسىپكەرلىكتىڭ، سونىڭ ىشىندە شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولداۋدىڭ، تۇراقتى جاقتاۋشىسى بولىپ كەلدىم. بۇگىنگى كۇنى وتان الدىندا جاھاندىق سىن-تەگەۋرىندەر تۇر، ولاردى ەڭسەرمەي بۇدان ءارى دامۋ مۇمكىن ەمەس.

وسى قاۋىپتەردى جاڭا مۇمكىندىكتەرگە اينالدىرۋ ءۇشىن كەلەسى ءىس-شارالاردى جۇزەگە اسىرۋ قاجەت:

- ۇلتتىق بانك جانە ەكىنشى دارەجەلى بانكتەر نەسيەلەر بويىنشا مولشەرلەمەلەردى تومەندەتۋى ءتيىس.

- شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ قۇلدىراۋىنا جانە حالىقتىڭ كەدەيلەنۋىنە اكەلەتىن تۇراقتى دەۆالۆاتسيا تاجىريبەسىن توقتاتۋ.

- ەگەر مينيستر نەمەسە ۇلتتىق بانك باسشىسى دەۆالۆاتسيا بولمايدى دەپ مالىمدەگەنىمەن، ونداي جاعداي ورىن السا – شەنەۋنىك قىزمەتتەن كەتۋى ءتيىس.

- قور قۇرالدارى ارقىلى بالامالى، بانكتىك ەمەس قارجىلاندىرۋدى دامىتۋ كەرەك. احقو شەڭبەرىندە قۇرىلاتىن كاسىپورىنداردى قارجىلاندىرۋدى وسى ادىستەرمەن مەملەكەتتىك قولداۋدى قامتاماسىز ەتۋ.

- سالىقتى اكىمشىلەندىرۋ مەن ەسەپتىلىكتى جەڭىلدەتۋ، شوتتارعا تىيىم سالۋ جانە بيزنەستىڭ شىعىس وپەراتسيالارىن توقتاتۋدان باس تارتۋ; ەگەر كاسىپكەرلەردىڭ مەملەكەتكە نەمەسە باسقا تۇلعالارعا زالالى تيمەگەن بولسا، كاسىپكەرلەر ءۇشىن ايىپپۇلداردى جويۋ;

- كاسىپكەرلىك قىزمەتكە كەدەرگى جاساعانى ءۇشىن شەنەۋنىكتەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋ;

- باسىم سالالار ءۇشىن (اۋىل شارۋاشىلىعى مەن اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى، جەڭىل ونەركاسىپ، ماشينا جاساۋ سالاسى) تومەندەتىلگەن ققس مولشەرلەمەسىن ەنگىزۋ; نەمەسە كاسكادسىز ادىسپەن الىناتىن سالىققا اۋىستىرۋ;

- مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، ولاردىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋ، كەلىسۋ جانە پارا بەرۋ مۇمكىندىگىن بولدىرماۋ;

- وتاندىق كومپانيالاردىڭ ىشكى رىنوكتاعى باسىمدىعىن قامتاماسىز ەتۋ

- ۇلتتىق كومپانيالاردىڭ جانە دامۋ ينستيتۋتتارىنىڭ قىزمەتىنە پارلامەنتتىك مونيتورينگ ەنگىزۋ، مەملەكەتتىك قاراجاتتاردى پايدالانۋ تيىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ.

- شەكارالىق جانە سالىقتىق تارتىپپەن قاتار مەملەكەتتىك ورگاندار مەن بيزنەستىڭ اراقاتىناسىن تسيفرلاندىرۋ جۇيەسىنە كوشىرۋ; ايلا-امال مەن بوپسالاۋشىلىقتى جويۋ.

مەملەكەت وزدىگىنەن تابىس تاباتىن، بيۋدجەتكە سالىق تولەيتىن جانە باسقالارعا جۇمىس بەرەتىندەردى قولداۋعا مىندەتتى!

2. ۇلتتىق تاۋەلسىزدىك

تاۋەلسىزدىك جانە ۇلتتىق مۇددە – ارقايسىسىمىز ءۇشىن باستى قۇندىلىق. تاۋەلسىزدىك جولىندا قۇربان بولمايتۇعىن ەش نارسە جوق – بۇل زاماناۋي قازاقستاننىڭ نەگىزىن قالاۋشى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ءسوزى. ءوز كەزەگىندە «الاش» كوشباسشىسى ءاليحان بوكەيحان «مەملەكەتتىلىگى جوق حالىق – جەتىم حالىق» دەپ اتاپ وتكەن.

سول سەبەپتەن قازاق رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ونىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىن قورعاۋ – ءاربىر ازامات ءۇشىن ماڭىزدى مىندەت. تاۋەلسىزدىك – قۇر بوس ءسوز ەمەس. بۇل – ءبىزدىڭ ەلىمىز، جەرىمىز، بابالارىمىزدان قالعان مۇرا، بۇل – مەملەكەتتىك ءتىل، بۇل – ءبىزدىڭ كوپۇلتتى حالقىمىزدىڭ بىرلىگى.

- تاۋەلسىزدىك، جەر تۇتاستىعى جانە ۇلتتىق بىرەگەيلىك تە – ءاربىر ادامنىڭ قۇقىقتارى جانە بوستاندىقتارىمەن قاتار تۇراتىن رەسپۋبليكانىڭ باستى قۇندىلىقتارى.

- تاۋەلسىزدىكتىڭ ماڭىزدى جەتىستىگى – ءبىزدىڭ ەلدە ءومىر سۇرەتىن بارلىق ەتنوستاردىڭ ءتىلى مەن مادەنيەتىنە دەگەن ءوزارا سىيلاستىعى; ازاماتتاردىڭ تەڭ قۇقىقتارى مەن ۇلتتىق سەزىمدەرىنە قۇرمەت.

- مەن قازاقستاننىڭ ۇلتتىق تاريحىنا، مەملەكەتتىك ءتىلى مەن قازاق مادەنيەتىنە، سول سياقتى باسقا ەتنوستاردىڭ مادەنيەتى مەن تىلدەرىنە دەگەن سىيلاستىقتى قولدايمىن;

- «اق جول» پارتياسى رەسپۋبليكامىزداعى گەوگرافيالىق نىسانداردىڭ، كوشەلەر مەن ەلدى مەكەندەردىڭ اتاۋلارىنداعى تاريحي ادىلدىكتى قالپىنا كەلتىرۋ، دە-سوۆەتيزاتسيا جانە دە-كوممۋنيزاتسيا بويىنشا جۇمىسىن جالعاستىرادى.

- قر ازاماتتىعىن بەرۋ تالاپتارىن، ياعني رەسپۋبليكا كونستيتۋتسياسىنىڭ نەگىزگى باپتارى، مەملەكەتتىك ءتىل جانە قازاقستان تاريحىنان ەمتيحان تاپسىرۋ، زاڭدى تۇردە بەكىتۋ.

- قازاقستان حالىقتارىنىڭ ءداستۇرلى دىندەرىن قولداۋ جانە قوعامنىڭ رۋحاني سالاسىن بوتەن سەكتالار مەن تەرىس اعىمداردان قورعاۋ قاجەت.

3. جەمقورلىقپەن كۇرەسۋ جانە دە-وففشوريزاتسيا

قوعامدى الاڭداتاتىن جانە بيلىككە نارازىلىقتى تۋعىزاتىن نەگىزگى پروبلەمالاردىڭ ءبىرى – سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەستىڭ تيىمسىزدىگى، سوت جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا سەنىمسىزدىك.

بۇل پروبلەمانى شەشۋ ءۇشىن «اق جول» پارتياسى:

- ءار قازاقستاندىقتىڭ مەنشىگىن جانە جەكە بيزنەسىن جەمقورلار مەن ولاردىڭ سىبايلاستارىنان قورعاۋدى;

- باسشىلاردان ولاردىڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ جەمقورلىعى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىگى جونىندەگى تالاپتاردىڭ ورىندالۋىن مىندەتتەۋدى;

- ازاماتتاردىڭ بيلىك وكىلدەرىنە قارسى داۋلارىنىڭ ءادىل جانە جاريا قاراستىرىلۋىن;

- اشكەرەلىنگەن جەمقورلار ءۇشىن ءجۇرىپ تۇرۋىن شەتەلگە شىعۋ جانە مەنشىگىن باسقارۋ قۇقىعىنىڭ زاڭنامالىق شەكتەلۋىن;

- سوتتىڭ شىنايى تاۋەلسىزدىگىن، ولاردىڭ جۇمىستان تىس ۋاقىتى مەن زەينەتكە شىعۋىنان كەيىنگى جەكە قاۋىپسىزدىگى مەن جوعارى الەۋمەتتىك قورعالۋىن;

- بارلىق اشىق سوت وتىرىستارىنىڭ ينتەرنەت بويىنشا ترانسلياتسيالانۋىن;

- سىبايلاس جەمقورلىق فاكتىلەرى تۋرالى مالىمدەگەن جاعدايدا بوپسالاۋشىلىق قۇربانىن جاۋاپكەرشىلىكتەن بوساتۋىن تالاپ ەتەدى.

سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-ارەكەتتىڭ ماڭىزدى قۇرالى – بيلىك ءىس-ارەكەتىنىڭ جاريالىلىعى مەن ونىڭ قوعام الدىنداعى ەسەپ بەرۋگە مىندەتتىلىگى بولماق. «اق جول» پارتياسى جۋرناليستەردىڭ اشكەرەلەپ بەرەتىن باسىلىمدارى ءۇشىن قۋدالانۋدان قورعالۋىن، ءاربىر مەملەكەتتىك قىزمەتكەرىنىڭ سوت تارتىبىندە باق-دا كەرى باسىلىمداردىڭ پايدا بولۋى جاعدايىندا ءوزىنىڭ ابىرويى مەن قادىر-قاسيەتىن قورعاۋىن قولدايدى. ءباسپاسوزدىڭ اۋزىنا قۇلىپ سالۋعا بولمايدى.

سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەسۋدىڭ باستى باعىتى، سونداي-اق، وففشورلىق ايماقتار مەن شەتەلدىك بانكتەردەن ميللياردىق قاراجاتتاردى قازاقستانعا قايتارۋ بولماق، بۇل قاراجات قارا نيەتتى جەمقورلار مەن الاياقتاردىن حالىقتان ۇرلاعان اقشاسى.

حالىقارالىق مامانداردىڭ ەسەبى بويىنشا جەمقورلار مەملەكەتىمىزدەن زاڭسىز تۇردە 160 ملرد-تان استام اقشا شىعارعان. بۇل اقشالاردىڭ ۇرلانىپ، قازاقستاننان كەتۋى سەبەپتى ەلدەگى كەيبىر ازاماتتار جۇمىس تابا الماي ءجۇر.

«اق جول» پارتياسى شەنەۋنىكتەردىڭ وففشورلىق شوتى تۋرالى بانكتىك قۇپيالىلىقتىڭ الىنىپ تاستالىپ، وزدەرى قايدان العانىن تۇسىندىرە المايتىن اقشانىڭ انىقتالۋىن جانە قايتارىلۋىن تالاپ ەتەدى.

بۇل تالاپ زاڭ اياسىندا جۇمىس ىستەيتىن ادال كاسىپكەرلەر مەن كاسىپورىندارعا قاتىسى جوق.

*قر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ 2019 جىلدىڭ 8 مامىرداعى №31 قاۋلىسىنا سايكەس قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتتىگىنە ۇمىتكەرگە بولىنگەن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت قارجىسىنان تولەندى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz