ءيا، ءبىز ناۋقاسپىز. كارىمىزدى، جاسىمىزدى دا اۋىر دەرت مەڭدەگەن. كوممۋنيستىك جۇيەنىڭ پەرزەنتحاناسىندا اتا-انامىز «قۇلدىق سانا» دياگنوزىمەن ومىرگە كەلدى. سودان كەيىن ول دەرتتى گەن ارقىلى ءبىزدىڭ بويىمىزعا دارىتتى. بىراق ءبىز بارىنشا ادەمى كيىنىپ، قىمبات رەستورانداردان تاماق ءىشىپ، شەت ەلدەردە دەمالىپ، وزگەلەرگە ءوزىمىزدىڭ ناۋقاس ەكەنىمىزدى جاسىرۋعا تىرىستىق. سول «قۇلدىق سانانى» جۇقتىرعان ورتادا تاربيەلەندىك، سونداي ورىنداردا ءبىلىم الدىق، سونداي جۇيەدە ءومىر سۇردىك. ءوزىمىز اۋرۋ بولساق تا، جانىمىزداعىلاردى مازاقتاپ كۇلدىك. ودان ايىعۋدىڭ، ەمدەلۋدىڭ جولدارىن ىزدەۋدىڭ ورنىنا، سول اۋرۋعا ابدەن ۇيرەنىپ تە الدىق.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا، «ءبىز ءوز دەرتىمىزگە ولەردەي عاشىقپىز»! وعان عاشىقتىعىمىز سونشالىق، سول ناۋقاستى جازۋدىڭ ورنىنا ودان سايىن ۋشىقتىرا تۇسەتىن، كوزىڭدى باقىرايتىپ قويىپ قاۋىپتى ۆاكتسينا ەگەتىن «دارىگەرلەردى» 30 جىل بويى تاڭداپ كەلدىك.  اراسىندا كەيبىرى ونىڭ ەمىن قابىلدامادى، كەيبىرى بەرگەن ءدارىسىن توگىپ تاستادى، كەيبىرى سول ءۇشىن قۇربان بوپ كەتتى. سويتە تۇرا جان-جاعىمىزداعى اۋرۋحانالاردان ەمدەلىپ شىعىپ جاتقان ادامدارعا قىزىعا قارادىق. ال ءوزىمىزدىڭ ءىرىپ-شىرىگەن، ىرگەسى سوگىلىپ ۇستىمىزگە قۇلاعالى تۇرعان "اۋرۋحانادان" بەزىپ قاشۋدىڭ ورنىنا، ونىڭ قابىرعالارىن سىلاپ-اكتەپ، قايتا تۇرعىزىپ الەكپىز. ءتۇننىڭ ۋاقىتىندا ناۋقاستارى اسقىنىپ، جان ۇشىرا ءدالىز جاعالاپ جۇگىرگەن پاتسيەنتتەردى مەدبيكەلەر وتا ۇستەلىنە تاڭىپ الەك. ناركوز سالادى، ءتانىن تىنىشتاندىرادى. بىراق، جاندى ەشقانداي ءدارى تىنىشتاندىرا المايتىنىن بىلمەيدى ولار. قولىنداعى ينەسىمەن قورقىتادى. ءبىز سەنگەن كوپ دارىگەر الداپ سوقتى ءبىزدى. ءبىرى – مەدبيكەلەرمەن توبەلەسىپ، ءدارىسىن قابىلداماڭدار دەدى. ءبىرى:

–مەن سەندەردى دەرتتەرىڭنەن ەمدەپ جازام،– دەپ سەندىرىپ الىپ، سانىمىزدى سوقتىرىپ كەتتى. ال بىرەۋلەرى: « ءبىزدىڭ دامىعان، ەڭ مىقتى اۋرۋحانامىزدان ءالى-اق ساۋىعىپ شىعاسىڭدار. ويتكەنى، ءبىزدىڭ دارىلەرىمىز دارۋمەنگە باي، ءبىز جاسايتىن ەم ەلدە جوق!»، – دەپ ءالى جىرلاپ كەلەدى. ودان شىعارىپ جىبەرسە، دالادا ءولىپ قالاتىنداي ءزار-يمانىمىز قالماي قورىقتىق. سولارعا ءبىزدىڭ ارامىزدان كومەكتەسىپ، جاقسى اتتى بوپ جۇرگەندەر دە از ەمەس. ال ولاردىڭ «قۇلدىق سانا» سيندرومى بىزدىكىنە قاراعاندا كۇننەن-كۇنگە ءورشىپ بارادى.      ناۋقاسىمىزدىڭ اسقىنعانى سونشا ءوز پالاتامىزدا جاتا المايتىن، ءوز تىلىمىزدە سويلەۋگە قىسىلاتىن، وسى دەرتپەن اۋىرماعان اتا-بابالارىمىز تۋرالى ايتا المايتىن بوپ بارا جاتىرمىز.

«بۇلاي بولمايدى، جازىلۋدىڭ جولىن ىزدەيىك» دەگەندەردى جاۋ كورەتىن بولدىق. ۇستىمىزگە كيەتىن حالاتىمىز – قىتايدىكى، جۋىناتىن زاتتارىمىز – كورەيدىكى، اس ىشەتىن ىدىسىمىز – رەسەيدىكى.

ومىرگە ءبىر ءسابي كەلسە، ناۋقاستاردىڭ ءبارى اكۋشەرگە جۇگىرىپ بارىپ:

– ايتىڭىزشى، دارىگەر، بۇل بالادا ءبىزدىڭ سيندروم جوق پا ەكەن؟ – دەپ ۇمىتتەنە سۇرايدى. ول اۋرۋدىڭ ءبىزدى مەڭدەپ بارا جاتقانىن، ودان تەزىرەك ايىقپاساق، ءبىر كۇنى ينسۋلت الىپ قۇلاپ، كومادان ءبىر-اق شىعاتىمىزدى ەندى عانا تۇسىنە باستاعاندايمىز. ەندى عانا «دارىگەرلەر مەن مەدبيكەلەرگە» ءۇمىت ارتۋدى قويىپ، ءوز جارامىزدى ءوزىمىز تاڭىپ، ءوز دەرتىمىزدى ءوزىمىز ەمدەۋدى ۇيرەنىپ كەلەمىز. جان-جاعىمىزدان بىلىكتى، ءبىلىمدى دەگەندەرگە دە جالتاق-جالتاق قاراپ قوياتىنىمىز جاسىرىن ەمەس. ەڭ سوراقىسى، ءبىز سەنىپ جۇرگەن، ءبىزدى ەمدەيدى دەپ جۇرگەن «دارىگەرسىماقتاردىڭ» دەرتى بىزدىكىنەن دە قاۋىپتى ەكەنىن كەش ۇققانىمىز. نەشە جىل بويى بۇل اۋرۋحانادان نەگە شىعا الماي ءجۇرمىز دەسەك، ءبىزدىڭ ءتانىمىز ەمەس، جانىمىز «اۋىرىپ» قالىپتى عوي. ەندى مۇندا قالۋعا بولمايدى! «قۇلدىق سانا» سيندرومى گەنگە كەتپەي تۇرعاندا تەزىرەك ايىعۋ كەرەك! پايداسىز دارىلەرمەن اعزامىزدى ۋلاۋعا جول بەرمەۋ كەرەك! جانە بۇل ناۋقاستان ءوزىمىز جازىلماي تۇرىپ، وزگەلەرگە «جۇقتىرىپ»، زيان تيگىزبەۋ كەرەك. ەرتەڭ ومىرگە كەلەتىن سابيلەرىمىز ءبىزدىڭ وسىنداي اۋرۋمەن اۋىرعانىمىزدى كورمەسىنشى، بىلمەسىنشى...

P.S. سولاي، قۇرمەتتىم، ءبىز تالاي زوبالاڭ ۋاقىتتا تانىمىزگە دەرت تيگىزسەك تە، جانىمىزعا داق سالماپ ەدىك قوي... مۇمكىن، ءبارىمىز ءوز پالاتامىزدا تىعىلماي، بىرگە وتىرىپ ىستىق سورپا ىشەرمىز؟! مۇمكىن، ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ ناۋقاس ەكەنىمىزدى بەتىمىزگە باسپاي، جاي عانا جازىلىپ كەتۋىنە كومەكتەسەرمىز؟! مۇمكىن، ءبىزدى ەمدەگىسى كەپ جۇرگەن ادال جانداردى قولدارمىز؟! مۇمكىن، بارىنشا ءادىل، شىنايى، ءبىلىمدى، مەيىرىمدى بولۋعا كۇش سالارمىز؟! ءبىر-ءبىرىمىزدى جاي عانا جاقسى كورەرمىز؟! مۇمكىن، سوندا ءبىز سيندرومنان ساۋىعىپ كەتەمىز؟! ءيا، سويتەيىكشى... ءبىزدىڭ و باستاعى يممۋنيتەتىمىز مىقتى ەدى عوي... ءبىز مىقتى ەدىك قوي...

اسەم قۇلمانوۆا

Abai.kz