اقتوبەدەگى جاعدايدىڭ اق-قاراسى ءالى اجىراتىلعان جوق. رەسمي اقپارات تاقىل-تۇقىل. سودان دا بولار ەل ءىشى اقتوبە جاققا قاراپ، كوزى الاقانداي بولىپ وتىر. بەيرەسمي دەرەكتەرگە قاراعاندا، ونسىز دا شىققالى تۇرعان كوزدىڭ اعىپ تۇسۋىنە باتىس وڭىرىندەگى مۇنايدىڭ ماڭىنداعى جەڭ ۇشىنان جالعاسقان جەمقورلىق سەبەپ بولعان كورىنەدى. ەكى پوليتسەيدىڭ ولىمىنە قاتىستى دا ءتۇرلى اقپار جەلدەي گۋلەپ تۇر. ءشۇبارشيدى شۋلاتقان سودىرلار سىر بويىنا ءوتىپ كەتىپتى دەگەن سىبىس بار. قىزىلوردا دا تاعى ءبىر پوليتسەي كىسى قولىنان قازا بولعانى جونىندە ايتىلىپ جاتىر.

بيلىكتىڭ مازاسىن قاشىرىپ، جۇرتتى دۇرلىكتىرگەن وقيعانىڭ جاي-جاپسارىن، كەيىنگى بولار اۋانىن بىلمەك ويمەن ءدىن ماسەلەسىنىڭ جىلىگىن شاعىپ، مايىن ءىشىپ وتىر-اۋ دەيتىن ءبىراز ازاماتتارعا حابارلاستىق. كوبى كوزقاراسىن ايتۋعا تايساقتادى. سونىڭ ىشىنەن ءوز پىكىرلەرىن ايتقان باقتىباي اينابەكوۆ پەن مۇرات تەلەبەكوۆتىڭ ويىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.

«اباي-اقپارات»

باقتىباي اينابەكوۆ، «قازاقستان قاجىلارى» ءدىني بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى:

اقتوبەدەگى جاعدايدىڭ اق-قاراسى ءالى اجىراتىلعان جوق. رەسمي اقپارات تاقىل-تۇقىل. سودان دا بولار ەل ءىشى اقتوبە جاققا قاراپ، كوزى الاقانداي بولىپ وتىر. بەيرەسمي دەرەكتەرگە قاراعاندا، ونسىز دا شىققالى تۇرعان كوزدىڭ اعىپ تۇسۋىنە باتىس وڭىرىندەگى مۇنايدىڭ ماڭىنداعى جەڭ ۇشىنان جالعاسقان جەمقورلىق سەبەپ بولعان كورىنەدى. ەكى پوليتسەيدىڭ ولىمىنە قاتىستى دا ءتۇرلى اقپار جەلدەي گۋلەپ تۇر. ءشۇبارشيدى شۋلاتقان سودىرلار سىر بويىنا ءوتىپ كەتىپتى دەگەن سىبىس بار. قىزىلوردا دا تاعى ءبىر پوليتسەي كىسى قولىنان قازا بولعانى جونىندە ايتىلىپ جاتىر.

بيلىكتىڭ مازاسىن قاشىرىپ، جۇرتتى دۇرلىكتىرگەن وقيعانىڭ جاي-جاپسارىن، كەيىنگى بولار اۋانىن بىلمەك ويمەن ءدىن ماسەلەسىنىڭ جىلىگىن شاعىپ، مايىن ءىشىپ وتىر-اۋ دەيتىن ءبىراز ازاماتتارعا حابارلاستىق. كوبى كوزقاراسىن ايتۋعا تايساقتادى. سونىڭ ىشىنەن ءوز پىكىرلەرىن ايتقان باقتىباي اينابەكوۆ پەن مۇرات تەلەبەكوۆتىڭ ويىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.

«اباي-اقپارات»

باقتىباي اينابەكوۆ، «قازاقستان قاجىلارى» ءدىني بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى:

- شۇبارشيدەگىدەي وقيعانىڭ بولاتىنىن وسى كۇنگە دەيىن حالىق تا، ۇكىمەت تە ءبىلدى. ءبىزدىڭ ۇكىمەت -  بولعان نارسەنى سول كۇيىندە جەتكىزبەيدى، جاسىرادى.  بۇل سوزىمىزگە دالەل شىمكەنتتەگى، اقتوبەدەگى ۇقك-ءنىڭ بولىمشەلەرىندە بولعان جارىلىستار. سونى دا ۇكىمەت جاريا ەتپەدى. ءار وقيعانى ءجىتى قاداعالاپ، ىندەتىپ زەرتتەمەدى. ەڭ سوڭىندا قىلمىس جاساعان ادامدى ۇستاپ، قامايدى دا سونىمەن شەكتەلەدى. مۇنداي شەتىن جاعدايلاردىڭ باسشىلارى دا، ۇيىمداستىرۋشىلارى دا - ەلدە جانە شەتەلدە. كەزىندە سونداي قىلمىسكەردى عانا ەمەس، ونىڭ جۇمىس ىستەۋىنە مۇمكىندىك بەرگەن ادامداردى دا انىقتاۋ كەرەك ەدى. وسى رەتتە ۇقك-ءنىڭ قىزمەتى بەلسەندىرەك ءھام جاريالى بولسا جاقسى بولار ەدى دەيمىز.

ەگەر وسى ىسپەتتەس جاعدايلاردا جاريالى جۇمىس بولماسا، الداعى ۋاقىتتا بۇدان زور وقيعالار بولۋى مۇمكىن.

دىننەن بولىپ جاتقان مۇنداي ماسەلەلەردى ءدىني ادامداردىڭ عانا توقتاتۋعا مۇمكىندىگى بار. ۇكىمەت شەتتەن كەلگەن ءدىني اعىمداردى تىركەيدى دە، كوز جۇمىپ وتىرا بەرەدى. ال، ونىڭ سالدارى قيىن بولاتىنىن ولار بىلمەيدى. سەبەبى، دىنگە جانى اشىمايدى. سونداي-اق، ەلدەگى ءدىني احۋالعا ءدىن زيالىلارى دا، ءدىن باسشىلارى دا، ءدىني باسقارما دا نازار اۋدارىپ وتىرعان جوق.

ءدىن  وتە نازىك نارسە. ونى ۇستاپ، باقىلاي الماساڭ  - جويقىن قارۋ.

ۇكىمەتتىڭ جانىنان ءدىني ماسەلەگە بايلانىستى ارنايى كوميسسيا قۇرىلىپ، ءدىندى بىلەتىن ادامداردى جيناپ، مۇنىڭ الدىن الماسا بۇل وتە قاۋىپتى.

ءدىن ىستەرى جونىندەگى اگەنتتىكتىڭ ەڭ باستى جۇمىسى -  كونستيتۋتسياداعى مەملەكەتتىك ءتىل  قازاق ءتىلى، ءدىن  يسلام دەپ ەنگىزۋى كەرەك. اگەنتتىك وسىنى جۇزەگە اسىرسا، ءدىني اعىمداردىڭ دا الدىنان توسقاۋىل قويۋعا بولار ەدى.

مۇرات تەلەبەكوۆ، «قازاقستان مۇسىلماندارى وداعىنىڭ» توراعاسى:

- ارينە، ەلىمىزدە مۇنداي قايعىلى وقيعانىڭ ورىن العانى وكىنىشتى. مەنىڭشە، بۇل جەردە بەلگىلى ءبىر قىلمىستىق توپتىڭ قولتاڭباسى بار سەكىلدى. جانە جەمقورلىق كورسەتكىشى تومەندەمەي وتىرعان قۇقىق قورعاۋ سالاسىنىڭ دا وسى تاقىلەتتەس جايتتارعا پاراقورلىقتىڭ كەسىرىنەن استاسىپ كەتكەن ىلىك-شاتىستىعى بولۋى مۇمكىن. ءتىپتى، قۇقىق قورعاۋ سالاسى ەكستريمسيتىك سيپاتتاعى وقيعالاردى ءوزى ىشىندەگى قىزمەتكەرلەرگە قارسى وزدەرى ۇيىمداستىرۋى دا عاجاپ ەمەس ەكەنىن جوققا شىعارۋعا بولمايتىن سياقتى.

البەتتە، بۇل ماسەلەگە ءدىني ەكستريميستەردىڭ قاتىسى  بولۋى ابدەن  مۇمكىن. امبەسى، ءدىني ەكستريميستەردىڭ دە نەگىزگى نىساناسى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى بولىپ وتىرعانى  ويلاندىراتىن جايت. ەگەر وسى تەكتەس وقيعالاردى تالداپ، زەرتتەپ شەشۋ جولدارىن قاراستىرماي كۇشپەن باسىپ وتىرساق، وندا ءدىني ەكستريميستىك اعىمداردىڭ نىساناسىنا بۇقارا حالىق پەن ساياساتكەرلەر، مەملەكەتتىك ماڭىزدى نىساندار اينالادى.

ءتىپتى، سوڭعى كەزدەرى جيىلەپ كەتكەن ءوزىن-ءوزى قول سالاتىن ادامداردىڭ  ارەكەتىن دە وسىمەن بايلانىستىرۋعا بولادى. ونداي ادامدار ءوزىن-ءوزى جارىپ جىبەرۋگە بەيىم كەلەدى. ولاردىڭ كۇنى ەرتەڭ ءدىني ەكستريميس بولىپ شىقپاسىنا كەپىلدىك جوق.

سونىمەن بىرگە، توتەنشە وقيعانىڭ اقتوبەدە ورىن الۋى بۇل ايماقتىڭ ەكستريميستىك وشاققا اينالعان سولتۇستىك قاپقاز سياقتى جەرلەرگە جاقىندىعىنان دا بولسا كەرەك. وعان ەلدەگى حالىقتىڭ الەۋمەتتىك قيىندىعىن قوسىڭىز. ءدىني ەكستريميستىك اعىمدار دا وسىنداي ايماقتاردا جۇمىس جۇرگىزۋگە تىرىسادى.  اقتوبەدەگى ەكى پوليتسەيدىڭ قازا تابۋى سونىڭ ءبىر بەلگىسى. بيلىك مىقتاپ ويلانۋى ءتيىس.

ءدىن ماسەلەسىندە بيلىك  تىم سىلبىر قيمىلداۋدا. ءدىني اگەنتتىك ەڭ اۋەلى ەلدەگى ءدىني تۇلعالاردىڭ، ءدىن ادامدارىنىڭ بەدەلىن كوتەرۋگە جۇمىس ىستەگەنى دۇرىس. سەبەبى، جۇرت اراسىندا ءدىن ادامىنىڭ ءسوزى وتۋدەن قالدى. ول ءۇشىن بىزگە قانشا قيىن بولسا دا ءدىني باسقارمانىڭ باسشىسىن اۋىستىرىپ، باسقارمانىڭ قىزمەتىن تۇبەگەيلى قايتا قاراۋ قاجەت.