ء(بىر تىلدە سويلەيتىن مەملەكەتتە عانا مەملەكەتشىلدىك پايدا بولا الدى!)

قازاق بيلىگى قازاق ءتىلىنىڭ كوممۋنيكاتيۆتى قىزمەتىن ءالسىز دەپ سانايدى. ول "قازاق ءتىلى قوعامدىق قاتىناس جۇيەسىن تولىققاندى قامتاماسىز ەتە الماي وتىر" دەپ، ءار ۋاقىتتا وپ-وڭاي ورىس تىلىنە، اراكىدىك اعىلشىن (قىتاي) تىلىنە كوشە سالادى... ويتكەنى، بيلىكتە جۇرگەندەردىڭ دەنى ورىس تىلىندە، ال "بولاشاقپەن" شەت ەلدە وقىپ كەلگەندەر - اعىلشىن (قىتاي) تىلىندە ويلايتىندار.

ولار ءبىر نارسەنى ۇقپاي نە مويىنداماي وتىر: ول - ەلىمىزدىڭ اتا زاڭى بويىنشا دا، قازاقستان قوعامىنىڭ دامۋ تەندەنتسياسى بويىنشا دا - قازاقستان مەملەكەتى قازاق تىلىنەن ەشقايدا قاشىپ قۇتىلا المايتىنىنىمىزدى ۇقپاۋى! وسى تەندەنتسيانى قوعام جانە، ەڭ الدىمەن ونىڭ بيلىگى ۇققاندا - ماسەلە تىپتەن وزگەشە بولار ەدى... (بۇرىنعى جاپون، كەيىنگى موڭعول، وزبەك جولى).

ءبىز "ەكونوميكانى تەز دامىتامىز" دەپ، ەلىمىزدەگى اسا ماڭىزدى ستراتەگيالىق بايلىقتى شەت ەلدەردىڭ قولىنا بەرىپ قويىپ، ەندى بارماق شايناپ جاتىرمىز...

ەندەشە، بايلىقپەن قاتار، قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسى ءۇشىن "شەگىنىس جاساپ", قوعامدىق قاتىناس جۇيەسىنە ونى تولىق ەنگىزسەك - ودان كەلەر "مەملەكەتتىك شىعىن" قازبا بايلىقتان ايىرىلعان شىعىنعا قاراعاندا مىڭداعان ەسە تومەن بولارى انىق...

ەسەسىنە، قازاق ءتىلى قوعام ءومىرىنىڭ بار سالاسىنا تەزدەتە ەنىپ، ءوزىنىڭ فۋنكتسيونالدى (قۋاتىن) ساپاسىن جىلدام ارتتىرىپ، جاقىن ارادا تولىققاندى عىلىمنىڭ، ينفورماتسيانىڭ، ناقتى ىلىمدەردىڭ، مەديتسينانىڭ، فيلوسوفيانىڭ جانە ت.ب. تىلىنە اينالىپ شىعا كەلەر ەدى. (ويتكەنى، ونىڭ سوزدىك قورىنىڭ پوتەنتسيالى وتە جوعارى). ءسويتىپ، قازاق ءتىلى قازىرگى وبرازدىق-بەينەلىك-پوەتيكالىق ەرەكشەلىگىن ساقتاي وتىرىپ، الەمدىك اينالىمداعى ناقتىلىعى باسىم تىلدەردىڭ قاتارىنا ەنەر ەدى.

ناتيجەسىندە، ءبىز - قازاق حالقى مەملەكەتتىڭ "كوپۇلتتىعىنا" قاراماستان ء(ارى ونى ساقتاي وتىرىپ) - دامىعان مەملەكەتتىك ءتىلى، قازاق تىلمەن بىرگە قالىپتاساتىن ءتول مادەنيەتى مەن ءداستۇرى بار، تابيعي تۇرعىدا وتە باي، تاۋەلسىزدىگى حالقىنىڭ وتانشىلدىعىمەن، مەملەكەتشىلدىگىمەن قورعالعان ىرگەلى ەلدەر قاتارىنا بارىپ قوسىلار ەدىك... (وكىنىشكە وراي، قازاقستاننىڭ قازىرگى ەكونوميكاسىنىڭ ءوز حالقىنىڭ پايداسىنا جۇمىس ىستەمەي تۇرعانى دا وسىنىڭ جوقتىعىنان بولىپ وتىر). ەگەر، بىزدەگى قوعامدىق قاتىناستار جۇيەسىندە قازاق ءتىلى ۇستەمدىك ەتىپ جانە تىلمەن قابات، تىلمەن بىرگە قالىپتاستاتىن مەملەكەتتىك (ۇلتتىق) سانا بولعاندا - ەكونوميكامىز باياعىدان-اق حالىق پەن مەملەكەتىمىزدىڭ مۇددەسىنە جۇمىس جاساۋشى ەدى.

ۇمىتپايىق - ءبىر تىلدە سويلەيتىن مەملەكەتتە عانا مەملەكەتشىلدىك پايدا بولادى! ولاي بولماسا - ءبىز بارلىق ۋاقىتتا ءبىزدى ترانسۇلتتىق كومپانيالارىمەن شىرماعان، تۇساپ قويعان وزگە مەملەكەتتەردىڭ مۇددەسىنە جۇمىس جاساۋشى، سوعان سايكەس - كەرىسىنشە، ءوز مەملەكەتىنىڭ مۇددەسىن كوزدەمەيتىن ەكونوميكالىق جاعدايدا قالا بەرەتىن بولامىز... (ەندى ونى قالپىنا كەلتىرۋ شىعىنى بارلىق قازبا بايلىقتىڭ قۇنىنان اسىپ كەتۋى دە مۇمكىن-اۋ)

مىنە، وسىنداي تاۋەلدى جاعداي، تۇپكى ماقساتىندا، ءتىلدى دە، ءوز ەكونوميكامىزدى دا دامىتپايدى. كەرىسىنشە، "الەمدىك اينالىم" ("نارىق" ەمەس، "بازار") كۇشەيگەن سايىن - ءبىز قۇرىعان ۇستىنە قۇري بەرەمىز! .. اقىر سوڭىندا، بۇل پروتسەسس ءبىزدىڭ سانادان "تاۋەلسىزدىك" دەگەن ۇعىمنىڭ بار قادىر-قاسيەتىن جويىپ تىناتىن بولادى!

ءابدىراشيت باكىرۇلى

Abai.kz