وسىدان تۇپ-تۋرا ەكى كۇن بۇرىن قوڭسىلاس جاتقان قىرعىزدىڭ ەكس-پرەزيدەنتى المازبەك بايكە اتامباەۆ ماسكەۋ ۇشىپ كەتكەن ەدى. "اقاەۆ اعاسىنىڭ اقىلىن سۇراۋعا كەتتى" دەپ كەكەسىنگە سالعاندار دا بولدى. "اتامباەۆ كرەملگە باس ساۋعا سۇراپ باردى" دەگەندەر دە بولدى. نەسىن سۇرايسىز، وسى كەتكەنى كەتكەن دەگەن اتامباەۆ كەشە قىرعىزستانعا قايتىپ ورالدى. 

سويتسەك، ءوزىنىڭ وكىلەتى اياقتالعان سوڭ، قىرعىز تاعىنا ءوزى جەتەلەپ اكەلگەن سوورونباي جەەنبەكوۆپەن ايقاسقا تۇسكەن الماز بايكە، اياعىندا سارى ورىستان ساۋعا سۇراي بارىپتى. سۇراماسىنا تاعى بولمادى. سوورونبايدىڭ "سوتى" اتامباەۆتى ءۇش مارتە شاقىردى. تەرگەۋ-تەكسەرىس كۇشەيدى. قىرعىزدىڭ "ميزامى" (زاڭى) وزگەردى. ونداعى "بۇرىنعى پرەزيدەنتتەر قۋدالانبايدى" دەگەن تارماق وزگەردى. شەكارادان شىعۋعا تىيىم سالىندى. نە كەرەك، ءبىر ساياسي پارتيادان شىققان ەكەۋدىڭ ەگەسى كۇن وتكەن سايىن ءورشي ءتۇستى. الماز بايكە اتامباەۆ اقىرى ماسكەۋ باردى.

باسىندا، "بارماسىما بولماي تۇر، دوستارىم شاقىرىپ جاتىر" دەپ كەتكەن. كەيىن ول دوسىنىڭ كىم ەكەنى دە بەلگىلى بولدى. ول ەندى ەشكىمگە ينتريگا ەمەس شىعار. سولباياعى پۋتين عوي. رەسەي پرەزيدەنتى - ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ ناق ءوزى.

ءپۋتيننىڭ ارنايى جاساعى (فسو) اتامباەۆتى اۋەجايدان كۇتىپ الىپ، كورتەجىن كرەملگە دەيىن كۇزەتىپ بارىپتى. ەسكىدەگى "ەكى دوستىڭ" كەزدەسكەنى تۋرالى ءبارى جازدى. پۋتين دە، اتامباەۆ تا اشىعىن ايتتى. پۋتين ارنايى ۇشاق جىبەرىپتى. كۇتىپ الىپتى. ەكەۋى كەزدەستى. سويلەستى.

قىرعىزداعى "كانت" اۋەبازاسىنان ۇشىپ بارا جاتىپ، "پۋتين بىرنەشە رەت شاقىرعان سوڭ، ساپارلاپ بارۋدان باس تارتا الماعانىن" ايتقان ەدى. كەلگەن سوڭ دا ءبىراز اڭگىمەنىڭ باسىن قايىرىپ، باسپاسوزگە سۇحبات بەرىپتى. سول تۋرالى ءسوز ەتپەكپىز. ماسكەۋگە نە ءۇشىن بارعانى تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى ايتا كەلىپ، بۇرىنعى قازاقستانمەن ارادا بولعان داۋدى ەسكە سالىپتى.

سونىمەن، ماسكەۋدەن كەلگەن المازبەك بايكە اتامباەۆ پۋتين مەن نازارباەۆ تۋرالى نە دەدى؟ كورىڭىز...

ءپۋتيننىڭ "قىرعىزدار جەەنبەكوۆتىڭ جانىنا توپتاسۋى كەرەك" دەگەن ءسوزى تۋرالى:

"قۇرمەتتى ۆلاديمير پۋتين بىرىگۋى كەرەك دەپ ايتاما، مىسالى ترامپ ايتا ما، ونىڭ ءوزىنىڭ ۋاقىتى بار. مەن ۆلايمير پۋتينگە "مەنىڭشە وسى مەزگىل ءوتىپ كەتتى" دەپ ايتتىم. سوورونباي جەەنبەكوۆ ارەكەتىن قىلىپ كورسىن. شىندىعىندا كورىپ جاتىرسىڭدار، ول كىسى ەلدىڭ بىرلىگىن ساقتاۋ ءۇشىن ءبىرىنشى كۇننەن باستاپ جۇمىس جاساۋ كەرەك ەدى", دەيدى اتامباەۆ.

قىرعىزدىڭ باسشىلارى سوڭعى شەشىمدى ماسكەۋدە قابىلدايدى دەگەن جۇرتتىڭ سوزىنە:

"ماسكەۋگە نە ءۇشىن باردىم؟ ماسكەۋگە بارعانىم ءۇشىن سىناپ جاتقاندار بار. ول – رەسەي پرەزيدەنتى عانا ەمەس، مەنىڭ دوسىم، جاقىنىم. ماعان ۇشاق جىبەردى. شاقىردى. ۇشىپ كەلۋىمدى ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت سۇرادى. بارمايمىن دەسەم ۇيات بولماي ما؟! سول ءۇشىن بارىپ كەلدىم. ول كىسى الاڭداپ وتىر. قىرعىزستان نە بولىپ كەتەر دەپ وتىر. مالىمدەمەسىن وزدەرىڭىز دە ەستىدىڭىزدەر. "شىنىمەن ءۇشىنشى رەت رەۆوليۋتسيا بولماق پا؟" دەپ الاڭداپ وتىر. مەن ول كىسىگە: "رەۆوليۋتسيانى ءاردايىم بيلىكتىڭ ءوزى جاسايدى" دەپ ايتتىم"  دەدى اتامباەۆ.

المازبەك اتامباەۆ ءوزىن پرەزيدەنتتىك سايلاۋ الدىندا سول كەزدەگى قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆپەن كەزدەسكەن ومىربەك بابانوۆپەن سالىستارعاندارعا دا جاۋاپ بەرىپتى.

"بىرىنشىدەن، مەن پرەزيدەنت سايلاۋىنا ءتۇسىپ جاتقان جوقپىن. سايلاۋ ناۋقانى ءجۇرىپ جاتقان جوق. ومۋربەك توكتوگۋلۋلى كورشى ەلگە بارىپ، [نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ] رازىلىعىن الىپ كەلدى. سۇراعانى رازىلىق قانا ەمەس شىعار. [قازاقستاننىڭ] جاساعانى دا دۇرىس ەمەس دەپ ويلايمىن. بوتەن ەلدىڭ سايلاۋىنا ارالاسپاۋ كەرەك. مەن ءبىزدىڭ ەلدىڭ ساياساتكەرلەرىنىڭ كورشى ەلدەردەن قارجىلاي قولداۋ العان كەزدەرىن كوردىم. كەيىن ولار سول اقشانىڭ وتەۋىن جاقسىلاپ قايتاردى. سوندىقتان، بۇل دۇرىس ەمەس دەپ ەسەپتەيمىن. ەگەر سەن قىرعىزستاننىڭ پرەزيدەنتى بولعىڭ كەلە مە، الدىمەن ءوز حالقىڭنىڭ باتاسىن ال. مەنىڭ وتباسىم ەشقايدا قاشىپ جاتقان جوق. شىقسا تاعى وسەكتەيدى، شىقپاسا تاعى وسەكتەيدى" دەدى اتامباەۆ.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، قىرعىزستاننىڭ ىشكى ىستەر مينيسترلىگى بۇعان دەيىن المازبەك اتامباەۆتى ءۇش مارتە تەرگەۋگە شاقىرعان. اتامباەۆ بۇل ءۇش شاقىرتۋدى دا ەلەگەن جوق. ال كەشە ماسكەۋدەن كەلگەن المازبەك اتامباەۆ تەرگەۋگە مۇلدە بارمايتىنىن ايتتى.

ەستەرىڭىزدە بولسا، 2017 جىلى قىرعىزستانداعى پرەزيدەنت سايلاۋىنا تۇسكەن، پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر بولعان ومىربەك بابانوۆ الماتىدا نۇرسۇلتان نازارباەۆپەن كەزدەسىپ، باتاسىن العان. المازبەك اتامباەۆ سول كەزدە ءوزىنىڭ نارازىلىعىن ءبىلدىرىپ، قازاقستاننىڭ بيلىك باسىنداعى ازاماتتار تۋرالى پىكىرىن ايتقان. ول "نازارباەۆ قىرعىزستاننىڭ ىشكى ىسىنە ارالاسىپ، وزىنە ىڭعايلى كانديداتقا قولداۋ كورسەتتى" دەپ ايىپتاعان ەدى. نازارباەۆتىڭ باتاسىنا، اتامباەۆتىڭ اشۋلانۋىنىڭ اقىرى، اراداعى شەكارانى شەگەندەۋگە دەيىن جەتكەن. قازاقستان جاعى شەكاراداعى تەكسەرۋدى كۇشەيتكەن. تەك جاڭادان سايلانعان پرەزيدەنت سوورونباي جەەنبەكوۆ نازارباەۆپەن كەزدەسكەننەن كەيىن عانا كەدەندەگى جاعداي قالپىنا تۇسكەن.

27 ماۋسىمدا قىرعىزستان پارلامەنتى المازبەك اتامباەۆتى ەكس-پرەزيدەنت جانە تيىسپەۋشىلىك مارتەبەسىنەن ايىرعان. قىرعىزستاننىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتىنە قىزمەتتە ءجۇرىپ جەمقورلىققا جول بەردى، وكىلەتىن اسىرا پايدالاندى جانە زاڭسىز بايىدى دەگەن سياقتى جالپى سانى بەس ايىپ تاعىلعان. اتامباەۆ بۇل ايىپتاردىڭ ءبارىن جوققا شىعارىپ، ۇستىنەن قوزعالعان ءىستىڭ ساياسي استارى بار دەپ مالىمدەگەن.

Abai.kz