نەمەسە

تۇرعىمباەۆتىڭ زەينەتكەرلەر وتريادى رەفورما جاساۋعا قاۋقارلى ما؟

قر ىشكى ىستەر ءمينيسترى

ەرلان تۇرعىمباەۆتىڭ نازارىنا!

قازىر قازاق قوعامى قاباعىن ءتۇيىپ قارايتىن قوس قىزمەت بولسا، سونىڭ ءبىرى پوليتسيا. وكىنىشتى، الايدا شىندىق. بۇل شىندىقتى ەرەكەڭ (ەرلان تۇرعىمباەۆ) باسشىلىق ەتەتىن مينيسترلىكتىڭ (قر ءىىم) ءوزى دە مويىندايتىن بولسا كەرەك. ويتكەنى وتكەندە مەملەكەتىك ارنالار ارقىلى «قازاق پوليتسياسى قۇرمەتكە لايىق» دەگەن اۋانداعى ءبىرلى-جارىم بەينە روليك ءتۇسىرىپ تاراتتى. ەل-جۇرتقا سۇيەۋدەي سۇيكىمى قالماعان قازاق پوليتسياسىنىڭ بەدەلىن ەڭ قۇرىعاندا ەل ىشىندە جاقسارتۋدىڭ امال-ايلاسىن جاساعان بولىپ باقتى. اشەكەي ءارىن كەلتىرىپ جاساعان الگى روليكتەر ءساندى ترەند بولعانىمەن، ءساتتى اگەتاتسيا بولا قويدى ما؟ قايدام! قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتىنا قورعان بولۋى ءتيىس قازاق پوليتسياسىنان جۇرت نەگە قورقادى، ەرلان مىرزا؟ جالقى سۇراققا جاۋاپ بەرىپ كورىڭىزشى...

پرەزيدەنت: پوليتسياعا رەفورما جاساۋ كەرەك

قوش، سونىمەن ءسىز باسقاراتىن مينيسترلىك ءنوپىر سىننىڭ استىندا وتىر.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ بيىل 2 قىركۇيەكتە قازاقستان حالقىنا جولداۋىنىن جاسادى، بىلەسىز. سول جولداۋدا قازاق پوليتسياسىنىڭ، قازاقستان پوليتسياسىنىڭ جۇمىسىنا قاتىستى رەفورمانىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى تاپتىشتەپ ايتتى.

«قۇقىق قورعاۋ جۇيەسىن تولىق رەفورمالاۋ – اسا ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى. پوليتسيانىڭ مەملەكەتتىك كۇشتىك قۇرىلىمىنداعى بەينەسى بىرتە-بىرتە وزگەرىپ، قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ازاماتتارعا قىزمەت كورسەتەتىن ورگانعا اينالادى. پوليتسەيلەر جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگى پوليتسيا قىزمەتىنىڭ بەدەلدى بولۋىنا بايلانىستى»، دەدى.

پرەزيدەنتتىڭ سوزىنەن ءسىز نە ءتۇسىندىڭىز؟ ءبىزدىڭ تۇسىنگەنىمىز – پوليتسيانىڭ ەل ىشىندەگى ءيميدجى وتە-موتە مۇشكىل حالدە. ول الداعى ۋاقىتتا، بىرتە-بىرتە – قازىرگىدەي ۇردا-جىق ەمەس، ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن قاۋىپسىز ورگانعا اينالادى. ول ءۇشىن ءىىم-گە رەفورما قاجەت. پوليتسيانى رەفورمالاۋ – اسا ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى. ول ءۇشىن 3 جىلعا جوسپارلانىپ، بيۋدجەتتەن 173 ميلليارد تەڭگە تاعى بولىنەدى. دۇرىس تۇسىنسەك، پرەزيدەنتتىڭ ايتقانى، ايتقىسى كەلگەنى وسى مىنە.

ول از دەسەڭىز، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ بيىل ساۋىردە ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ كەڭەيتىلگەن القا ماجىلىسىنە قاتىسىپ، قازاقستان پوليتسياسىنىڭ ءدوي-دوكەيلىگى مەن دورەكەلىگى تۋرالى اشىق ايتقان.

«پوليتسياعا قويىلاتىن نەگىزگى تالاپ – ءتيىمدى جۇمىس. ال ونىڭ تيىمدىلىگىن باعالاۋداعى باستى شارت – حالىق سەنىمى. تۇرعىندار پوليتسەيلەردىڭ دورەكىلىگى مەن بىلىكسىزدىگىنە بايلانىستى ءجيى شاعىم ايتادى. كەيبىر جاعدايلاردا پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ وزدەرى زاڭدى بۇزادى، اسىرەسە جول ەرەجەلەرىن ساقتامايدى. ىشكى ىستەر مينيسترلىگى جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالار اياسىندا تاجىريبەلى ءارى ادال كاسىبي مامانداردى ساقتاپ قالۋدىڭ كەشەندى شارالارىن قاراستىرۋ قاجەت. سونداي-اق، جاس كاسىبي مامانداردى ىرىكتەۋ بارىسىندا ولاردىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى يممۋنيتەتىنە باسا نازار اۋدارۋ كەرەك»، دەگەن بولاتىن.

ءبىز دە، الەمدىك اقپارات تا بۇل تۋرالى بۇرىننان جازىپ، ايتىپ كەلەمىز. مەيلى، ەلىشىلىك اقپارات پەن الەمدىك جازعىشتار «تۇيمەدەيدى تۇيەدەي قىلىپ وتىر» دەپ تۇسىنەرسىز. ال پرەزيدەنتتىڭ سىنى شە؟

پوليتسياعا دەگەن حالىقتىڭ سەنىمى نەگە جوق؟ 

پرەزيدەنت ايتقانداي، پوليتسياعا دەگەن حالىقتىڭ سەنىمى نەگە جوق؟  جوعارىداعى سۇراقتى قايتالاپ قويايىق، حالىققا قورعان بولۋى كەرەك پوليتسيادان حالىق نەگە قورقادى؟ جاۋاپ بىرەۋ عانا – قازىر ىشكى ىستەر سالاسىنىڭ تىزگىنىن سوناۋ توتاليتارلى كەڭەستىك جۇيەدە تاربيەلەنگەن، قىزىلكوز قاندى ءداۋىردىڭ جازالاۋ ءتاسىلى قانىنا ءسىڭىپ كەتكەن قارت-ماماندار ۇستاپ وتىر. بولدى. ءبىتتى. گاپتىڭ ءبارى وسىندا.

«كەيبىر جاعدايلاردا پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ وزدەرى زاڭدى بۇزادى»، دەدى پرەزيدەنت ساۋىردەگى سوزىندە. ونىڭ ايدىك مىسالى ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە قاراستى ورگانداردا باسشىلىق قىزمەتتە وتىرعان ازاماتتاردىڭ زەينەت جاسىنا جەتسە دە، قىزمەتتەرىندە وتىرۋى بولسا كەرەك. ءبىز بۇل تۋرالى بۇرىن دا جازدىق. قايتالاپ تاعى جازايىق. سونىمەن، قازىر ەلىمىزدىڭ ىشكى ىستەر سالاسىنا كىمدەر باسشىلىق جاساۋدا؟

زەينەتتەگى پوليتسەيلەر رەفورما جاساۋعا قاۋقارلى ما؟

ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ رەسمي سايتى - mvd.gov.kz. وسى سايتتىڭ «قر ءىىم باسشىلىعى» دەگەن ايدارىن شولىپ شىعايىق...

جاقىپوۆ راشيد تاۋفيكۇلى 60 جاستا.

قر ءىىم ورىنباسارى. 1959 جىلى تۋعان. بيىل قازان ايىندا 60-قا تولادى. س.م.كيروۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. 2014 جىلدىڭ 29 قىركۇيەگىنەن وسى ۋاقىتقا دەيىن – قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى.

ءامىروۆ مۇحاران سەرىكۇلى 60 جاستا.

قر ءىىم تەرگەۋ دەپۋرتامەنتىنىڭ باستىعى. 1959 جىلى تۋعان. پوليتسيا گەنەرال-مايورى.  كسرو ءىىم-ءنىڭ قاراعاندى جوعارى مەكتەبىنىڭ تەرگەۋ فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. زاڭگەر، قۇقىقتانۋشى. 2014 جىلعى قىركۇيەكتەن باستاپ – قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءىىم تەرگەۋ دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى.

وسپانوۆ قۋات قاليۇلى 55 جاستا.

قر ءىىم ەكسترەميزمگە قارسى ءىس-قيمىل دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى. بيىل جەلتوقساندا 55 جاسقا تولادى.

كسرو ءىىم قاراعاندى جوعارى مەكتەبىندە وقىعان. 2013 جىلدىڭ قاڭتارىنان 2019 جىلدىڭ شىلدە ارالىعىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءىىم وزىندىك قاۋىپسىزدىك دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى بولعان.  2019 جىلدىڭ 19 شىلدەcىنەن قازىرگى ۋاقىتقا دەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءىىم ەكسترەميزمگە قارسى ءىس-قيمىل دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى لاۋازىمىندا قىزمەت ەتۋدە.

بۇدان بولەك:

ءبادىلحان كامالحانۇلى 59 جاستا.

قر ءىىم كەڭەسشىسى. 1960 جى تۋعان. ماماندىعى زاڭگەر. 2018 جىلدان بەرى ءىىم كەڭەسشىسى. پوليتسيا پولكوۆنيگى.

قابىلوۆ امانجول جايعاليۇلى

قر ءىىم كولىكتەگى پوليتسيا دەپارتامەنتى باسشىسى. پوليتسيا پولكوۆنيگى. 57 جاستا. پوليتسيا پولكوۆنيگى. ۇزاق جىلدار بويى ماڭعىستاۋ وبلىسىندا قىزمەت ەتكەن. بۇل كىسىنىڭ ەسىم-سويى سوناۋ جاڭاوزەن وقيعاسى كەزىندە دە اتالعان ەدى.

ولجاباەۆ جانبولات قوسپانۇلى

قوستاناي وبلىسى پوليتسيا دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى. پوليتسيا پولكوۆنيگى. 58 جاستا.

ۇمبەتقاليەۆ حامزا باقتىعاليۇلى

اتىراۋ وبلىسى پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى. 56 جاستا.

جۇماحانبەتوۆ ەرالى مۇساالىۇلى

شىمكەنت قالالىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى. 56 جاستا. پوليتسيا پولكوۆنيگى.

نۇرعاليەۆ قادىربەك احمەتكارىمۇلى

شىعىس قازاقستان وبلىسى پوليتسيا باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى. 58 جاستا.

ءبىز جوعارىدا 55 جاستان اسقان ءبىرلى-جارىم ادامنىڭ ەسىم-سويلارىن ەكشەلەپ كورسەتتىك.

قازاقستاندا «قۇقىققورعاۋ قىزمەتى تۋرالى قر زاڭنامالىق اكتىسىنە وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ» تۋرالى 2013 جىلدىڭ 21 مامىرىنداعى №93-V زاڭى بار. ول زاڭنىڭ 82-بابى بويىنشا:

مايور شەندىلەرگە دەيىن جانە كىشى كەڭەسشىلىكتەگى قىزمەتكەرلەرگە – 48 جاسقا،

پودپولكوۆنيك شەندىلەرگە جانە كەڭەسشىلەرگە – 50 جاسقا،

پولكوۆنيك شەندىلەرگە جانە جوعارعى كەڭەسشىلەرگە – 55 جاسقا،

جوعارعى باسشىلىق قۇرامداعى ازاماتتارعا – 60 جاسقا دەيىن قىزمەتتە بولۋعا رۇقسات ەتىلگەن.

(«ستاتيا 82. پرەدەلنىي ۆوزراست سلۋجبى ۆ پراۆووحرانيتەلنىح ورگاناح

نا سلۋجبە ۆ پراۆووحرانيتەلنىح ورگاناح موگۋت سوستويات دو سلەدۋيۋششەگو پرەدەلنوگو ۆوزراستا:

1) دو مايورا، ملادشەگو سوۆەتنيكا ۆكليۋچيتەلنو - سوروك ۆوسەم لەت;

2) پودپولكوۆنيكي، سوۆەتنيكي - پياتدەسيات لەت;

3) پولكوۆنيكي، ستارشيە سوۆەتنيكي - پياتدەسيات پيات لەت;

4) ليتسا ۆىسشەگو ناچالستۆۋيۋششەگو سوستاۆا - شەستدەسيات لەت).

وسىعان سۇيەنسەك، جوعارىدا ءبىز اتتارىن اتاپ كورسەتكەن ازاماتتار نەگە قر زاڭىندا كورسەتىلگەن مەرزىمدە زەينەتكە جىبەرىلمەگەن؟ ءبىز ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن دەپارتامەنت سايتتارىنداعى اشىق دەرەككوزدەرىندە كورسەتىلگەن ءبىرلى-جارىمىن عانا جازدىق. ىزدەي بەرسەڭ ءالى تالايىن تابۋعا بولارى انىق. زاڭعا باعىنۋ الدىمەن ءمينيستردىڭ مىندەتى ەمەس پە؟ پرەزيدەنت ايتقانداي، زاڭ بۇزۋشىلىق بولماۋى ءۇشىن مينيسترلىك الدىمەن زاڭ تالاپتارىن وزدەرى ورىنداۋعا ءتيىس دەپ بىلەمىز.

بۇۇ سىنى ءھام باچەلەتتىڭ بايانداماسى

قازاق پوليتسياسىنا ايتىلار سىن كوپ. قۇزىرلىلاردىڭ قودار تىرلىگىن ءبىزدى قويىپ، حالىقارالىق ۇيىمدار ايتىپ دابىل قاعۋدا. قازاق پوليتسياسىنىڭ رەپرەسسيالىق ارەكەتتەرىنەن قازاق ازاماتتارىنا اراشا سۇراپ، قازاق بيلىگىنىڭ ەسىگىن قاعۋدا. وتىرىك دەسەڭىز، مىنە، كورىڭىز...

9 قىركۇيەك. بيىل. اپتا وتكەن جوق.  جەنەۆادا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى 42-سەسسياسى جۇمىسىن باستادى. سول جيىندا بۇۇ-نىڭ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى جوعارعى كوميسسارى ميشەل باچەلەت بايانداما جاسادى. قازاقستان پوليتسياسىنىڭ 2019 جىلدىڭ ناۋرىزىنان بەرى وتكەن نارازىلىق اكتسيالارىندا 4 مىڭنان استام ادامدى ۇستاپ قاماعانىن ايتتى.  قازاقستاندا ادام قۇقىقتارى شەكتەلىپ جاتىر دەپ دابىل قاقتى.

بۇل ءسىز باسشىلىق ەتەتىن مينيسترلىكتىڭ اتىنا ايتىلعان العاشقى سىن ەمەس. بۇعان دەيىن «Washington Post»، «Financial Times»، «New York Times»، «The Guardian»، «ءال-جازيرا» سەكىلدى اۋديتورياسى الەمدىك ماسششتابتى قامتيتىن اقپارات اگەنتتىكتەرى قازاق پوليتسياسىنىڭ تىرلىگىن – رەپرەسسورلىق دەپ باعالادى. وسىنى ايتىپ، ءسىزدىڭ اتىڭىزعا اشىق حات تا جازدىق. 9 مىڭ ادام وقىعان حاتتى جۇرت وقىسا دا، ءسىز وقىماعان سياقتىسىز. (https://abai.kz/post/92830)

شىلدەدە «شەرۋلەتىپ وتكىزگەن جارتى جىل» اتتى ماقالا جازدىق. ەسەپتەسەك، سول كەزدىڭ وزىندە جىل باسىنان بەرى جۇزگە جۋىق نارازىلىق اكتسيالارى وتكەن ەكەن. (https://abai.kz/post/93552)

سول ميتينگىلەردىڭ دەنىندە «داۋىسىم جەتسىن، ءداۋ ۇيگە» دەپ شىر-پىر بولعان قاراشا حالىقتى ءسىز باسقاراتىن مينيسترلىكتىڭ «موردابۇزار»، موڭىرەك وگىز سەكىلدى پارمەنسىز پوليتسەيلەرى «كوكپار تارتىسقا» سالدى. مۇنى ءوزىڭىز دە جاقسى بىلەسىز. بالا دەمەي، شال دەمەي، سۇيرەپ الا جونەلىپ جاتقانىن ايقارا الەم كوزبەن كوردى. جان تۇرشىگەرلىك «جاۋىز» تىرلىكتى الەمدىك اقپارات «استاپراللاسىن» ايتىپ وتىرىپ جازدى. ءتىپتى، «مى نە ۋرودى» دەپ سەنات سپيكەرىنىڭ سوزىنە رەنىشىن بىلدىرمەك بولعان جارىمجان قىزدى ءسىزدىڭ قۇزىرىڭىزداعى پوليتسيانىڭ ەڭگەزەردەي جىگىتتەرى كۇشپەن كولىككە توعىتقانىن دا كوردىك.

كورىپ وتىرىپ كوڭىلىمىز ءتۇستى. «Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالىندا «تۇرعىمباەۆتىڭ «قارتتار ارمياسى» ءھام مۇگەدەك قىزدىڭ كوز جاسى» اتتى ماقالادا وسى جايتتاردى ەگجەي-تەگجەيلى تاعى جازدىق. 5 مىڭعا جۋىق ادام وقىعان بۇل ماقالاعا دا «ءلام-ميم» دەپ ءۇن قاتپادىڭىز.  (https://abai.kz/post/94135)

ءجا، ءسىز بەن ءبىز قالاي ايتساق تا، قازاقستاننىڭ بۇگىنگى پوليتسياسى ۇردا-جىقتىقپەن، اكىرەڭمىنەزدىلىكپەن، الىمجەتتىك ارەكەتتەرىمەن پوليتسيا ءيميدجىن ءسىز قالاعانداي «سۇرىنگەنگە سۇيەۋ، جىعىلعانعا تىرەۋ بولاتىن، قۇرمەتكە ابدەن لايىق پوليتسيا» وبرازىندا ەمەس، وسىعان مۇلدە كەرەعار تەرىس باعىتتا قالىپتاستىردى.

ءتۇيىن. قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ءوزىنىڭ بيىلعى جولداۋىندا «قازاقستان پوليتسياسىنا رەفورما قاجەت» ەكەندىگىن قاداپ ايتتى. ال ءسىزدىڭ، ەرلان مىرزا قاراماعىڭىزداعى زەينەتكەرلەر مەن پوتەنتسيالدى زەينەتكەرلەر ارمياسى پرەزيدەنت مىندەتتەگەن رەفورمانى جۇزەگە اسىرۋعا قاۋقارلى ما؟ بىزشە بولسا جوق! بۇل سالاعا ءتيىمدى رەفورما جاساۋ ءۇشىن الدىمەن زەينەتكەلەر مەن پوتەنتسيالدى زەينەتكەرلەر توپتاسقان كونە-كوماندا ەڭبەك دەمالىسىنا كەتۋى كەرەك.

ءبىز ءسىز باسقارىپ وتىرعان سالا باسشىلارىنىڭ بەيادەپ، بەيزاڭي ارەكەتتەرىن ايتىپ، ءسىزدىڭ اتىڭىزعا ەكى مارتە ماقالا جازدىق. بۇل ءۇشىنشىسى بولماق. ءبىز رەفورما كۇتەمىز. پرەزيدەنت رەفورما كۇتەدى. ەگەر مينيسترلىك ىشكى ىستەر سالاسىنا رەفورما جاساۋعا دايىن بولسا، الدىمەن باسپاسوزدەگى ءار سىنعا ماردىمدى جاۋاپ بەرۋى ءتيىس ەمەس پە؟ قر زاڭدارىن مينيسترلىك بۇزسا، باسقادان نە قايىر؟!

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz