ەسەپتە قىتاي نەمەسە رەسەيمەن بايلانىسى بار اۆتوريتارلىق نەمەسە گيبريدتىك رەجيمدەردىڭ اقپاراتتى باقىلاۋ ۇلگىسىن وپ-وڭاي قابىلداپ الاتىنى ايتىلعان. اقپاراتتى باقىلاۋ تەحنولوگياسى، ونى باسقارۋ ادىستەرى جانە سوعان سايكەس زاڭدار ء"بىر بەلدەۋ - ءبىر جول" باستاماسىنا قوسىلعان ەلدەردە (قىتايلىق مودەل) جانە تمد ەلدەرىنە (رەسەيلىك مودەل) ەنىپ جاتىر.

باياندامادا بۇعان قوسا، قىتاي مەن رەسەيدىڭ اقپاراتتى باقىلاۋ تەحنولوگياسى سوڭعى 13 جىلدا ەلەۋلى تۇردە وزگەرگەنى، بۇرىن شەتەلگە اشىق تسەنزۋرا مەن اڭدۋ قۇرالدارى جەتكىزىلگەن بولسا، سوڭعى ۋاقىتتا اناعۇرلىم جەتىلگەن تەحنولوگيانىڭ تاسىمالدانىپ جاتقانى ايتىلعان.

قور ەسەبىندە ادامنىڭ بەت-ءجۇزىن تانيتىن باقىلاۋ كامەرالارى، تسيفرلىق جابدىقتاۋدىڭ سان الۋان تۇرلەرى، سمارت-كارت فورماتىنداعى تولقۇجاتتار، بيلىككە ارنالعان سمارت دەرەك قورلارى، اقىلدى قالا تەحنولوگياسى سياقتى ءونىم تۇرلەرىنىڭ دۇنيەجۇزى بويىنشا كوپتەپ تارالا باستاعانى ايتىلادى.

ەسەپ اۆتورى ۆالەنتين ۆەبەر مۇنداي ارەكەتتەرگە دەموكراتيالىق ەلدەردىڭ رەاكتسيا تانىتۋى قيىن ەكەنىن، ءتۇرلى ماقساتتا جاسالعان تەحنولوگيانىڭ تاراتىلۋىنا تىيىم سالۋ مۇمكىن ەمەستىگىن ايتادى. ونىڭ ۇستىنە دەموكراتيالىق ەلدەردىڭ ءوزى اقپاراتتى باقىلاۋ قۇرالدارىن ساتىپ الا باستاعان.

ۆەبەردىڭ ويىنشا، دەموكراتيالىق ەلدەر دە قاراپايىم ازاماتتار قولداناتىن بايلانىس قۇرالدارى مەن ارنالارىن ءتۇرلى اڭدۋ-ءسۇزۋ تەحنولوگيالارىنان قورعاۋ امالدارىن ويلاستىرۋى ءتيىس. بىراق ول "قازىر جاعداي كەرىسىنشە بولىپ وتىر" دەپ ەسەپتەيدى.

ەسەپ اۆتورى الەمدەگى ءسوز بوستاندىعى جانە ادام قۇقىعى احۋالى بارعان سايىن ناشارلاپ بارا جاتىر دەپ تۇجىرىم جاسايدى. اۆتوردىڭ پىكىرىنشە، دەموكراتيالىق ەلدەر "تەحنولوگيانى ءاۆتوريتاريزمدى دامىتۋ ماقساتىندا قولدانۋعا توتەپ بەرۋى ءتيىس جانە ازاماتتاردىڭ جەكە ومىرىنە قول سۇقپاي-اق ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتىپ، قىلمىسپەن كۇرەسۋگە بولاتىنىن دالەلدەۋى ءتيىس".

Abai.kz