كەشە، 29 قازان كۇنى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ الماتى قالاسىن دامىتۋ ماسەلەلەرى جونىندە كەڭەس وتكىزدى. بۇل تۋرالى اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى جازدى.

پرەزيدەنت توقاەۆ ينۆەستيتسيا تارتۋ، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋ، ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ وركەندەۋىنە جاعداي جاساۋ، سونداي-اق، ەكولوگيانى قورعاۋ اكىمدەردىڭ جۇمىسىنداعى نەگىزگى كورسەتكىش ەكەنىن ايتتى.

– الماتىنىڭ اتقارار ءرولى وتە ماڭىزدى. قالادا باسقا وڭىرلەرگە ۇلگى بولاتىنداي كوپ جۇمىس اتقارىلىپ جاتىر. دەگەنمەن، قالانى ءارى قاراي دامىتۋ، حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ، تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتۋ – كۇن تارتىبىنەن تۇسپەيتىن مىندەت ەكەنىن ۇمىتپاعانىمىز ءجون، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ وڭتۇستىك استانانى دامىتۋدىڭ بىرقاتار ناقتى مىندەتتەرىن اتاپ ءوتتى.

پرەزيدەنت بيزنەس پەن يننوۆاتسيانى دامىتۋ ەسەبىنەن قالا ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ءوسىمىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن باستى مىندەت رەتىندە ايتتى. اتالعان باعىت بويىنشا قالاداعى اتقارىلعان جۇمىستارعا توقتالعان مەملەكەت باسشىسى قالانىڭ يندۋستريالىق ايماعىندا 33 كومپانيا تىركەلگەنىن جانە 156 ميلليارد تەڭگەدەن استام ينۆەستيتسيا سالىنعانىن مىسالعا كەلتىردى. سونىمەن قاتار پرەزيدەنت اتالعان ايماق قۇرىلعان 7 جىل ىشىندە نەبارى 6 جاڭا كاسىپورىن ىسكە قوسىلعانىن، بيىل تەك 1 شاعىن زاۋىت قانا جۇمىس ىستەي باستاعانىنا نازار اۋداردى.

وسىعان وراي قاسىم-جومارت توقاەۆ قالا اكىمىنە يندۋستريالىق ايماققا، اسىرەسە، جوعارى تەحنولوگيالىق جانە ەكسپورتقا بەيىمدەلگەن جاڭا جوبالار تارتۋعا كەڭەس بەردى.

مەملەكەت باسشىسى يننوۆاتسيانى دامىتۋدىڭ جانە تىڭ جوبالاردى ەنگىزۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ، قالادا جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەتتەر شوعىرلانعانىن جانە عىلىمي ءارى كادرلىق الەۋەتى جاقسى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. بۇل رەتتە ول وسى سالادا ماڭىزدى ازىرلەمەلەردىڭ جوعىنا نازار اۋدارىپ، الماتىداعى «يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار پاركى» ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتىڭ الەۋەتىن پايدالانۋدى تاپسىردى.

قازاقستان پرەزيدەنتى قالاداعى بيزنەس احۋالدى جاقسارتۋ جانە ونىڭ ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعىن ارتتىرۋ جونىندەگى جۇمىستاردى جانداندىرۋدى تاپسىردى.

– ەگەر ءبىز ەلىمىزدەگى ءىرى قالالاردىڭ، جالپى ەلىمىزدىڭ ينۆەستيتسيالىق جانە تۋريستىك تارتىمدىلىعىن شىنىمەن ارتتىرعىمىز كەلسە، جۋىق ارادا شەتەلدىكتەردى كوشى-قون پوليتسياسى ورگاندارىندا مىندەتتى تىركەۋ سياقتى اناحرونيزمنەن قۇتىلۋ كەرەك، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

باياندامادا شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەتىن پروبلەمالاردى شەشۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.

– كاسىپكەرلەرگە جۇرگىزىلگەن ساۋالناما ناتيجەسىندە كوپتەگەن كورسەتكىشتەر بويىنشا قالا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگى، سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ تارالۋى، تەكسەرۋلەردىڭ نەگىزدىلىگى جونىنەن ارتتا قالىپ كەلەدى. شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋ، ءتۇرلى كەدەرگىلەردى الىپ تاستاۋ مىندەتى قالا اكىمدىگىنىڭ موينىندا قالا بەرەدى. الماتى ەلىمىزدىڭ باستى ىسكەرلىك ورتالىعى مارتەبەسىن ساقتاۋى ءتيىس، – دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى تاماق ونىمدەرىنە، ەڭ الدىمەن، نان مەن ەت ونىمدەرىنە قىمباتتاۋىنا جول بەرمەۋ كەرەكتىگىن ايتتى.

– ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنە باعانىڭ ءوسۋى ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدىڭ وسالدىعىنىڭ ايقىن كورسەتكىشى بولىپ تابىلاتىنىن مويىنداۋ كەرەك. مىسالى، سىرتقى نارىقتاردا كونيۋنكتۋرانىڭ ناشارلاۋىنا سىلتەمە جاساۋ مۇلدەم ورىنسىز. ۇكىمەت ەكونوميكا ءوسىمىنىڭ جاڭا تەتىكتەرىن قۇرۋ ءۇشىن قوسىمشا شارالار ازىرلەدى. بۇل شارالاردى مەن ارنايى كەڭەستە ماقۇلدادىم. ولاردى شۇعىل تۇردە جۇزەگە اسىرۋ قاجەت، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت كەلەسى ءبىر ماڭىزدى مىندەت رەتىندە قالا تۇرعىندارىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن ايتتى. ول جۇمىسسىزدىق پروبلەماسىن، مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋ ءىسىن جاقسارتۋ قاجەتتىگىن، سونداي-اق، جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەر مەن بالاباقشالارداعى ورىن تاپشىلىعىن ەرەكشە اتاپ كورسەتتى.

ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋ مەن قالانىڭ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ ءىسىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى دە مەملەكەت باسشىسىنىڭ نازارىنان تىس قالمادى.

– ءبىز الماتىنى حالىقارالىق بيزنەس جانە تۋريزم ورتالىعى رەتىندە كورسەتەمىز. سوندىقتان قالا تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ جونىندەگى بارلىق جۇمىس حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي بەيىمدەلۋى ءتيىس. ەڭ باستىسى، ازاماتتارعا قالادا ءومىر ءسۇرۋ قولايلى ءارى جايلى بولۋى كەرەك. بۇعان ۇيگە باراتىن جولدىڭ بولۋى، الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمنىڭ جاقىن ءارى قولجەتىمدىلىگى، ساپالى اۋىزسۋمەن، گازبەن، ۇزدىكسىز ەلەكتر قۋاتىمەن جانە جىلۋمەن قامتاماسىز ەتىلۋى سياقتى بىرقاتار فاكتورلار اسەر ەتەدى، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت كوشەلەردى جارىقتاندىرۋ، اۋلالاردىڭ جاعدايىن جاقسارتۋ، ارىق جۇيەسىنىڭ جۇمىسىن رەتتەۋ جونىندەگى پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن قالا اكىمدىگىنە تاپسىرما بەردى.

مەملەكەت باسشىسى قالانىڭ كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا بايلانىستى جەتىستىكتەرىن اتاپ ءوتىپ، وسى سالاداعى بىرقاتار ماسەلەلەرگە نازار اۋداردى.

– كۇن سايىن قاسكەلەڭ، قاپشاعاي، تالعار جاعىنان جانە قۇلجا كۇرە جولى ارقىلى قالاعا 200 مىڭنان استام اۆتوموبيل كەلەدى. بۇل الماتىدا، اسىرەسە تاڭەرتەڭ جانە كەشكى ۋاقىتتاردا كەپتەلىس جاسايدى. بۇل پروبلەمانى اۆتوجولداردى قايتا سالۋ جانە كەڭەيتۋ ارقىلى عانا ەمەس،  سونداي-اق، مەترو جەلىلەرىنىڭ سانىن ارتتىرۋ جانە قالا مەن ىرگەلەس اۋدانداردى قوساتىن قوعامدىق كولىكتى دامىتۋ ارقىلى شەشۋ قاجەت، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت الماتىنىڭ سەيسمولوگيالىق تۇرعىدان بەلسەندى ايماقتا ورنالاسقانىن ايتتى.

– قالا تۇرعىندارى سوڭعى سەلدى جاقسى بىلەدى. بۇل – حالىقتى الاڭداتىپ وتىرعان ماسەلە. قالادا سەل قاۋىپسىزدىگىن تولىق قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، «اقساي» جانە «ايۋساي» شاتقالدارىندا بوگەتتەر سالۋ جۇمىسىن باستاۋ قاجەت، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

كەڭەس بارىسىندا قاسىم-جومارت توقاەۆ قالانىڭ ەكولوگيالىق احۋالى مەن اۋانىڭ ساپاسىنا باسا ءمان بەردى. ول قوعامدىق كولىكتەردى گازعا جانە باسقا دا جانارمايدىڭ ەكولوگيالىق تۇرلەرىنە كوشىرۋ ءىسىن اياقتاۋدى، قالانىڭ جەكە سەكتورلارىن جانە قالا ماڭى ايماعىن گازداندىرۋدى  جۇزەگە اسىرۋدى، اعاشتاردى، الما باقتارىن زاڭسىز وتاۋ ماسەلەسىنە باقىلاۋ ورناتۋدى، سونداي-اق، قالانى كوگالداندىرۋ جانە الماتى اپورتىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن جانداندىرۋدى تاپسىردى.

پرەزيدەنت ءوز سوزىندە كوك جايلاۋ تاۋ شاڭعىسى كۋرورتىن سالۋ ماسەلەسىنە نۇكتە قويدى.

– بۇل ماسەلەگە قايتا-قايتا ورالماۋ ءۇشىن وسى جوبامەن اينالىسۋعا تىيىم سالامىن. ونىڭ ۇستىنە بارلىق كاسىبي ەكولوگتار دا وعان قارسى شىعۋدا، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ مەگاپوليستىڭ تۋريستىك الەۋەتى تۋرالى ايتا كەلىپ، تۋريستىك ونىمدەردى وتە جوعارى دەڭگەيدە دامىتۋ ءۇشىن الماتىنىڭ الەۋەتى زور ەكەنىن اتاپ ءوتتى. بۇل تاۋ، مادەني، ەتنوگرافيالىق تۋريزم سياقتى، ىسكەرلىك تۋريزمگە دە قاتىستى. پرەزيدەنت 2025 جىلعا دەيىنگى تۋريستىك سالانى دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا الماتى ءوڭىرىنىڭ تاۋ كلاستەرى باسىم باعىت بولىپ بەلگىلەنگەنىن ايتتى.

– ۇكىمەت پەن قالا اكىمدىگىنە تاۋلى ايماقتاردىڭ جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋ ءىسىن باستاۋدى تاپسىرامىن. بۇل جوبا 2 ميلليارد دوللاردان استام ينۆەستيتسيا تارتىپ، كەمىندە 30 مىڭ جۇمىس ورنىن اشا الادى. بۇل رەتتە بارلىق شەشىمدەر حالىقتىڭ پىكىرىن ەسكەرە وتىرىپ قابىلدانۋى قاجەت ەكەنىنە نازار اۋدارامىن، – دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرىنە دە توقتالدى.

– وكىنىشكە قاراي، الماتى قىلمىس دەڭگەيى بويىنشا ەلىمىزدە ءبىرىنشى ورىندا تۇر. بۇل جەردە ۇساق قۇقىق بۇزۋشىلىقتار – ۇرلىق پەن بۇزاقىلىقتىڭ ۇلەسى باسىم. ولاردىڭ كوپتىگى سونشالىق، قالا تۇرعىندارى بۇل جاعدايدى قىلمىس جايلاپ العانداي قابىلدايدى. بۇل – قالا تۇرعىندارىن تولعاندىراتىن باستى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت ءسوزىنىڭ سوڭىندا الماتى قالاسى ەلباسىنىڭ كورسەتكەن قولداۋىنىڭ ارقاسىندا دامۋدىڭ جوعارى كورسەتكىشتەرىنە قول جەتكىزگەنىن اتاپ ءوتىپ، العا قويىلعان ماقساتتارعا جەتۋ ءۇشىن كۇش جۇمىلدىرۋعا شاقىردى.

سونىمەن قاتار كەڭەستە پرەمەر-ءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ءاليحان سمايىلوۆ، الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ، پرەزيدەنتتىڭ كومەكشىسى ايدا بالاەۆا، سونداي-اق، يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ءمينيسترى بەيبىت اتامقۇلوۆ ءسوز سويلەدى.

Abai.kz