تاۋەلسىزدىكتىڭ 28 جىلىندا ەلىمىزدە تەك ەكى زاڭ عانا قازاق تىلىندە دايىندالعان ەكەن. ونىڭ ءبىرى - اكىم ىسقاقتىڭ ىقپالىمەن ازىرلەنگەن "كوشى-قون تۋرالى" زاڭ بولسا، ەكىنشىسى -  فاريزا وڭعارسىنوۆانىڭ باستاماسىمەن دايىندالعان "بالا قۇقىقتارى جونىندەگى" زاڭ. ال، قالعانى تەك قانا ورىس تىلىندە دايىندالعان. بۇل تۋرالى "inbusiness.kz" سايتى جازدى.

سايتتىڭ مالىمەتىنشە، جۋىردا ەلوردادا سەناتور مۇرات باقتيارۇلىنىڭ باستاماسىمەن زاڭدى قازاق تىلىندە جازۋ تۋرالى دوڭگەلەك ۇستەل وتكەن. وعان عالىمدار مەن زاڭ شىعارۋشى ورگان وكىلدەرى قاتىسىپ، اتالمىش سالاداعى قازاق ءتىلىنىڭ حال-جايىن تالقىلاعان.

جيىنعا قاتىسقان پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ زاڭناما، سوت - قۇقىقتىق رەفورما كوميتەتىنىڭ مۇشەسى نۇرلان دۋلاتبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، زاڭدى قازاق تىلىندە جازۋ تۋرالى وسى ۋاقىتقا دەيىن پارلامەنتتە بىرنەشە ماسەلە كوتەرىلگەن. الايدا، ولاردىڭ ەشبىرى ناتيجە بەرمەگەن.

ال، تىكەلەي زاڭ اۋدارماسىمەن اينالىسىپ جۇرگەن ءداۋىتالى وماشۇلى بار ماسەلە ۇكىمەتتىڭ قازاق تىلىنە دەگەن نيەتىندە عانا، دەيدى. ونىڭ ايتۋىنشا، تاۋەلسىزدىك العان 28 جىلدا ۇكىمەت وزدىگىنەن ءبىر دە ءبىر زاڭدى قازاقشا دايىنداماعان كورىنەدى.

ءداۋىتالى وماشۇلى، پارلامەنت اپپاراتىنىڭ وكىلى:

-وسى كۇنگە دەيىن زاڭ جوبالارىنىڭ 90%-ان استامىن ازىرلەيتىن ۇكىمەت ءبىر دە ءبىر جوبانى انا تىلىمىزدە دايىنداماپتى. بۇكىل كۇش پەن قارجى قولىندا دەسەك تە، ۇكىمەتتىڭ وسى كۇنگە دەيىن شىبىق باسىن سىندىرماي وتىرعانىن ەش نارسەمەن تۇسىندىرە المايمىز. سوندىقتان دا ۇكىمەتىمىز بۇل ماسەلەنى الداعى ۋاقىتتا مىقتاپ ويلانۋى ءتيىس.

سونىمەن قاتار، وماشۇلى زاڭدى قازاقشالاۋ ءىسىن تەك اۋدارماشىلارعا ارتىپ قويماۋ كەرەكتىگىن ايتتى.

تاعى ءبىر سەناتور ءلاززات سۇلەيمەننىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدىڭ بىرنەشە وڭىرىندە سوڭعى ۋاقىتتا قازاق تىلىندە جۇرگىزىلەتىن سوت ىستەرىنىڭ سانى 3 ەسەگە ازايىپ كەتكەن. ال، مۇنى جوعارعى سوت جانىنداعى سوت تورەلىگى اكادەمياسىنىڭ پروفەسسورى ءادىل قۇرىقباەۆ قازاق تىلىندەگى زاڭنىڭ تۇسىنىكسىزدىگىنەن كورۋ كەرەك دەيدى.

ءادىل قۇرىقباەۆ، سوت تورەلىگى اكادەمياسىنىڭ پروفەسسورى:

-بىزدە كەشە عانا قابىلدانعان زاڭعا وزگەرتۋلەر ەنگىزىلىپ جاتادى. زاڭنىڭ تۇراقسىزدىعى ونىڭ ساپاسىنا كۇمان تۋدىرادى. جاڭا قابىلدانعان زاڭعا ءبىر جىلدىڭ ىشىندە 100-دەن استام وزگەرتۋ مەن تۇزەتۋ ەنگىزىلگەنىن كوردىك. ال ونىڭ قازاق تىلىندەگى نۇسقاسىن قاراپايىم ازامات تۇگىل زاڭگەرلەر دە ۇقپايدى. سۋديالار ءىستى قازاق تىلىندە قاراپ وتىرعان كەزدە دە قازاقشا ماتىنگە سۇيەنبەيدى. ءبارى ورىسشا ماتىنگە سۇيەنە وتىرىپ، قازاقشا ءىس جۇرگىزەدى.

سونىمەن قاتار، «سەرپىن» ءبىلىم جانە يننوۆاتسيا ۇلتتىق پالاتاسىنىڭ باسشىسى مۇرات ابەنوۆتىڭ پىكىرىنشە، زاڭ جوباسى قازاق ءتىلدى ورتادا تالقىلانباسا، ونىڭ قازاق تىلىندەگى نۇسقاسى ساپاسىز بولىپ قالا بەرەدى.

مۇرات ابەنوۆ، قوعام بەلسەندىسى:

-زاڭ شىعارۋ پروتسەسسى بىرنەشە ساتىعا بولىنەدى. ءبىرىنشى ساتى – زاڭ شىعارۋ كەرەك پە، جوق پا دەگەن تالقىلاۋ، ۇسىنىس جاساۋ ساتىسى. ول جەردە ءبىز قازاق ءتىلىن پايدالاندىق پا؟ قازاق ءتىلدى ورتادا بۇل تالقىلاندى ما؟ ەكىنشى ساتى – زاڭ قانداي بولۋ كەرەك دەگەن سۇراققا قوعامدىق پىكىر مەن مامانداردىڭ ويىن، مەملەكەتتىك ورگاندار ۇستانىمىن ورتاعا سالۋ ساتىسى. وكىنىشكە قاراي، قازاق تىلىندە بولاشاق زاڭدى تالقىلاۋ، ونى جان-جاقتى قاراۋ پروتسەسسى كوپ جاعدايدا جوق. زاڭدى ازىرلەۋ وسى ەكى ساتىدان كەيىن كەلەدى. الدىڭعى ەكى كەزەڭدە قازاق ءتىلى قاتىستىرىلماسا، جاسالۋ كەزەڭىندە ونىڭ قاتىسۋى ءالسىز بولاتىنى تۇسىنىكتى. سول ءۇشىن قازاق تىلىندە زاڭ تالقىلايتىن بىلىكتى مامانداردىڭ ورتاسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. ينتەرنەت داۋىرىندە مۇنىڭ ءبارى وڭاي شەشىلەدى

جيىن سوڭىندا اتالعان سىن ەسكەرتپەلەر نەگىزىندە بىرنەشە ۇسىنىس ازىرلەنىپ ادىلەت مينيسترلىگىنە جىبەرىلگەن.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، بۇعان دەيىن سەنات دەپۋتاتى مۇرات باقتيارۇلى زاڭدى قازاق تىلىندە ازىرلەۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەن. "Abai.kz" اقپاراتتىق پورتالى سەناتوردىڭ بۇل باستاماسىن سۇيىنشىلەي حابارلاعان ەدى. سەناتور مۇرات باقتيارۇلى سەناتتىڭ "زاڭ شىعارۋ پروتسەسسىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ" تاقىرىنبا وتكەن پارلامەنتتىك تىڭداۋدا "زاڭ اۋەلى مەملەكەتتىك تىلدە جازىلۋى كەرەك" دەپ سويلەگەن.

ال جوعارىداعى ايتقان جيىندا سەناتور: "كورشى ازەربايجان، وزبەكستان، قىرعىزستان ەلدەرىندە زاڭ ءوز مەملەكەتتىك تىلدەرىندە قابىلدانادى. ماسەلەن، وزبەكستان تاۋەلسىزدىك العالى 4-5 زاڭ عانا ورىس تىلىندە قابىلدانىپتى. بىزدە ءالى كۇنگە دەيىن زاڭدار رەسمي ورىس تىلىندە قابىلدانىپ، سوسىن قازاقشاعا اۋدارادى. اۋدارما ساپاسىز بولعاندىقتان، تۇسىنبەۋشىلىكتەر تۋىنداپ جاتىر" دەپتى.

ءتۇيىن. راسىندا، قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان 28 جىلدىڭ ىشىندە 2 زاڭدى مەملەكەتتىك تىلدە قابىلداعان ەكەن. ولار:

- 1997 جىلى "حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى" زاڭى;

- 2002 جىلى "قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى بالانىڭ قۇقىقتارى تۋرالى" زاڭى.

كونستيتۋتسيا بويىنشا قازاقستانىنڭ مەملەكەتتىك ءتىلى - قازاق ءتىلى. ەندەشە زاڭدى قازاق تىلىندە، مەملەكەتتىك تىلدە ازىرلەۋگە، تالقىلاۋعا جانە قابىلداۋعا نە كەدەرگى؟ قازاق تىلىنە قىرىن قارايتىن كىم؟ پارلامەنت پە، الدە ۇكىمەت پە؟

Abai.kz