نۇر-سۇلتان قالاسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى ق.ك. توقاەۆتىڭ  ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىندەگى قازاق ءتىلىن جاڭعىرتۋعا بايلانىستى ايتقان ويلارى بويىنشا  مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن  جيىن ءوتتى.

پرەزيدەنتتىڭ ءتىل رەفورماسىنا بايلانىستى  ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىندەگى ويلارىنان ورىستەيتىن باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ باعىتتارى مەن مىندەتتەرى ايقىندالدى. ءتىل ساياساتى سالاسى ماماندارى مەن عالىمدار وي-پىكىرلەرى مەن ۇسىنىستارىن ورتاعا سالدى.

قر مادەنيەت جانە سپورت ۆيتسە-ءمينيسترى نۇرعيسا داۋەشوۆ «وزدەرىڭىزگە بەلگىلى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى ق.ك. توقاەۆ اعىمداعى جىلعى 20 جەلتوقساندا  ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ 2-وتىرىسىندا قازاق ءتىلىن جاڭعىرتۋعا قاتىستى تاپسىرما بەردى. بۇعان دەيىن دە لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن ءالىپبيدى جەتىلدىرۋگە قاتىستى بەرگەن تاپسىرماسى بويىنشا جۇمىستار اتقارىلعان بولاتىن. بۇل ىستە بىزدەن مۇقياتتىلىقتى تالاپ ەتەدى. اسىرەسە، ماماندار، فيلولوگ عالىمدارىمىزعا وسى ءبىر ماڭىزدى قادامدا اسا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋدى تاپسىردى. لاتىن نەگىزدى قازاق الىپبيىنە كوشۋدى ناقتى زەردەلەپ، عىلىمي نەگىزدەلىپ بارىپ جۇزەگە اسىرۋ قاجەت»-دەپ عىلىمداردى سوزگە تارتتى.

ش.شاياحمەتوۆ اتىنداعى «ءتىل-قازىنا»  ۇلتتىق عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعى ورفوگرافيا باسقارماسىنىڭ باسشىسى گۇلفار مامىربەك

«ال قازاق قوعامىندا تىلدىك رەفورما بولدى ما؟ ارينە بولدى، ءالىپبي اۋىستىرۋ نەگىزىندە 3 رەت تىلدىك رەفورما جۇرگىزىلدى. ونىڭ ەڭ ءبىرىنشىسىن، جازۋدى وڭتايلاندىرۋ جانە حالىقتى جاپپاي ساۋاتتاندىرۋ ءىسىن جەڭىلدەتۋ باعىتىنداعى العاشقى رەفورمانى ا.بايتۇرسىنۇلى جاسادى. ا.بايتۇرسىنۇلى جاساعان تىلدىك رەفورما قانداي بولدى؟  قانشاما عاسىر بويى وزگەرىسسىز قولدانىلىپ كەلە جاتقان اراب الىپبيىندەگى قازاق ءتىلى ءۇشىن قاجەتسىز دەپ تانىلعان  ارتىق 12-13 تاڭبانى الىپ تاستادى. ەكىنشىدەن ورتاتۇركى جازۋ داستۇرىنە ءتان ەلەمەنتتەر مەن تۇركى قوسىمشالارىنان قازاق جازۋ جۇيەسىن تولىقتاي تازالادى. ءۇشىنشى تۇپنۇسقامەن جازىلىپ جۇرگەن اراب، پارسى سوزدەرىن قولدانىستان شىعارىپ، قازاق ءتىلىنىڭ ايتىلىمىنا يكەمدەلگەن نۇسقاسىن ورنىقتىردى. ءتورتىنشى ۇلتتىق جازۋ جۇيەسىنە نەگىزدەلگەن ەڭ العاشقى ەملە ەرەجەلەرىن قالىپتاستىردى. بۇل حح عاسىردىڭ باسىنداعى ەڭ ءساتتى ءارى ءتيىمدى جاسالعان تىلدىك رەفورما بولدى»-دەپ ويىن تۇيىندەدى.

اسىرەسە ءتىل ماماندارىنىڭ عىلىمي تۇجىرىمدارى ماڭىزدى.  نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ، ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق، قازاق بيزنەس جانە تەحنولوگيا ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ، ەۋرازيا گۋمانيتارلىق ينستيتۋتىنىڭ عالىمدارى مەن ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ، اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارىنىڭ  قازاق ءتىلىنىڭ لاتىن الىپبيىنە كوشىرۋ كەزەڭىندەگى تىلدىك رەفورمانىڭ ورنى مەن ماڭىزى، ءتىلدىڭ ىشكى الەۋەتى مەن ەكسترالينگۆيستيكالىق فاكتورلاردىڭ اسەرى، ءتىلدى وقىتۋ مەن ۇيرەتۋ ادىستەمەسىن وڭتايلاندىرۋ، تىلدەگى ىقشامدالۋ ۇدەرىسى سياقتى ماڭىزدى ماسەلەلەر ءسوز بولادى. سونداي-اق جيىن بارىسىندا  حالىقارالىق تاجىريبەلەر، اتاپ ايتقاندا، تۇركى، اعىلشىن، ورىس تىلدەرىندەگى رەفورمالار بارىسى تۋرالى الەمدىك تاجىريبەلەرگە توقتالدى.

Abai.kz