13 قاڭتار كۇنى جىر قۇلاگەرى ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ 125 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي ءباسپاسوز وكىلدەرى مەن ادەبيەتشى عالىمدار اراسىندا ۇيىمداستىرىلعان بايقاۋدىڭ جەڭىمپازدارى ماراپاتتالدى. الماتىداعى ۇلتتىق كىتاپحانادا وتكەن سالتاناتتى راسىمگە زيالى قاۋىم وكىلدەرى، جۋرناليستەر مەن اقىننىڭ ۇرپاقتارى قاتىستى. 

جيىندى بەلگىلى تەلەجۋرناليست، ءى.جانسۇگىروۆ مەرەيتويىن ۇيىمداستىرۋ جونىندەگى كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلى اشتى. ول باسقوسۋدىڭ ءمان-مازمۇنىن تۇسىندىرە كەلە، مەرەيتوي اياسىندا جىل بويى تولاسسىز اتقارىلعان شارالاردىڭ ماڭىزىنا توقتالىپ، باعا بەردى. ن.يمانعاليۇلىنىڭ ايتۋىنشا، اقىننىڭ تويى قازاقستاننان تىس اۋماقتاردا دا اتالىپ ءوتىپ، حالىقارالىق سيپات تاپتى. تۇركيا، رەسەي جۇرتى اقىن ءومىربايانىنا قانىعىپ، شىعارمالارىمەن تانىستى. مۇزبالاق اقىننىڭ «قۇلاگەرى» نەمىس تىلىنە اۋدارىلدى، ال ۇلتتىق اۋدارما بيۋروسىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن تارجىمالانعان جىرلارى اعىلشىن تىلىندە سويلەدى.

«جانسۇگىروۆ جۋرناليست. ءىلياس ءالى بۇل سالاداعى اشىلماعان تىڭ، ۇلكەن پۋبليتسيست. ءىلياس قازاقتىڭ العاشقى كاسىبي ءجۋرناليسى. ماسكەۋدە اشىلعان جۋرناليستيكا ينستيتۋتىنىڭ ءبىرىنشى تۇلەگى. ال جاساعان ەڭبەگى مەنىڭ ويىمشا بۇل عاسىردان عاسىرعا، جىلدان جىلعا ۇلكەن ونەگە، ۇلكەن مەكتەپ بولاتىنىنا مەن كۇمان كەلتىرمەيمىن», - دەدى نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلى.

سونىمەن قاتار، جيىندا مادەنيەتتانۋشى مۇرات اۋەزوۆ، اقىننىڭ ۇلى سايات جانسۇگىروۆ، «ءىلياستانۋ» ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى، ف.ع. دوكتورى، پروفەسسور مۇراتبەك يمانعازيەۆ، الماتى وبلىسى، اقسۋ اۋدانىنىڭ اكىمى ەسىم بازارحانوۆ، ءى. جانسۇگىروۆ اتىنداعى قور باسشىسى ءسابيت قورعانبەك قاتارلى كىسىلەر ءسوز سويلەدى.

قر جازۋشىلار وداعى باسقارماسى، الماتى وبلىسى اقسۋ اۋدانى اكىمشىلىگى مەن «ءىلياس جانسۇگىرۇلى قورى» ۇيىمداستىرعان بايقاۋدىڭ باستى ماقساتى ىلياستانۋعا جاڭا سەرپىن بەرۋ بولاتىن. ءىلياس اتىن ءتىل، ءسوز ونەرى ارقىلى ۇلىقتاۋعا ارنالعان بايگەگە قاتىسقان ادەبيەتشىلەر مەن جۋرناليستەردىڭ قاراسى قالىڭ بولدى. ۇزىن سانى 132 ماتەريال كەلىپ تۇسكەن. ونىڭ ىشىندە زەرتتەۋلەر مەن ماقالالار جانە سۇحباتتار بار.

ماراپاتتاۋعا ارنالعان بايگەنىڭ قورتىندىسىن قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، بەلگىلى ساحنا ساڭلاعى بولات ءابدىلمانوۆ جاريالاپ، جەتى جەڭىمپازدىڭ ەسىمىن اتادى.

3-ورىن ۇشەۋ: «ءمالىم جانە بەيمالىم ءى.جانسۇگىروۆ» اتتى تانىمدىق ماقالاسى ءۇشىن ءىلياستانۋشى عالىم، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى شارا قياحمەتوۆا، «قۇلاگەر» پوەماسىنىڭ اعىلشىن تىلىندەگى اۋدارماسى حاقىندا» اتتى ماقالاسى ءۇشىن دۇيسەنالى الىماقىن، وقىرمان جانىن تولعانتار ەستەلىكتەر مەن سۇحباتتار جيىنتىعى ءۇشىن ءماريام ءابساتتار يەلەندى. 2-ورىن يەگەرلەرى ەكەۋ: شىعارماشىلىق بايقاۋعا «قىزىق ءىلياس – قىرۋار قازىنا» اتتى كولەمدى ماقالاسىن قوسقان جەمىسبەك تولىمبەكوۆ جانە ءىلياس تۋرالى تانىمدىق حابارلار جاساپ، كوپشىلىككە اقىن كەلبەتىن كوزايىم ەتكەن تەلەجۋرناليست مۇرات جۇماباي 2-ورىن يەسى اتاندى. قازىلار القاسى بايگەنىڭ 1-ورنىنا لايىق دەپ تاپقان ماقالا «مۇزبالاق اقىننىڭ مۇزقالاسى» دەپ اتالادى، اۆتورى – بەلگىلى جۋرناليست زاڭعار كارىمحانعا جۇلدەنى مادەنيەتتانۋشى-جازۋشى مۇرات اۋەزوۆ تابىستادى. ال ۇلتتىڭ العاشقى جارعىسىن جازعان زاڭگەر بارلىبەك سىرتانوۆتىڭ ءومىربايانى مەن سوڭىنا قالدىرعان مۇراسىن زەرتتەپ جۇرگەن زەردەلى جاس، ءىلياستىڭ ىزىمەن ءجۇرىپ وتىرىپ، ماسكەۋ مەن سانكت پەتەربۋرگ ارحيۆتەرىن اقتارىپ، بەيمالىم بولىپ كەلگەن 18 كىتابىن ەلگە اكەلگەن  جاس الاشتانۋشى عالىم ەلدوس توقتارباي باس جۇلدەنىڭ يەسى اتاندى. ءىلياستىڭ ۇلى سايات جانسۇگىروۆ تاپسىرعان جۇلدەنىڭ يەسىن لايىقتى تاپقانىنا زالداعى ۇلكەن-كىشى تەگىس قۋانىش ءبىلدىردى.

«ۇلكەن سۇيىنشىلەپ ايتاتىن نارسە اراعا 60 جىل سالىپ، ءىلياستىڭ 18 كىتابىنىڭ تابىلعاندىعى جانە ول كىتاپتاردا ايتىلعان جاڭالىقتار مەن دەرەكتەر سولاردىڭ بارلىعى وسى ەڭبەگىمدە ايتىلعان. سوندىقتان بۇگىن اقتىق مارەگە شىعىپ، باس جۇلدە الىپ جەڭىسكە جەتكىزىپ وتىر. ءبىز مۇنىمەن توقتاپ قالمايمىز. ءىلياستى زەرتتەۋ ماسەلەسىن بولاشاقتا دا جالعاستىرامىز»,- دەدى بايقاۋدىڭ باس جۇلدەگەرى ەلدوس توقاترباي.

سونداي-اق، جيىندا بەلگىلى اقىن عالىم جايلىباي، امانحان ءالىم، م.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى كەنجەحان ماتىجانوۆ، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى كاكەن قامزين، پروفەسسور ت.كاكىشەۆتىڭ جارى كۇلاش احمەتوۆا اقيىق اقىن تۋرالى قىزىقتى ەستەلىكتەر ايتتى. ال «قۇلاگەر» پوەماسىن جاتقا ايتىپ، ەرەكشە ماقاممەن دومبىراسىمەن جىرلاپ جۇرگەن ناعاشىباي الپىسوۆ قوستاناي وبلىسىنان ارنايى كەلىپ، الماتىلىق قاۋىمنىڭ الدىندا قوڭىر داۋىسىمەن داستاننان ءۇزىندى شىرقاپ بەردى.

«جىر قۇلاگەرى» اتانعان ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ ەل بىلە بەرمەيتىن ارتىقشىلىقتارى كوپ. ول كىسى سوڭىنا اسا مول مۇرا قالدىرعان الىپ تۇلعا. جانسۇگىروۆ مۇراسىن عىلىمي اينالىمعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن ءالى دە كوپتەگەن زەرتتەۋلەر كەرەك. سوندىقتان، اقىن ەڭبەگىن زەرتتەۋگە ارنالعان اۋقىمدى شارالار بۇدان كەيىن دە جالعاساتىن بولادى...

Abai.kz