قاسىمنىڭ تويى - حالىقتىڭ تويى بولىپ دۇرىلدەدى. قاسىم اقىن جايلى ايتىلار اڭگىمە دە، شەرتەر سىر دا از بولماسا كەرەك. ءومىرى جالىندى بولىپ وتكەن وتتى اقىن جايلى ايتىلىپ جۇرگەن اڭىز بەن اقيقاتتىڭ ءبىر-بىرىنە ميداي ارالاسىپ كەتكەنىنە نە دەرسىز. ومىردەن جاستاي وتكەن قاسىم جايلى ايتىلعان سان ەستەلىكتەر بۇگىنگە كەلىپ جەتتى. ونىڭ كەشەگى 80-90 جىلدىعىنداعى ايتىلعان جاقسى اڭگىمەلەردىڭ سوڭى بۇگىنگى عاسىر تويىنا كەلىپ جالعاستى.

قاسىمنىڭ تويى - حالىقتىڭ تويى بولىپ دۇرىلدەدى. قاسىم اقىن جايلى ايتىلار اڭگىمە دە، شەرتەر سىر دا از بولماسا كەرەك. ءومىرى جالىندى بولىپ وتكەن وتتى اقىن جايلى ايتىلىپ جۇرگەن اڭىز بەن اقيقاتتىڭ ءبىر-بىرىنە ميداي ارالاسىپ كەتكەنىنە نە دەرسىز. ومىردەن جاستاي وتكەن قاسىم جايلى ايتىلعان سان ەستەلىكتەر بۇگىنگە كەلىپ جەتتى. ونىڭ كەشەگى 80-90 جىلدىعىنداعى ايتىلعان جاقسى اڭگىمەلەردىڭ سوڭى بۇگىنگى عاسىر تويىنا كەلىپ جالعاستى.

تويدى رەسپۋبليكا كولەمىندە لايىقتى تۇردە اتاپ ءوتۋدىڭ جان-جاقتى شارالارى قاراعاندى وبلىسى اكىمىنىڭ جەكە باستاماسىمەن كوتەرىلىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت مينيسترلىگى مەن جازۋشىلار وداعى بىرلەسە قولعا الۋى ارقىلى دىتتەگەن ويدى جۇزەگە اسىردى. «تويدىڭ بولعانىنان دا بولادىسى قىزىق» دەگەندەي، قارقارالىدا قاسىم تويى وتەدى دەگەنگە الىس-جاقىندا ەلەڭ ەتپەگەن جان جوق شىعار.
ارقاداعى قارقارالىنى بەتكە الىپ اعىلعان جۇرتتا شەك بولسايشى. قىركۇيەكتىڭ 9-10-ى كۇندەرى قابىرعالى قارقارالىنىڭ تۇتاس ءبىر سىلەمىن سىرەستىرىپ جاتقان كەنت تاۋىنىڭ كەڭ قويناۋىنا اتالعان ايدىڭ 6-شى جۇلدىزىنان باستاپ كەرەگە كەرىلىپ، شاڭىراق كوتەرىلىپ، ايشىلىق جەردەن كورىنەتىن اقشاڭقان قالاشىق ورنادى. ال ەندى تۋرا وسى نەگىزى توي باستالار الدىندا قاراعاندى قالاسىندا قاسىم امانجولوۆتىڭ ەسكەرتكىشىنىڭ اشىلۋى ەلدىڭ ەڭسەسىن ءبىر كوتەرىپ تاستادى. ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋىندا وبلىس اكىمى س.احمەتوۆ، قوعام قايراتكەرلەرى و.ابدىكارىموۆ، ق.سۇلتانوۆ، قالامگەرلەر ۋ.قاليجان، س.دوسانوۆ، س.سماتاەۆ، م.شاحانوۆ ءسوز سويلەدى. ەسكەرتكىشتەن كەيىنگى ءىس-شارالاردىڭ ىشىندەگى اۋقىمدىسى وبلىس ورتالىعىندا وتكەن جىر ءمۇشايراسى مەن اقىندار ايتىسى دەر ەدىك.
قازاقتىڭ قازاقتىعىن بىلدىرەتىن اقىندار ايتىسى كىم-كىمنىڭ بولسا دا دەلەبەسىن قوزدىرىپ، قيالىن قالىقتاتىپ، ويىن وسىرە تۇسكەندەي. وت اۋىزدى، وراق ءتىلدى اقىندار قاسىم اقىننىڭ جىردان بەينەسىن سوم­داپ، كەشەگى مەن بۇگىنگىنى كوپتىڭ كوز الدىنا كەلتىرگەندەي ادەمى جىردىڭ ورمەگىن ءوردى.
وبلىس باسشىسى س.احمەتوۆ زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن كەزدەسىپ، ەمەن-جارقىن انگىمەنىڭ ورتاعا سالىنۋى­نا ۇيىتقى بولدى. وعان قاتىسقان ادە­بيەت، ونەر قايراتكەرلەرى قاسىم پوەزياسى جونىندە كەڭىنەن ءسوز قوزعادى.
«قاسىم امانجولوۆ جانە جاڭا ءداۋىر پوەزياسى» اتتى تاقىرىپتا وتكەن عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسيادا قاسىم الەمىنە تەرەڭ تالداۋ جاسالدى. كونفەرەنتسيانى قاراعاندى وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ا.قىرىقباەۆ كىرىسپە ءسوز سويلەپ اشتى. وسىندا ءسوز سويلەگەن عالىمدار سەرىك قيراباەۆ، تۇرسىنبەك كاكىشەۆ، اقىن-جازۋشىلار ن.ورازالين، ا.باقتىگەرەەۆا، ف.وڭعارسىنوۆا، م.ايتقوجينا، ج.شاش­تايۇلى جانە باسقالار قاسىم مۇرالارىنىڭ قۇندىلىعىنا توقتالا كەلىپ، اقىننىڭ شىعارمالارىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋعا بايلانىستى اتقارىلار شارالاردى ءتىزىپ ءوتتى.
قىركۇيەكتىڭ 10 جۇلدىزىندا كەنت تاۋىنىڭ كەڭ جازىعىندا توي باستالدى. جالپى، وسى تويعا قاراعاندى وبلىسىنداعى اۋدان-قالالار مەن كاسىپورىن مەكەمەلەردەن باس-اياعى 262 كيىز ءۇي تىگىلگەن ەكەن.
توي باستالدى دەگەننەن كەيىنگى العاشقى ءسوزدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت ءمينيسترى مۇحتار قۇل-مۇحاممەد الىپ، «قاسىمنىڭ تويى - عاسىردىڭ تويى» دە­گەننىڭ ءمان-ماعىناسىنا ماڭىز بەرىپ، وسىناۋ يگى شاراعا قاتىسۋشىلار الدىندا ەل پرەزيدەنتىنىڭ ارنايى جولداعان قۇتتىقتاۋ حاتىن وقىپ بەردى.
وبلىس اكىمى سەرىك احمەتوۆ مەرەيتويمەن قۇتتىقتاپ، اقىن تويىنا ارنالعان جىر ءمۇشايراسى مەن اقىندار ايتىسىنىڭ باس جۇلدەگەرلەرىنە تىگىلگەن ارنايى جۇلدەنى ءوز قولىمەن تابىس ەتتى. جىر ءمۇشايراسىندا وزگەلەردەن وق بويى وزىپ شىققان قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى، «جۇلدىز» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى، اقىن ۇلىقبەك ەسداۋلەتۇلىنا جىر مۇشايراسىنداعى باس بايگەگە تىگىلگەن «دجيپ» اۆتوكولىگى تابىستالدى. اقىندار تەمىرحان مەدەتبەكتىڭ، سەرىك تۇرعىنبەكوۆتىڭ جىرلارى دا جۇلدەگەرلەر قاتارىنان كورىندى. اقىندار ايتىسىنداعى دودادا ورنەكتى جىر، ورەلى وي ايتقان بەلگىلى ايتىسكەر اقىن قىزىمىز اينۇر تۇرسىنباەۆاعا شەتەلدىك اۆتوكولىك تارتۋ ەتىلدى. ءبىر ايتا كەتەرلىگى وبلىس اكىمىنىڭ جەكە ۇيعارىمىمەن ءجۇز جاسقا تولىپ وتىرعان قاسىم اقىننىڭ ايتۋلى تويىندا ءورشىل اقىننىڭ وتىن وشىرمەي وتىرعان ونىڭ ۇرپاعىنىڭ دا ەلەۋسىز قالماۋى دەر ەدىك. اقىننىڭ قىزدارى داريعا مەن جانناعا وبلىس ورتالىعىنان پاتەر، اۆتوكولىك سىيعا بەرىلدى. وسى قۋانىشتى حابارعا جۇرتشىلىق دۇركىرەتە قول سوعىپ، ءبىر سىلكىنىپ قۋانىپ قالدى. شىنىندا دا قاسىمنىڭ تويى ونىڭ وتباسىنا وسىلاي ءبىر يگى ىقپال ەتۋى كەرەك-اق قوي. بۇل دا بولسا توي وتكىزۋدى ۇيىمداستىرۋ القاسىنىڭ ويلاستىرعان يگى شارا­لارى­نىڭ ءبىرى.
قاسىم تويىنىڭ ءدال وسى دەڭگەي­دە ءدۇ­رىل­دەي وتۋىنە وبلىس اكىمدىگى نەگىزىنەن ۇيىتقى بولدى دەسەك تە، بۇل شاراعا مادەنيەت مينيسترلىگى مەن جازۋشىلار وداعىنىڭ دا اتاپ ايتارلىقتاي اتسالىسقانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. اقىن ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى­نىڭ قاداۋ-قاداۋ كەزەڭدەرىن ورەلى ويمەن ورنەكتەپ، كەستەلى تىلمەن كومكەرە جەتكىزگەن بەلگىلى اقىن، حالىقارالىق الاش سىيلىعىنىڭ يەگەرى، جازۋشىلار وداعى باسقارماسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى عالىم جايلىبايدىڭ قاسىم جايلى جاساعان بايانداماسى جۇرتشىلىقتى ريزا ەتتى.
اقىن جايلى اقىننان ارتىق كىم ايتا الار. اقۇشتاپ باقتىگەرەەۆا قاسىم اقىن جايلى اسەرلى ايتتى. قاسىم اقىننىڭ قارقارالىدا تۋىپ، ورالدا ءومىر سۇرگەن كەزدەرى جايلى جانە ودان كەيىنگى وت جالىندى جىلدارى جىگى اجىراماي اقۇشتاپ ايتقان ادەمى قالپىندا ايشىقتى سوزدەرمەن ورنەكتەلدى.
تورقالى تويدا ءسوز الىپ، كەسەك-كەسەك وي تاستاعان ازاماتتار از بولمادى. قاي-قايسىسى بولسا دا قازاقتىڭ قاسىمىن قاستەرلەۋ ارقىلى قازاق ولەڭىنىڭ قۇدىرەتىن تانىتقانداي.
وبلىس ورتالىعىنداعى ساكەن سەيفۋللين اتىنداعى دراما تەاترى­نىڭ ۇجىمى بەلگىلى رەجيسسەر سلامبەك جۇماعاليدىڭ قويىلىمى بويىنشا قاسىم ومىرىنە ارنالعان تەاتر­لاندىرىلعان كورىنىس جاسادى. جاڭا تۋعان بالاعا قاسىم دەپ ات قويىلىپ، ونىڭ العاش جازعان جىرلارى وقىلىپ، ومىرىندەگى قاداۋ-قاداۋ كەزەڭدەر كوز الدىڭنان ءبىر-بىرلەپ ءوتىپ جاتىر. بەينە ءبىر قاسىم اقىنمەن وسى قازىر كەزدەسىپ تۇرعانداي كۇي كەشەسىز.
قازاقى ۇعىمدا قاي توي بولسا دا ات جارىسىنسىز، پالۋان كۇرەسىنسىز ويعا ورالا قويمايدى. قاسىم تويىندا دا الىسقا ات شاۋىپ، بىلەكتى پالۋاندار بەلدەسىپ، كۇمىس كومەي انشىلەر اۋەلەتە ءان شىرقادى. تويعا ارنالعان ءىس-شارانىڭ ەكىنشى بولىگىندەگى ات جارىس كوپشىلىكتىڭ كوز الدىندا ءوتتى. قازاقستاننىڭ ءار وڭىرىنەن جانە سوناۋ ومبى مەن ورىنبوردان ادەيى ارناپ اتتارىن ۇكىلەپ كەلگەندەر باس بايگەدەن ءۇمىت كۇتتى. 30 شاقىرىمدىق الامان بايگەگە 30 ات قوسىلدى. «جۇيرىكتەن جۇيرىك وزار جارىسقاندا» دەگەندەي الامان بايگەنىڭ باس جۇلدەسى قوستاناي وبلىسىنان كەلگەن «اجار» اتتى سايگۇلىكتىڭ قانجىعاسىنا بايلاندى. پالۋاندار كۇرەسىندە بەلدەسكەندەرىنىڭ ءبارىن جىعىپ، تۇيە پالۋان اتانعان قاراعاندىلىق ەرجان شىنكەەۆتىڭ مەرەيى ۇستەم بولدى. اقىن قاسىمنىڭ، سازگەر قاسىمنىڭ اندەرىن ورىنداۋدىڭ جەڭىمپازى انىقتالىپ، بۇل ماراپاتقا بەلگىلى ءانشى سەرجان مۇسايىنوۆ يە بولدى. تويعا قارقارالى مەن قاناتتاس جاتقان استانادان «سارىارقا» تسيرك ورتالىعىنىڭ ارنايى توبى كەلىپ، ۇلتتىق ات سپورتى ويىندارىن كوپشىلىككە ۇسىندى. تويلى اۋىلدىڭ سىرتىنداعى توي توبەنىڭ ۇستىنەن ەتەكتەگى جارىسقا كوز سالعان ەدىك. قىز قۋ مەن تەڭگە الۋدىڭ شەبەرلەرىنە سۇيسىندىك.
اقىن تويىنىڭ شوقتىعىن كوتەر­گەن گالا كونتسەرت دەسەك قاتەلەسپەسپىز. تانىمال انشىلەردىڭ تالايى كەلىپتى. مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى ماقپال ءجۇنىسوۆا ءان سالدى. مۇنىڭ سىرتىندا اۋدان، قالالاردان كەلگەن بەلگىلى ءانشى-كۇيشىلەر ونەرلەرىن بىرىنەن ءبىرى اسىردى. تويدىڭ ءسانى اسەم ءان مەن ءتاتتى كۇي جۇرەكتەردى تەربەپ، كوڭىلدى كوتەرىپ، قاسىم اقىننىڭ:
مەن ساعان قىزىعامىن كەلەر ۇرپاق،
قارايمىن كەلبەتىڭە مەن تاڭىرقاپ.
جاڭعىرتىپ جىر سارايىن سەن كەلگەندە،
كورپەمدى مەن جاتارمىن قىردا قىمتاپ،
- دەگەن جىرىنىڭ شىندىققا ۇلاسقانىن جالپاق جۇرتقا جاريا ەتىپ جاتقانداي.

باتىربەك مىرزابەكوۆ

قاراعاندى وبلىسى

http://anatili.kz/?p=7402#more-7402