الماس احمەتبەكۇلى. كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى
28 قازان كۇنى جامبىل جاباەۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلورمونياسىندا بەلگىلى اقىن الماس احمەتبەكۇلىنىڭ "كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى" اتتى شىعارماشىلىق كەشى وتەدى. كەشكە ونەر قايتاركەرلەرى، ايماقتاردان ارنايى كەلگەن قوناقتار قاتىسادى. باستالۋى ساعات 18.30 دا.
"اباي-اقپارات"
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى -
قازاقتىڭ اسقاق بەدەلى.
ماحاببات، قايرات ەكەۋلەپ،
شىمىرلاتقانى دەنەنى.
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى -
جانىما قۋات بەرەدى.
تالاسقا تۇسسە جان مەن تۋ
جان ەمەس،
ماعان كەرەگى-
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى.
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى-
ەلدىكتىڭ اسقاق ولەڭى،
ءار جاققا تارتپاي، قازاعىم،
ءبىر سوزگە جينال دەگەنى.
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى -
باقىتتىڭ ەلجىرەگەنى،
قيىردا قالعان قازاقتىڭ
ازات وتانعا جەتە الماي
كوزىنىڭ مولدىرەگەنى.
ءبىز كىمبىز؟!
اعايىن، «كىمسىڭ »دەمە،
ورالمانبىز.
ۇيىرىنەن اداسقان تاي سەكىلدى
ءبىر اقمىلتىق بوراندا جوعالعانبىز.
كوكىرەگى تىرەلىپ كوك نايزاعا
مال مەن جاننان مىڭ مارتە توڭالعانبىز.
اعايىن، «كىمسىڭ »دەسەڭ،
قىزىل قانبىز.
يىلمەگەن باستارىن قىلىش كەسىپ،
رۋىمەن ۋ ءىشىپ قىرىلعانبىز.
ءبىر قايىرىلىپ سوعاتىن كۇندى كۇتىپ،
28 قازان كۇنى جامبىل جاباەۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلورمونياسىندا بەلگىلى اقىن الماس احمەتبەكۇلىنىڭ "كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى" اتتى شىعارماشىلىق كەشى وتەدى. كەشكە ونەر قايتاركەرلەرى، ايماقتاردان ارنايى كەلگەن قوناقتار قاتىسادى. باستالۋى ساعات 18.30 دا.
"اباي-اقپارات"
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى -
قازاقتىڭ اسقاق بەدەلى.
ماحاببات، قايرات ەكەۋلەپ،
شىمىرلاتقانى دەنەنى.
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى -
جانىما قۋات بەرەدى.
تالاسقا تۇسسە جان مەن تۋ
جان ەمەس،
ماعان كەرەگى-
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى.
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى-
ەلدىكتىڭ اسقاق ولەڭى،
ءار جاققا تارتپاي، قازاعىم،
ءبىر سوزگە جينال دەگەنى.
كوكتۋدىڭ جەلبىرەگەنى -
باقىتتىڭ ەلجىرەگەنى،
قيىردا قالعان قازاقتىڭ
ازات وتانعا جەتە الماي
كوزىنىڭ مولدىرەگەنى.
ءبىز كىمبىز؟!
اعايىن، «كىمسىڭ »دەمە،
ورالمانبىز.
ۇيىرىنەن اداسقان تاي سەكىلدى
ءبىر اقمىلتىق بوراندا جوعالعانبىز.
كوكىرەگى تىرەلىپ كوك نايزاعا
مال مەن جاننان مىڭ مارتە توڭالعانبىز.
اعايىن، «كىمسىڭ »دەسەڭ،
قىزىل قانبىز.
يىلمەگەن باستارىن قىلىش كەسىپ،
رۋىمەن ۋ ءىشىپ قىرىلعانبىز.
ءبىر قايىرىلىپ سوعاتىن كۇندى كۇتىپ،
تۇيە قۇلاپ، جۇك اۋىپ، شۇبىرعانبىز.
اعايىن، «كىمسىڭ» دەمە،
اقتابانبىز.
ەرى مىلتىق، قاتىنى بەسىك الىپ،
فامير، التاي، ءالپىنى تاپتاعانبىز.
تۋعان جەردىڭ ءبىر شىمشىم توپىراعىن
التىن ساندىق تۇبىندە ساقتاعانبىز.
اعايىن، «كىمسىڭ» دەسەڭ،
قارا ورمانبىز.
ۇستارانىڭ جۇزىندەي بۇل دۇنيەدەن
مىڭ ءتۇڭىلىپ، مىڭ مارتە وڭالعانبىز.
قارعىباۋعا مويىنىن ۇسىنباعان
قاباعىنا كەك قاتقان كوكارلانبىز.
اعايىن، «كىمسىڭ »دەسەڭ،
ورالمانبىز.
كوك تۋىنا تامىزىپ كوزدىڭ جاسىن،
ساعىنىشىن سارىققان مول ارمانبىز.
«قازاقستان، ءبىر جانىم ساداعاڭ» دەپ،
جاس وتانعا جارماسا ورالعانبىز.
اعايىن، «كىمسىڭ» دەسەڭ،
قارا ورمانبىز.
اعايىن «كىمسىڭ» دەسەڭ،
كوك ارلانبىز.
اتامەكەن
سەنەن تۋعان قىرشىنىڭ
ەلەڭدەپتى ساعىمعا،
جۇرەگىنىڭ ءدۇرسىلىن
جاڭا سەزگەن شاعىندا.
الدە نەگە بەكىپتى
تارتىپ مىنە ات جالىن.
بوز دالادان ءوتىپتى
شۇباتىلعان اق ساعىم.
بولار بالكىم ول داعى
ءدام - تۇزىنىڭ شەكتەۋى:
ساعان قايتىپ قونبادى
الىپ ۇشىپ كەتكەلى.
قارلى تاۋدىڭ بوكتەرى
قۇجىناعان تىرشىلىك;
سوندا ءومىر وتكەردى
ءبىر كۇلىپ، ءبىر كۇرسىنىپ.
قۇلاي قۇشقان جاسىندا
ارمانى مەن سەزىمىن،
تۋعان ەكەم مەن سوندا
نۇرى بولىپ كوزىنىڭ.
***
ءبىزدىڭ اۋىل جاستايىن
(مەن ەس بىلگەن مەزەتتە)
بەسباستاۋ دەپ اتايىن
بەس تۇمالى وزەكتە.
بالدىرىنداي باقانىڭ
شالشىق سۋلار ىركۋلى،
بۇرق - سارق ەتىپ جاتاتىن
تۇماسى بار ءبىر ءتۇرلى.
ءبىر بەينەگە ەنەتىن
مۇنار تۇرىپ كەشقۇرىم;
قۇلاعىڭا كەلەتىن
اۋەندەرى ەسكىنىڭ.
توبەتتەرى ۇرەتىن
ءار ىرگەدەن جالبىراپ.
تومەنتىندە جۇرەتىن
تۇساۋلى اتتار قارعىلاپ.
شۋدالارداي جەلكىلدەك
بۇلتتان
ساۋلە شاشاتىن
كوگىلدىر كۇن كوكىلدەپ،
باتىپ بارا جاتاتىن.
اكەم مەنىڭ سوندا ءبىر
قاراۋشى ەدى ىنتىعا،
قاراتاۋدىڭ قازباۋىر،
قورعاسىنداي بۇلتىنا.
ماعان قاراپ سونان سوڭ،
ءۇنسىز تۇرىپ ءبىر اۋىق:
«ۇعاسىڭ با، بالام، سەن»
دەيتىن باسەڭ قۋارىپ.
تارتىپ مەنى قاسىنا،
قيالدان ءسال ايىعىپ:
«سوناۋ بۇلتتىڭ استىندا
جاتىر، - دەيتىن، - جايىلىپ -
جاتىر قانداي ءبىر دالا
سوندا جارىق ءورىپ ەم»،
دەپ باستايتىن مۇندانا،
نۇسقاي بەرىپ قولىمەن،
دەم الاتىن بۇيىردەن،
الدە نەگە قول جايىپ،
كۇزگى تالدىڭ يىلگەن
جاپىراعىنداي سارعايىپ.
اتاپ تۋعان جەرىنىڭ
قاي بۇلاعىن، قاي تاسىن.
اڭقاۋ بالا كەزىنىڭ
قىلىقتارىن ايتاتىن.
ەسكە الاتىن اۋىلىنىڭ
قايسى دانا شالدارىن;
ەسكە الاتىن باۋىرىنىڭ
قالاي دۇنيە ساعانىن.
ەسىنە الىپ دالانىڭ
جادىراعان جازدارىن;
اتاۋشى ەدى كوگالىن،
ايتۋشى ەدى قازدارىن.
بۋىرىل شاشىن سۇيىلعان
سىلاي بەرىپ ارتىنا.
قاراۋشى ەدى قيىردان
جانارىمەن تالپىنا.
الدە نەنى كورگەندەي
جاۋدىراعان كوزىنەن-
كوكىرەگىن كەرگەندە
كۇرسىنىسىن سەزىپ ەم.
ۇققانمىن ءبىر ارمانىن
باياۋ كۇرسىنۋىنەن.
ساعىنىشتىڭ بار زارىن
كوكەيىمە سىڭىرگەم.
سەزىلەتىن جان لەبى;
جۇرەگىمە تۇيگەمىن.
ەسىمە الىپ ارنەنى
سىرقىرايتىن سۇيەگىم.
***
مەكەنى دەپ بابامنىڭ،
مەكەنى دەپ باتىردىڭ،
ءبىر شەتىنەن دالاڭنىڭ
بوزداپ كەلە جاتىرمىن.
بولار بالكىم ول داعى
ىرىزدىقتىڭ شەكتەۋى -
كىندىك قانىم تامعانى
ساعان ەمەس، شەتكەرى.
"باۋى بەرىك بولسىن" دەپ
تىلەي بەرە ءبىر تىلەك،
تاۋعا بۇلتتار كولكىلدەپ،
كۇن جاۋىپتى كۇركىرەپ.
اۋىل بولدىق ءبىز سوندا
سول ۇلىڭنان تارالعان!
اۋىل بولدىق ءبىز سوندا
ارپالىستان جارالعان!
الۋان -الۋان بوياۋمەن
مارحاباتىڭ ەسەلەپ،
ءتۇس كورۋشى ەم وياۋ مەن
ساعىنىشىم جەتەلەپ.
قيلى -قيلى تۇسىمنەن
قانداي كۇيگە ءتۇسىپ ەم;
سەنىڭ نەندەي كۇشىڭنەن
ءبىر قۇدىرەت كۇتىپ ەم.
سول تۇياعىڭ شەت جەردە
جۇرگەنىندە ءدام ايداپ،
سان ەگىلدى مەكەنگە
ءبىر كەلۋدى سان ويلاپ.
اڭساۋىنان اكەمنىڭ
تالاي كوڭىل بوساتتىق:
سونان ارناپ اكەلدىم
(كوز جاسىنان توساپ قىپ).
بۇلتتارىڭا توكسەم بە،
بار دالاڭا سەبىلسىن!
سامالىڭمەن ءوب سەن دە
ءبىر ەلجىرەپ سول ءۇشىن!
جاپان قۇمدا، كىم ءبىلسىن،
ماعان بەرىپ شولمەگىن
سوزىپ سوڭعى تىنىسىن
قۇلاعانداي الدەكىم.
قۇشاعىڭدى جاي ماعان!
ءبىر ءسوزىم بار ايتامىن;
سۋسىنىڭنان ارناعان
ءبىر جۇتىم اپ قايتامىن.
جەلپىلدەتىپ نار ءۇمىت،
ءالسىن - ءالى تامسانام.
اۋىل بولىپ زارىعىپ،
قۇلاپ كەلەم مەن ساعان.
***
سالەم، اتا مەكەنىم،
كوپ ساعىنعان بۇل دالا!
«قايبىر ساتتە جەتەمىن»
دەۋشى ەدىم - اي مۇڭدانا.
نە كورەيىن ءوزىمدى
جەتكەنىمە مەن ساعان،
ۇرتتاپ كاۋسار سەزىمدى،
ءالسىن - ءالى تامسانام.
ءبىر اۋىلمىز ءبىز سوندا
سول ۇلىڭنان تارالعان.
ءبىر اۋىلمىز ءبىز سوندا -
ساعىنىشتان جارالعان.
تۇياعىمىن اكەمنىڭ
سول ۇلىنىڭ كوزىمىن.
سول اۋىلدىڭ اكەلدىم،
ساعان دەگەن سەزىمىن.
بالا كۇندە اڭساۋدان
تۇستەرىمە ءبىر كىرگەن،
اكەم مەنىڭ قاي تاۋدان
تەرىپ ەدى بۇلدىرگەن.
اق سۇيەكتى لاقتىرىپ،
قاي سازىڭدا جۇگىرگەن،
تابانىنا قاقا قىلىپ
كوگالىڭنىڭ نىلىنەن.
قاي سايىڭا باردىم اكەم،
قاي تالىڭا اسىلىپ.
قاي توبەدە قالدى ەكەن
بالالىعى شاشىلىپ!
اسىپ قىرقا بەلەڭىن
قىراتىمەن، سىزىمەن
جۇگىرەيىن دەپ ەدىم
سول ۇلىڭنىڭ ىزىمەن.
كوبەيگەندە تىلەگىم،
قايسى ءبىرى ۇناماي
شىمىرلادى جۇرەگىم -
شىمىرلاعان تۇماداي.
***
مەكەنى دەپ بابامنىڭ
اقتارىلا اڭساعان،
ءبىر شەتىنەن دالاڭنىڭ
بوزداي جەتتىم مەن ساعان.
«اپەكەم بار مۇندا ءبىر
قالعان سول، - دەپ، - ەسكىدەن»
دانالىعىن مىڭ دا ءبىر
اكەمنەن سان ەستىپ ەم.
ارا تۇنەپ اسىعا،
قاي ءبىر كۇنى تۇستە مەن
سونىڭ اق ورداسىنا
القىنا كەپ تۇسكەن ەم.
ەسىك تۇرعان ءتۇرىلىپ،
كىرە بەرە مەن ودان
ەرىندەرىن جىمىرىپ،
قارايدى ءبىر كار ادام.
بالكىم، ىشتەي تانىدى،
قاپەلىمدە تاڭدانىپ.
جىبىرلايدى ءاجىمى
الدە نەنى اڭعارىپ.
دومالاي كەپ قۇشادى،
شىلاۋىشى شۇبالىپ.
دىرىلدەيدى قۇشاعى،
كەمسەڭدەيدى قۋانىپ.
«سۇڭعاق ەكەن بويىڭ دا،
ءجۇزىڭ اقشىل، ءسال سىنىق»
دەپ ىركىلە ۋايىمعا
سويلەدى كەپ تاۋسىلىپ:
"ويسىز سۋعا سەمىرەر
جۇزىڭدە ەمەس اڭگىمە.
ءبىر ۇمىتكە بەرىلەر
سالتىڭدى ءبىر ماڭگىگە.
جانارىڭنان اسەرىڭ
بايقالادى، قىرشىنىم.
الىپ قاپ پا ەڭ اكەڭنىڭ
ءبىر وكىنىش، ءبىر سىرىن.
ۇلىم، الدەن جاسىما!
ءبىر قۇدىرەت بولاتىن -
بۇيىرعانىڭ باسىنا
ءساتى كەلىپ قوناتىن"
ءبىر ءۇمىتىم قابارىپ،
ءبىر ۋايىم ءوشتى لەز،
ءار تۇرعىدان قادالىپ،
اندىز - اندىز ەسكى كوز.
تولعانىسىم قانشاما،
اتامەكەن، سەندەگى.
شەتتە عاسىر بولسام دا،
ءبىر كۇنىڭە تەڭ بە ەدى!
كوپ ويلاۋدان كەزىكتىم،
بوزداپ كەلگەن ءبىر ۇلىڭ،
قايبىر كۇنى سەزىپپىن
ارۋاقتاردىڭ كۇبىرىن.
كوردىم انىق تۇسىمدە،
شوشىنۋدان تۇرىپ اپ،
ارۋاقتارىم ءۇشىن دە
الاڭدادىم ءبىر ۋاق.
اپام ەرتىپ اكەلدى
ىجداعاتىن بۇراۋلاپ.
قىزىل جالدىڭ ەتەگى
بەيىت ەكەن ءبىر اۋلاق.
جاتىر زيرات جەر قۇشىپ.
ءشوپ ءوسىپتى نە ءتۇرلى.
توپىراعى جەلگە ۇشىپ،
جەڭىلدەگەن سەكىلدى.
قاس قاعىمعا جۇدەدىم،
باسىما كەپ ءدۇيىم مۇڭ.
شىم ەتتى دە جۇرەگىم،
توپىراققا سيىندىم.
جان پەيىلى قوسىلىپ،
جۇرەكتەگى دۇرسىلمەن،
اپام ايات وقىدى
مۇڭى تانىس ءبىر تىلمەن.
سونان ءبىر كەز سويلەدى
اعىل - تەگىل ەلجىرەپ.
كوك شۇبالاڭ كويلەگى
تاۋ جەلىمەن جەلبىرەپ:
«ەلى ءۇشىن تۇسىندا
سۇيەگىنە قارىسقان
ەسكىلەر بار وسىندا
جاراتىلعان نامىستان.
وتكەن مىناۋ وڭىردە
نايزاقۇمار اتتىلار.
بالاۋشى ەدى ومىرگە
تۇتىندەرىن اق مۇنار.
ءبىر لاقاپ بار تاۋ جاقتا،
بالكىم، ەلدىڭ وسەگى،
كەي تۇندەرى ارۋاقتار
شۋىلدايدى دەسەدى.
ءتۇن قاراڭعى بولعاندا
جاتاد دەيدى وت جانىپ،
سونداي تۇستار بۇل ماڭعا
كەلسەم دەپ ەم وقتالىپ».
اپام كوككە قارادى،
سىبىرمەن ءسال ەستىلەر
دەيدى، - سيرەپ بارادى
اتتەڭ، ءبىزدىڭ ەسكىلەر.
"نە بولار دەپ جان - جاعىم،
نە بولار دەپ بۇل مەكەن،
تىلەگىنىڭ ساڭلاعىن
باپتاپ، كۇتىپ ءجۇر مە ەكەن.
قاي ءبىر كۇننىڭ قاي تاڭى،
ۇيىقتاپ جاتسام كەلدى ولار،
الدەنەنى ايتادى
«ايان» دەگەن سول بولار"
تارىلعاندا بار دەمىم،
جيىلەدى تىنىسىم،
جاستىعىما الدەكىم
جانىعانداي قىلىشىن.
كورەمىن دە تۇسىمدە،
شوشىنا ءبىر تۇرىپ اپ،
ارۋاقتارىم ءۇشىن دە
الاڭدادىم ءبىر ۋاق.
***
ساعىنىشىن قوتىرا
ءبىر ۇلىڭنىڭ ەلىنەن
ۇقساپ جالعىز بوتاڭا
بوزداي - بوزداي كەلىپ ەم.
زارىعىمنان سەلدەتكەن،
ەلجىرەيدى وزەگىم.
ءار كۇنىمدى سەندە وتكەن
ءبىر ومىردەي سەزەمىن.
وتتار جىلت - جىلت جانادى
ءار جەرىنەن وزەكتىڭ.
كوككە شۇباپ بارادى
اق ءتۇتىنى تەزەكتىڭ.
تاۋلارىڭ ءبىر ەسىنەپ،
بۇلت تارايدى دەمىنەن.
كىمدەر كەتتى شەتىرەك،
سول بۇلتىڭنىڭ لەگىمەن.
***
قاي كۇنى سول اپاما
«باۋىرىڭنىڭ ەلىنە
اتتانايىن،
بوساما»
دەدىم ارەڭ دەمىگە.
جىلتىلدايدى جاسىنان
وشكىن كوزدىڭ جالىنى.
سيپايدى كەپ باسىمنان،
جىبىرلايدى ءاجىمى:
-سول باۋىرىمداي تۇر ءوڭىڭ،
ءوزى ەدىڭ سەن، كوزى ەدىڭ،
دۇرسىلدەيدى جۇرەگىم
ءبىر دەرتىڭدى سەزەمىن.
كەلەر كەزى بولمادى،
سول باۋىرىم قيىردان.
مەكەن بولدى - اۋ ول داعى،
توپىراعى بۇيىرعان.
كوزىن جۇمدى دەمەيمىن،
تۇتىندەرى شۇباپ تۇر.
ورالعانداي كورەيىن،
سەنى قۇشتىم قۇلاپ ءبىر.
ءبىر ەرىكپەن بەكۋلى،
ازابىندا ءۇمىتتىڭ
مەن دە ءىنىم سەكىلدى
ءوزىمدى سان ۇمىتتىم.
كوبى كەتىپ سان قىردىڭ
ازى قالدى دەمەدىم.
كورسەتەرىن تاعدىردىڭ
كورەمىن دەپ كەلەمىن.
ءبىر جولىڭدى ءپىر سانا.
كەزىڭ ەمەس سەمەتىن.
اكەڭ كوزىن جۇمسا دا،
ءبىر مۇراتقا سەنەتىن.
جاراۋ اتتار تاڭاسار
كەز تۋادى، قاراعىم،
قارتايعانعا جاناسا،
ۋايىمشىل بوپ بارامىن.
ءبىر تىلەگىم ۇگىلىپ،
سەبىلەر مە بۇل ماڭعا،
بۇلدىراعان ءبىر ءۇمىت
كوز ۇشىندا تۇرعاندا
كەرەك دەسەڭ اناڭمىن
جالعىزىمداي كورەر ەم.
كەرەك دەسەڭ دالانىڭ
ءبىر قىمباتىن بەرەر ەم.
ونان دا سەن وسىناۋ
شوبەرەمدى ەرتە كەت.
عاجاپ ەمەس باسىما
ءبىر كۇن عايىپ كەلسە ءدوپ.
جولىڭ اكە، اعاسىڭ.
سەنسىڭ تاۋى، قورعانى.
باباسى مەن دالاسىن
قاستەرلەسە بولعانى.
ءبىر كەز سەزىم وڭگەرىپ،
كۇتەم سەنشە كەلۋىن.
سوندا الدىنان مەن بولىپ،
كورىسەدى كەلىنىم، -
قارايدى اپام ءۇڭىلىپ،
تەلىگەندەي بۇل ماڭعا،
كوز ۇشىنان ءبىر ءۇمىت
ءسونىپ كەتپەي تۇرعاندا.
كۇرسىنۋدەن مەن ءوزىم،
وزەگىمدى كەمىردىم.
بۇتىندەيىن دەمەدىم
جارقىشاعىن كوڭىلدىڭ.
ءبىر قامىعىپ قالدى اپام.
ءبىر قامىعىپ قالدى جەر.
مەنىڭ، يەم، بار بولساڭ،
ءبىر سوراپقا ساپ جىبەر!
"اباي-اقپارات"
