پاتشالىق رەسەي ۇكىمەتى قازاق دالاسىن ماڭگى ۋىسىندا ۇستاۋ قامىندا 1868 جىلدىڭ كۇزىندە جاڭا زاكون (ارابشا - نيزام) قابىلداعان بولاتىن. قازاقتىڭ مىنەزى، ەلدىڭ سيقى تەز ارادا وزگەرۋىنە وسى زاڭ سەبەپكەر. نەگە؟ سەبەبى، ەرىك – جان قالاۋى، ەركى جوق ەل قورعانسىز. تەز توزادى. مىنە، اباي سول رۋحاني سويقاننىڭ كۋاگەرى، ءارى سۋرەتكەرى. «جاڭا زاكون» – ەل مۇڭى مۇڭداعان قارلىعاش جىرى. ولەڭ وزەگى – اتالمىش زاڭ سالدارىنان قازاقتىڭ ازىپ-توزعان ءحالى. بۇل ءوزى بەرىدە، 1970-جىلداردىڭ باسىندا تابىلعان تۋىندى. العاش رەت «جالىن» جۋرنالى (1971, №4) باسقان، باستاپقى ءۇش شۋماعىن الىپ تاستاپ. ولەڭ ابايدىكى دەپ دالەلدەۋدەن بۇرىن جىردىڭ قيلى تاعدىرىن ءسوز ەتپەكپىن. 

كولەمدى (34 شۋماق) ولەڭدى ومبى ارحيۆىنەن تاۋىپ العان، العاش پىكىر جازعان – اكادەميك الكەي مارعۇلان بولاتىن. ءبىرىنشى بەتىندە «دجانگا زاكون» دەپ اتى جازىلعان ۇزاق ولەڭ 1884 جىلى سەمەي قالاسىنان ومبى قالاسىنىڭ تۇرعىنى، قازاق اراسىندا وسكەن ورىس عالىمى گ. ن. پوتانينگە «قوزى كورپەش — بايان سۇلۋ» جىرىمەن بىرگە جىبەرىلگەن. ارحيۆ شاڭىنا 85 جىل كومىلگەن شىعارما ابايدىكى دەپ الەكەڭ بىردەن-اق ايتقان. بىراق قاساڭ ساياسي كوزقاراس، سوۆەتتىك ويلاۋ جۇيەسى ولەڭدى اباي جيناعىنا جولاتپاعان. ءوستىپ، ۇمىتىلعان. 

وسىدان بىرەر جىل بۇرىن «جىردى قايدان ىزدەسەم؟» دەپ بايىز تاپپاي جۇرگەنىمدە تۇرسىن جۇرتباي قۇرداسىم كەزدەسىپ، ءجون سىلتەگەن ەدى. ولەڭ سول «جالىن» جۋرنالىنان تابىلا كەتىپ، كوپ ۇزاماي الەۋمەتتىك جەلىگە سالدىق. حوش، رەزونانس بولدى ما؟ جوق، ءۇن قاتقان جان بولسايشى. ەگەر شەكسپيردىڭ، گەتەنىڭ، بايروننىڭ نەمەسە پۋشكيننىڭ بىرەر شۋماعى تابىلا قالسا، بوركىمىزدى اسپانعا اتىپ، «وي-حوي! ءپالى!» دەسىپ جابىلا شۋلاسار ما ەدىك. ابايدىڭ ەڭ كولەمدى ءتول ولەڭىنە قالام ۇستاعان قاۋىم سەلت ەتپەدى...

قاسقايىپ تۇرىپ، مىنبەردەن: «اباي مۇراسى – قازاقتىڭ كيەسى»، «الەم قازاقتى اباي ارقىلى تانىماق!»، – دەيمىز. ءومىر شىندىعىندا، كوزبوياشىلىق پەن ناۋقانشىلىق بەت قاراتپاي تۇر. سول سەبەپتەن كوڭىلدە سەنىم جوق، «جاڭا زاكون» ولەڭى ارحيۆ سورەسىنە قايتا كەتۋى ابدەن ىقتيمال. قولعا قالام الىپ، اسىلدىڭ سىنىعىنداي مۇرانى قورعاپ قالۋعا ارەكەتتەنىپ وتىرعان جايىم سول.   

وسىمەن، ولەڭ مازمۇنىن ەكشەپ، سارالاۋعا كوشەيىك. ىلكىدە الەكەڭ ونى تاۋىپ الىپ، جاريالادى، بىراق اباي جيناعىنا كىرمەدى دەگەنبىز. باسپاعا دايىندالىپ جاتقان جيناقتىڭ رەداكتورى ادەبيەتشى عالىم ى. دۇيسەنباەۆ: «جوق، ولەڭ ابايدىكى ەمەس!» دەپ «ۇكىم» كەسكەن. نەگە؟ ۇزاق ولەڭىن كىرىسپەسىن:

ورىسقا قاراعالى كوپ جىل بولعان،
ءبىر دە ەركەك جوق ەل ءۇشىن ەڭبەك قىلعان.
پاتشاعا بارىپ جۇرگەن جاقسىلارى،
شەكپەن ءۇشىن، شەن ءۇشىن بوسقا ۇمتىلعان، – دەپ باستاپ، اباي ءارى قاراي بىلايشا تولعاعان:

حابار جەتىپ پاتشاعا ءبىزدىڭ جاقتان،
جانى اشىپ ويشىلدارعا وي ويلاتقان.
قازاققا وسى جاقسى، پايدالى دەپ،
ويشىلدار جاڭا زاكون – نيزام تاپقان.
شىعارعان ءبىر زاكوندى قازاققا دەپ،
بۇرىنعىداي قالماسىن ازاپقا دەپ.

قازى، مايور، ءتىلماش پەن كازاك-ورىس،
ەلدى يتتەي تالاماسىن مازاققا دەپ.
تۇزەتەمىن دەسە دە قازاق حالقىن،
ىشتەگىلەر كوپ بىلمەس ەلدىڭ پارقىن.

 جاڭا اتى اتالعان ادەبيەتشى عالىم:  «اباي بۇلاي جازباسا كەرەك ەدى» دەي كەلە، ونىڭ دالەلىنە تاپ وسى 14 جولدى العان عوي. اق پاتشا قازاقتىڭ قامىن جەدى، «جانى اشىپ» جاڭا زاكون جازۋعا «وي ويلاتقان» دەگەن سوزدەر  ۇرەي شاقىرىپ، بارشانى شوشىتقان. سول ءۇشىن كىرىسپەنى بايىپتاپ وتەيىك.  

ءسوز باسىندا پاتشا اعزامدى اسپەتتەۋ – كورشىمىز رەسەيدە ەجەلدەن قالىپتاسقان ءداستۇر. دارا بيلىك تەك پاتشانىڭ عانا ۋىسىندا (مۇنداي بيلىك جۇيەسىن – «مونارحيا» دەيدى) ەدى. زاڭ، ەرەجە، قاۋلى-قارار دەگەندەرىڭىز – تەك پاتشانىڭ عانا ىقتيارى. سول سەبەپتەن ورىستىڭ اقىن-جازۋشىلارى (كرىلوۆ، گوگول، تولستوي، سالتىكوۆ-ششەدرين جانە ت.ب.), بارلىق وقىعاندارى پاتشا اعزامعا قۇدايداي سەندى. جاماندىق اتاۋلى تومەنگى كوپ شەنەۋنىكتەن دەستى. پاتشاعا قالىڭ ورىس شارۋالارىنىڭ ءحالى بەيمالىم، ەگەر وعان شىندىق جەتسە، جاعداي تۇزەلەر دەپ ءۇمىت ارتتى ء(بىزدىڭ قازاقتا دا الىمساقتان ادىلەتتىلىك كەپىلى – حان بيلىگى بولعان). «قازى، مايور، ءتىلماش پەن كازاك-ورىسقا» قازاق يتتەي تالانۋدا دەپ مالىمدەپ وتىرعان اباي دا اق پاتشا حابارسىز دەپ ويلاعان بولار. ورىس-تۇرىك سوعىسى كەزىندە (1877-78) پاتشا اسكەرىن قولداعان حاتىن ەسكە الايىق. قىسقاسى، كىرىسپەدەگى پاتشاعا ماداق – سول زاماننىڭ جازىلماعان زاڭى، ون ەكى جىل ۇدايى بولىس، ياعني پاتشالىق اكىمشىلىك قىزمەتكەرى بولعان ابايدىڭ ونى ۇستانۋى تابيعي قۇبىلىس. 

ەندى «ىشتەگىلەر كوپ بىلمەس ەلدىڭ پارقىن» دەگەن جولعا ءسال بوگەلەيىك. قازاق حالقى رەسەي مەملەكەتىنىڭ تەرريتورياسىن «ىشكى جاق»، ونىڭ ەل-جۇرتىن «ىشتەگىلەر» دەيتىن. بۇل جەردە «ىشتەگىلەر» – جاڭا زاڭدى دايىنداعان ارنايى كوميسسيا مۇشەلەرى. زاڭ دايىندالۋىنىڭ تاريحى قىزىق. كوميسسيا قۇرامىنا ۇلىقتار دا، زيالى ويشىلدار دا كىرگەن. ەكى جاق مامىلەگە كەلە الماي ء(بىرى – رەاكتسياشىل، ەكىنشىسى – پروگرەسسشىل توپ) ايلار بويى ايتىسقان. سول ايتىس-تارتىستى ميحاەليس جانە وزگە دە دوستارىمەن بىرگە اباي دا قالت ەتكىزبەي قاداعالاپ وتىرعان. زاڭعا قاتىستى گازەت، جۋرنالدا باسىلعان ماتەريالدار ارقىلى. الدىڭعى ءۇش شۋماق وسى ويعا جەتەلەيدى.

ءسويتىپ، «جاڭا زاكون» ولەڭىنە سوۆەتتىك شابلونمەن قاراۋ بۇگىنگى تاڭدا، جۇمسارتىپ ايتقاندا، جارامسىز. ءا باستان اق پاتشاعا ءتىل تيگىزىپ، ونى ۋلى سيا، اششى تىلمەن تۇيرەگەن اباي بەينەسىن ىزدەۋ – قيالعا ۇرىنۋمەن پارا-پار.  

ەندى ورتاڭعى شۋماقتارعا اۋىسايىق. جاڭا بايىپتالعان كىرىسپە، ونداعى سابىرلى، مايدا ءتىل – الدامشى كورىنىس. ءارى قاراي كىلەڭ كەكتەنگەن، شيىرشىق اتقان ولەڭ جولدارى تاۋ سەلىندەي جوڭكىلە باستايدى. 

... سوۆەتنيك، اعا سۇلتان، قازىلىققا،
جاراتپايدى قازاقتى نادان عوي دەپ.
... كەڭەستەن دە قالىپپىز جاڭا تاعى،
قازاققا قويىلىپتى شەن بەرمەگى.
 ... ويازنوي مەن سۋديا – ەندىگى ۇلىق،
ولاردىڭ جالۋاناسى تىم-اق تولىق.
ەركى جوق ەل، يەن مال كەز بولعان سوڭ،
ولار دا قىلماي قالا ما استامشىلىق؟ – دەگەن جولداردان ۇيرەنشىكتى سىنشىل اباي كوزىمىزگە وتتاي باسىلۋعا ءتيىس. 

ورىستىڭ ەسكى زاڭى قايسى، جاڭا زاڭى قايسى؟ ولاردىڭ ايىرماسى نەدە؟ وسىعان توقتالماي، وتە شىقساق، ولەڭنىڭ ءتۇبىرىن كورۋ قيىنعا سوعادى.

ەسكى زاڭ – 1822 جىلعى «و سيبيرسكيح كيرگيزاح»، «ستەپنوە پولوجەنيە» دەگەن ەرەجەلەر. ولار قازاقتىڭ تۇرمىسىنا ءھام ىشكى ومىرىنە اكەلگەن وزگەرىس جوقتىڭ قاسى. 1868 جىلعى زاڭ مۇلدەم وزگە. كەڭ بايتاق دالا ورىس مەنشىگى دەلىنگەن، ول ازداي، ۇلتتىڭ جان دۇنيەسىنە العاش قول سۇققان زاڭ وسى! 

كەنەسارى كوتەرىلىسىندەي ءدۇمپۋدىڭ الدىن الۋ دەگەن جەلەۋمەن قازاقتىڭ عۇرپىلىق زاڭى مەن ءدىن-شاريعاتى كۇشىن جويدى. قازاق قازاق بولعالى قالىپتاسقان رەتتەگىش سالت-سانا، ادەت-عۇرىپقا كۇيرەتە سوققى بەرىلدى.  

باقساق، ەكى زاڭ اراسى جەر مەن كوكتەي الشاق. بىراق، تاپ وسىعان ءمان بەرە قاراپ، زەرتتەپ-زەردەلگەن عالىمدى كورگەن جوقپىن. ابايدىڭ سول كەزدەن-اق سوراقىلىق كومبەسى جاڭا زاكون دەگەن جانايقايىنا قايتىپ تاڭ قالماسقا.  

جاڭا زاكونعا دەيىن قازاقتان اعا سۇلتان، قازى (سۋديا) ءھام گۋبەرناتورعا سوۆەتنيك سايلانعان، ءارتۇرلى شەن (مايور، پولكوۆنيككە شەكتى) بەرىلگەن ءھام سولار ۇلت ماسەلەسىن شەشەتىن كەڭەسكە (رەسمي اتاۋى – «ازيا دەپارتامەنتى») مۇشە دە بولعان. ەندىگى جەردە شە؟

كەڭەستە ءبىر كىسىڭ جوق سەنىڭ مىقتى،
ءجون بىلمەس ناداندىققا اتىڭ شىقتى.
كۇزەتى جوق قوي قوراداي ارالاۋعا،
بۇرىنعىدان ەندى ارتىق بولار ءتىپتى، - دەي كەلە، اباي بىلايشا ءتۇيىن تۇيەدى:

ءبۇيتىپ تۇرسا قازاقتا جان قالار ما،
ونىڭ جايىن كىسى جوق اڭعارارعا.
قاتىنىڭنىڭ وزىندە ەركى بار ما،
ونىڭ دا ەركى وياز بەن جاندارالدا!

كوردىڭىز بە، كەلەشەك ۇلى اقىن ساياسي ەركىندىك يدەياسىن كوتەرگەن!

وسى يدەيا  بەس جىل كەيىندە، ايگىلى ولەڭىندە «وزدەرىڭدى تۇزەلەر دەي المايمىن، ءوز قولىڭنان كەتكەن سوڭ ەندى ءوز ىرقىڭ» دەپ قايتالانباي ما. ءسوز باسىندا ەركىندىك – جان قاسيەتى، قالاۋى دەپ ايتتىق. ول – ەڭ باستى قۇندىلىق، وزگەسى – الداپ-ارباۋ. ەركى (ىرقى) جوق ەلگە «ءوز زاڭىڭمەن تۇر» دەپ ۇلىقتار قۇر كولگىرسيدى:

قازاققا «ءوز زاڭىڭمەن تۇر» دەسە دە،
ەركىڭ تۇگىلى، كوپ ءىسىڭ وزىڭدە ەمەس.

تاريحتان ءمالىم، ورتا ازيا مەن باتىس ءسىبىر جاندارالدارى (چەرنياەۆ، گاسفورت جانە ت.ب. گەنەرال-گۋبەرناتورلار) ەركى جوق ەلدىڭ ءداستۇرلى دىنىنە دە اۋىز سالدى. وسىعان كۇيىنگەن اقىن: 

ەر، قاتىن جانجال بولسا اندا-ساندا،
ءبىتىرۋشى ەدى كىتابىمەن ۋكاز مولدا.
مۋفتيدەن ءبىزدى ايىردى، ۋكاز قالدى،
ەندىگى ەرىك وياز بەن جاندارالدا! – دەپ ايتار ويىن تولىقتىرا تۇسەدى. «ەندىگى ەرىك وياز بەن جاندارالدا!». سول زاماننىڭ شىندىعى وسى. 

رەتى كەلگەن سوڭ ايتقان ءجون، «ورىسقا قاراۋ» جانە وعان «بودان بولۋ» ەكى ءتۇرلى ۇعىم. ءبىرىنشىسى – ەرىكتى، ەكىنشىسى – ەرىكسىز. كوشپەلى قازاق ابىلايدىڭ اق تۋى جەلبىرەگەن كەڭ زاماننان  1868 جىلعا دەيىن ءوزىن بودان (ورىستىڭ «پوداننىي» ءسوزى) دەپ سەزىندى مە؟ جوق، ولاي بولماعان. تەك قانا «ورىسقا قارادىق» دەپ بىلگەن. بودان بولۋدىڭ سەبەپ-سالدارى باسقا: رۋلىق باسقارۋ تەرريتوريالىق جۇيەگە الماستى، ءبىر. دالا دەموكراتياسىنا سايكەس بيلىككە ءوز قابىلەتى ارقاسىندا كەلەتىن رۋباسى، بيلەر ورنىنا سايلاۋ (شار سالۋ) ارقىلى سايلانعان بولىس، بيلەر كەلدى، ەكى. ولەڭنىڭ ءشۇۋ باسىندا اباي: «ورىسقا قاراعالى كوپ جىل بولعان», – دەگەن سوزىندە وسى ايتىلعان استار بار.

ءسويتىپ، «ءبولىپ ال دا، بيلەي بەر» جۇيەسىنە جول اشقان – جاڭا نيزام. ول تولىق بودان ەتتى. قازىرگى تاڭدا رەسەي پاتشالىعىنا «300 جىل بودان بولدىق» دەپ جار سالامىز، بۇل – اعاتتىق. بوداندىق داتاسى «جاڭا زاكون» ىسكە اسقان كەزدەن  سانالۋعا ءتيىس. اباي ولەڭىنەن انىقتالاتىن ماڭىزدى اقيقاتتىڭ ءبىرى وسى دەپ ويلايمىن. 

جاسالعان شەگىنىستەن ولەڭنىڭ ورتاڭعى بولىگىنە قايتىپ ورالايىق.

... ارتىندا – پوموششنيك پەن كوپ شەنەۋنىك،
بولتىرىك قاسقىرداي-اق جابىلماي ما؟
... قاراسام وسى كۇنى ەل تۇرىنە،
قازاقتان دوستىق كەتتى ءبىر -بىرىنە.
... قالاعا شاۋىپ جاتىر اتىن بۇلاپ،
اقىل ايتار اقساقال قالدى جىلاپ، – دەپ  كەستەلەنگەن تۇيدەك-تۇيدەك ولەڭ جولدارىن ەل ءبۇلىنۋىنىڭ جىلناماسى دەرسىز. 1909 جىلعى تۇڭعىش جيناقتا «حالىق تۋرالى» دەلىنگەن (1884-86 ج.ج.) ولەڭدەر تسيكلىنەن ەتەنە تانىس سۋرەتتەر. ايتالىق، اتقامىنەر توپ – «ونباسى، ەلۋباسى وڭكەي زالىم». بولىس پەن «قۇر ماسىل» بيلەر جالتاق، كوپ تەنتەككە جاعىنىپ اۋرە – «ورىسقا كوپتىڭ ءسوزى الىنعان سوڭ، كوپ جامان تاۋبەسىنەن جاڭىلعان سوڭ» (بۇل جەردە «كوپتىڭ ءسوزى» - ارىزقويلار قول قويعان «پروتوكول» دەگەن ماعىنادا). بي كوبەيدى دەگەنشە، داۋ كوبەيدى دە. ءبىر بولىس ەلگە ءۇش بي جەتكىلىكتى بولسا، جاڭا زاكوندا – «ءبىر بولىستان شىعادى ءدال سەگىز بي». سول سياقتى «جامانعا جاقسىنى ۇلىق بەردى جىعىپ». وياز بەن سۋديانىڭ جالاقىسى (جالۋاناسى) «تىم-اق تولىق». ونىڭ «ارتىندا پوموششنيك پەن كوپ شەنەۋنىك». ءبارىنىڭ دە ۇپايى تۇگەل، ويتكەنى، ولار – پارا الۋشىلار، ياعني قازاق داۋىنىڭ «ولجالاسى».  

وسى سۋرەتتى جەتكىزۋشى اباي ەمەس، وزگە اقىن دەگەنگە مەن سەنبەيمىن!   وندا «جاڭا زاكون» ولەڭىندە العاش اتالعان وسى ماسەلەلەردىڭ كەيىنگى اباي پوەزياسىندا ءبىر-ءبىر ارنالى تاقىرىپ بولعانىن قايتىپ تۇسىندىرمەكپىز؟

تۇگەندەپ تەكسەرۋگە ۋاقىت  تىعىز، ولەڭنىڭ سوڭعى بولىگىنە اۋىسايىق.

شەنەۋنىك دوزنانياعا اقشا الادى،
تەرگەۋشى «كۋا ايتتى» دەپ باس سالادى.
اق، قاراڭ تابىلمايدى «كوپ» ايتقان سوڭ،
كوزىڭنەن اققان جالعىز جاس قالادى.
...«ۇردى، سوقتى، تالادى، پارا الدى» دەپ،
قور بولارسىڭ، وتىرىككە ەسىڭ شىعىپ.
...قۇر بوسقا كۇندە تەرگەۋ كوبەيگەن سوڭ،
تىنىش جاتىپ ۇيىقتاۋىڭا توسەك بولماس.
...ار كەتتى، ۇيات كەتتى، نامىس كەتتى،
زاكونشىلەر تارتتىردى-اۋ كوپ بەينەتتى.
ەڭ بولماسا قورىقپايدى قۇدايدان دا،
جالعان انت كۇندە ىشەدى، كوزىم جەتتى.

ەشبىر كىتاپتا، كينودا جوق تسەنزۋراسىز اباي وسى ارادا! تورعا تۇسكەن تورعايداي شاراسىز اقىن كوز الدىڭا كەلەدى. «اق، قاراڭ تابىلمايدى كوپ  ايتقان سوڭ». بۇل جەردە «كوپ» دەگەندى وتىرىك ارىز جاۋدىرىپ، جالعان انت ىشكەن ارسىز پىسىقايلار دەپ ءبىلىڭىز. ارحيۆ قۇجاتى اباي تەرگەۋدە جۇرگەن التى جىلدا 500-دەن استام ادام كۋاگە تارتىلدى دەپ دەرەك بەرەدى. ونىڭ جارىم-جارتىسى ابايعا قارسى جالعان ارىز بەرگەندەر. ياعني: 

«ۇردى، سوقتى، تالادى، پارا الدى» دەپ،
قور بولارسىڭ، وتىرىككە ەسىڭ شىعىپ، – دەگەنى دە ءوز باسىنان كەشكەنى. جۇيكەگە قانشالىقتى اۋىرتپالىق تۇسكەنىن وسى شۋماقتان شامالاي بەرىڭىز. جاسى 40-تاعى ابايدىڭ نەلىكتەن ەكى بىردەي ولەڭىن «قارتايدىق، قايعى ويلادىق» دەپ باستاعانى، كوزگە شۇقىپ ايتاتىن قاتال سىنشىعا اينالعانى ەندىگى جەردە ءبىزدى تاڭ قالدىرماسا كەرەك. 

ولەڭ قاي جىلى جازىلعان؟ ابايدى تەرگەۋ (دوزنانيا مەن دوپروس) التى جىلعا (1878-1884 ج.ج.) سوزىلعان دەدىك. البىرت اقىن قاتتى قىسىم كورگەن، ءوزى ايتقانداي، تەرگەۋشى «باس سالعان» – باستاپقى ءۇش جىل. ولەڭنىڭ جازىلۋ مەزگىلى – 1879-80 جىلدار دەپ تۇجىرۋعا ارقا تىرەك عىلىمي نەگىز وسى.  

ءسويتىپ، ولەڭ مازمۇنى جايلى ءسوزىمىزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى: «جاڭا زاكون» – ەشبىر كىناسى جوق، ءشۇباسى مەن كۇدىگى جوق انىق اباي ولەڭى. شىعارما الەۋمەتتىك جانە جەكە باستىڭ حالدەرى ءوزارا جىمداسىپ، ءبىرى بىرىنە كىرىگە ورىلۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. بۇل دا – اباي ءستيلى!

 ايتىلماي قالىپ بارا جاتقان بىرەر ءسوز. 1884 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا ومبىعا «جاڭا زاكون» ولەڭى جىبەرىلگەن كونۆەرتتە: «سەميپالاتينسكوگو ۋەزدا، چينگيزسكوي ۆولوستي، ا.ك.» دەگەن ادرەس جازىلعان. ءسوز جوق، كۇشتى دايەك. بىراق ونسىز دا ولەڭ اۆتورى كىم دەپ باس قاتىرۋ قاجەت ەمەس! 1880 جىلدارى ەكى تىلگە بىردەي ساۋاتتى، ءارى ورىستىڭ زاڭىنا جۇيرىك، ءارى ساياسي ولەڭ ورگەن اقىن، ءارى ۇيقاماقتا جۇرگەن ابايدان وزگە كىسىڭ قايسى؟ جوق، ءبىر شىڭعىس بولىسى ەمەس، سەمەي شاھارىندا دا ونداي كىسى بولماعان (قازاقتان شىققان كىمىڭ دە بولسا، بەلگىلى), بۇل دالەل وتىنبەيتىن اقيقات. بۇل – ءبىر.

ەكىنشىدەن، «ولەڭنىڭ كوركەمدىك جاعى ناشار، ابايدىڭ بىزگە ءمالىم شىعارمالارىنان كوش تومەن» دەيتىندەر كوپ. ەي، شىراقتار، بۇل شىعارما – اۋىر جىلدار جاڭعىرىعى، اقىننىڭ «ەرتە وياندىم، ويلاندىم» دەۋىنىڭ كۋاسى. «سەگىز اياق» سىندى شەدەۆردىڭ ەگەسى، سونداي-اق، «تولىق ادام» ءىلىمى يەسى  عۇلاما – كەيىنگى اباي، ازىرگە ولەڭ اۆتورى – اقىندىق دودادان اۋلاق، ۇلت قاسىرەتىنە العاش بويلاعان جىگىت اباي. وسى ايىرماشىلىقتى مىقتاپ ەسكەرۋدى وتىنەمىن.

 قورىتىندى: «جاڭا زاكون» ولەڭى – اباي مۇراسىنا قوسىلعان سۇبەلى ولجامىز. بولىس اباي (1878 جىل) مەن وقىمىستى اباي (1884 جىلى) اراسى ويسىراپ تۇرسا، ەندى وسى ولقى تولىقتى، ۇزىلگەن ءجىپ جالعاندى. حالىق مۇڭى العاش مۇڭدالعان تۋىندى قادىرىن سەزىنەيىك، وعان جول اشايىق، اعايىن!  ونى جيناقتان تىس قالدىرۋ – ابايعا اۋىر جازا دەپ بىلەمىن. 

اسان وماروۆ

Abai.kz