د.نازارباەۆانىڭ ساياساتتا قالاتىنى-قالمايتىنى جاقىن ارادا بەلگىلى بولار. مەنىڭ قيالي لوگيكام بويىنشا، ەكس-سپيكەر جوعارى لاۋازىمدى ساياسي-مەملەكەتتىك قىزمەتتى ەنشىلەۋ ارقىلى رەسمي تۇردە ساياساتتا قالمايدى. پوست-نازارباەۆ كەزەڭىندە د.نازارباەۆا ءۇشىن پرەزيدەنت تاعىنا تالاسۋدان دا ماڭىزدى نارسە بار. ول – وسى ۋاقىتقا دەيىن جينالعان ەلدەگى جانە شەتتەگى كاپيتالدىڭ بارىنشا مۇرتىن بۇزباي قولدا ۇستاپ قالۋ. ال كاپيتالدى ءوز قولىڭدا ۇستاپ قالۋ – ساياساتتا، ەكونوميكادا جانە بيزنەستە ۇستەمدىك ەتۋدى جالعاستىرۋدىڭ كەپىلى.

د.نازارباەۆانىڭ جانە ونىڭ اۋلەتىنىڭ كاپيتالىنىڭ شىعۋ توركىنى جايلى ىڭعايسىز سۇراقتاردىڭ جاقىن ارادا قازاقستان پارلامەنتىندە نەمەسە جوعارعى سوتتىڭ قابىرعاسىندا قويىلۋ ىقتيمالدىعى تومەن. ال شەتەلدە، سونىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى استاناسىنا اينالىپ كەتكەن لوندوندا، قازىردەن باستاپ ول سۇراقتار قويىلىپ، ءتىپتى العاشقى سوت وتىرىستارى دا ءوتىپ قويدى. ماسەلەن، د.نازارباەۆا مەن ن.اليەۆكە تيەسىلى قۇنى 80 ملن فۋنت تۇراتىن ۇيلەرگە بايلانىستى وتكەن سوتتا ءۇي يەلەرىنىڭ مۇددەسىن ادۆوكاتتارى قورعاپ قالدى. ياعني، د.نازارباەۆا ول ۇيلەردى "بيزنەسپەن تابىستى اينالىسقان كەزدە" زاڭدى جولمەن تاپقان اقشاعا العانىنا سۋديانىڭ كوزىن جەتكىزدى. اپپەلياتسيالىق سوتتا شەشىم وزگەرمەيتىن بولسا، بۇل جەڭىس د.نازارباەۆا مەن اۋلەت ءۇشىن قۇقىقتىق جانە ەموتسيالىق تۇرعىدان وتە ماڭىزدى بولماق. ويتكەنى ن.نازارباەۆ ساياسي ساحنادان ءبىرجولاتا كەتكەن كەزدە وسىعان ۇقساس سوتتاردىڭ سەرياسىن كورۋىمىز مۇمكىن.

ول سوتتاردا جەڭىسكە جەتۋ نەمەسە سوتتاردىڭ الدىن الۋ قازاقستانداعىداي وڭاي ەمەس. ونى د.نازارباەۆا حانىم مەن ونىڭ اينالاسى وتە جاقسى تۇسىنەدى. سوندىقتان ولارعا دايىندىقتى قازىردەن باستاپ فۋل-تايم جۇمىس رەتىندە قاراپ، الدىن الا قامدانۋ كەرەك. ونىڭ ەڭ ءبىرىنشى قادامى – ساياسي امبيتسيانى اشىق كورسەتۋ ارقىلى نازارباەۆ اۋلەتىنىڭ بيلىگىنەن شارشاعان حالىقتىڭ، اۋلەتكە جانە د.نازارباەۆاعا رەنىشى بار بيلىكتەگى كىسىلەردىڭ/وليگارحتاردىڭ جانە باتىستىق مەديا مەن حالىقارالىق زەرتتەۋ ۇيىمدارىنىڭ "كوزىنە كۇيىك بولۋدى” بارىنشا ازايتۋ كەرەك.

ونىڭ ۇستىنە ىشتە دە، سىرتتا دا جاقىن ارادا د.نازارباەۆانىڭ ساياساتتاعى ءجۇرىس-تۇرىسىن، وتباسىلىق ماسەلەلەرىن ءجىتى باقىلاۋ كۇشەيمەسە، ازايماسى انىق. ال رەسمي تۇردە ساياساتتا ۇزاعىراق جۇرگەن سايىن، ءاربىر ءساتسىز قادامدى جاساعان سايىن بولاشاقتا بريتان سوتتارىندا كاپيتالدىڭ شىعۋ توركىنىن ءتۇسىندىرۋ قيىنداي تۇسەدى (ن.اليەۆتىڭ دە ساياسي كارەراسىن 2016 جىلى توقتاتىپ، تولىقتاي بيزنەسكە بەت بۇرۋى دا كەزدەيسوق ەمەس دەپ قيالدايمىن). وسى رەاليدى اۋلەتباسى جانە اۋلەتتىڭ سويىلىن سوعۋشى سەنىمدى سەرىكتەستەر ەسكەرىپ، د.نازارباەۆاعا ءوزىنىڭ جانە اۋلەتتىڭ بولاشاعى ءۇشىن باس كىتاپحاناشىنىڭ ستيلىندە كولەڭكەدە وتىرىپ ەل باسقارۋعا ارالاسۋى تيىمدىرەك دەگەن ورتاق شەشىمگە كەلگەن سەكىلدى.

ەكىنشى جاعىنان، بۇل د.نازارباەۆا ساياساتتان مۇلدەم الىستاپ كەتەدى دەگەن ءسوز ەمەس. ساياسات جوعارى تريبۋنادان ەلگە اقىل ايتۋ عانا ەمەس، ەڭ الدىمەن، ول قولدا بار قۇرالدارمەن ساياسي-ەكونوميكالىق مۇددەنى قورعاۋ جانە ونى قورعاۋ ءۇشىن كۇرەسۋ. كولەڭكەدە ساياساتپەن اينالىسۋ ءۇشىن د.نازارباەۆادا قاجەتتى رەسۋرستىڭ ءبارى بار. سونىمەن قاتار، ءالى كۇنگە دەيىن نازارباەۆ اۋلەتىنىڭ ا.ەسىموۆ، س.ءابىش، ق.ساتىبالدى جانە ب.نازارباەۆ سەكىلدى وكىلدەرىنىڭ كونستيتۋتسيا بويىنشا ماڭىزدى ساياسي-مەملەكەتتىك قىزمەتتە بولماي-اق ەلدەگى ساياسي-ەكونوميكالىق شەشىمدەر قابىلداۋ پروتسەسىنە ىقپالىنىڭ زور ەكەنىن ەستەن شىعارماعانىمىز ءجون.

ەڭ باستىسى، قازىرگى ساياسي جۇيەنى ن.نازارباەۆسىز جۇيەگە بەيىمدەۋ كەزىندە “قر تۇڭعىش پرەزيدەنتى-ەلباسى تۋرالى” كونستيتۋتسيالىق زاڭدى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋعا نازارباەۆ اۋلەتى عانا ەمەس، نازارباەۆ جۇيەسىنىڭ يگىلىگىن كورگەن/كورىپ كەلە جاتقان اتقامىنەردىڭ ءبارى مۇددەلى. ويتكەنى ول زاڭ نازارباەۆ جۇيەسىنىڭ اكتورلارى ءۇشىن ىڭعايلى ويىن ەرەجەسىن ساقتاپ قالۋدىڭ كەپىلى جانە وعان قارسى شىعۋ ساياسي سۋيتسيد جاساۋمەن تەڭ نارسە. ال ول زاڭنىڭ عۇمىرى ۇزاق بولۋى ءۇشىن د.نازارباەۆا كولەڭكەدە ءجۇرىپ تە ۇلەس قوسا الادى.

P.S. بۇل قيالي پوست اۋاداعى Big Data-نى Machine Learning ءادىسى ارقىلى ءتورتىنشى يندۋستريالىق رەۆوليۋتسياعا ساي تالداۋ ارقىلى جازىلدى. جارىق جىلدامدىعىمەن وزگەرىپ جاتقان مىنا تۇراقسىز زاماندا ادام تۇگىلى disruptive تەحنولوگيالاردىڭ ءوزى ءجيى قاتەلەسەتىنىن الدىن الا ەسكەرتەمىن.

شالقار نۇرسەيىتوۆتىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسى

Abai.kz