قازاق پەن قازاقتىڭ قازاقشا امانداسۋى نە ءۇشىن كەرەك؟
وسى پوستىڭ الدىندا مەملەكەتتىك تەلەارنادان ءدىني جورالعىمەن امانداسۋ دۇرىس پا دەپ سۇراعان ەدىك. كوپشىلىك ول دۇرىس ەمەس دەپ ءۇن قاتتى. ەندەشە، رەسمي تۇردە قازاق تىلىندە امانداسۋدى زاڭداستىراتىن كەز كەلگەن سياقتى. سول امانداسۋدىڭ ءبىر ءتۇرى - ارمىسىڭ (ارمىسىز) دەپ امانداسۋ.
ەندى وسىنىڭ ماعىناسى مەن ماڭىزىنا قىسقاشا توقتالا كەتەيىن:
"ارمىسىز" دەگەننىڭ ماعىناسى: 1. "ارىلتۋ" - ءتانىڭ ساۋلىعى (مىس.: قازاقتا بايگە اتىن جاراتقاندا ارتىق مايدان، تۇزدان ارىلتۋى سەكىلدى). 2. "ارىلۋ" - نيەتىڭدى تازالادىڭ با، بىزگە دەگەن ويلارىڭىز دۇرىس پا؟ 3. "ار" - وزىڭدە كىنا جوق پا، شىندىق جولىنداسىڭ با؟ مىنە، بۇدان ءبىز قازاقتىڭ "ارمىسىڭ" دەۋى ادامدىق تۇلعاعا ارنالعانىن كورەمىز. مۇندا - امانداسۋ تۇلعا بولمىسىمەن ولشەنەدى.
ال، ەندى، ءدىني امانداسۋدا باسقا: وندا ادامنىڭ تۇلعالىق بولمىسى ماڭىزدى ەمەس. وندا "قۇلشىلىق ەتۋدەسىڭ بە" دەلىنەدى. ياعني، ادامنىڭ بولمىسى قۇدايعا قۇلشىلىقپەن، ياعني - تاقۋالىقپەن ولشەنەدى.... (سوندىقتان، ءدىني جورامەن كوپشىلىكپەن امانداسقاندا، وعان مىندەتتى تۇردە مەشىتتەگىدەي "جاماعات" (قۇلشىلىق ەتۋشىلەر دەگەنى) ءسوزدى قوسۋ كەرەك... ال، بۇل ەرەجەگە "قازاقستان" سياقتى تەلەارنا جۇرگىزۋشىلەرى دە باعىنۋى ءتيىس. ياعني، ولار دا "اسسالاۋماعالەيكۋم، جاماعات" دەپ امانداسۋى كەرەك).
بار ايىرماسى وسى!
"ارمىسىڭ" سوزىنە قايتا ورالايىق:
وسى ايتىلعاننان "ارمىسىڭ" دەپ امانداسۋ قازاقتىڭ ۆيزيتتىك كارتاسى ەكەندىگىن كورەمىز. سەبەبى، بۇلاي دەپ تەك قازاق - قازاقپەن امانداسادى. ءسويتىپ، الەمنىڭ قاي تۇپكىرىندە بولماسىن، ەكى قازاق "ارمىسىڭ" دەپ ءبىر-ءبىرىن تابا قويادى... ۇلتتىعىن انىقتايدى!
ال "اسسالاۋ..."" دەپ بۇكىل مۇسىلمان قاۋىمى امانداسادى. وندا ۇلتتىق سيپات جوق. سول ارقىلى ولار وزدەرىنىڭ مۇسىلماندىعىن عانا انىقتايدى... ... ۇلتتىعىن ەمەس...
ءابدىراشيت باكىرۇلىنىڭ جەلىدەگى جازباسى
Abai.kz
