الدا كەلە جاتقان جۋرناليستەردىڭ كاسىبي مەرەكەسى كۇنى قارساڭىندا كوپتەن بەرى كوكەيدە جۇرگەن ويلارىمنىڭ ءبىر پاراسىن ورتاعا سالعاندى ءجون كورىپ وتىرمىن. جالپى قازاق ءتىلدى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ىشىندە وبلىستىق دەڭگەيدەگى ءباسپاسوزدىڭ ورنى ەرەكشە دەسەك، ارتىق ايتقاندىق بولماس.  ويتكەنى ولار حالىققا جاقىن، نەگىزىنەنە سول ايماقتاعى ماسەلەلەردى قامتيدى. مىنە، وسىنداي سەبەپتى  رەسپۋبليكالىق گازەتتەر ولارعا باسەكەلەس بولا المايدى.

ال ەندى سول گازەتتەر وزدەرىنە جۇكتەلگەن مىندەتتەردى قانشالىقتى تولىق اتقارىپ كەلەدى؟ ءوز وڭىرىندەگى تۇيىندەلىپ قالعان ماسەلەلەردى اشىق جازىپ، قوردالانعان پروبلەمالارعا حالىقتىڭ دا، بيلىكتىڭ دە نازارىن اۋدارىپ ءجۇر مە دەگەن ماسەلەرگە كەلەر بولساق، وعان تۇشىمدى جاۋاپ بەرە الماس ەدىك. باسىن اشىپ ايتالىق، ءبىز بارلىق كىنانى بۇل جەردە گازەت رەداكتسياسىنا ارتىپ قويۋدان اۋلاقپىز. وبلىستىق بيۋدجەتتەن تولىعىمەن قارجىلانىپ وتىرعاندىقتان، قۇرىلتايشىسىنا، ياعني وبلىس اكىمىنە تىكەلەي باعىنىشتى. ونىڭ ۇستىنە سول قۇرىلتايشىنىڭ ءوز گازەتىنە قاراۋعا مۇرشاسى جوق بولعاندىقتان، بارلىق جۇكتى «مەملەكەتتىك باسقارۋ ورگانى» دەپ اتالاتىن وبلىستىق ىشكى ىستەر باسقارماسى دەگەننىڭ موينىنا  ءبىرجولاتا ارتىپ قويعان. ول - بۇل گازەتتەر ءۇشىن «اق دەگەنى العىس، قارا دەگەنى قارعىس»، بەتىنە جان بالاسى باتىپ قاراي المايتىن مىقتى مەكەمە. بۇل ەندى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العانداعى كەلگەن «جاڭالىق». بۇرىن گازەتتەر تىكەلەي وبكومنىڭ يدەولوگيا جونىنىدەگى ورىنباسارىنا قارايتىن. ونداي ورىنباسارلار قازىر دە بار. ول دا بۇرىنعىداي باقىلاي الادى. الايدا قازىر بار بيلىك جاڭاعى باسقارمانىڭ قولىندا. مۇمكىن، وسىنداي قوسىمشا باسقارمانى ويلاپ تاپپاي-اق بۇرىنعىسىنشا بۇكىل بيلىكتى سول ورىنباسارعا بەرگەن دۇرىس بولار ما ەدى؟  كەرەكسىز اپپاراتتاردى تۋدىرا بەرىپ قاجەتى نە؟ تەك بيۋدجەتكە قوسىمشا سالماق بولماسا.

ال بۇل باسقارما دەگەنىڭ اسا قۇدىرەتتى مەكەمە. وبلىستىق قازاق گازەتىنە كىم بولسا، سونى اكەلىپ قونجيتا سالۋى ابدەن مۇمكىن. ەڭ باستىسى، سول باسشىعا جاقساڭ بولعانى. مۇمكىن، سىنىپتاسى  شىعارسىڭ، مۇمكىن ءبىر كەزدە ءبىر مەكەمەدە بىرگە ىستەگەن بولارسىڭ، بولماسا، قازاقتا نە كوپ، ناعاشى، جيەن، قۇدا، بولە دەگەن تۋىستار بولىپ جاتىر ەمەس پە؟ تاڭداعانىڭدى ال. ال ەندى ونىڭ گازەتتەن قانشالىقتى حابارى بار، جالپى وسى گازەتكە جۇرتتى ەلەڭ ەتكىزەتىن ماقالا جازعان جان با، گازەت رەداكتسياسى دەگەن ۇجىمنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىن بىلە مە، ول وبلىستا قانشالىقتى مىقتى جۋرناليست ەسەبىندە تانىمال سەكىلدى ۇساق-تۇيەك دۇنيەلەرگە ەشكىمنىڭ دە باسى اۋىرمايدى.

مىنە، وسىدان كەيىن الگى رەداكتور وبلىستىق اكىمدىككە قاراپ، جاۋتەڭدەپ وتىراتىندىعى بەلگىلى عوي. وبلىس اكىمىنىڭ جۇرگەن-تۇرعانى، قايدا بارعان، نە دەگەنىنە دەيىن گازەتتىڭ ءار ءنومىرى سايىن تاپتىشتەپ جازىلادى. ول مىندەتتى تۇردە سۋرەتپەن اسەمدەلەدى.ونىڭ ۇستىنە انا مەملەكەتتىك تاپسىرىس دەگەن تاعى بار. وندا جۇيەلى تۇردە جازىلۋعا ءتيىستى قىرۋار تاقىرىپ بار. ونى دا قامتۋ كەرەك. ايتپەسە بەرىلەتىن اقشادان ياعني ناپاقادان قاعىلاسىڭ. مۇنسىز كۇنىڭ قاراڭ. گازەتكە جازىلۋدان تۇسكەن قارجى كوپ نارسەگە جەتە بەرمەيدى. سونان سوڭ، امالسىز الدىمەن الگىندەي ماقالالاردىڭ گازەت بەتىنەن تۇسپەۋىن قاداعالايسىڭ. ولار نەگىزىنەن مەملەكەتىك ورگانداردىڭ «تاماشا» جەتىستىكتەرى جايلى بولىپ كەلەدى. سىن ايتۋعا بولمايدى. ويتكەنى ول، بىرىنشىدەن، مەملەكەتتىك تاپسىرىسقا جاتاتىن تىزىمگە ەنبەيدى، ياعني اقشاسى تولەنبەيدى. ەكىنشىدەن، ۇلكەن پروبلەما كوتەرگەن، حالىقتىڭ كوكەيىن ءدوپ باساتىن، شىندىقتى شىرىلداتىپ ايتاتىن كەسەك دۇنيەلەردى ايتپاعاندا، ءسال عانا سىنى بار ماقالاعا اكىمدىكتەگىلەر قاشاندا تىكسىنە قارايدى. ولداردىڭ ويىنشا وبلىستاعى شەشىلمەي جاتقان دۇنيەلەردى جازۋ - وبلىستى باسقا وڭىرلەرمەن سالىستىرعاندا جامان جاعىنا كورسەتۋ، ياعني ءيميدجىن تومەندەتۋگە سەبەپكەر بولادى. دەمەك، مۇنداي داۋلى ماسەلەلەردەن اۋلاق جۇرگەن ءجون.

مەن بارلىق جەردە جاعداي وسىنداي سيىقسىز كۇيدە دەپ ايتا المايمىن. ويتكەنى مەن بارلىق وبلىستاردى ارالاپ، گازەتتەرىن سارالاپ وتىرعان جوقپىن. ءار جەردە ءارتۋرلى، ارينە. ماسەلە، ءبىر كەزدە مىنا قاسىمىزداعى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى بولىپ ىستەگەن تايىر مانسۇروۆتىڭ سول جەردەگى «قىزىلجار» گازەتىن ءمۇساپىر كۇيىنەن ەڭ جوعارى دارەجەگە جەتكىزگەنىن انىق بىلەمىن. ءوز كوزىممەن كوردىم. ءبىر كەزدە «ورتالىق قازاقستان» گازەتىن باسقارعان  مارقۇم ماعاۋيا سەمبايدىڭ دا وبلىس اكىمىنىڭ گازەتكە دەگەن ەرەكشە قامقورلىعىن ايتىپ، اۋزىنان تاستامايتىن. انا «اتىراۋ» گازەتىندەگى يساتاي بالماعانبەتوۆتىڭ دە مىقتى جۋرناليست ەكەندىگىن بىلەتىندىكتەن، سول گازەتتە دە كوپ پروبلەما جوق ەكەندىگىنە سەنىمدىمىن.

جالپى، ءبارىن دە تۇگەل اكىمدىككە جابا بەرۋگە بولماس. ەگەر گازەتكە اتاعى ەلگە تانىمال، وزىندىك پىكىرى، ايتار ويى بار كاسىبي جۋرناليست كەلسە، ول رەداكتور ەسەبىندە بيلىكتىڭ دە، وقىرماننىڭ دا جۇرەكتەرىنە جول تاۋىپ.، قيىننان قيىستىرىپ، وبلىستاعى كۇرمەۋى كوپ دۇنيەلەردەن اينالىپ وتپەسى بەلگىلى. ال گازەتكە كەزدويسوق، تامىر-تانىستىقپەن كەلگەن باسشىدان ونداي «ەرلىكتى» كۇتۋ قيىن. ويتكەنى ول ءوز دەڭگەيىن بىلەدى. سوندىقتان دا ەڭ وڭاي جول - جەرگىلىكتى بيلىكتى ماقتاۋدان جاماندىق كورمەسىن ءبىىلىپ، تىپ-تىنىش وتىرادى.

ارينە، ءوز قۇرىلتايشى بولىپ تابىلاتىن وبلىس اكىمى وقتىن-وقتىن گازەت رەداكتسياسىنا كەلىپ، ونداعى قاراپايىم تىلشىلەرمەن (رەداكتورمەن ەمەس) ەمىن-ەركىن سويلەسىپ، ولاردىڭ كوكەيىندە نە بار ەكەندىگىن ءبىلىپ وتىرسا، ەكى جاققا دا پايدالى بولار ەدى. وكىنىشكە وراي، بىزدە مۇنداي جاعداي كوپتەن بەرى بايقالمايدى.

منە وسى جەرگىلىكتى گازەتتە كوپ جىلدار ىستەگەننەن كەيىن كەيبىر ماسەلەلەردىڭ بەتىن سيپاپ عانا ايتىپ وتىرمىن. (ماسەلەن، وزگەسىن بىلاي قويعاندا، سونداي تامىر-تانىستىقپەن كەلگەن ءبىر رەداكتوردىڭ رەداكتسياعا تيەسىلى قارجىنى قالتاسىنا باسىپ، سوتتالىپ كەتە جازداعانىنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟) ەگەر اششى شىندىقتى اشىپ ايتار بولسام، «ە، جاكەڭ ءوزى كەتكەن سوڭ، كورە الماي جامانداپ وتىر عوي» دەگەن قاڭقۋ سوزدەردىڭ ءورشىپ كەتەتىندىگىن جاقسى بىلەمىن. وتكەندە وسى پورتالدا «وبلىس اكىمى ارحيمەد مىنە التى جىلدان استام ۋاقىت بويى ءوز گازەتىنىڭ ەسىگىن دە اشقان جوق» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوزىم ءۇشىن ماعان قارسى ءبىر ەمەس، ەكى ماقالا جازىلعان. مۇندايدا، ارينە، اكىمنىڭ جاندايشاپتارى مەن جاعىمپازدارى قاراپ قالماسى بەلگىلى. دەگەنمەن، ءومىرىمنىڭ كوپ بولىگى وسى گازەتتە وتكەندىكتەن ونىڭ قازىرگى تاعدىرىنا بەي-جاي قاراي الماسىم بەلگىلى.

مەكەرەلەرىڭ قۇتتى بولسىن، ارىپتەستەر!

اسا قۇرمەتپەن، جايبەرگەن بولاتوۆ، 

«قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءجۋرناليسى»

Abai.kz