ساياسات تاقىرىبىن تارامىستاي تاراتاتىن ساراپشىلار مەن  ساۋەگەيلەر ەندى باس قاتىرماسا بولادى: ءماجىلىستىڭ مەرزىمىنەن بۇرىن تاراۋىنىڭ سەبەبى انىقتالدى. ونىڭ سەبەبىن ەلباسىمىز ايتىپ بەردى.

- بۇل جىل قاربالاسپەن باستالدى، - دەيدى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى. - بىرىنشىدەن، تومەنگى جاقتان ىقىلاس ءبىلدىرىلىپ مەنىڭ پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىلىگىمىدى ۇزارتۋ ماسەلەسى كوتەرىلدى. مەن بارلىق قازاقستاندىقتارعا راحمەتىمدى ايتتىم، بىراق رەفەرەندۋمنان باس تارتىپ شۇعىل سايلاۋعا ءتۇستىم. اقىرى سايلاۋ 3 ساۋىردە اياقتالدى. سول كەزدە دەپۋتاتتاردىڭ ءوزى ءماجىلىستى مەرزىمىنەن بۇرىن تاراتۋ ماسەلەسىن ايتا باستادى. ولاردىڭ باستى ءۋاجى: كونستيتۋتسياعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەرگە بايلانىستى پارلامەنت كەمىندە ەكى پارتيادان سايلانۋى كەرەك بولدى.

- ەكىنشىدەن، - دەيدى ەلباسى، - ءبىز ءبارىمىز وقىپ، ءبىلىپ ءجۇرمىز - دۇنيەجۇزىلىك قارجى داعدارىسىنىڭ ەكىنشى تولقىنى كەلە جاتىر. الايدا ونىڭ بولماۋى دا مۇمكىن. ايتكەنمەندە، ەۋروپا مەن امەريكادا، الەمنىڭ وزگە دە ەلدەرىندە بولىپ جاتقان جايتتاردىڭ ءبىزدى اينالىپ وتپەسى بەلگىلى. سوندىقتان 2012 جىلى ساياساتپەن ەمەس، ناقتى ىسپەن اينالىسۋ كەرەك.

ساياسات تاقىرىبىن تارامىستاي تاراتاتىن ساراپشىلار مەن  ساۋەگەيلەر ەندى باس قاتىرماسا بولادى: ءماجىلىستىڭ مەرزىمىنەن بۇرىن تاراۋىنىڭ سەبەبى انىقتالدى. ونىڭ سەبەبىن ەلباسىمىز ايتىپ بەردى.

- بۇل جىل قاربالاسپەن باستالدى، - دەيدى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى. - بىرىنشىدەن، تومەنگى جاقتان ىقىلاس ءبىلدىرىلىپ مەنىڭ پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىلىگىمىدى ۇزارتۋ ماسەلەسى كوتەرىلدى. مەن بارلىق قازاقستاندىقتارعا راحمەتىمدى ايتتىم، بىراق رەفەرەندۋمنان باس تارتىپ شۇعىل سايلاۋعا ءتۇستىم. اقىرى سايلاۋ 3 ساۋىردە اياقتالدى. سول كەزدە دەپۋتاتتاردىڭ ءوزى ءماجىلىستى مەرزىمىنەن بۇرىن تاراتۋ ماسەلەسىن ايتا باستادى. ولاردىڭ باستى ءۋاجى: كونستيتۋتسياعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەرگە بايلانىستى پارلامەنت كەمىندە ەكى پارتيادان سايلانۋى كەرەك بولدى.

- ەكىنشىدەن، - دەيدى ەلباسى، - ءبىز ءبارىمىز وقىپ، ءبىلىپ ءجۇرمىز - دۇنيەجۇزىلىك قارجى داعدارىسىنىڭ ەكىنشى تولقىنى كەلە جاتىر. الايدا ونىڭ بولماۋى دا مۇمكىن. ايتكەنمەندە، ەۋروپا مەن امەريكادا، الەمنىڭ وزگە دە ەلدەرىندە بولىپ جاتقان جايتتاردىڭ ءبىزدى اينالىپ وتپەسى بەلگىلى. سوندىقتان 2012 جىلى ساياساتپەن ەمەس، ناقتى ىسپەن اينالىسۋ كەرەك.

- ۇشىنشىدەن، ەلىمىزدە يندۋستراليزاتسيالاۋ ءىسى قارقىن الدى. كەيىنگى ەكى جىلدىڭ ارالىعىندا جۇمىس جاساپ باستاعان 350 كاسىپورىن ەكونوميكامىزعا قازىردىڭ وزىندە ىقپال ەتۋدە. جانە بۇل ءوزى ءبۇتىن ەلىمىز بەن ءاربىر ازاماتىمىز ءۇشىن ۇلكەن شارۋا بولعالى تۇر. دەپۋتاتتار وسىناۋ يگىلىكتى يگەرۋ ءۇشىن پارلامەنتكە جاڭا زاڭدار قابىلدايتىن جاڭا ادامدار قاجەت دەدى. مەن بۇنداي تالاپتى كەرى قايتارا المادىم. ونىڭ ۇستىنە ءتورتىنشى شاقىرىلعان ءماجىلىسىمىزدىڭ مەرزىمى ءبىر ايدان سوڭ اياقتالاتىن دا ەدى، - دەيدى نازارباەۆ  ريان اگەنتتىگىنىڭ تىلىشىسىنە بەرگەن شاعىن سۇحباتىندا.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، ەلىمىزدىڭ زاڭ شىعارۋشى ورگانىنىڭ ۋاقىتىنان بۇرىن تاراۋى ءبىر بۇل ەمەس.

ەڭ العاش، سەرىكبولسىن ءابدىلدين توراعالىق ەتكەن جوعارعى كەڭەس 1993 جىلى الماتى قالاسىنىڭ سول تۇستاعى اكىمى زامانبەك نۇرقادىلوۆ الاتاۋ اۋدانىندىق كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتتارىن تارتىپ جىبەرگەندىكتەن جىل جارىم بۇرىن جۇمىسىن توقتاتتى. سەرىكبولسىن ءابدىلدين توراعاسى بولعان جوعارعى كەڭەس قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگى تۋرالى دەكلاراتسيا مەن تۇڭعىش كونستيتۋتسيانى، مەملەكەتتىك رامىزدەردى قابىلدادى.

1994-ءشى جىلى ساۋىردە سايلانعان قازاقستاننىڭ تۇڭعىش كوپپارتيالىق كاسىبي پارلامەنتى دە كۇرىلعانىنا جىل تولماي جاتىپ  تاتيانانىڭ حاتىندا كوتەرىلگەن تالاپقا سايكەس تاراپ تىندى.  كونستيتۋتسيالىق سوت تاتيانا كۆياتكوۆسكايانىڭ ارىز-شاعىمىنا وراي   «جوعارعى كەڭەس زاڭسىز سايلاندى» دەگەن شەشىم شىعاردى.

ال 2007-ءشى جىلدىڭ جازىندا  نۇرباح رۇستەموۆ ەلۋگە جۋىق دەپۋتاتتىڭ قازاقستان پرەزيدەنتىنە ارناعان ۇندەۋىن وقىپ بەرگەن سوڭ  3-ءشى شاقىرىلىمداعى پارلامەنت ءماجىلىسى  تارادى. 2007 جىلى دا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ وكىلەتتىلىگى مەن مارتەبەسى تۋرالى  كونستيتۋتسياعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلىپ   «دەموكراتيالىق رەفورمالارعا تەجەگىش بولىپ وتىرعىمىز كەلمەيدى» دەگەن دەپۋتاتتار  مەرزىمىنەن 2 جىل بۇرىن پارلامەنت سارايىنان «قول كوتەرىپ» شىققان ەدى.

ءماا، سونىمەن ءتورتىنشى رەت شاقىرىلعان ءماجىلىستىڭ مەرزىمىنەن بۇرىن «بۇيداسىن سىپىرۋىنىڭ»  سىرىن ۇققاندايمىز. بىراق، مىنانداي دا سىبىس بار:

بىرىنشىدەن، قازاقستان بيلىگى قارجى ماسەلەسىندە قىتايدىڭ، ساياسات ىڭعايىندا رەسەيدىڭ ىقپالىنا تۇسە بەرمەس ءۇشىن اقش-تىڭ ىعىن تاۋىپ دەموكراتيا تالاپتارىن ورىنداۋعا كەزەكتى رەت ۋادە ەتكەن. نازارباەۆتىڭ وبامامەن كەزدەسۋىنىڭ ناتيجەسى - وسى: ءماجىلىس تارادى. ەندىگى ءماجىلىس قۇرامى كەمى ەكى پارتيادان جاساقتالۋى ىقتيمال. ەگەر «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى نىعامتۋللين ساياسي امبيتسياسىن تەجەي السا، ءماجىلىستىڭ قۇرامىنا «اق جول» پارتياسىنىڭ مۇشەلەرى مولىنان ءوتىپ قالۋى مۇمكىن.

ەكىنشىدەن، 2012 جىلى «ساياساتپەن ەمەس، ناقتى ىسپەن اينالىسۋ»  بيلىكتىڭ ءوزى ءۇشىن تىم پايدالى بولاتىن سياقتى.  ويتكەنى، ءابليازوۆ - اليەۆ وداعىن ۋاقىتتان ۇتىپ، ەرتەرەك قيمىلداماسا، قارجى داعدارىسىنىڭ ەكىنشى تولقىنىندا الەۋمەتتىك احۋال ۋشىعىپ، ەل ءىشى ەكى ءا-ءنىڭ ەكپىنىمەن ساياسيلانىپ كەتۋى كادىك. سونداي قاۋىپتىڭ الدىن وراۋ ءۇشىن اق وردا ءماجىلىستىڭ ىرگەسىن تاعى دا بەكەمدەپ الۋدى ويلاسا كەرەك.

رەسەيدەگى دۋما دەپۋتاتتارىن سايلاۋدان قالماۋدىڭ قامى اق وردانى وسىنداي قارەكەتكە يتەرمەلەدى دەيتىن دە جورامالدار بار. كەدەندىك وداق، ورتاق ەكونوميكالىق كەڭىستىك، دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنا رەسەيدى الدىعا سالىپ ەنۋ - رەسمي استانانىڭ اۋارايىنا سالقىنىن تيگىزدى-ءمىس دەپ كەلەتىن سوزدەر دە بار. قىسقاسى، ءتورتىنشى شاقىرىلعان  ءماجىلىس تە مەرزىمىنەن بۇرىن مەجەسىنە جەتپەي تارادى. ىلگەرىدەگىلەرى دە وسىلاي ەتكەن. ەندىگىسى قايتەر ەكەن؟ جاڭا پارلامەنتتىڭ قۇرامىنان جاڭا زاڭدار قابىلدايتىن جاڭا ادامداردى كورە الامىز با، جوق پا؟ بۇل ساۋالدارعا 15 قاڭتاردان ارى قاراي جاۋاپ تاباتىن بولامىز.

«اباي-اقپارات»