اماناتقا ايتارىڭىز بار ما؟
2012 جىلى ەلىمىزدىڭ ساياسي ومىرىندەگى ءىرى وقيعانىڭ ءبىرى - ءماجىلىس سايلاۋى وتپەك. پارتيالار سايلاۋ دايىندىق شارالارىنا كىرىسىپ تە كەتتى.
ءاربىر سايلاۋشى ءماجىلىستىڭ تورىنەن ۇلتتىق مۇددەنى قورعايتىن، ۇلتتىڭ ماسەلەسىن بارىنەن جوعارى قوياتىن، مەملەكەتشىل، ەلشىل دەپۋتاتتاردى كورگىسى كەلەتىنى اقيقات. وسى ورايدا سايلاۋ دوداسىنا تۇسكەلى وتىرعان ساياسي پارتيالار پارلامەنت پارتاسىنان ۇلتتىڭ، مەملەكەتتىڭ ىرگەلى، كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلەلەرىن كوتەرىپ، شەشۋگە ىقپال ەتە الا ما دەگەن ساۋال ءار كوكەيدە سايراپ تۇر.
سول ۇشىندە «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ 2005 جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋى قارساڭىندا پرەزيدەنتتىككە كانديداتتارعا امانات رەتىندە ايتقان 7 ۇسىنىسىن ءماجىلىس سايلاۋىنا باق سىناماق ساياسي پارتيالاردىڭ نازارى ۇسىنا وتىرىپ، كوزىقاراقتى، ەل مەن جەردىڭ تاعدىرىنا بەي-جاي قارامايتىن وقىرماننىڭ تالقىسىنا ۇسىنىپ وتىرمىز. تومەندەگى اماناتقا الىپ، قوسارلارىڭىز بولسا، مارحابات.
الداعى ۋاقىتتا سىزدەردىڭ ۇسىنىس، پىكىرلەرىڭىزدى ەسكەرىپ، كىرىكتىرە وتىرىپ، ءماجىلىس سايلاۋىنا تۇسەتىن پارتيالارعا امانات جولدانادى.
«اباي-اقپارات»
قر پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتتارعا «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ
اماناتى
2012 جىلى ەلىمىزدىڭ ساياسي ومىرىندەگى ءىرى وقيعانىڭ ءبىرى - ءماجىلىس سايلاۋى وتپەك. پارتيالار سايلاۋ دايىندىق شارالارىنا كىرىسىپ تە كەتتى.
ءاربىر سايلاۋشى ءماجىلىستىڭ تورىنەن ۇلتتىق مۇددەنى قورعايتىن، ۇلتتىڭ ماسەلەسىن بارىنەن جوعارى قوياتىن، مەملەكەتشىل، ەلشىل دەپۋتاتتاردى كورگىسى كەلەتىنى اقيقات. وسى ورايدا سايلاۋ دوداسىنا تۇسكەلى وتىرعان ساياسي پارتيالار پارلامەنت پارتاسىنان ۇلتتىڭ، مەملەكەتتىڭ ىرگەلى، كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلەلەرىن كوتەرىپ، شەشۋگە ىقپال ەتە الا ما دەگەن ساۋال ءار كوكەيدە سايراپ تۇر.
سول ۇشىندە «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ 2005 جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋى قارساڭىندا پرەزيدەنتتىككە كانديداتتارعا امانات رەتىندە ايتقان 7 ۇسىنىسىن ءماجىلىس سايلاۋىنا باق سىناماق ساياسي پارتيالاردىڭ نازارى ۇسىنا وتىرىپ، كوزىقاراقتى، ەل مەن جەردىڭ تاعدىرىنا بەي-جاي قارامايتىن وقىرماننىڭ تالقىسىنا ۇسىنىپ وتىرمىز. تومەندەگى اماناتقا الىپ، قوسارلارىڭىز بولسا، مارحابات.
الداعى ۋاقىتتا سىزدەردىڭ ۇسىنىس، پىكىرلەرىڭىزدى ەسكەرىپ، كىرىكتىرە وتىرىپ، ءماجىلىس سايلاۋىنا تۇسەتىن پارتيالارعا امانات جولدانادى.
«اباي-اقپارات»
قر پرەزيدەنتتىگىنە كانديداتتارعا «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ
اماناتى
رەسپۋبليكالىق «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات رەتىندە سايلاۋعا تۇسەتىن ازاماتتارعا - مەملەكەت ۇيىستىرۋشى ۇلت قازاق حالقىنىڭ شەشىلۋىن كۇتىپ تۇرعان ماسەلەلەرىن، بارشا قازاقستاندىقتىڭ اماناتى ءارى تالابى دەپ ءتۇسىنىپ، وزدەرىنىڭ سايلاۋالدى تۇعىرنامالارى مەن باعدارلامالارىنا ەنگىزۋدى ۇسىنادى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بولاشاق پرەزيدەنتى قازاق جەرىندەگى قازاق حالقىنا بايلانىستى تاريحي ادىلەتتىلىكتى قالپىنا كەلتىرىپ، ۇلتتىق رەسپۋبليكا قۇرۋدى الدىنا ۇلى ماقسات ەتىپ قوعا ءتيىس. وسى ورايدا وعان ۇلتتىق قوزعالىس مىنا ۇسىنىستاردى باعدارلاماسىنا ەنگىزىپ جۇزەگە اسىرۋدى امانات ەتەدى:
ۇلتتىق يدەيا
ەلدىڭ تۇتاستىعىن، ەلدەگى ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنىڭ تاتۋلىق-دوستىعىن ساقتاۋدىڭ، كەلەشەكتە تاۋەلسىز دامىپ، الەمدىك قاۋىمداستىقتان ورنىن بەكەم ۇستاۋدىڭ التىن دىڭگەگى رەتىندە مەملەكەتتىك ۇلتتىق يدەيانى قابىلداۋ.
تەرەڭ ويلاستىرىلعان وتارسىزداندىرۋ باعدارلاماسىن جاساپ، ونى پارلامەنتتىك دەڭگەيدە قاراستىرىپ-قابىلداۋعا باستاماشىلدىق كورسەتۋ.
ءبىرتۇتاس (ۋنيتارلىق) ۇلتتىق مەملەكەت بولعاندىقتان «قازاقستان رەسپۋبليكاسى» اتاۋىن «قازاق رەسپۋبليكاسى» اتاۋىنا اۋىستىرۋ.
ازاماتتاردىڭ ۇلتتىق وتانشىلدىق سەزىمىن قالىپتاستىرۋعا نازار اۋدارۋ.
قازاق حالقىنىڭ تۇركى قاعاناتىنان باستاۋ الاتىن ەجەلگى مەملەكەتتىلىگىن ناسيحاتتاۋ.تاريح ساحناسىنا ءوز ەرەكشەلىگىمەن، ورىس كنيازدىكتەرىنىڭ بىرىگۋىنەن بۇرىن دەربەس مەملەكەت بولىپ شىققان 1465 جىلدى مەملەكەتتىك مەرەيلى داتا رەتىندە قالىپتاستىرۋ. كەلەسى 2006 جىلى قازاقتىڭ التىن وردا، اق وردادان كەيىنگى تاۋەلسىز مەملەكەتىنىڭ 550 جىلدىعىن اتاپ ءوتۋدى، سول ورايدا ونى قازاقتىڭ كونە مەملەكەتتىلىگىمەن تىعىز بايلانىستا قاراستىرىپ، الەمدىك قاۋىمداستىققا تانىستىرۋدى ىسكە اسىرۋ.
قازاق حالقىنىع جوڭعار شاپقىنشىلىعىنا قارسى جۇرگىزگەن وتان سوعىسىنا شەشۋشى دەم بەرگەن ورداباسى قۇرىلتايىنىڭ (1726) 280 جىلدىعىن اتاپ ءوتۋدى جۇزەگە اسىرۋ. رەسەي يمپەريايسىنىڭ جاۋلاپ الۋلارىنا قارسى سوعىسقان باتىرلاردى، اۋەلى مونارحيا، ودان كەڭەس بيلىگى قۇلاعانعا دەيىن ازاتتىق ءۇشىن الىسقان كۇرەسكەرلەردى ناسيحاتتاپ، دارىپتەۋ. رەسپۋبليكالىق مارتەبەلى ەكى قالاداعى، بارلىق وبلىس، اۋدان ورتالىقتارىنداعى ولكەتانۋ مۇراجايلارىندا، ارنايى سالىنعان مەموريالداردا بولشەۆيزمنىڭ «اشتىق ساياساتى» سالدارى - ۇلتتىق اپاتتى ماڭگى ەسكە سالىپ تۇراتىن ءراسىم قالىپتاستىرۋدى شەشۋ. وندا قازاق قاسىرەتىن ەۆرەيلەردىڭ «ياد ۆا شەم» («جاد پەن ەسىم») مۇراجايىنداعىداي، ۇمىتىلمايتىنداي ەتىپ، 1917-18, 1921-23, 1931-33 جىلدارعى الاپات اشارشىلىقتار وپات بولعانداردىڭ ءتىزىمىن جاساۋ اكتسياسىن جۇرگىزۋدى ۇيىمداستىرۋ. بۇكىل قازاقستاندىق ءۇشىن قارالى كۇن - ساياسي رەپرەسسيالار قۇرباندارىن ەسكە الۋعا ارنالعان 31 مامىر الدىنداعى جۇمادا مەشىتتەر مەن شىركەۋلەردە ارنايى دۇعالار وقۋ ءراسىم-سالتىن قالىپتاستىرۋ.
ۇلتتىق ەكونوميكا
ەكونوميكالىق تاۋەلسىزدىككە كەپىل بولاتىن ۇلتتىق يدەولوگيانى جاساۋ. ەكونوميكاعا عىلىم مەن تەحنولوگيا جەتىستىكتەرىن تەرەڭدەتە ەنگىزۋگە ۇلتتىق ينۆەستورلاردى جۇمىلدىرۋ.
ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ نەگىزى رەتىندە تاريحي ءداستۇرلى مال شارۋاشىلىعىن جانداندىرىپ، دامىتۋ. ونىڭ ونىمدەرىن وڭدەۋگە جاڭا تەحنولوگيانى باتىل تارتۋ. مۇناي مەن تاۋ-كەن ونىمدەرىنەن تۇسەتىن قارجى ەسەبىنەن اۋىل ەكونوميكاسىنا قولداۋ كورسەتۋ. قازاق جەرىنىڭ بايلىعىن تابيعاتقا زيان كەلتىرمەي پايدالانۋ. اتوم ستانتسياسىن سالۋعا جول بەرمەۋ. ەلەكتر قۋاتىن وندىرۋدە الەمدەگى تاجىربيەگە سۇيەنىپ، باسقا بالامالى قۋات كوزدەرىن پايدالانۋدى جۇزەگە اسىرۋ. شەت ەلدەرگە شيكىزات ساتۋعا شەك قويۋ.
جەر
يمپەريالىق وتارلاۋلار تۇسىندا قازاقتاردىڭ اتا قونىستارىنان ىعىستىرىلعانىن ەستە ۇستاۋ. قازىرگى دەموكراتيالىق وكىمەت كەزىندە دە ولارعا وزدەرىنىڭ شۇرايلى جەر-سۋى قايتارىلماعانىن ۇمىتپاۋ. تاريحي ادىلەتسىزدىكتەردىڭ جالعاستىرىلۋىن توقتاتۋ ءۇشىن، بىلتىر قابىلدانعان «جەر كودەكسىن» ورىنداۋعا شۇعىل موراتوري جاريالاۋ، ونى پارلامەنتتە، ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ ەرەكشەلىكتەرى مەن ۇلتتىق مەنتاليتەتىنە ساي قايتا قاراپ، جەردى جەكەشەلەندىرۋ مەن ساتۋعا ءبىرجولاتا تىيىم سالۋ.
ورالماندار
شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ تاريحي وتانىنا ورالىپ، قونىستانۋى ءۇشىن جاعداي جاساۋ شارتتارىن قايتا قاراۋ. ولارعا كەشەۋىلدەتپەي ازاماتتىق قۇجات تاپسىرۋدى، ءۇي-جايمەن قامتاماسىز ەتۋدى قولما-قول شەشۋ. ولاردىڭ ەل تىنىس-تىرشىلىگىنە بەيىمدەلۋىنە، ءداستۇرلى كاسىبىمەن شۇعىلدانۋىنا، جۇمىس ىستەۋىنە جاعداي جاساۋدى مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى مىندەتىنە اينالدىرۋ. «كوشى-قون تۋرالى زاڭ» ورنىنا «قازاقتاردىڭ تاريحي وتانىن ورالۋىنا جاعداي جاساۋ» جايىندا مۇلدەم جاڭا زاڭ قابىلداۋدى شەشۋ. شەتەلدەردە تۇراتىن قازاقتاردىڭ ۇلتتىق بولمىسىن ساقتاۋعا جاردەمدەسەرلىك مەملەكەتتىك ءىس-شارالار جۇيەسىن قابىلداپ، ونىڭ ىشىندە رەسەي، وزبەكستان، قىتاي، مونعوليا وكىمەتتەرىمەن مەملەكەتارالىق كەلىسىمشارتتار جاساۋدى جۇزەگە اسىرۋ.
مەملەكەتتىك ءتىل
زاڭعا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى - قازاق ءتىلى. ونى رەسپۋبليكا ازاماتتارىنىڭ ءبارى بىلۋگە مىندەتتى»، «وزگە تىلدەر قاجەتتىلىككە قاراي قولدانىلادى» دەگەن كونستيتۋتسيالىق نورمالار ەنگىزۋ. تىلگە قاتىستى بۇزىلىپ كەلە جاتقان زاڭ تالاپتارىنىڭ مۇلتىكسىز ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋ، ايىپتىلاردى جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋدى، ولارعا ايىپپۇل سالۋدى زاڭداستىرۋ. مەملەكەتتىك تىلدە بەرىلەتىن حابارلاردىڭ (سونى ىشىندە ءتۇرلى كونتسەرتتەردىڭ دە) تەلە جانە راديوەفيردەگى ۋاقىتىن كورەرمەندەر مەن تىڭدارماندار ءۇشىن قولايلى مەزگىلدەرگە (پرايم-تايم) قويىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ. قۇجاتتاردى تەك مەملەكەتتىك تىلدە تولتىرۋدى تالاپ ەتۋ. بارلىق حالىقارالىق ۇيىمدار مەن ترانسۇلتتىق كومپانيالار وزدەرىنىڭ ءىس قاعازدارىن مەملەكەتتىك تىلدە جۇرگىزۋى شارت.
بارلىق (حالىقارالىق، رەسپۋبليكالىق، جەرگىلىكتى) ءىس-شارا مەملەكەتتىك تىلدە ءجۇرۋىن، مەملەكەتتىك اپپاراتتان بارلىق قۇجاتتاردىڭ (قاۋلى، نۇسقاۋلار ت.ت) تەك مەملەكەتتىك تىلدە شىعۋىن قامتاماسىز ەتۋ. قازاق ۇلتى مەن ونىڭ ۇلتتىق مەملەكەتتىلىگىنىڭ ساقتالۋىنىڭ باستى شارتى ءتىل ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، مەملەكەتتىك قىزمەتكە تەك قازاق ءتىلىن مەڭگەرگەندەردى قابىلداۋدى جۇزەگە اسىرۋ.
جينالىس وتەتىن ورىنداردى العاشقى كەزەڭدە تۇگەلدەي ىلەسپە اۋدارما جاساۋ قوندىرعىلارمەن جابدىقتاۋدى شەشۋ.
حالىقارالىق دارەجەدە جانە بيلىك تاراپىنان وتكىزىلەتىن جيىنداردىڭ مەملەكەتتىك تىلدە جۇرگىزىلۋىن جانە ىلەسپە اۋدارمامەن قامتاماسىز ەتىلۋىن ۇيىمداستىرۋ. بيلىكتىڭ ءۇش تارماعىنداعى، ديپلوماتياداعى لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ مىندەتتى تۇردە مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن قىزمەتكەرلەردەن جاساقتالۋى شارت.
بۇرىنعى مەتروپوليانىڭ ساياسي ىقپالىنا توسقاۋىل
ءوز ساياساتىن وكتەمدىكپەن ناسيحاتتاپ كەلە جاتقان رەسەيلىك باق ونىمدەرىن قازاقستاننىڭ اقپاراتتىق بازارىن جايلاپ العان، وسىنى توقتاتۋعا شۇعىل شارالار قولدانۋ. حالىق ساناسىن بۇرىنعى يمپەريانىڭ يدەولوگيالىق قۇرساۋىنان ازات ەتۋ ءۇشىن ۇلتتىق باق پەن باسپا ونىمدەرىن تۇرلەندىرۋ، مازمۇنىن بايىتۋ، تارالىمىن ارتتىرۋ جانە ولارعا تاراتۋ جۇيەسىن جاساۋ. قوعامدىق تەلەۆيزيا اشۋ. ۇلتتىڭ بولاشاعى بالالار تاربيەسىنە - سابيلەردىڭ، جەتكىنشەكتەردىڭ، جاسوسپىرىمدەردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، ولاردىڭ دۇنيەتانىمىن جان-جاقتى جەتىلدىرۋگە ىقپال ەتەتىن قيلى تاقىرىپتاعى تارتىمدى دا تانىمدى حابارلاردى قازاق تىلىندە دايىنداۋ جانە ولاردى كورۋگە قولايلى ۋاقىتتا تۇراقتى تۇردە تاراتىپ وتىرۋعا مەملەكەتتىك قامقورلىق كورسەتۋ.
بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنايى مەملەكەتتىك تىلدە جۇمىس ىستەيتىن تەلەارنا اشۋدى شەشۋ.
قاسيەتسىزدىككە قارسى كۇرەس
ەلدە ەتەك الىپ تۇرعان رۋحاني ازعىنداۋلاردى (ناشاقورلىق، جەزوكشەلىك، قايىرشىلىق ت.ت) جويۋعا باعىتتالعان ماقساتتى جۇمىس جۇرگىزۋ.
بۇل ورايدا اۋىلداردا قازاقتىڭ ءداستۇرلى وتباسى شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا، قالالاردا ونى زامانعا بەيىمدەلگەن تۇرپاتتا ۇيىمداستىرۋعا، جاستاردى قوعامدىق پايدالى جۇمىسپەن قامتۋعا، ۇلتتىق تاربيە ارتىقشىلىقتارىن نايسحاتتاپ، ومىرگە ەنگىزۋگە ايرىقشا كوڭىل ءبولۋ.
رەسپۋبليكالىق
«ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسى
"اباي-اقپارات"
