قازىرگى بىزدەگى پاندەميانىڭ ۋشىعۋى وسىدان 2-3 اي بۇرىن يران، يتاليا، يسپانيالاردا بولدى. ولارداعىدان ءبىزدىڭ جاعدايدىڭ ايىرماشىلىعى - ولار سەنبەي ءۇرىنسا، ءبىز كارانتيندى ءتيىمدى پايدالانباعاندىقتان جاعداي ۋشىقتى. وعان، وسىنداي ىندەتتىڭ كەزىندە قازىنا قارجىسىن توناۋ، ۇلتتىق پاركتەردى ساتۋ، ەسكەرتكىشتەر سالىپ وتشاشۋدان قولدارى بوساماعان، ياعني، ەل قايعىسىنا نەمقۇرايلى، كوررۋپتسياعا بىلىققان بيلىك پەن سارىاعاشتا يمامدى جەرلەۋ كەزىندە ساقتىق شارالارىن سانالى تۇردە بۇزىپ، شۇبىرىپ جۇرگەن 600-700 ەسسىز توبىردىڭ وزدەرى كىنالى.

قاسيەتتى قۇراندا: «ەگەر بەلگىلى ءبىر قاۋىم ءوز مۇددەسى ءۇشىن تىرلىك جاساماسا، ول قۇريدى»، دەگەن ماعىنادا جازىلعان.

كورشى قىرعىزدىڭ وسى ىندەتكە قارسى ىستەپ جاتقان جان سۇيسىنەرلىك بىرلىگى مەن تىرلىگىنەن بولار، ەلدىڭ بولاشاعىن كورسەك. بىزدەگى بىرەۋلەر الەۋمەتتىك جەلىدە «قوناەۆ تاتار ما؟»، «ەگەر سولاي بولسا، ونى باسشىلىققا سايلاعان وڭداسىنوۆ كىنالى؟!» دەگەن قاندەن ءيتتىڭ سارىعانىنان اسا الماي ءجۇر.

بۇل «قۇم جينالىپ تاس بولماس، قۇل جينالىپ ەل بولماستىڭ» تىرلىگى!

2009 جىلى وڭت. كورەياداعى ينۆەستفورۋمدا LG, حيۋنداي ت.ب. كومپانيالاردا بولعاندا، ولاردىڭ ماقتانىپ ايتاتىندارى 1997 جىلعى داعدارىستان شىعۋ ءۇشىن بارلىق قىز-كەلىنشەكتەر التىن، باعالى سىرعا-ساقينالارىن، بارلىق ازاماتتار باعالى زاتتارىن جيناپ پرەزيدەنتىنەن داعدارىستان شىعارۋدى تالاپ ەتكەن. ول ەل كەمە، كابەل شىعارۋدان الەمدە ءبىرىنشى، اۆتو شىعارۋدان بەسىنشى، جالپى دامۋ كورسەتكىشى 13-ءشى ورىندا.

بۇل، ءوز باعاسىن بىلەتىن، بىرلىگى بەرىك، ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارعان ەلدىڭ بەرەكەلى تىرلىگى. ونداي، بىرلىگى مىقتى ەلدى جاۋ دا، پاندەميا دا المايدى. قازىرگىدەي كەزدى قازاق، «اكەمدى العان قۇدايعا سەنبەيمىن» دەيدى.

ءدارى ماسەلەسىمەن اينالىسقان ون كۇندە كورگەنىمىز، قابيبوللا جاقىپوۆ اعامىز قورعا قارجى اۋدارىپ، وعان ارىپتەستەرىن جۇمىلدىرسا، اسقار مىرزاحمەتوۆ اكىمدەردى ۇيىمداستىرىپ، قىرىمبەك كوشەرباەۆ الدىڭعى كۇنى ەكى بورت (سامولەت) رەسەي مەن ۇندىستانعا دارىگە كەتكەنىن حابارلادى. تالعات تەمەنوۆ، الما تۇسىپبەكوۆا، بەشىر جاڭالتاي (لوندوننان), نەسيەۆ وماربەك (ماسكەۋدەن), باقتيار ماكەن ت.ب. اركىم شامالارىنشا كومەك بەرۋدە. بۇل ءبىز بىلەتىن ءار جەردەگى جاقسىلار. باسقا اعايىنداردىڭ ەل تاعدىرىنا الاڭداعان تىرلىكتەرىن ەستىپ جاتىرمىز.

بىراق بۇل، كوپ تۇكىرگەندە بولاتىن كول ەمەس، تامشى عانا. قازاق ەلىن ەكىنشى سوققان پاندەميا دا بىرىكتىرە الاتىن ەمەس!.. سەبەبى، اسان قايعى بابامىز ايتاتىن «نارمايا سيرەك، ايىر كوپ». ماحامبەت مۇندايدا، «تىرشىلىكتە سىيلاسپاعان اعايىن، ولگەننەن كەيىن كوزىڭە قان قۇيىلسىن» دەيدى.

بىزگە ۇلت بولىپ بىرىگىپ، كوۆيدپەن كۇرەسۋ ءۇشىن بەيبىت ۋاقىتتا قانشا قانداسىمىز، وتانداسىمىز ءولۋ كەرەك؟ الدە، قانشا قوڭىرات، دۋلات، اداي... ءولدى دەپ ستاتيستيكا جۇرگىزىپ وتىرا بەرەمىز بە؟

بۇل ءتاڭىردىڭ سىناعى!

ءبىز بىلەتىن نۇح پايعامباردىڭ كەزىندەگى توپان سۋىنان باستاپ، يەسۋس پايعامباردى دارعا اسۋ... 1337-1345 جج. ەۋروپا حالقىنىڭ 1/3 جالماعان وبا، 1918-1920 جج. 200 ملن ادامنىڭ ولىمىنە سەبەپ بولعان «يسپانكا» ت.ب.، بۇلار اركەز بولىپ تۇراتىن سىناقتار...

بيلىگى ەل ءۇشىن قىزمەت ەتەتىن تايلاند مەملەكەتى 03.01.2020 كۇنى حاباردى ەستىگەن كۇننىڭ ەرتەڭىنە تۇگەلدەي شەكاراسىن جاۋىپ، كارانتين جاريالادى. ول ەلدە 6 ملن قىتاي تۇرىپ جاتسا دا، ىندەت تاراعان جوق، ادام ءولىمى دە، كوررۋپتسيا دا جوق.

الەمنىڭ الدىنا شىققان ءبىزدىڭ بۇگىنگى قايعىلى جاعدايىمىزدىڭ نەگىزگى سەبەبى، - ول ءوز مىندەتتەرىن بىلمەيتىن بيلىكتەگى ەزبەلەر جانە زاڭ مەن ءتارتىپ دەگەندى بىلمەيتىن كەزبەلەردىڭ كەسىرىنەن ولارعا دەس بەرىپ كەلگەن ەسسىز ەلدىڭ ولاقتىعىنان بولىپ وتىر.

قازاق، «سالاقتان ولاق جامان» دەيدى. سالاق ادام بولسا دا، ولاق ۇلت بولمايدى. ياعني، ماڭگۇرتتەر جينالىپ مەملەكەت بولمايدى.

بۇل كۇندەر دە وتەر. ءبىز ودان ءتيىستى ساباق الا الامىز با؟! الدە ويدى تويعا، ءومىردى ولىمگە، ەلدىكتى قۇلدىققا، ادامدىقتى ناداندىققا، نامىستى ناقۇرىستىققا ايىرباستاپ جۇرە بەرەمىز بە؟! ماسەلە وسىندا عوي...

جانۇزاق اكىم

Abai.kz