(دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە جۇقپالى ناۋقاستار تۋرالى جازىلعان العاشقى قازاق كىتاپتارى)

قازاقتىڭ ۇلتتىق اۆتونومياسى الاشوردا ۇكىمەتى تاراتىلعان سوڭ الاش زيالىلارى حالىق اعارتۋ ىسىنە باسا ءمان بەردى. العاشقى قازاق وقۋلىقتارى مەن وقۋ قۇرالدارىن قۇراستىرىپ، جازدى. ءبىرىنشى كەزەكتە اعارتۋشىلىق جۇمىسپەن قاتار، دەنساۋلىق ساقتاۋ، جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋدى دۇرىس جۇرگىزۋدى دارىپتەدى.  دەنساۋلىق  جايىندا  كوپتەگەن كىتاپتار اۋدارىپ، ولاردى قازاق تۇرمىس-تىرشىلىگىنە بەيىمدەپ قايتادان جازدى. اۆتورلار   قاتارىندا: الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحان، دوكتور حالەل دوسمۇحامەدۇلى، جۇماعالي تىلەۋلىۇلى، ءبىلال مالدىبايۇلى، احمەت مامىتۇلى، مىرجاقىپ دۋلاتۇلى، راقىم يمانبايۇلى ت.ب قازاق ءبىلىمپازدارى بولدى. جۇقپالى اۋرۋلار مەن ولاردان ساقتانۋ جانە الدىن الۋ ءۇشىن قالام قابىلەتى جەتكەنشە قاجەتتى كىتاپتار شىعارىپ، ۇلت ىستەرىن وركەندەتۋگە ءوز ۇلەستەرىن قوستى. وبا، شۋما، شەشەك، سۇزەك، مەرەز، سوز، تاز-تەمىرەتكى، تەڭگە قوتىر، تراحوما (كوز اۋرۋى), كوكساۋ (تۋبەركۋلەز), بەزگەك، قۇتىرۋ، بەز اۋرۋلارى جانە ت.ب جۇقپالى ناۋقاستاردىڭ پايدا بولۋى، جۇعۋى، ولاردان ساقتانۋ تۋرالى جازعان ەڭ العاشقى قازاقشا كىتاپتاردان 30 استامى بىزگە بەلگىلى. كىتاپتار ماسكەۋدەگى «كۇنشىعىس باسپاسى» ، ورىنبور مەن قىزىلورداداعى «مەملەكەت باسپاسى»، تاشكەنتتەگى «مەملەكەت باسپاسى كۇنشىعىس ءبولىمى» ارقىلى مىڭداعان تيراجبەن باسىلىپ، كەڭ بايتاق قازاق دالاسىنداعى جالپى جۇرتقا تارالا باستادى.

تومەندە الاش وقىعاندارىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ، جۇقپالى ناۋقاستار جايىندا جازىلعان بىرنەشە كىتاپتارىنا شولۋ جاساپ، 30 استام كىتاپتىڭ ءتىزىمىن جازا كەتۋدى ءجون كوردىك.

حالەل دوسمۇحامەدۇلىنىڭ 1923 جىلى تاشكەنتتەن باسىلىپ شىققان «شاكىرتتەر ساۋلىعىن ساقتاۋ» كىتابى قازاق تىلىندە جارىق كورگەن دەنساۋلىق ساقتاۋ تۋرالى جازىلعان العاشقى وقۋلىقتاردىڭ ءبىرى. شاعىن كىتاپشا 1925 جىلى قايتا باسىلدى.

1923 جىلعى العاشقى باسىلىم «شاكىرتتەر ساۋلىعىن ساقتاۋ» كىتاپشاسىندا 23 ەسكەرتپەمەن قىسقارتىلىپ جازىلعان بولسا، 1925 جىلعى «وقۋشىنىڭ ساۋلىعىن ساقتاۋ» دەگەن نۇسقالاردا 53 ءتۇرلى ەسكەرتپە جازىپ، تولىقتىرىلىپ بەرىلدى.

«قازاق - قىرعىز مەكتەپتەرىندە ساۋلىق ساقتاۋ جۇمىسىنىڭ ناشار ەكەنىنە كۇيىنىپ، تىلىمىزدە ساۋلىق ساقتاۋ تۋرالى ەش ءبىر قۇرالدىڭ جوقتىعىن ەسكەرىپ، وسى كىتاپشانى اۋدارىپ باسۋدى ماقۇل كوردىك» - دەپ، العى ءسوزىن ءوزى جازىپ، قازاق-قىرعىزعا ورتاق كىتاپ دەيدى.

دەنساۋلىق ءۇشىن جەكە تازالىققا ءمان بەرۋدى ەسكەرتەدى. «اۋرۋ ادام مەن، ساۋلىعى كۇمان ادام مەن تاباقتاس بولما، ەش كىمنىڭ سارقىتىن ءىشىپ، جەمە. اس سايماندارىڭدى وزىڭە مەنشىكتى بولەك قىلۋعا تىرىس» («وقۋشىنىڭ ساۋلىعىن ساقتاۋ». حالەل دوسمۇحامەدۇلى. ت. 1925. 18-19 ب).

ماسكەۋدەگى ءنازىر تورەقۇلۇلى باسقاراتىن «كۇنشىعىس باسپاسىندا» ءاليحاننىڭ 1922-1927 جىلدارى جۇمىس جاساۋى، ماسكەۋ توڭىرەگىنە ءبىر توپ قازاق ءبىلىمپاز جاستارىنىڭ شوعارلانۋىنا سەبەپ بولدى. ءاليحان بوكەيحان «كۇنشىعىس باسپاسى» باسپاسىنان كوپتەگەن ۇلت مۇراسىنا قاتىستى كىتاپتار، جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى بويىنشا وقۋلىقتار، ادەبي سالادا اۋدارمالار اۋدارىپ، قۇراستىرىپ باسىپ تاراتتى. باسقارما اتىنان كەيبىر كىتاپتارعا العى ءسوز جازىپ، سىن بەردى. سول كەزەڭدە كىتاپتار مەن وقۋلىقتارعا ەڭ كوپ سىن جازعانداردىڭ ءبىرى - الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحان. ۇلت ساۋلىعىن باستى ورىنعا قويىپ، ءوزى  دە باستاماشى بولىپ دەنساۋلىق تاقىرىبىندا «دەنساۋلىق ساقتا» (1926), «جاماندات - توپالاڭ» (1926) كىتاپتارىن قازاقشالاپ وقىرمانعا ۇسىندى. وزگە دە قازاقشا جۇقپالى اۋرۋلار جايىنداعى كىتاپتارعا سىن بەرىپ، العى ءسوز جازدى. مىسالى، جۇماعالي تىلەۋلىۇلى «كوز اۋرۋى - تراحوما» (1924), تۇراعۇل ابايۇلى «جۇقپالى اۋرۋدى ۇساق جانۋارلار تاراتادى» (1927), ءبىلال مالدىبايۇلى «قۇرت اۋرۋى» (1927) كىتاپتارىنا باسقارما اتىنان العى ءسوز جازىپ، سىن بەردى.

ءاليحان بوكەيحان دەنساۋلىق ساقتاۋ ءۇشىن ەڭ باستىسى حالىقتى اعارتۋ ءىسىنىڭ ماڭىزىن اتاپ وتەدى. دەنساۋلىقتىڭ باستى كەپىلى، ادامنىڭ جەكە باس تازالىعى. جۇقپالى ناۋقاستاردىڭ دەنساۋلىقتى كەمىتەتىن جانە اۋرۋ جاندىكتەردىڭ تاسىمالدايتىنىن ايتا كەلە، كوشپەلى قازاق تۇرمىسىنداعى تازالىق ماسەلەسىن سىنايدى. سۋ  جانە سابىنمەن جۋىنىپ تازالانۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتەدى.

ءداستۇرلى قازاق قوعامىنداعى كەيبىر سالتتار مەن ىرىم-تيىمداردىڭ تازالىققا كەرى اسەرىن تيگىزىپ، جۇقپالى اۋرۋدىڭ ورشۋىنە سەبەپ بولاتىنىن دا ايتادى. «ءبىزدىڭ ەل كىسىدەن تاقيا، بورىك، تىماق سۇراپ الادى. قاراعىم دەپ توپ قاتىن بالانى جابىلا سۇيەدى» ( «دەنساۋلىق ساقتا». قىر بالاسى. م. 1926. 13-14 ب).

احمەت بايتۇرىسىنۇلىنىڭ تاپسىرماسىمەن مەكتەپتەر ءۇشىن العاشقى قازاق تىلىندەگى «گيگيەنا» وقۋلىعىن جازعان جۇماعالي تىلەۋلىۇلى ەدى. 1926 جىلى ماسكەۋدەگى «كۇنشىعىس باسپاسىنان» باسىلىپ تاراتىلعان «جۇقپالى ناۋقاستار - ولارعا قارسى قولدانىلاتىن شارالار» كىتاپشاسىندا - وبا ناۋقاسى جانە ودان ساقتانۋ جولدارى كورسەتىلگەن. كارانتين ەنگىزۋ، ناۋقاس بىلىنگەن اۋماقتى وقشاۋلاۋ ماسەلەسى ايتىلادى. وبادان ساقتانۋ شارالارى بۇگىنگى كۇنگى الەمدى الاڭداتقان COVID-19 ۆيرۋسىنان ساقتانۋ شاراسىنا سايكەس كەلەتىندىكتەن تولىق جازا كەتەيىك:

(«جۇقپالى ناۋقاستار». جۇماعالي تىلەۋلين. م. 1926. 63 بەتىندەگى ەسكەرتۋلەر)

«وبا ناۋقاسى بار كەزىندە بارلىق جانعا ساقتانۋ شاراسىن قولدانۋ مىندەت:

1) ماس قىلاتىن ىشىمدىكتەردەن ساقتانۋ كەرەك. سەبەبى ماس قىلاتىن ىشىمدىكتەر قارىنىنىڭ ساۋلىعىن جويادى. ماس بولعاندىقتان اقىماقتىق پايدا بولىپ، ساقتانۋ قۇنىت قىلماي كەتەدى.

2) ۇيقى قالدىرىپ مەزى بولىپ تالىعۋ، شارشاعانشا جۇمىس قىلۋدى قالدىرۋعا كەرەك.

3) جان قينالعانشا ىستەلەتىن جۇمىستاردى توقتاتۋ.

4) قارىندى اشىرماي تاماقتانىپ وتىرۋ. قارىندى تىم تولتىرىپ اس ىشپەۋ. بۇل ەكەۋىنەن دە قارىننان شىعاتىن اششى سۋ ازايىپ باكتەرياعا ءالى كەلمەي قالادى.

5) وبا ناۋقاسى بار شاقتا، ەل قىدىرىپ قوناقتاۋدى قالدىرىپ، وسى سەكىلدى ولىككە باتا قىلىپ، جيىلىس قىلۋدى توقتاتۋ.

6) ناۋقاستىڭ ماڭايىندا بولعان نارسەلەردى، ناۋقاستىڭ ارتىنان شۇپەرەك زاتتارىن ساقار مەن قايناتىپ الىپ، اياۋسىزدارىن ورتەپ جىبەرۋ.

7) اعىن سۋدىڭ بويىندا وتىرعان ەلدىڭ شەتىنەن وبا كىرسە، سول سۋدىڭ بويىنداعى بارلىق ەلگە تەگىس تارايدى. 1921 جىلعى وبا ءبىزدىڭ ەسىل بويىنداعى ەلدەرگە تەگىس تاراعان.

مەملەكەت كولەمىندە وبادان ساقتانۋ رەتىندە وبا جايىلعان جەردى باسقا ساۋ اۋداننان قورشاپ، قاتىناسۋ ءتيىپ ۇكىمەت شارا قولدانادى. كارانتين بويىنشا اۋرۋ بار جەردەن ساۋ اۋدانعا قاتىناسۋ توقتالادى. («جۇقپالى ناۋقاستار». جۇماعالي تىلەۋلين. م. 1926. 63 ب). جۇقپالى ىندەت وبادان  - جەكە ادامدار مەن مەملەكەت كولەمىندە قالاي قورعانۋ ماسەلەسىن تۇسىندىرەدى.

احمەت مامىتۇلى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا كىتاپ جازۋ وقىعان قازاق ازاماتتارىنىڭ تاريح الدىنداعى بورىشى دەپ قاراپ، قازاق ءبىلىمپازدارىنا ۇندەۋ جاسايدى. «جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ شارالارىنان ءجيى-ءجيى ءسوز قوزعاپ ەلدىڭ قۇلاعىنا ءسىڭدىرۋ پايدالى، زياندى جولدارىن كورسەتىپ تۇرۋ «مەن ازامات» دەگەن ساناۋلى ادامداردىڭ موينىنداعى ساناۋلى ۇلكەن بورىشتارىنىڭ ءبىرى» («تەڭگە قوتىر مەن سوز». احمەت مامىتۇلى. ت. 1926. 7-8 ب) - دەپ، ەلدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى باستى ورىندا بولۋىن، ول سالاداعى ىزدەنىسكە جاعداي جاساۋ جانە قولداۋدى مەملەكەت تە ءوز موينىنا الۋ كەرەگىن ەسكەرتەدى. وقىعان ازاماتتاردى تاريح الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتەن قاشپاي، ۇلت ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتۋگە شاقىرادى. ۇرپاق الدىنداعى تاريحي بورىشىن ەسكە سالىپ، اعارتۋ مەن دەنساۋلىق ىسىنە ءوزىن ارناۋعا ۇندەيدى.

احمەت مامىتۇلى ءوزى بۇل ۇستانىمىنان اينىماي، قۋعىنعا ۇشىراعانعا دەيىن كوپتەگەن كىتاپتار، وقۋلىقتار اۋدارىپ جازادى. ولاردىڭ قاتارىندا دەنساۋلىق سالاسى بويىنشا جازعاندارى: «دەنساۋلىق جولىندا» (1930),  «بالالاردىڭ ساۋلىعىن ساقتا» (1930), «سوقىرلىق سەبەپتەرى»(1932), «تەڭگە قوتىردان ساقتانۋ» (1932), تراحوما (كوز اۋرۋى) (1935) كىتاپتارىن جازىپ، دەنساۋلىق سالاسىنداعى قازاق ءتىلدى كىتاپتاردىڭ العاشقى قاتارىن تولىقتىردى.

جۇقپالى ناۋقاستار تۋرالى قازاقشا العاشقى كىتاپتار جازعان اۆتورلاردىڭ ءبىرى – ءبىلال مالدىبايۇلى. ماسكەۋدەگى «كۇنشىعىس باسپاسىنان» شىققان العاشقى قازاق كىتاپتاردى تاراتۋعا بەلسەندىلىك تانىتىپ، كوكشەتاۋداعى تاراتۋشىسى بولدى.

ءبىلال مالدىبايۇلى «قۇرت اۋرۋى» دەگەن كىتابىنا باسقارما اتىنان قىر بالاسى سىن بەرىپ، كىتاپتىڭ تۇرمىستاعى ماڭىزى تۋرالى توقتالادى.

قىر بالاسى: «تاماق توق ءتان تازا، كوڭىل شات بولسا، قۇرت اۋرۋدىڭ قۇرتى بۇعىپ جۇرە بەرەدى دە، ادامدى اۋىرتپايدى. جۇك اۋىپ كەتسە، قاپتاعان بىزدەي تەسىپ شىعا كەلەدى. وسى كۇنى ءبىزدىڭ ەلدى ارالاعان دارىگەردىڭ ءبارى قازاقتىڭ ءبارى قۇرت دەپ كەلەدى. مۇنى وزگە سوزگە اۋدارسا، بۇل قازاقتىڭ ءبارى اش، لاس دەگەن بولادى. وتكەن ۇلى قىرعىن سوعىستا 4 جىلدا ءبىر ميلليون 7 ءجۇز مىڭ كىسى سوعىستان ءولدى. سول ءتورت جىلدا 2 ميلليون كىسى قۇرتتان ءولدى.

قۇرت اۋرۋى جۇققىش، اش، لاس ادامنىڭ اجالى. بۇل كىتاپتا قۇرت اۋرۋ تۋرالى ءبىلىم جازىلعان. ءتىلى انىق، تۇسىنىكتى، حات بىلەتىن قازاق كىتاپتى جاتتاپ السا، قۇرتتان قۇتىلۋعا شاراۋ تابىلادى» («جاڭا مەكتەپ». № 3-4. 1927.).

سونىمەن قورىتا كەلە، قازاق تىلىندەگى العاشقى دەنساۋلىق جايىندا جازعان وقۋلىقتار مەن اۋدارما كىتاپتار ەڭ ازى 2000, ەڭ كوبى 10 000 دانا تيراجبەن باسىلىپ التايدان استراحانعا دەيىنگى قازاق دالاسىنا 100 مىڭداپ تاراتىلىپ، جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋدىڭ ۇگىت-ءناسيحات قۇرالىنا اينالدى.

قازاق ءبىلىمپازدارىنىڭ  دەنساۋلىق تاقىرىبىندا جازعان العاشقى كىتاپتارى:

1, قالەل دوسمۇقامبەتۇلى. «شاكىرتتەر ساۋلاعىن ساقتاۋ». تاشكەنت. 1923 ج. 20 بەت..

2, قالەل دوسمۇقامبەتۇلى. «وقۋشىنىڭ ساۋلىعىن ساقتاۋ». تاشكەنت. 1925 ج. 23 بەت. تيراج - 5000 دانا. ءباسى 12 ءتيىن.

3, س. جاندوسۇلى. «قىزىلشا». (ورىسشادان اۋدارىلعان). ورىنبور. 1923 ج. 20 بەت. ءباسى 6 ءتيىن.

4, جۇماعالي تىلەۋلىۇلى. «دەنساۋلىق». ورىنبور. 1923 ج.

5, دوكتور مۋرالەۆيچ. «مەرەز اۋرۋى». (سپليس) اۋدارىپ وڭدەگەن: جۇماعالي تىلەۋلىۇلى. ماسكەۋ. 1924 ج. 58 بەت. ءباسى 20 ءتيىن.

6, جۇماعالي تىلەۋلىۇلى. «گيگيەنە». ورىنبور. 1924 ج. 167 بەت. ءباسى 75 ءتيىن.

7, دوكتور گلوبا. «كوز اۋرۋى - تراحوما». اۋدارۋشى: جۇماعالي تىلەۋلىۇلى. ماسكەۋ. 1924 ج. 24 بەت. 3000 دانا. ءباسى 12 ءتيىن.

8, دوكتور گوريەۆ. «دەنساۋلىق نەگىزى تازالىق». اۋدارۋشى: ءبىلال مالدىبايۇلى. ماسكەۋ. 1926 ج. 27 بەت. ءباسى 12 ءتيىن.

9, احمەت مامىتۇلى. «تەڭگە قوتىر مەن سوز». تاشكەن. 1926 ج. (قازاقستان ساۋلىق ساقتاۋ كوميسسارياتىنىڭ تازالىق اعارتۋ بولىمشەسى) 2047 دانا. 47 بەت. تەگىن كىتاپ.

10, «دەنساۋلىق ساقتا».  جازۋشى: قىر بالاسى. ماسكەۋ. 1926 ج. الاقانداي 15 بەتتىك كىتاپشا. ءباسى 2 ءتيىن.

11, جۇماعالي تىلەۋلىۇلى. «جۇقپالى ناۋقاستار». ماسكەۋ. 1926 ج. 84 بەت. ءباسى 40 ءتيىن.

12, جۇماعالي تىلەۋلىۇلى. «قوتىر ناۋقاسى». ماسكەۋ. 1926 ج. 32 بەت. ءباسى 20 بەت.

13, مولكوۆ ا.ۆ. «سۋى تازا اۋىل – ساۋ بولادى». اۋدارعان: راقىم يمانباي نەمەرەسى. سامارقاند-تاشكەنت. «وزبەكستان مەملەكەت باسپاسى». 1926 ج. 20 بەت. (قازاقستان ساۋلىق ساقتاۋ كوميسسارياتىنىڭ تازالىق اعارتۋ بولىمشەسى). 1047 دانا.

14, دوكتور شانس. «بەزگەك». اۋدارۋشى: ءبىلال مالدىبايۇلى. ماسكەۋ. 1927 ج. 32 بەت. 5000 دانا. ءباسى 15 ءتيىن.

15, دوكتور ب.بروننەر. «جەگى اۋرۋلار». اۋدارۋشى: ءبىلال مالدىبايۇلى. ماسكەۋ. 1927 ج. 5000 دانا. 46 بەت.

16, «گيگيەنا». ءىى-ءنشى باسقىش مەكتەپتەر ءۇشىن. قىزىلوردا. «قازاقستان مەملەكەت باسپاسى». 1927 ج. 143 بەت. 3000 دانا.

17, س.ە.نەزلين. «قۇرت اۋرۋى». اۋدارۋشى: ءبىلال مالدىبايۇلى. ماسكەۋ. 1927 ج. 96 بەت. ءباسى 45 ءتيىن.

18, د.م.راسسيسكي. «جۇقپالى اۋرۋدى ۇساق جانۋارلار تاراتادى». اۋدارۋشى: ابايدىڭ تۇراۋىلى. ماسكەۋ. 1927 ج. 48 بەت. ءباسى 20 ءتيىن.

19, سۋحارنيكوۆ. «قۇتىرۋ اۋرۋى». اۋدارعان: راقىم يمانباي نەمەرەسى. تاشكەنت. وزبەكستان مەملەكەت باسپاسى. باستىرۋشى: قازاقستان ساۋلىق ساقتاۋ كوميسسارياتىنىڭ تازالىق اعارتۋ بولىمشەسى. 1927 ج. 12 بەت. 3000 دانا.

20, ماديار. «شۋما قانداي اۋرۋ». قىزىلوردا. 1927 ج. 11 بەت. تەگىن كىتاپ.

21, ى.م.بيك. «ءتاۋىپتى قۋ، دوعدىردى شاقىر». تاشكەنت. 1927 ج. 23 بەت. تەگىن كىتاپ. باستىرۋشى: قازاقستان ساۋلىق ساقتاۋ كوميسسارياتىنىڭ تازالىق اعارتۋ بولىمشەسى. 4000 دانا.

22, بروننەر. «تەمىرەتكى مەن تاز تۋرالى». اۋدارۋشى: بايتاسوۆ. ماسكەۋ. 1927 ج. 5000 دانا. الاقانداي 15 بەتتىك كىتاپشا. ءباسى 2 ءتيىن.

23, سۋحارنيكوۆ. «قايتالاما كەزىك»(سۇزەك). اۋدارعان: راقىم يمانبايۇلى. تاشكەنت. «وزبەكستان مەملەكەت باسپاسى». 1927 ج. 10 بەت. باستىرۋشى: قازاقستان ساۋلىق ساقتاۋ كوميسسارياتىنىڭ تازالىق اعارتۋ بولىمشەسى. 3000 دانا.

24, ە. ۆ. گلوتوۆا. «قولداعى حايۋانداردان ادامعا جۇعاتىن ناۋقاستار». اۋدارۋشى: جۇماعالي تىلەۋلىۇلى. ماسكەۋ. 1927 ج. 48 بەت، ءباسى 25 بەت.

25, سۋحارنيكوۆ. «كوكساۋ اۋرۋى» (تۋبەركۋلوز). ورال: گۋبەرنيالىق ورىن شارۋاشىلىق ءبولىمى باسپاحاناسى. 1928 ج. 12 بەت. 30000 دانا.

26, شتيفين. «قۇتىرۋ دەگەن نەمەنە؟». قىزىلوردا. 1928 ج. 16 بەت. باستىرۋشى: قازاقستان دەنساۋلىق كوميسسارياتى.  7000 دانا.

27, احمەت مامىتۇلى. «دەنساۋلىق جولىندا». قىزىل-وردا. «قازاقستان باسپاسى». 1930 ج. 108 بەت. 5000 دانا.

28, فالكنەر ۆ.ن. «بالالاردىڭ ساۋلىعىن ساقتا». اۋدارعان: احمەت مامىتۇلى.  قىزىل-وردا. «قازاقستان باسپاسى». 1930 ج. 28 بەت. 5000 دانا.

29, احمەت مامىتۇلى. «سوقىرلىق سەبەپتەرى». قىزىل-وردا. «قازاقستان باسپاسى». 1932 ج. 21 بەت. 10 000 دانا.

30, احمەت مامىتۇلى.  «تەڭگە قوتىردان ساقتانۋ». قىزىل-وردا. «قازاقستان باسپاسى». 1932 ج.17 بەت. 10 000 دانا.

31, احمەت مامىتۇلى. «تراحوما» (كوز اۋرۋى). قىزىل-وردا. «قازاقستان باسپاسى». 1935 ج. (كولحوزشىلاردىڭ ساۋلىق ساقتاۋ كىتاپحاناسى №5). 10 000 دانا.

الاش زيالىلارى قازاق تىلىندەگى العاشقى جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ تۋرالى كىتاپتار جازىپ، ەل اراسىنداعى جۇقپالى ىندەتتەن ساقتانۋعا ۇندەدى. بۇل كىتاپتار دەنساۋلىق سالاسىنداعى قازاق ءتىلدى العاشقى كىتاپتار قاتارىنا ەندى. ەسكەرەتىن ءجايىت: كىتاپتا قولدانعان تەرميندەر تۋرالى دا ارناۋلى زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى.

الاش زيالىلارىنىڭ ەڭبەكتەرىندە ايتىلعان،  جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە الدىن الۋ شارالارىن ەسكە الا وتىرىپ، بۇگىندە الەمدى الاڭداتقان جۇقپالى ىندەتتەن بىرگە ساقتانايىق!

وتكەن تاقىرىپتار:

الاش زيالىلارى ىندەتپەن قالاي كۇرەستى؟

قازاق حالقى شۋما ىندەتىن قالاي جەڭدى؟

اباي مىرزاعالي

Abai.kz