سەنبى, 23 قاراشا 2024
جاڭالىقتار 3457 0 پىكىر 4 جەلتوقسان, 2011 ساعات 12:18

ىرىسبەك دابەي. رۋح بوستاندىعى

ۋاقىت كوشى جىلجىعان سايىن مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ بىزگە بەيمالىم قۇپياسى كۇردەلى دە سىرلى قالپىنان جازباي، اسقاقتاي تۇسپەسە، «ءبارىن بىلدىك، تۇيدىك» دەپ ەسەپتەۋگە اۋەس پەندەلىك ساناعا سىياتىن ءتۇرى جوق. اقيىق اقىن ءوزى دە ونى كوزى تىرىسىندە ەسكەرتكەن ەدى. «ماڭگىلىككە وزىممەن الا كەتكەن، مەنىڭ نازىك جانىمدى كىم تۇسىنەر!؟».  قازاق ادەبيەتىنىڭ التىن بوساعاسىن اتتاعان كەز-كەلگەن قالام يەسىنىڭ شارق ۇرىپ شەشىمىن ىزدەيتىن جۇمباعى دا وسى بولماق. «نەگە؟» دەيتىنى جوق، اقيقاتى سولاي. انىعىندا مۇقاڭ تۇسپالداعان «مەنىڭ نازىك جانىم» - قازاق ادەبيەتىنىڭ بۇكىل بولمىس-ءبىتىمى. بۇنداي جاۋاپكەرشىلىگى ۇلكەن ۇلى ءسوزدى ايتۋ - مىڭ جىلدا ءبىر تۋاتىن مۇقاعالي سەكىلدى ارىستارعا عانا بۇيىرىپتى دا، ونىڭ ءمانى مەن مازمۇنىنا بويلاۋ كەيىنگىلەردىڭ پەشەنەسىنە جازىلىپتى. ءتۇبى تەرەڭ جۇمباقتىڭ قالتارىسىن قانشالىقتى سۇزە الدىق؟ ول - بۇگىنگى ادەبيەتتىڭ كوتەرىلگەن كەڭىستىگى، قازاق جانىنىڭ اۋەلگى ەستەتيكالىق تالعامىنا تالپىنىسى بولماق ەدى. وكىنىشكە قاراي، ول بيىكتىڭ الدىرتا قوياتىنداي وڭاي سوقپاعى كوزگە شالىنىپ تۇرعان جوق. ارعى زاماندى ايتپاعان كۇندە دە، ابايدان كەيىنگى شاكارىم، ماعجان، ءىلياس، ساكەن، قاسىم، مۇقاعالي، جۇمەكەن، تولەگەن سەكىلدى الىپتار قالامى تۋدىرعان سۇراپىل ەنەرگيانى وڭدى-سولدى شاشىپ، «زامانعا جامان بوپ كۇيلەگەن» ەستاندى حالىمىزگە نە دەيىك؟.. ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ: «شەكسپير قۇبىلىسى بولماسا، اعىلشىن ستانوگى دۇنيەگە كەلمەس ەدى»، - دەگەنىن قاپەرگە الساق، ايتپاعىمىزدىڭ استارى سۋ بەتىنە قالقىپ شىعادى.

ۋاقىت كوشى جىلجىعان سايىن مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ بىزگە بەيمالىم قۇپياسى كۇردەلى دە سىرلى قالپىنان جازباي، اسقاقتاي تۇسپەسە، «ءبارىن بىلدىك، تۇيدىك» دەپ ەسەپتەۋگە اۋەس پەندەلىك ساناعا سىياتىن ءتۇرى جوق. اقيىق اقىن ءوزى دە ونى كوزى تىرىسىندە ەسكەرتكەن ەدى. «ماڭگىلىككە وزىممەن الا كەتكەن، مەنىڭ نازىك جانىمدى كىم تۇسىنەر!؟».  قازاق ادەبيەتىنىڭ التىن بوساعاسىن اتتاعان كەز-كەلگەن قالام يەسىنىڭ شارق ۇرىپ شەشىمىن ىزدەيتىن جۇمباعى دا وسى بولماق. «نەگە؟» دەيتىنى جوق، اقيقاتى سولاي. انىعىندا مۇقاڭ تۇسپالداعان «مەنىڭ نازىك جانىم» - قازاق ادەبيەتىنىڭ بۇكىل بولمىس-ءبىتىمى. بۇنداي جاۋاپكەرشىلىگى ۇلكەن ۇلى ءسوزدى ايتۋ - مىڭ جىلدا ءبىر تۋاتىن مۇقاعالي سەكىلدى ارىستارعا عانا بۇيىرىپتى دا، ونىڭ ءمانى مەن مازمۇنىنا بويلاۋ كەيىنگىلەردىڭ پەشەنەسىنە جازىلىپتى. ءتۇبى تەرەڭ جۇمباقتىڭ قالتارىسىن قانشالىقتى سۇزە الدىق؟ ول - بۇگىنگى ادەبيەتتىڭ كوتەرىلگەن كەڭىستىگى، قازاق جانىنىڭ اۋەلگى ەستەتيكالىق تالعامىنا تالپىنىسى بولماق ەدى. وكىنىشكە قاراي، ول بيىكتىڭ الدىرتا قوياتىنداي وڭاي سوقپاعى كوزگە شالىنىپ تۇرعان جوق. ارعى زاماندى ايتپاعان كۇندە دە، ابايدان كەيىنگى شاكارىم، ماعجان، ءىلياس، ساكەن، قاسىم، مۇقاعالي، جۇمەكەن، تولەگەن سەكىلدى الىپتار قالامى تۋدىرعان سۇراپىل ەنەرگيانى وڭدى-سولدى شاشىپ، «زامانعا جامان بوپ كۇيلەگەن» ەستاندى حالىمىزگە نە دەيىك؟.. ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ: «شەكسپير قۇبىلىسى بولماسا، اعىلشىن ستانوگى دۇنيەگە كەلمەس ەدى»، - دەگەنىن قاپەرگە الساق، ايتپاعىمىزدىڭ استارى سۋ بەتىنە قالقىپ شىعادى. كەشەگى كەڭەستىك كەر زاماندا مۇقاڭ بۇل سىردى اشىق ايتتى:

قازىنام بار.

قيساپسىز شەكتەلەدى.

قىزعانادى بىرەۋلەر، جەك كورەدى.

بەرمەيمىن دە، ساتپايمىن، كورسەتپەيمىن!

الام دەسەڭ،

الدىمەن زەرتتە مەنى...

مۇقاعالي قۇبىلىسىن ءبىز قانشالىقتى يگىلىگىمىزگە جاراتا الدىق؟ ماسەلە وسىندا. ولەڭ مەن ءومىر ارا قاتىناسىنداعى دەگدار جۇرتتىڭ كۇن استىنداعى جارقىن بولاشاعىن قالىپتاستىرا العان ساتتە  مۇقاڭنىڭ بارلىق قۇپياسى - «ماڭگىلىككە وزىمەن الا كەتكەن» اسىلىنا جاقىندايمىز. مۇقاعاليدى مىڭ جىلدىقتارعا قۇلاش ۇراتىن اقىن دەيتىن ساۋەگەيلىگىمىزدىڭ وزەگى وسى بولۋى كەرەك. ال قازاق نۇرلى كەلەشەككە سەنەتىن حالىق. قىسقاسى، ۇلت رەتىندە قانشالىقتى ساپالىق دەڭگەيگە كوتەرىلە الساق،  مۇقاعالي پوەزياسى بۇگىنگى ءبىزدىڭ ەستەتيكالىق لاززاتپەن عانا شەكتەلگەن كەڭىستىگىمىزدەن دە اسپانداي تۇسەرى حاق. جاراتۋشى يەم ۇلتتىڭ قۇپيا كودىن ساناۋلى عانا ادامداردىڭ بىلۋىنە مۇمكىندىك بەرىپتى. ۇلت رەتىندە ءوسۋدىڭ بۇرالاڭ جولى - اۋليەلىك بۇيىرعان تۇلعالار اماناتىن اسپەتتەۋمەن عانا شەكتەلگەن «سورى قالىڭ سوققى جەگەن پەشەنەمىزگە» جازىلماعان...

«اباي-اقپارات»

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1465
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3239
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5379