اتاسىنىڭ بالاسى...
يلليۋميناتوردان قاراعاندا سوناۋ تومەندە اپپاق بۇلتتار كورىنەدى. تۋرا اپاسىنىڭ ساباعان جۇنىندەي. مىنە سول اپپاق بۇلتتىڭ ىشىندە ول ءوزىن قالقىپ ۇشىپ جۇرگەندەي سەزىنگەن.. بىراق نەگە اپپاق بۇلت وسىنشاما ىستىق؟ اۋا جەتپەي بارادى... ءبىر ءسات اپپاق بۇلت سوگىلىپ تومەنگە، جەرگە قاراي قۇلاپ بارا جاتقانداي. اپىر-اي، مىنا قالپىمدا جەرگە تۇسسەم، سۇيەگىم شاشىلىپ قالاتىن بولار... و، اللا... وي، اللا... مىنە قۇلاپ بارادى... ماناعى اق مامىق شارپى بۇلتتار ەمەس. كادىمگى قاراشانىڭ قار جاۋارداعى سۇرعىلت بۇلتتاردىڭ اراسىنان جۇلدىزداي اعىپ بارادى. اياق-قولى ەربەڭدەپ نە ۇستايتىن، نە ەشتەڭە ىلىگەتىن، قارمايتىن زات بولماي تومەنگە، سوناۋ قۇز جارتاستىڭ ۇستىنە اعىپ كەلەدى. مىنە باسىن قار باسقان، تومەن قاراي ۇڭىلگەن بيىكتەن قۇز جارتاستار كورىنەدى. قاي جەرگە قۇلار ەكەم...؟ قاراعايدىڭ باسىنداعى بۇتاقتارىن ساتىر-گۇتىر سىندىرىپ، ءۇستى-باسى جۇلىم-جۇلىم بوپ ءدال قۇزدىڭ شەتىندەگى قارا تاستىڭ ۇستىنە كۇرس ەتىپ قۇلاعان. قۇلاعى شىڭىلداپ، تەك باسى عانا سولق-سولق ەتەدى. بىراق دەنەسى اياعى، قولى ورنىندا سياقتى. ەي،اللا! ەي اللا ءوزىڭ جار بولا گور! ءبىر ءسات الگىندە عانا ءوزى قۇلاعان جوڭكىلە كوشكەن سۇر بۇلتتاردىڭ ار جاعىنان ءبىر اۋەن ەستىگەندەي... ءيا، اۋەن..
قۇلاما بالا، جىلاما بالا
جىلاعان جۇرەك جۇبانا الا ما؟!
ارمانعا جەتپەي، جالعاننان وتكەن
دانىشپاندار دا-اي، عۇلامالار دا
مىناۋ ءاندى قاشان، قايدان ەستىپ ەدى؟
نەتكەن تانىس اۋەن، تانىمال تەرمە... تەرمە عوي.. ءيا...ءيا... بۇل مەيرامبەك ەمەس پە؟
ارىما بالا، نالىما بالا
كۇش قۋات بەرسىن، جانىڭا اللاھ
قۇلىنىم ءامان، ءجۇرسىن دەپ امان
جاراتقانعا مىڭ جالىنادى انا
قۇلىنىم ءامان، ءجۇرسىن دەپ امان
جاراتقانعا مىڭ جالىنادى انا
جالىنادى انا...
اپام...اپام نە بولدى ەكەن؟
دۇك-دۇك، دۇك-دۇك، دىبىس ەندى كۇرك-كۇرك جوتەلگە اۋىسقان. جوتەل... ا-س-سسس ەي ،اللا ءوزىڭ جار بولا كور! اپىر-اي، بالالار بەيبارىس پەن اقارىس نە بولدى ەكەن ا؟ اينۋر شە؟ قاپ اينۇردىڭ اۋىرىىپ قالعانى قيىن بولدى-اۋ. كۇرك-كۇرك جوتەل... «بلين ، پوشەل تى، زناەش سۋكا؟ » ءدال جانىنداعى داۋىستان نۇركەن ويانىپ كەتتى. قاسىنداعى جىگىت الدە ۇيقىسىراپ قىسىلىپ ساندىراقتاپ جاتقان سياقتى. الدە تەلەفونمەن سويلەسىپ جاتىر ما؟ نۇركەن ويانعاندا كوزىن اشتى. ءۇستى باسى مالمانداي تەر. ەي اللا ءوزىڭ جار بولا كور! جاستىعىنىڭ استىنداعى تەلەفونىن قاراپ ەدى تاڭعى ساعات تورتكە از-اق قاپتى. تۇرايىن دەدى نۇركەن، نامازىمدى وقيىن...
ەي، اللا اماندىعىڭدى بەرە كور... انام دا، اينۇر، بەيبارىس، اقارىس امان بولسا ەكەن... امان بولسا ەكەن قۇلىندارىم...
نۇركەن التى اعايىندى. دۇرىسى ۇلدىڭ كەنجەسى. قارىنداسى 6 جىلدان سوڭ ومىرگە كەلدى. اتاسى وتەۋىل وسى نۇركەننىڭ شاشىن الماي جالبىراتىپ ءوسىردى. قايدا بارسا دا قاسىنان وسى كەنجە نەمەرەسىن تاستامايتىن. اكەسى قاراپايىم اۋىلدىڭ تراكتورشىسى بولدى. ول سونداي زامان بولعان. سوعىستىڭ اششى ءدامىن تاتپاعان ول كەزدە شاڭىراق جوق قوي. سوعىستىڭ قيامەت قايىمىنان امان كەلگەن وتەۋىل بالاسىن قاسىندا ۇستادى. بۇل قورقىنىش ەدى.
الىسقا تۇرماق، مىنا تۇرعان الماتىعا جالعىز ۇلدى جىبەرمەدى. وقىماسا وقىماسىن، تەك قارايىپ كوز الدىمدا جۇرسە بولدى دەگەن. كەيىن وسى ۇلدان ۇرپاق ءسۇيدى. كەيدە كونە قاپتى ابايدىڭ كىتابىن قولعا الاتىن.
جاسىمدا عىلىم بار دەپ ەسكەرمەدىم،
پايداسىن كورە تۇرا تەكسەرمەدىم.
ەرجەتكەن سوڭ تۇسپەدى ۋىسىما،
قولىمدى مەزگىلىنەن كەش سەرمەدىم.
ءيا... اباي قالاي ءدال ايتقان. وتەۋىل دە ءدال سولاي... ءوزى وقي المادى... جاستايىنان كورگەنى اشتىق، كەدەيلىك، جوقتىق... اسىرەسە اشارشىلىقتان ەندى عانا ەسىن جيعاندا ۇلى وتان سوعىسى باستالدى. وسى اۋىلدان قانشاما بوزداق كەلمەي قالدى. شۇكىر... وتەۋىل ءبىر اياعى جارالى بولسا دا، امان-ەسەن ەلگە ورالدى. وڭ جامباستان كىرگەن سناريادتىڭ جارىقشاعى ونىڭ ايرىلماس سەرىگى بولدى. ءومىر بويى سول جامباسىندا وتەۋىلمەن بىرگە ءجۇردى. وتەۋىل ۇلى ءاشىمحاندى ەشقايدا جىبەرگىسى كەلمەگەنى دە سول بولار. الىسقا كەتسە كوز جازىپ قالام دەپ قورىققان. بەرى كەلە بەيبىت ءومىر باستالعاندا وسى ءاشىمحاننان دا جامان وقىعان، ورەسى تار بىرەۋلەردىڭ وقۋعا ءتۇسىپ كەيىن اۋىلعا بىرەۋى زووتەحنيك، بىرەۋى ينجەنەر، بىرەۋى مۇعالىم بولىپ كەلىپ جاتقاندارىن كورگەندە ءىشى اشىعانى دا راس. الايدا وعان كۇيىنىپ جاتقان وتەۋىل بولعان جوق. جالعىز ۇلعا اماندىق بەرسە بولدى دەپ قانا جۇرەتىن. بۇيىرسا ەندى نەمەرەلەرىن وقىتسا دا جەتەدى. وتەۋىل كەيدە دومبىرا شەرتىپ، قامشى ورەتىن ونەرى بار. سوسىن قولى تيسە كىتاپ وقيدى. وسى كىتاپتى باياعىدا سوعىستان سوڭ الماتىدان وسى وڭىرگە اڭشىلىققا كەلگەن ءبىر جورناليست جىگىت تاستاپ كەتكەن. دۇرىسى سول كىتاپتى وتەۋىل اتتاي قالاپ سۇراپ العان. سول ابايعا كوپ ۇڭىلەدى. قاسيەتتى كىسى ەكەن-اۋ... ولەڭدەرى تۇنىپ تۇرعان اقىل. «ءدال وسى وتەۋىلدىڭ» ءوز ويىنداي. وتەۋىل كوبىندە تاۋعا بارىپ، كەيدە ەسەكپەن، كەيدە ەسەك اربامەن وتىن اكەلەدى. قوتىرقارا، بايالىش، توبىلعى شابادى. سوندا نۇركەندى قاسىنان تاستامايدى.
نۇركەننىڭ ءالى ەسىندە اۋىلدان ۇزاعالى تالاي بولعان. تاۋعا قاراي يرەلەڭدەگەن قارا جول اعىنى قاتتى بولماسا دا تاستاي سۋىق كىشىگىرىم ارىقتاردان وتەدى. كەي جەردە ول ارىقتار ەرنەۋىنەن اسىپ ماڭايدىڭ ءبارىن سۋ باسىپ جاتاتىن. وتەۋىل جارالى اياعىنا قاراماي تاستاي سۋعا ءتۇسىپ ۇلكەن تاستاردى تەرىپ، تازالاپ كەتەدى.
-اتا، جۇرە بەرەيىك تە... ول ءبىزدىڭ ارباعا كەدەرگى ەمەس- دەگەنىنە قارامايدى. سۋداعى ۇلكەن تاستاردى تازالاماي ورنىنان كەتپەيدى. ول از دەسەڭ تاۋعا جاقىنداعان سايىن سۇرلەۋ جىڭىشكەرىپ جاعاسىنداعى تالدار وتكەن-كەتكەننىڭ بەرەكەسىن كەتىرەدى. وتەۋىل سول ءۇشىن دە قونىشىنداعى اعاش كەسەتىن سەكاتورمەن بۇتاقتاردى كەسىپ جۇرەدى. قاراپ تۇرساڭ ناعىز اپەندە دەرسىڭ... ءيا، اپەندەلىك- ناعىز قازاقتىڭ بويىنداعى دالالىق، دانالىق ەدى. بالا نۇركەن ونى كەيىن... كوپ كەيىن عانا ۇققان.
دۇنيەگە كەلەر ءبىر رەت
داريا كەۋدە تاۋ ءمۇسىن
قۇرىشتان قۇيعان قۇدىرەت
قارتتارىم امان ساۋمىسىڭ
ءيا، بۇل ساعي جيەنباەۆ. ءانى دوسحان جولجاقسىنوۆ اعاسىنىكى. قانداي عاجاپ... تۋرا ءوزىنىڭ اتاسى وتەۋىلگە ارنالعان سەكىلدى. سوڭعى جولى قالاي ەدى...
جاندى عوي بالا دالانىڭ
سەندەرگە قۋات دەم بەرسىن
كيەسىدە ونىڭ سەندەرسىز
يەسىدە ونىڭ سەندەرسىڭ
ادام ومىرگە كەلىپ بالا سۇيەدى... ول بالا وسە كەلە ازامات بولادى. ال ادام عۇمىر بويى سول بالا ءۇشىن، ۇرپاق ءۇشىن شىرىلداپ، سول بالام اش بولماسا ەكەن، كيىمى ءبۇتىن بولسا ەكەن، وقىسا ەكەن، بىرەۋ-مىرەۋدەن تاياق جەپ قالماسا ەكەن، امان بولسا ەكەن دەيدى. كەيىن ول بالاڭ دا ۇيلەنىپ ومىرگە نەمەرە كەلەدى. ال، نەمەرەڭ - ول سەنىڭ جانىڭ، ءتانىڭ، بارىڭ، ارىڭ ءۇمىتىڭ، بولاشاعىڭ، تىرلىگىڭ، تىنىسىڭ...ەندى سەن سول نەمەرە ءۇشىن باسقا ءومىر باستايسىڭ. وسىعان دەيىن ايالاعان، الاقانىڭا سالىپ قۇرمەتتەگەن كەلىنىڭمەن دە سول نەمەرە ءۇشىن ۇرىساسىڭ، جەك كورىنىشتى بولاسىڭ... بۇل تابيعات زاڭى.دۇرىسى تابيعاتتا اڭدار دا، قۇستار دا ءبارى ء–بارى تەك ۇرپاعىنا قامقور بولادى. تەك ادام عانا نەمەرە دەپ ءومىر كەشەدى، ولەدى. بۇل ۇلى جاراتقاننىڭ اللانىڭ ادامعا بەرگەن ەڭ ۇلكەن سىيى، قۇرمەتى، باعى-باقىتى... نەمەرە دە سوندىقتان اكەسىنەن، شەشەسىنەن گورى اجەسىنە-اتاسىنا جاقىن بولادى. ويتكەنى اتا مەن اجەنىڭ مەيىرىمىندەي الەمدە مەيىرىم جوق. ول اللادان جەتكەن ۇلى ماحاببات. مۇمكىن ادام بالاسى دۇنيەگە شىر ەتىپ كوزىن اشقاندا، سوسىن ەسىن بىلگەندە ۇلى مەيىرىم مەن ماحابباتتىڭ جىلۋىنا، ساۋلەسىنە، نۇرىنا شومىلاتىن بولار. ادام بالاسى سوندىقتان دا ءومىر بويى تەك جاقسىلىق شۇعىلاسىن شاشۋعا تىرىساتىنى وسى شىعار... نۇركەن ءدال وسى نۇر توگىلگەن شاڭىراقتا ءوستى، ەر جەتتى. الەمدى تانىدى. وڭ مەن سولىن ءبىلدى. ول جاي عانا قاراپايىم شاڭىراقتا دالا تاربيەسىن، دانا ءدارىسىن اتاسى وتەۋىلدەن الدى. الگىندە قۇز باسىندا جاتقاندا دا سول وتەۋىل اتاسى كەپ «تۇر» دەگەن. سوناۋ بالا كەزىندەگىدەي قولىنان تارتىپ تۇرعىزعان.
ءيا... وتەۋىل اتاسى وسىنداي كىسى بولعان.
نۇركەن تاڭعى نامازىن وقىپ بەتىن سيپادى دا توسەگىنە قيسايدى. كورشى جىگىت تاعى دا تىقىلداپ جوتەلە بەردى.
"اپىر-اي، بەيشارا ءولىپ كەتپەسە جارار ەدى.... نۇركەننىڭ ەكى كوزى اۋرۋحانانىڭ توبەسىنە قادالدى.
ەسىنە تاعى دا ەكى بالاسى ءتۇستى. اۋىرىپ جاتقاندا ءدال وسى جاققا" جەدەل جاردەممەن" كەتەردە ۇيگە ىرجالاڭداپ اقارىس كەلدى. شەشەسىنىڭ دە، اكەسىنىڭ دە اۋىرىپ جاتقانىن كورىپ ءجۇر عوي. ەسىكتەن كەلە
-اكە مىناۋ سىزگە- دەدى دە قولىنا ءبىر مىڭ تەڭگە ۇستاتتى.
- قايدان الدىڭ بالام؟ -دەدى نۇركەن.
-ءوزىمىز تاپتىق... ەسىڭدە مە ەڭ ءبىرىنشى تاپقان اقشاڭدى اكە-شەشەڭە بەر»،- دەپ ەدىڭىز عوي.
نۇركەن وسى بالاسىنىڭ گيتارا تارتىپ ءۇش دوسىمەن ءبىر گرۋپپا قۇرىپ جۇرگەنىن ەستيتىن. سويتسە ولاردى ءبىر جەرگە شاقىرىپتى.
- ءا... ءا- دەدى نۇركەن اۋىرعانى جەڭىلدەگەندەي. ىشتەي عانا "اپپاق كوڭىلىڭنەن اينالايىن" -دەگەن.
ءيا... نۇركەن ءدال وسىنداي جاستا مەكتەپتە جاقسى وقىدى. ءان ايتتى، دومبىرا تارتتى. مەكتەپتەگى بارلىق مادەني ءىس-شارا ءتىپتى اۋىلداعى توي-دومالاقتا نۇركەنسىز وتپەيتىن. اكەسى ءاشىمحان ونەرپاز، ون ساۋساعىنان ونەر تامعان، ەتنوگراف قازاق حالقىنىڭ ادەت-عۇرپىنىڭ جاناشىرى داركەمباي شوقپاروۆپەن بىرگە وسكەن دوسى-تىن. ءبىر كۇنى داركەمبايدىڭ ۇيىنە كەلگەندە اتاقتى نۇرعيسا تىلەنديەۆ، جاقسىلىق ۇشكەمپىروۆ، سەرىك قوناقباەۆتى العاش رەت سول ۇيدەن كورگەن. سول ۇيدە داركەمباي نۇركەنگە كۇي تارتقىزدى. كەيىن داركەمباي نۇركەندى ا.جۇبانوۆ اتىنداعى مۋزىكالىق مەكتەپكە الىپ كەلگەن. نۇركەن دومبىرا تارتتى، سلۋحىن، ءريتمىن ءبارىن تاپسىردى. الايدا اكەسى ءاشىمحان نۇركەندى قايتا اۋىلعا الىپ كەتتى. كىپ-كىشكەنتاي بالاسىن الماتىعا قالدىرۋعا قيماعان.
نۇركەن مەكتەپتى بىتىرەر كەزدە اكەسى بۇعان زووۆەتكە بار دەگەن. باياعى ءوزى ارمانداعان وقۋعا بالاسى تۇسسە دەگەن. الايدا نۇركەننىڭ ويى باسقادا ەدى. وعان سەبەپ بەكجان... ءيا... كادىمگى تۋىستاس، اۋىلداس بەكجان تۇرىس. بەكجان بۇل كەزدە م. اۋەزوۆ تەاترىنىڭ اكتەرى. كەيدە «قىمىزحانادا» كەيدە رەسپۋبليكا سارايىندا كونتسەرتكە قاتىسادى، «الاتاۋ» تەلەارناسىنان دا كورىنىپ قالادى. قىسقاسى اۋىلدان شىققان ازاماتتىڭ «دۇركىرەي باستاعان» شاعى. سول بەكجان نۇركەنگە «سەن دە اكتەرلىك ماماندىققا بارساڭشى» دەگەن. «بىلاي جۇرسە وگىز ولەدى، بىلاي جۇرسە اربا، سىنادى». نۇركەن اكەسىنىڭ ايتقانىن ەكى ەتكەن جوق. زووۆەت ينستيتۋتقا باردى. بىراق «زووتەحنيككە»، «ۆەتتەحنيككە» دە قۇلقى جوق. الدىنا كەلگەن سۇراقتار حيميادان دا، بيولوگيادان دا ونشا قيىن سۇراقتار ەمەس. الايدا نۇركەن الدىنا كەلگەن اق قاعازىن قۇر شيمايلاپ-شيمايلاپ بوس قايتاردى. اكەسىنىڭ كوڭىلىن قالدىرماۋدىڭ بۇل جالعىز عانا جولى بولاتىن. قاسىنداعى بىرگە تاپسىرعان جىگىتتەر «تۇستىك» دەپ قۋانسا، نۇركەن «ۋح، تۇسپەدىم-اۋ» دەپ قۋاندى. ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟ ارينە الماتىدا قالۋ كەرەك. بەكجان نۇركەندى م.اۋەزوۆ تەاترىنا بۋتافور قىپ جۇمىسقا ورنالاستىردى. وندا دا وسى ازەكەڭ ءازىربايجان مامبەتوۆ ءبىر اۋىز سوزگە كەلمەي نۇركەندى بۋتافور عىپ العان. ول ازداي بەكجان نۇركەندى قاسىنا الدى. بەكجان ول كەزدە ۇيلەنگەن. اباي- بايزاقوۆ كوشەلەرىندەگى ءبىر بولمەلى جاتاقحانادا بولمەسى بار. نۇركەن سول ءبىر بولمەدە اعاسىمەن بىرگە تۇردى. ءيا، ول بولمە ناعىز ارتيستەردىڭ باس قوساتىن جەرى ەكەن. كۇندە جيىن، كۇندە باس قوسۋ... نۇركەن كۇندىز تەاتردا، كەشكە سپەكتاكلدە. م. اۋەزوۆ تەاترىنىڭ سپەكتاكلدەرىن تۇگەل كوردى. ءبىر ەمەس كەي سپەكتاكلدەردى ونشاقتى، ون بەستەن ارتىق كورىپ شىقتى. ءار كورگەن سپەكتاكلدەن سوڭ بايگەگە شابار تۇلپاردىڭ بايلاۋدا تۇرعانىنداي، تىپىرشىپ «شىركىن-اي مەندە وسىلاي قاشان ساحناعا شىعام؟» دەگەن... نۇركەن وقۋعا ونەر ينستيتۋتىنا قينالماي ءتۇستى. قازاقستاننىڭ حالىق ءارتيسى بەلگىلى ءانشى، وپەرا رەجيسسەرى، كينو اكتەر كاۋكەن كەنجەتاەۆ پەن ەسىم سەگىزباەۆتىڭ كۋرسىنا قابىلداندى.
نۇركەن كىشكەنە پالاتانىڭ ىشىندە ءارى-بەرى ءجۇردى. دەنەسىنىڭ قىزۋى كوتەرىلىپ تۇر ەكەن. اپىراي مىنا دارىگەرلەردە جان جوق ەكەن-از. نەتكەن جانكەشتى ادامدار. وسى ۋاقىتقا دەيىن نەگە ءبىز وسى دارىگەرلەردىڭ قادىرىن بىلمەگەم. ءار اۋرۋ ءۇشىن كۇندىز-ءتۇنى وسىندا جۇرەدى. شىركىن-اي وسىدان قۇلان تازا جازىلسام... سەندەرگە ايتار العىسىم ۇشان تەڭىز بولارى حاق. مۇمكىن بۇيىرسا ەندى سەندەردىڭ وبرازدارىڭدى شىعارسام عوي. الگى قالاي ەدى مۇقاعاليدىڭ ولەڭى
توقتا-توقتا، ەي، جىگىت، ايالداعىن.
قانە، قالاي جاعدايىڭ، بايانداعىن.
...تاجىريبە مەكتەبىن ءوتىپ جۇرسەڭ،
دارىگەرلىك كاسىپكە تايانعانىڭ.
تايانعانىڭ، قاراعىم، تايانعانىڭ،
ادام ءۇشىن بارىڭدى ايانباعىن.
ادام تۇرار الدىڭدا، ۇمىت بولار،
ولىكتەر مەن سويىلعان قوياندارىڭ.
ەندى الدىڭدا تۇرادى ءتىرى جاندار،
ءبىرى ءسۇيىپ، كىم ءبىلسىن، ءبىرى قارعار...
قيمىلداماي كىرپىگى جاتسا-داعى،
بايقاعايسىڭ، شىقپاعان ءتىرى جان بار!
كاسىبىڭنەن كەتپەگەي جەرىپ مۇلدە،
(اقىل ايتىپ كەتتىم-اۋ جەلىكتىم بە؟)
ولگەندەردى تىرىلتەم دەپ ويلاعان،
دەنەسىنەن جان ىزدە ولىكتىڭ دە.
جولىڭ بولسىن، بارا عوي، اينالايىن،
اينالايىن، قورعاۋشىم، قارعادايىم!
كاسىبىڭە مەن سەنىڭ باسىمدى يەم،
باسىمدى يەم، نەسىنە ارلانايىن...
وسى كەزدە دارىگەر قىز كەلىپ ىستىعىن ولشەدى. 39 بوپ تۇر. باسە باسى اۋىرعانى وسى ەكەن عوي. دارىگەر ۋكول سالدى. نۇركەن سۋ ءىشتى دە توسەككە قايتا جاتتى. سالعان ۋكولدان جامباسىنىڭ اۋىرعانىن سەزدى. «مىنا جامان دەرتتىڭ قيىنى- اۋىزداعى ءدام سەزۋ، ءيىس سەزۋ دەگەن قاسيەتتەر جوعالىپ كەتەدى ەكەن. جامباسىمنىڭ اۋىرعانىن دا سەزىنۋ قانداي قۋانىش. ەسىنە باياعى بالا كۇنىندە وسىلاي تاياق جەپ جىلاعانى ءتۇستى. جالپى نۇركەن ءۇيدىڭ كەنجەسى بولعان سوڭ ەركە بوپ ءوستى. 14-15 كە دەيىن وزىنەن ۇلكەن بالالارمەن بىرگە جۇرگەن، سولارمەن بىرگە ەسەيدى، ەرجەتتى. تالاي رەت توبەلەستى دە. بىردە كورشى ۇيدەگى دوسى وزىمەن شامالاس بالا، «اڭعا بارايىق، مىلتىعىڭدى الا شىق، قويان اتامىز» دەدى. نۇركەن ۇيدە اكەسىنىڭ جوقتىعىن پايدالانىپ، مىلتىعىن الىپ شىقتى. كۇنى بويى ساندالىپ ەشتەڭە اتا المادى. دەگەنمەن تازا اۋا، تاۋ ءىشى گۇرس-گۇرس اتقان مىلتىق وعان كەرەمەت رومانتيكا بوپ كورىندى. قاس قارايا اۋىلعا ەكەۋى شارشاپ قايتتى. ۇيگە جەتكەنشە ءتۇن بولعان. اۋىلدىڭ سىرتىنداعى دوڭنەن ءبىر كەزدە اجەسىنىڭ «نۇركەن، نۇركەن!» دەگەن داۋسىنان سەلك ەتە ءتۇستى. نە دە بولسا اكەم ەندى ولتىرەتىن شىعار، - دەپ قاتتى ساستى. اپاسى نۇركەننىڭ امان ەسەن كەلگەنىنە قۋانىپ باۋىرىنا باسقان. «اكەڭ قازىر سويادى سەنى» دەدى. ول ازداي نۇركەن ءبىر كەزدە ەسىكتەن اكەسىنىڭ تارس-گۇرس كىرگەنىن كوردى. اكەسى اپاسىنىڭ قۇشاعىنان سۋىرىپ الدى دا، قامشىمەن جون ارقاسىنان تارتىپ تارتىپ جىبەردى. ول ازداي ماي كوتەننەن تەپكەن. نۇركەن بار داۋسىمەن باجىلداي بەردى. اپاسى ۇستىنە قۇلاپ ازەر الىپ قالعان. بۇل ءاشىمحاننىڭ بالاسىن ەڭ العاشقى جانە سوڭعى ساباعانى بولاتىن. ءيا...ول كەزدە جامباسى ءدال وسىلاي اۋىرعان...
ويعا ءتۇستىم،تولعاندىم.
ءوز ءمىنىمدى قولعا الدىم.
مىنەزىمە كوز سالدىم،
تەكسەرۋگە ويلاندىم.
كورىنگەنگە قىزىقتىم.
عادىلەتتى جۇرەكتىڭ
ادىلەتىن بۇزىپپىن.
اقىل مەنەن بىلىمنەن
ابدەن ءۇمىت ءۇزىپپىن;
اپىر-اي، اباي نەتكەن عۇلاما ەدى؟ قازاقتىڭ ويىن قازاققا قالاي جەتكىزگەن دەسەڭشى.
جالپى نۇركەن جولى بولعىش جىگىت. كاۋكەن كەنجەتاەۆتاەۆتاي تۇلعادان، ەسىم سەگىزباەۆ سياقتى ۇستازدان ءتالىم الدى. قادىر جەتپىسباەۆ، ءازىربايجان مامبەتوۆتىڭ مەكتەبىنەن ءوتتى. وسى كەزدە قاراعاندىدان اۋىسىپ الىمبەك ورازبەكوۆ كەلدى. الىمبەكتىڭ اتىن ەستىگەنمەن ءجوندى بىلمەيتىن. الەكەڭ "ابايدى" الدى. تىلەكتەس مەيراموۆ ەكەۋىنە دە ابايدى بەردى. تىلەكتەس اعاسىنىڭ ءجونى دە جولى دا بولەك. الايدا سپەكتاكلدىڭ بار كۇشى جاس اباي – نۇركەنگە تۇسكەن. ۇيقىسىز تۇندەر، مازاسىز كۇندەر... نۇركەن قاسىنداعى ارىپتەستەرىنەن دە، تىلەكتەس اعاسىنان دا ەمەس، ءتىپتى رەجيسسەر الىمبەك ورازبەكوۆتەن دە قايمىققان جوق... نۇركەن ۇلى ابايدىڭ ارۋاعىنان قورىقتى... سول كەزدە ءبىر تۇندە جاينامازعا جىعىلدى. «ەي، اللا، ءوزىڭ قولداي گور»،-دەگەن... سول ءتۇنى نۇركەن ۇيقىسى قانىپ وياندى.
ات ءمىنىپ، اسپان اسىنىپ، الىستان جاۋ ىزدەپ قايتەسىڭ سەن، ورازباي! سەنىڭ جاۋىڭ وزىڭدە، ءوز ىشىڭدە... ول وسى تۇرعان ناداندىعىڭ، قاراڭعىلىعىڭ... سەن جابىسساڭ وتكەن كۇننىڭ قاراڭعىلىعىنا جابىساسىڭ... مەن الىسسام، كەلەشەكتىڭ جارىعىن ىزدەپ تالپىنامىن.
ءيا...ءيا... بۇل اباي... «سەنىڭ جاۋىڭ... وزىڭدە... ول وسى تۇرعان ناداندىعىڭ، قاراڭعىلىعىڭ». اباي بۇل ءسوزدى كەشە ەمەس، ءدال بۇگىن ايتقانداي. دۇرىسى بۇگىنگى گالستۋك تاعىپ ءبىر جەردەن وقىپ، ەكىنشى جەردەن ديپلوم ساتىپ العان كوكىرەگى سوقىر، سەزىمى سەمگەن... بايلىقتان سەمگەن-سونگەن ءوز ەلىن، ءوز حالقىن ىشتەي جەك كورەتىن قازاق اتىن جامىلعان جەمقورلارعا، ەسىل-دەرتى تەك بايۋ اقشا-اقشا دەپ ارىن ساتقان ارامزالارعا ارنالعان سياقتى... سەنىڭ جاۋىڭ وزىڭدە، ءوز ىشىڭدە... اپىرماي، بۇلار ارانىن قاشان تيادى، قاشان توقتايدى؟ بۇل وڭباعاندار ەل ءىشىن تۇگەل جاۋلاپ العان با؟ بۇرىن كوررۋپتسيا تەك كەدەن دەۋشى ەدىك... سويتسەك قاتەلەسىپپىز... بۇل ءتىپتى كورونوۆيرۋستەن دە قاۋىپتى ەكەن... بۇل بار جەردى، بار سالانى قامتىعان سياقتى... ول وسى تويىمسىزدىق، اشكوزدىك، دۇنيەقوڭىزدىق، ماقتانشاقتىق... سوندا بۇل جەمقورلىق، پاراقورلىق، سوقىرلىق، سورلىلىق، ناداندىق، توپاستىق توقتاماسا قايتىپ ەل بولامىز؟ ەرتەڭگى ۇرپاققا نەنى مۇرات ەتىپ قالدىرامىز؟ سوندا مىنا قايمانا حالىق، قازاق ەلى بولاشاقتا نە بولادى؟ قايتىپ ەل بولامىز؟ قايتىپ مەملەكەت بولامىز؟ ءبىر جاعىندا اۋزىنان وت شاشقان ۇلى يمپەريا ايداھارداي ەل بار دا، ءبىر جاعىندا ايۋداي اقىرعان توڭبويىن جۇرت تۇر. سوندا ءوز ىشىمىزدە ىشكەن-جەگەنىنە سەمىرگەن، ادامدىعىن اقىماقتىققا، تويعانىن توعىشارلىققا، بايلىعىن ناداندىققا ايىرباستاعان بەيشارالارعا قالاي ءۇمىت ارتاسىڭ؟ بۇل-نۇركەن اباي... بۇل بۇگىنگى زاماناۋي اكتەردىڭ جان ايقايى... اباي بوپ ءۇن قاتقان، بوزتورعايداي شىرىلداعان تۇلعانىڭ تولعاۋى... نۇركەننىڭ ابايى وسىنداي... ويشىل... جو-جوق ويشىل ەمەس نۇركەننىڭ ابايى ەرتەڭىنە ەلەڭدەگەن، بولاشاققا ۇركىپ ەمەس، بولاشاققا قورقا قارايتىن وبراز... ءيا، سولاي وسىنداي توعىشار توپاس جەمقورلار باسقارعان كوپ سالادان قالايشا قورىقپايسىڭ؟ بۇل ءوزى ءۇشىن ەمەس... ەرتەڭگى ۇرپاق، ەرتەڭگى ەلى ءۇشىن ەلەڭدەگەن ويشىل. فيلوسوف اكتەردىڭ جان ايقايى، جان ازابى... جان شىرىلى... قازاق ەلى دەپ شىرىلداعان ابايدى ول وسىلاي سومدايدى. ءيا، سولاي... قاشان وزگە وركەنيەتتى ەل قاتارىنا قوسىلار كۇن بولار ەكەن؟ 70-جىل قىزىل يمپەريانىڭ تابانىندا بولىپ ەندى عانا ەگەمەندىك العانىمىزدا نەگە جەتتىك؟ نەگە وسى ۋاقىتتا وزگەلەردەن كەنجە قالدىق ەكەن؟ نەگە؟ نەگە؟ «سەنگەن قويىم سەن بولساڭ، كۇيسەگەنىڭدى ۇرايىن» دەمەكشى الدە ءبىز ءۇمىت ارتقان ارقا سۇيەگەندەر وسىنداي جەمقور بولعانى ما؟ نەگە؟ مىنە نۇركەن-اباي وسىلاي ويلايدى، وسىلاي كۇڭىرەنەدى... كۇرسىنبەۋگە، كۇڭىرەنبەۋگە قۇداي اقىل بەرگەن سوڭ امالىڭ قالمايدى...ەكەن-اۋ. نۇركەننىڭ وبرازى وسىنى مەڭزەيدى، جانى، جۇرەگى قان جىلاپ تۇرىپ وسىنى جىرلايدى، جىرلاپ تۇرىپ جۇرەگى جىلايدى...
تاعدىردىڭ كىسەنىنەن ەشكىم قۇتىلىپ كورگەن جوق. قازىردىڭ وزىندە قول-اياعىڭنىڭ ماتاۋلى ەكەنىن بىلمەيسىڭ؟... ايىرماشىلىعى – ءبىزدىڭ كىسەنىمىز، قازاقتىڭ قايىس شىدەرىسى سياقتى، زامان ىسىعان سايىن قىسا تۇسەدى. ەرتەڭىن ويلامايتىن قايران جۇرت، ناداندىقتىڭ قۇربانى بولۋعا شاق تۇرعانىن سەزبەيدى. بۇلارعا قارىن توق بولسا بولدى. ءبىرىنىڭ تىلەۋىن ءبىرى تىلەسپەيتىن، بوس ماقتانعا سەمىرگەن تويىمسىزدار. وقۋعا، بىلىمگە دەن قويسا، جاندايشاپتار مەن كولدەنەڭ كوك اتتىلارعا جەم بولمايتىن ەدىك. ەلدىڭ بولاشاعى تەك كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ زەردەلى جاستاردا؟ ول جاستار قازىر قايدا؟ ولار نەگە قازىر ءۇنسىز؟...
بۇل جاراسباي «قارا-قاراش» سپەكتاكلىندەگى مونولوگ...
نۇركەننىڭ جاراسبايى جاي ىشكەن-جەگەنىنە ماس بولعان، ءماز بولعان ءداۋ قارىن ەمەس... جاراسباي ول ەرتەڭ ەلىمىز قايدا بارادى؟ نە بولادى؟ دەپ ويلاعان ادام... زامان وزگەرەدى. ەلىنە مىسقىلداپ كىرگەن وزگە جۇرت كۇن ساناپ، اي ساناپ، جىل ساناپ ەل ىشىنە ەنىپ بارادى. .... وزدەرىنىڭ ءدىلىن، ءتىلىن، ءدىنىن، سالتىن وسى ەلگە تاراتۋدا. الدە ابىلايدىڭ ءتۇسى – شىنىمەن ىسكە اسا ما؟ و، توبا! ونىڭ بەتىن ءارى قىلسىن...
جاراسباي قازاق ادەبيەتىندەگى العاشقى كۇردەلى وبراز... ادام بالاسى پەندە بولعاسىن ونىڭ دا كەمشىلىگى بولادى. جاراسباي دا بۇل قاسيەتتەن ادا ەمەس... سوندىقتان دا جاراسباي تراگەديالىق كەيىپكەر... قۇددى شەكسپيردىڭ گاملەتى سياقتى جاقسىلىق پەن جاماندىقتىڭ ، كۇن مەن ءتۇننىڭ، اق پەن قارانىڭ ارا جىگىن اجىراتام دەپ الاسۇرعان وبراز. سول ءبىر كەزدە جاساعان پەندەلىك قاتەلىگىن كەش بولسا دا تۇسىنگەن... تۇسىنگەن دە «اھ» ۇرىپ ايقايلاۋعا شاماسى جەتپەي تۇنشىققان جۇرەگى قان جىلاپ، جانىن قويارعا جەر تاپپاي ارپالىسقان، قاماۋداعى، قاپاستاعى ارىستان ىسپەتتى... سوندىقتان ول يتشىلەپ، يرەك قامىشلاپ ەسەكشە ءومىر سۇرگىسى كەلمەيدى... سول سەبەپتى دە ول ءولىمدى تاڭداعان تاعدىر يەسى...
قادىرلى كيەلى نەتكەن جەر!
باتىرلار دۇرىلدەپ وتكەن جەر،
تۇلپارلار دۇبىرلەپ توككەن تەر،
عاشىقتار ءبىر-ءبىرىن وپكەن جەر،
بۇل ماعجان جۇماباەۆتىڭ ولەڭى. ولار كەزدەسپەسە دە، جولىقپاسا دا ماعجاندا جاراسبايمەن ءبىر داۋىردە ءومىر سۇرگەن زامانداسى.... رۋحاني سىرلاسى...
بۇل نۇركەننىڭ جاراسبايى. كەيدە ونى جاراسبايداي جالعىز جانى، جۇرەگى، سەزىمى، قيالى، ويى، ارمانى – ونى دا وسىنداي وڭاشالىققا يتەرمەلەيدى... جالعىز عانا ەشكىممەن سويلەسپەي وزىمەن-ءوزى يەن دالاعا، ەشكىم جوق ەلسىزگە، سوناۋ باياعى بالالىق شاعى وتكەن اۋىلدىڭ سىرتىنداعى جالعىز سوقپاقپەن بيىك تاۋعا سەرۋەندەگەندەي قازىر دە سەندەلىپ جۇرە بەرگىسى كەلەدى... تەك ەشكىم كەزدەسپەسە ەكەن دەيدى... ويى ون بولەك، ساناسى سان بولەك بوپ باسى اۋعان جاققا كەتە بەرسە بولادى. اپىر-اي... مىناۋ ميىما، ميلليون ينەدەي سۇققىلاعان وي ما...
نۇركەننىڭ كۋميرى ءانۋار مولدابەكوۆ تە ءدال وسىلاي جالعىزدىقتىڭ جەل قايىعىن ءمىنىپ، جەلسىز تۇندە ونەر ايدىنىندا بەلگىسىز، بەيمالىم، بۇلدىر دا بۇلىڭعىر ارالعا ساپار شەكپەۋشى مە ەدى؟ جالعىزدىق تەك اقىنعا، ويلىعا، سۋرەتكەرگە عانا بەرىلەتىن ازاپ. بۇل اقىن بوپ تۋماسا دا، جانى، جۇرەگى، ويى، ارمانى، بولمىسى شايىر بوپ جارالعان جانداردىڭ پەشەنەسىنە جازىلعان ەمدەلمەيتىن دەرت....وسى ماقالانىڭ اۆتورى - مەن سوناۋ جىلدارى، بالا كەزىمدە ورىستىڭ ۇلى اكتەرى يننوكەنتي سموكتۋنوۆسكيدىڭ ءوز قولىمنان بيلەت الىپ مالىي تەاتردا ول ويناعان «تسار فەودوردى» كورگەن جانمىن. سموكتۋنوۆسكي دە سول..... جالعىزدىقتان، دارالىقتان، دانالىقتان، ءار ءتۇرلى الىپ قاشپا وسەكككە ىلىنگەن، بىردەن ءبىر ۇلى تۇلعا بولاتىن.... نۇركەن دە سول ءوزى كورمەگەن، بىلمەگەن، كەزدەسپەگەن، ونى تانىماعان، الايدا تابيعاتىمەن باس يەتىن ۇلى تالانت، ۇلى تۇلعاداي بۇل دا گاملەتتى وينادى. ارينە شوشاناي قايدا؟ شەكسپيردىڭ گاملەتى قايدا؟ ەكەۋى ەكى باسقا دۇنيە، ەكى الەم، ەكى بولەك پلانەتا.
الايدا ءومىردىڭ دە، ونەردىڭ دە ءوز اعىمى، ءوز زاڭى بار....ول گەوگرافياعا دا، بيوگرافياعا دا قارامايدى. ول زاڭ تالانت دەگەن ۇعىمنىڭ زاڭى...
ولمەك پە، قالماق پا — ەندىگى ساۋال ەكى ۇداي.
ءومىر، ءولىم — ارپالىس. تاتار ءدامىم
تاۋسىلدى دەپ باس يەم بە تاعدىرعا،
الدە مىناۋ قاسىرەتتىڭ سەلىمەن
جان شىققانشا جاعالاسىپ، بۇلاردىڭ
بىتىرسەم بە ىستەرىن؟
گاملەت الەمدىك دراماتۋرگيادا ايسبەرگ سياقتى قارلى شىڭى عانا كورىنەتىن، جانە كەز-كەلگەن اكتەردىڭ ارمانى بولعان گيمالايداي بيىك رول. بۇعان بارۋ كىم كورىنگەننىڭ جۇرەگى بارا بەرمەيتىن بەرمۋد ارالى ىسپەتتى. ارينە ول ءرولدىڭ فيلوسوفيالىق، تراگەديالىق بولمىسىن، ويىن ول كەزدە قازىرگىدەي تۇسىنبەگەن بولار... ونىڭ ۇستىنە گاملەتتى قويۋ ۇلى رەجيسسەر شەكسپيردەي شەبەر شار انادان شىرىلداپ تۋعاندا تالانت ەكەنىن دالەلدەيتىن دارا بولعانى قانداي جاراسىمدى بولار ەدى. اتتەڭ...ايتپەسە...
ءيا ۆلاديمير ۆىسوتسكي دە وسى گاملەتتى وينادى. ۇستىندە قارا فۋتبولكا، قارا دجينسى، قولىندا گيتارا... قاپ-قارا شىنجىرعا بايلانىپ، شىڭعىرعان.... كەڭەس كەزەڭىندە بوستاندىق پەن دەموكراتيانى اڭساعان ، جۇيكەسى جۇقارىپ، تامىرلارى باداناداي بولعانشا جان ۇشىرعان كەيىپكەر.... نۇركەن دە سول، «بولماساڭ دا ۇقساپ باق، ءبىر جاقسىنى كورسەڭىز» دەپ سوعان ەلىكتەگەن، ۇقساۋعا تىرىسقان. مۇمكىن ول ۆىسوتسكي بولا الماعان شىعار.... بولۋدىڭ كەرەگى دە جوق. الايدا وسى جانكەشتىلىك، جالعىزدىق، قوعامداعى ادىلەتسىزدىككە جانۇشىرا ايقاي سالۋ، جار سالۋ كورەرمەنگە جەتكەن.
نۇركەننىڭ كوزى ىلىنگەندەي... تاعى دا دەنەسى ءبىر قىزىپ، ءبىر سۋىعان.... جوتەل بار سياقتى... سوندا بۇل نە ەكەن؟ الدە بۇل ىندەت ادامدى وسىلاي قيناي ما؟ كۇرك-كۇرك... ەكى قۇلاعى ىزىڭداپ، باسى شىڭىلداپ، ەكى شەكەسى سولقىلداپ، باسىنا بىرەۋ قۇرساۋ سالىپ قىسىپ جاتقان سياقتى.
ەي، اللا، ءوزىڭ جار بولا گور...
و، قۇدىرەتتى اباي! قاسيەتتى اباي! مىنا ناۋقاستان جازىلسام، باسىڭا بارىپ ءتاۋ ەتەرمىن. باسىڭا بارىپ سويلەسسەم، سىرلاسسام، ىشتەي عانا وزىڭمەن تىلدەسسەم.
نۇركەن ويانىپ كەتتى. ءوڭى مە، ءتۇسى مە؟ شىنىندا تالاي جەر، تالاي ءوڭىردى ارالاپ ءجۇرىپ ابايدىڭ باسىنا، جيدەبايعا بارماعان ەكەن-اۋ... اتتەڭ ءبىر كەم دۇنيە-اي...
نۇركەننىڭ كوزى ءىسىنىپ كەتكەن ەكەن. شايداي اشىلعانداي بولدى. جاڭا عانا قاسىنا كەلگەن دارىگەر قىز اينۇر ەدى عوي. ءا... ءا... ءتۇسى ەكەن عوي... اينۇر اق حالات كيىپ جاڭا عانا قاسىندا جۇرگەنى ءتۇسى ەكەن عوي... ءيا... ءتۇسى... نە بولدى ەكەن؟ قىزۋىم باسىلدى ما ەكەن؟ اينۇر... اينۇر... جانىم مەنىڭ...قينالدىڭ-اۋ...
نۇركەن مەن اينۇر بىرگە وقىدى. ءتورت جىل بىرگە ءجۇردى. پارتنەر بولدى. كوزى كوك اق سارى قىزدىڭ العاش ءان سالعانىندا نۇركەن ءبىر ىسىپ ءبىر سۋىعان... بۇل جاس جىگىتتىڭ ەڭ العاش رەت ادەمى سارى قىزدىڭ كوكپەڭبەك اسپانداي كوك كوزدەرىنە ەلىكتەگەن، ەرىگەن، ەسى كەتكەن ءساتى ەدى. ءتورت جىل ءتورت كۇندەي وتە شىقتى... نۇركەن بۇكىل كۋرستاس دوستارىمەن جاڭا تەاترعا اقمولا قالاسىنا جول تارتتى... الماتىدان سوڭ اقمولا كادىمگى اۋىلداي كورىنگەنى دە راس... تالاي رەت الماتىعا كەتەم بە دەگەن وي دا بولدى. الايدا ءوز دوستارىن، اسىرەسە اينۇردى قيماعان. كوپ ۇزاماي ەكەۋى شاڭىراق كوتەردى... ومىرگە ۇيەلمەلى-سۇيەلمەلى ەكى ۇل كەلدى... شۇكىر... اينۇردىڭ ماماسىن قولدارىنا الدى. ەل قاتارلى تىرشىلىك... ءيا، تىرلىك، تىرشىلىك دەمەكشى... نۇركەن قاتارلاستارى ەرلان مالاەۆ، سايلاۋ قاميەۆ ۇشەۋى «بايتەرەك» دەگەن توپ قۇردى... الدىمەن سايلاۋدىڭ اعالارى، كەيىن قالالىق اكىمشىلىكتىڭ كومەگى كوپ ءتيدى. تالاي-تالاي مادەني ءىس-شارالارعا قاتىستى. بىراق ونەردىڭ دە ءومىردىڭ دە زاڭى بار. كەيىن ۇشەۋى ۇرىسپاي-تالاسپاي «بايتەرەكتى» تاراتتى... اركىم ءوز ىسىمەن اينالىستى... نۇركەننىڭ قازىرگى شىعارماشىلىق ىزدەنۋى، شارق ۇرۋى تىپىرشىعان تۇلپارداي ءوزىن-ءوزى قامشىلاپ ءوزىن-ءوزى جەۋى ول وسى تۆورچەستۆوعا كوڭىلىنىڭ تويماۋى... اشتىعى... سوندىقتان ول كەيدە تەلەۆيدەنيەگە، كەيدە كينوعا، كەيدە راديوعا قۋانىپ بارادى... تورىعىپ قايتادى... وزىنە تاعى كوڭىلى تولمايدى... ءيا، ءيا... بۇل تەك اقىننىڭ تاعدىرى... اكتەردىڭ عانا ماڭدايىنا جازىلعان جازۋ... ءومىر بويى بولدىم-تولدىم دەمەيتىنى... ويتكەنى اكتەر بولدىم-تولدىم دەگەندە ول اكتەر ولەدى. جالپى ونەر ادامىنىڭ ءۇش ءولۋى بولادى. ءبىرىنشىسى-تۆورچەستۆولىق ءولۋى، ەكىنشىسى-مورالدىق ءولۋى، ءۇشىنشىسى-فيزيولوگيالىق ءولۋى. الايدا ونەر ادامى ءۇشىن ەڭ قيىنى، ەڭ سوراقىسى ونىڭ تۆورچەستۆولىق قايتىس بولۋى... وعان ەم قونبايدى. وعان الەمنىڭ بار مىقتى دەگەن دارىگەرلەرىنىڭ دە كۇشى جەتپەيدى... ونى ەمدەۋ تەك اللادان سودان سوڭ تۇلعانىڭ وزىنە عانا بايلانىستى...اقىن ولمەۋ ءۇشىن، اكتەر ولمەۋ ءۇشىن وسىلاي جانكەشتىلىكپەن ومىر ءسۇرۋى ءتيىس... جانكەشتىلىك ونەرگە دەگەن ۇلى تالپىنىس تالانتتاردىڭ تەمىر قازىعى. ول جاسقا قارامايدى... ول باسقا، ياعني تۇلعاعا كەپ تىرەلەدى. مىسالى ايگىلى سۋرەتشى-يمپرەسسيونيست كلود مونە ءوزىنىڭ ەڭ ءبىر تاماشا تۋىندىلارىن 70-تەن اسقاندا سالسا، كومپوزيتور ەلليوت كارتەر ءوزىنىڭ ۇلى شىعارمالارىن 88-گە دەيىن جازىپ، 89-دا ءوزىنىڭ العاشقى وپەراسىن جازادى، ال اعىلشىن جازۋشىسى مەري كينگسلي ءوزىنىڭ العاشقى كىتابىن 70-دە جازىپ ارتىنا 10 كىتاپ قالدىرعان تۇلعا. ءيا، گايدن ايگىلى «ۆرەمەني گودانى» 66-دا جازسا، ۇلى گەتە ءوزىنىڭ ەڭ كەرەمەت «فاۋستىن» 80 جاسىندا بىتىرگەن. مۇنداي مىسالدار ومىردە دە ونەردە دە كەزدەسە بەرەتىنى راس...تەك ول ءۇشىن قاشاندا جانىڭ، جۇرەگىڭ، كوڭىلىڭ، كوزقاراسىڭ جاس بولۋى كەرەك... مىنا اپپاق دۇنيەنى ءسۇيۋ كەرەك... وعان عاشىق كوزبەن قاراۋ شارت. ادام سوندا عانا بيىككە سوناۋ شىڭ باسىنا قالاي شىققانىن سەزبەي قالادى. تاعى دا اباي ويىڭىزعا ورالادى.
«ونداي بولماق قايدا دەپ؟
ايتپا عىلىم سۇيسەڭىز»
نۇركەن باسىن كوتەردى... تەرەزەدەن سىرتقا قارادى. جازدان دا سۇلۋلىق كەتىپ، سۇپ-سۇر بولعان سياقتى كورىنەدى... ول جاينامازىن جايدى دا بەسىن نامازىن وقىدى... ءيا... نۇركەن اللانىڭ جولىنا تۇسكەلى ءبىراز بولدى... سىناعاندار دا، مىنەگەندەر دە، كەلەمەجدەپ كۇلگەندەر دە، قولپاشتاپ قولداعاندار دا بولدى... ال، نۇركەننىڭ ءوز ويى، ءوز فيلوسوفياسى بار.ول ءومىردىڭ زاڭى. ول بار تىلەگىن، قۇرانىن، نامازىن، ساداقاسىن، ورازاسىن ەڭ الدىمەن سوناۋ كەڭەس كەزىندەگى وقي الماعان - اتاسى وتەۋىلگە، اجەسىنە، سوسىن اكەسى اشىمحانعا ارنايدى... بىراق ونەر بار جەردە وكىنىش تە، ارمان دا قاتار جۇرەرى حاق... اتتەڭ، - دەيدى ول كەيدە، - شىركىن-اي، اكەم مەن اتام كوز الدىمدا بولار ما ەدى، -دەيدى... كەيدە كەلىپ مەنىڭ ويناعان رولدەرىمدى: ابايدى، جاراسبايدى،گاملەتتى، ياگونى كورەر مە ەدى،-دەيدى. دەيدى دە ىشتەي «شۇكىر» دەيدى. ءيا، شۇكىر...
تەلەفونىنا «دىڭ» دەپ «سمس» – كەلدى... اينۇر ەكەن... نۇركەن، «شۇكىر، ەرتەڭ شىعامىن»،- دەدى. سەن دە 3-4 كۇندە شىعارسىڭ..!
شۇكىر،-دەدى نۇركەن... بارىنە شۇكىر
ەي، اللا، ءوزىڭ جار بولا گور...
نۇركەن وتەۋىل بۇگىندە قازاق تەاترىندا ءوز ورنى، ءوز قولتاڭباسى بار ويلى دا ىزدەنىمپاز اكتەر... ونىڭ شىعار بيىگى، الاتىن اسۋى، كوتەرىلەر شىڭى ءالى الدا... ويتكەنى ول سونداي... قاشاندا تەك «شۇكىر» دەپ جۇرەتىن دارىندى جىگىت. شۇكىر... دەيدى. ءبىز دە تەك «شۇكىر» دەدىك ىشتەي...
تالعات تەمەنوۆ
قر حالىق ءارتيسى، پروفەسسور، ق. قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى
Abai.kz