1 قازان ەلىمىزدە، ەلىمىزدە عانا ەمەس، بۇكىل دۇنيەجۇزى حالقىندا قارتتار كۇنى. حالىقارالىق قارتتار كۇنى. رەسمي مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، قازاقستاندا 2 ميلليوننان استام زەينەتكەر بار ەكەن. قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ، ءاربىر ادامىنىڭ لايىقتى قارتتىق شاعىن قامتاماسىز ەتۋ – اۋەلى مەملەكەتتىڭ، ۇكىمەتتىڭ الەۋمەتتىك ساياساتىنىڭ باسقى مىندەتى بولىپ تابىلادى.

وسى رەتتە ايتا كەتۋ كەرەك، بۇگىندە مەملەكەت وسى ازاماتتاردى زاڭدى ءارى لايىقتى زەينەتاقىمەن قامسىز ەتۋدى جاقسارتۋ ءۇشىن جۇيەلى تۇردە ءتيىستى شارالار قابىلداپ كەلەدى. ءسوزىمىزدىڭ ءبىر مىسالى، 2020 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ جىل سايىنعى يندەكستەۋ ناتيجەسىندە ەلىمىزدەگى زەينەتاقى مولشەرى 7 پايىزعا، بازالىق زەينەتاقى 5 پايىزعا وسكەن.

بۇعان قوسا، 2020 جىلى مىندەتتى زەينەتاقى تولەمدەرىنەن بولەك، ەگدە جاستاعى ازاماتتاردى الەۋمەتتىك-ماتەريالدىق قولداۋ ماقساتىندا اتقارىلاتىن شارالارعا دەپ 32 ميلليارد 670 ميلليون تەڭگە تاعى بولىنگەن. بۇل قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتى.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن، وسى جىلدىڭ ساۋىرىندە مەملەكەتتەن تولەنەتىن زەينەتاقى مولشەرى تاعى 5 پايىزعا يندەكستەلگەن. وسىلايشا، 2019 جىلمەن سالىستىرعاندا بازالىق زەينەتاقى 10 پايىزعا، ىنتىماقتى زەينەتاقى 12 پايىزعا وسكەن. ياعني، ىنتىماقتى زەينەتاقى مەن بازالىق زەينەتاقىنى قوسقاندا قازاقستانداعى ەڭ تومەنگى زەينەتاقى مولشەرى – 58 مىڭ تەڭگەدەن اسادى. ال زەينەتاقىنىڭ ەڭ جوعارعى مولشەرى 128,5 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. سونداي-اق، قر ازاماتتارى بجزق قورىندا وزدەرى جيناعان قاراجات ەسەبىنەن دە زەينەتاقى تولەمدەرىن الا الادى.

قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى ەگدە جاستاعى قازاقستان ازاماتتارىنىڭ تۇرمىس جاعدايىن جاقسارتۋ ءۇشىن 2025 جىلعا دەيىن جوسپارلانعان باعدارلاما قابىلداپتى. ول باعدارلاما -  «بەلسەندى ۇزاق ءومىر» ۇلتتىق ءىس-قيمىل جوسپارى دەپ اتالادى ەكەن. بۇل ءوز كەزەگىندە ەگدە جاستاعى ازاماتتاردىڭ قوعامدىق ءومىردىڭ ءتۇرلى سالالارىنا قاتىسۋىنا قوسىمشا مۇمكىندىك جاسايتىن مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ ءبىر فورماسى. اتالمىش باعدارلاما اياسىندا ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىندا بەلسەندى ۇزاق ءومىر ءسۇرۋ ورتالىقتارىن اشۋ جوسپارلانىپتى.

قازىرگى ۋاقتا ەلىمىزدە 60 مىڭعا جۋىق الەۋمەتتىك كومەككە مۇقتاج قاريالار بار ەكەن. 113 ستاتسيونارلىق ينتەرناتتىڭ جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن قارجىلاندىرىلاتىن 58 ستاتسيونارىندا ۇزىن-ىرعاسى 5 مىڭعا جۋىق قارت كىسى ورنالاسسا، ءوز ۇيلەرىندە الەۋمەتتىك كومەك الاتىن 52 مىڭنان اسا قارتتار مەن مۇگەدەك جاندارعا قولداۋ كورسەتىلىپ وتىر.

حالىقارالىق قارتتار كۇنى اياسىندا ەلىمىزدىڭ بىرقاتار قالالارىندا، سونىڭ ىشىندە: اقمولا، اقتوبە، قاراعاندى، اتىراۋ مەن ماڭعىستاۋ، پاۆلودار مەن تۇركىستان، سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا 216,7 مىڭ ادامعا 2,3 ميلليارد تەڭگەنىڭ ءبىر رەتكى قارجىلاي كومەگى ۇلەستىرىلگەن. جالپى وسى جىلى جەرگىلىكتى بيۋدجەت جانە كاسىپكەرلەردىڭ قولداۋىمەن اتالمىش سالاعا 15,2 ميلليارد تەڭگە بولىنگنەن. ونىڭ 14,2 ميللياردى جەرگىلىكتى بيۋدجەت اقشاسى بولسا، 1 ميلليارد تەڭگەسى كاسىپكەرلەردىڭ قاراجاتى ەكەن.

بۇل قاراجاتتار قايتا، قاي ماقتاتتا جۇمسالدى؟ قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى ەسەپ بەرىپتى.

ول بويىنشا:

- بيىل ۇوس ارداگەرلەرى مەن تىل ەڭبەككەرلەرىنە ءبىر جولعى قارجىلاي كومەككە – 7,6 ميلليارد تەڭگە،

- ازىق-تۇلىك سەبەتتەرىن ۇلەستىرۋگە – 1 ملرد 481,1 ملن تەڭگە،

- ءدارى-دىرمەك جەڭىلدىگىنە – 174,2 ملن تەڭگە،

- ءتىس پروتەزدەۋگە – 142,7 ملن تەڭگە،

- شيپاجايلىق ەم شارالارىن ۇيىمداستىرۋعا – 1 ملرد 362,3 ملن تەڭگە،

- تۇرعىن ۇيلەردى جوندەۋگە – 46,4 ملن تەڭگە،

- وتىن-سۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە – 136,1 ملن تەڭگە،

- قوعامدىق كولىكتە جەڭىلدىكپەن جۇرۋگە – 740,7 ملن تەڭگە،

- كومەكتىك باسقا دا تۇرلەرىنە 3,5 ملن تەڭگە جۇمسالعان.

وسىعان دەيىن جازعانىمىزداي، حالىقارالىق قارتتار كۇنىنە وراي، قازاقستاندا ءبىر ايلىق قايىرىمدىلىق اكتسياسى ۇيىمداستىرالادى. اتالمىش اكتسيا قازاقستاننىڭ بارلىق ايماقتارىن قامتيدى. اتامىش اكتسياس اياسىندا امبۋلاتوريالىق-ەمحانالاردا «اشىق ەسىك كۇندەرى» وتكىزىلىپ، «جۇرەكتەن جۇرەككە» اتتى قايىرىمدىلىق اكتسياسى ۇيىمداستىرىلادى. اۋىر ناۋقاستى جانە الەۋمەتتىك كومەككە مۇقتاج ەگدە جاستاعى ازاماتتارعا تەگىن ازىق-تۇلىك سەبەتتەرى تابىستالادى.

Abai.kz