عابباس قابىشۇلى. بiز ەمەي، كiم؟!
ۇمبەكەڭ دەگەن قۇرداسىم بار، كۇن سايىن كەزدەسiپ، ساعات سايىن سويلەسiپ جۇرەمiز. بۇگiن تاڭەرتەڭ كەزدەسۋ الدىنداعى سوزiندە ول بىلاي دەدi:
- مەن، مiنە، بەرi قارا، بالكونىما شىعىپ تۇرمىن. جان-جاعىمداعى بالكونداردا كورشiلەر تۇر. مەنiڭ ولاردا، ولاردىڭ مەندە شارۋالارى جوق. ءبارiمiز - تاۋەلسiزبiز. تاۋەلسiزدiك دەگەن بiر راحات نارسە،ءا؟!
- و، راحات بولعاندا قانداي!
- كەڭەس وداعى كەلگەن iزiمەن كەرi كەتiرiلسiن دەلiنگەن قاۋلىعا ماسكەۋدە جازۋشى اعامىز ءانۋار ءالiمجانوۆ قول قويىسىمەن بiز: "انە، قازاق قول قويدى، سوندىقتان تاۋەلسiزدiكتi بiز بiرiنشi كەزەكتە الۋعا تيiسپiز!" دەپ قيعىلىق سالىپ، بiرiنشi ورىنعا شىققانىمىزدا عوي، تiپتi راحات بولاتىن ەدi, ءا؟!
- سوندا سەن، قالاي، جيىرما جىل بويى وكiنiپ ءجۇرسiڭ بە؟
- جو-عا. ونىڭ ەسەسiنە، ايتپاقشى، كەشە بiر گازەتتەن "الماتىنىڭ مەتروسى الەمدەگi ەڭ تاڭداۋلى مەترولاردىڭ قاتارىنا قوسىلدى" دەگەن حابار وقىدىم.
- تاعى نە جاڭالىق بار ەكەن؟
- 1932-33 جىلدارداعى اشارشىلىقتىڭ سەكسەن جىلدىعىنا استانادا ەسكەرتكiش ورناتىلاتىن بولىپتى. پرەزيدەنتiمiز ايتىپتى. ە-ە، سودان كەيiن استانادا سازگەر اتامىز قۇرمانعازىعا ەسكەرتكiش قويۋ ۇيعارىلىپتى... قاپ، قاراشى، قايىناعام كەلە جاتىر، انە، كوردiڭ بە، سودان كەيiن سويلەسەرمiز، - دەپ تاۋەلسiز ۇمبەكەڭ تەلەفونىن تاۋەلدi ەتتi.
ۇمبەكەڭ دەگەن قۇرداسىم بار، كۇن سايىن كەزدەسiپ، ساعات سايىن سويلەسiپ جۇرەمiز. بۇگiن تاڭەرتەڭ كەزدەسۋ الدىنداعى سوزiندە ول بىلاي دەدi:
- مەن، مiنە، بەرi قارا، بالكونىما شىعىپ تۇرمىن. جان-جاعىمداعى بالكونداردا كورشiلەر تۇر. مەنiڭ ولاردا، ولاردىڭ مەندە شارۋالارى جوق. ءبارiمiز - تاۋەلسiزبiز. تاۋەلسiزدiك دەگەن بiر راحات نارسە،ءا؟!
- و، راحات بولعاندا قانداي!
- كەڭەس وداعى كەلگەن iزiمەن كەرi كەتiرiلسiن دەلiنگەن قاۋلىعا ماسكەۋدە جازۋشى اعامىز ءانۋار ءالiمجانوۆ قول قويىسىمەن بiز: "انە، قازاق قول قويدى، سوندىقتان تاۋەلسiزدiكتi بiز بiرiنشi كەزەكتە الۋعا تيiسپiز!" دەپ قيعىلىق سالىپ، بiرiنشi ورىنعا شىققانىمىزدا عوي، تiپتi راحات بولاتىن ەدi, ءا؟!
- سوندا سەن، قالاي، جيىرما جىل بويى وكiنiپ ءجۇرسiڭ بە؟
- جو-عا. ونىڭ ەسەسiنە، ايتپاقشى، كەشە بiر گازەتتەن "الماتىنىڭ مەتروسى الەمدەگi ەڭ تاڭداۋلى مەترولاردىڭ قاتارىنا قوسىلدى" دەگەن حابار وقىدىم.
- تاعى نە جاڭالىق بار ەكەن؟
- 1932-33 جىلدارداعى اشارشىلىقتىڭ سەكسەن جىلدىعىنا استانادا ەسكەرتكiش ورناتىلاتىن بولىپتى. پرەزيدەنتiمiز ايتىپتى. ە-ە، سودان كەيiن استانادا سازگەر اتامىز قۇرمانعازىعا ەسكەرتكiش قويۋ ۇيعارىلىپتى... قاپ، قاراشى، قايىناعام كەلە جاتىر، انە، كوردiڭ بە، سودان كەيiن سويلەسەرمiز، - دەپ تاۋەلسiز ۇمبەكەڭ تەلەفونىن تاۋەلدi ەتتi.
"الماتىنىڭ مەتروسى الەمدەگi ەڭ تاڭداۋلى مەترولاردىڭ قاتارىنا قوسىلدى" دەپ پە؟.. قوسىلماعاندا شە؟! الەمدەگi مەملەكەتتەر اراسىندا مەتروسىن وتىز جىل بويى سالعان، ءالi دە بiتiرە الماي جاتقان بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
"1932-33 جىلدارداعى اشارشىلىقتىڭ سەكسەن جىلدىعىنا استانادا ەسكەرتكiش ورناتىلاتىن بولىپتى" دەپ پە؟ ورناتىلماعاندا شە؟! الماتىدا ورناتىلار ورىنى بەلگiلەنiپ، تاسبەلگi قويىلعالى قىرىق جىل بولعان ەسكەرتكiشتi استانادا قويماقشى بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
"استانادا سازگەر اتامىز قۇرمانعازىعا ەسكەرتكiش قويۋ ۇيعارىلىپتى" دەپ پە؟ ۇيعارىلماعاندا شە؟! حان بابامىز ابىلايعا ەسكەرتكiش ورناتۋعا تاۋەلسiزدiگiمiزدiڭ جيىرما جىلى بويى استانادا ورىن تابا الماي، سازگەر اتامىز قۇرمانعازى ەسكەرتكiشiنە ورىن تاپقان بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
"بiر قايعى..." - تفۋ! - بiر وي ءجۇز ويدى قوزعادى.
60-70 جىل بويىندا قالىپتاسقان حالىق شارۋاشىلىعى سالالارىن، عىلىم-بiلiمدi, مادەنيەتتi 6-7 ايدىڭ اينالاسىندا تۋ تالاقاي ەتكەن بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
"بۇعان دەيiن شەكاراسى بولماعان، مەملەكەتi, اسكەرi بولماعان" قازاق جەرiنiڭ شەكاراسىن "بەلگiلەگەن", مەملەكەتiن "ورناتقان", اسكەرiن "جاساقتاعان" بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
كەڭبايتاق جەرiنiڭ 75 پايىزىن استى-ۇستiندەگi بايلىعىمەن جاتەلدiك پايداكۇنەمدەرگە تولايىم بەرگەن بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
"باي - باي بولادى; كەدەي - كەدەي بولادى!" دەگەن "تەوريانى" ويلاپ تاپقان بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
ون جىل iشiندە اتى-ءجونi ءمالiم جانە بەيمالiم جيىرما شاقتى ميللياردەر "وسiرگەن" بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
مەملەكەتiنiڭ اتىمەن اتالعان "قازاقگەيت" دەگەندi شىعارعان بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
ەلدە دەموكراتيالىق تاڭداۋدىڭ بولۋىن كەرەك ەتپەي، جاس دەموكراتتار ۇيىمىن تاس-تالقان ەتكەن بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
وپپوزيتسيانى اتاجاۋىنداي كورiپ، باسشىلارىنىڭ الدىڭعىلارىن اتتىرتىپ تاستاعان، سوڭعىلارىن تۇرمەدە شiرiتكەلi جۇرگەن بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
حالقىنىڭ قول-اياعىن بۋىپ، ەرەۋiلگە ەسiگiنiڭ الدىنا دا شىعارتپاي، شىعا قالعانىن ويسىز-تۇيسiكسiز پوليتسياسىنا قۋالاپ ءجۇرiپ ساباتىپ، اۋتوماشiنگە تيەتiپ الا جونەلدiرۋشi بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
تاۋەلسiز ءباسپاسوزدi شiلشە تەۋiپ كەلە جاتقان بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
سايلاۋ اتاۋلى شارانى شاتقاياقتاتىپ، بيۋللەتەنiن بيلiكتiڭ قولىمەن ساناپ جۇرگەن بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
پارلامەنتتi "قوي اۋزىنان ءشوپ الماس" قاۋىمعا اينالدىرعان بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
"حالىقتار اسسامبلەياسى" دەپ ۆيتسە-پارلامەنت سياقتىنى قۇرىپ العان بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
حالقىنا جيىرما جىل بويى "ارزاندادى" دەگەن ءسوزدi ەستiرتپەي، جاپپاي قىمباتشىلىقتىڭ قىسپاعىندا ۇستاپ وتىرعان بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
حالقىن"بايىتقانى", ادام قۇقىعىن اياقاستى "ەتپەگەنi", دەموكراتيا تالاپتارىن "قۇرمەتتەگەنi" سەبەپتi الەمدەگi وزىق ون ەلدiڭ، ەلۋ ەلدiڭ قاتارىنان ورىن "العان" بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
ءنان شەنەۋنiكتەرiنiڭ زاڭدى تالاق ەتە سالدىرتىپ العان سان قاباتتى اشەكەي سارايلى اۋىلدارىنداعى يتتiڭ ۇيشiگەنە دە تيiسپەي، قاراپايىم قازاعىنىڭ "زاڭسىز" سالىنعان اۋىلدارىن استاڭ-كەستەڭ ويرانداعان بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
وسىنداي "جەتiستiكتەرiمiز" ءۇشiن پرەزيدەنتiمiز ن. نازارباەۆتى جەردiڭ ۇستiنە سيعىزا الماي، عارىشقا كوتەرە ماقتاپ-ماداقتاپ، مۇحاممەد پايعامبارعا ۇقساتىپ، نۇح پايعامبارعا تەڭەپ، جادiگويلەنە جانتالاسىپ كەلە جاتقان بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
ايتپاقشى، جاڭاوزەندە ەرەۋiل جاساعان قازاعىنا اناۋ باسقا شەتەلدەرشە اۋەلi كوزiن ۋلار گاز شاشىپ، ودان سوڭ دەنەسiن جاراقاتتار رەزەڭكە وق اتىپ شاتىلماي، بiردەن قورعاسىن وق جاۋدىرعان، ءسويتiپ 17 ادامدى ءولتiرiپ، ءجۇز شاقتىسىن جارالاعان بiرiنشi - بiز ەمەي، كiم؟!
...وسىمەن الەم شiركiن تىرپ ەتپەي توسا تۇرسىن، توقتاي تۇرسىن، بiز ءالi تالايعا تالايدى كورسەتiپ، تالاي رەت بiرiنشi بولامىز!
«جاس الاش» گازەتى
