...سۋ بەتىندە شيكى وكپە قالقىپ ءجۇر. جاعاعا شاشىن جايا شالقالاي سۇلاعان تولقىندارمەن ىلەسىپ كەلگەن بولار، ءسىرا؟! تەرەڭنەن قالقىپ شىقتى ما، الدە، جىلى بۇعازدىڭ جاتاعان جاعالاۋىنداعى قوي سويعان كوپ قازاقتىڭ ءبىرى لاقتىرىپ جىبەردى مە؟ «تەرەڭنەن سۋ بەتىنە قالاي شىعۋى مۇمكىن، بالىقتار جەپ قويماي ما؟!» جاقىنداپ كەلىپ، تاياقپەن ءىلىپ اپ، لاقتىرىپ جىبەرمەك بولدىم دا، باياعى بالا كەزدە وقيتىن ەرتەگىلەردىڭ ۇرەيلى وقيعالارى كەنەت ەسىمە ءتۇسىپ، قالت توقتاپ، شەگىنگەنىمدى بايقاماي قالدىم. «مىستان كەمپىر شىعار؟!» بۇل ماستىق دەگەندى قويسايشى! ويلامايتىن پالەڭ جوق. كۇلكىم دە كەلىپ بارادى. جاعادا يلەنگەن جۇمساق قۇمعا جامباستاي جايعاسىپ، سىلق-سىلق كۇلكىگە اربالعان قىز-جىگىت بايقامادى ارينە. ەرتەگىدە سۋدا قالقىپ جۇرگەن وكپە الدەكىم تاياقپەن ءتۇرتىپ قالعاندا مىستان كەمپىرگە اينالىپ شىعا كەلەتىن. بىراق، ول ەرتەگى عوي. ال، مىناۋ شىن. سوندا دا سۋ سورىپ، بوزارىپ كەتكەن وكپەگە جاقىنداعىم كەلمەدى. ماڭگىرىپ، سۋ بەتىندە شاشىراعان شۋاققا ەلتىپ، ۇزاق تۇرىپ قالىپپىن. سالدەن سوڭ بىزدەن تاياق تاستام ارىرەك جايعاسقان كورشىلەردىڭ ءبىرى كورىپ، اسىعىس ادىمداي كەپ، قولىنداعى پىشاعىمەن ءىلىپ اكەتتى.
- انا بالاعا شايىپ اكەلۋگە تاپسىرىپ ەم، سۋعا لاقتىرا سالىپتى. ايىپ بولماسىن، ىنىشەك.

...سۋ بەتىندە شيكى وكپە قالقىپ ءجۇر. جاعاعا شاشىن جايا شالقالاي سۇلاعان تولقىندارمەن ىلەسىپ كەلگەن بولار، ءسىرا؟! تەرەڭنەن قالقىپ شىقتى ما، الدە، جىلى بۇعازدىڭ جاتاعان جاعالاۋىنداعى قوي سويعان كوپ قازاقتىڭ ءبىرى لاقتىرىپ جىبەردى مە؟ «تەرەڭنەن سۋ بەتىنە قالاي شىعۋى مۇمكىن، بالىقتار جەپ قويماي ما؟!» جاقىنداپ كەلىپ، تاياقپەن ءىلىپ اپ، لاقتىرىپ جىبەرمەك بولدىم دا، باياعى بالا كەزدە وقيتىن ەرتەگىلەردىڭ ۇرەيلى وقيعالارى كەنەت ەسىمە ءتۇسىپ، قالت توقتاپ، شەگىنگەنىمدى بايقاماي قالدىم. «مىستان كەمپىر شىعار؟!» بۇل ماستىق دەگەندى قويسايشى! ويلامايتىن پالەڭ جوق. كۇلكىم دە كەلىپ بارادى. جاعادا يلەنگەن جۇمساق قۇمعا جامباستاي جايعاسىپ، سىلق-سىلق كۇلكىگە اربالعان قىز-جىگىت بايقامادى ارينە. ەرتەگىدە سۋدا قالقىپ جۇرگەن وكپە الدەكىم تاياقپەن ءتۇرتىپ قالعاندا مىستان كەمپىرگە اينالىپ شىعا كەلەتىن. بىراق، ول ەرتەگى عوي. ال، مىناۋ شىن. سوندا دا سۋ سورىپ، بوزارىپ كەتكەن وكپەگە جاقىنداعىم كەلمەدى. ماڭگىرىپ، سۋ بەتىندە شاشىراعان شۋاققا ەلتىپ، ۇزاق تۇرىپ قالىپپىن. سالدەن سوڭ بىزدەن تاياق تاستام ارىرەك جايعاسقان كورشىلەردىڭ ءبىرى كورىپ، اسىعىس ادىمداي كەپ، قولىنداعى پىشاعىمەن ءىلىپ اكەتتى.
- انا بالاعا شايىپ اكەلۋگە تاپسىرىپ ەم، سۋعا لاقتىرا سالىپتى. ايىپ بولماسىن، ىنىشەك.
اقسيا كۇلگەن جاس جىگىت مەنى قالانىڭ اقساۋساق قازاعى دەپ ويلادى عوي دەيمىن. ءسىرا، سۋدا جاتقان وكپەدەن، سويىلعان مالدىڭ سۋعا ارالاسقان قان-جىنىنان جەركەنىپ تۇر دەپ شەشتى. «كوكە، مەن ناعىز قازاقپىن! قىردىڭ قازاعىمىن! سۋدان دا، وتتان دا، قاننان دا قورىقپايمىن! اتام شوپان بولعان» دەگىم كەلدى. ەرتەگىنى ويلاپ تۇرعانىمدى قايدان ءبىلسىن.
-    ەرتەگى وقىپ پا ەدىڭىز؟ - دەدىم زورلانا جىميىپ، - بالا كەزىڭىزدە..؟
-    وي، ىنىشەك. سەن دە قايداعىنى سۇرايدى ەكەنسىڭ. «ءبىز نە كورمەدىك، شەتەلدىڭ بوەۆيك ءفيلمىن دە كوردىك» دەگەندى ءبىلۋشى مە ەڭ؟..
كورشى سۋعا شىرت تۇكىردى دە، تەرىس اينالدى. ەزۋىندە قالانىڭ قارا قازاعىنا دەگەن سۇمپايى جەركەنىش كەتتى.
-    مەن اۋىلدا تۋعام...
ىشىمنەن ايتتىم. ءبارىبىر. تۇسىنبەيدى. ونشاقتى جىل بۇرىن... سۋ بەتىنە تۋرا وسى شيكى وكپە ءتارىزدى قالقىپ شىعىپ، جاستىقتىڭ جارقىن كۇندەرىن جۇتقان قاسىرەت ويىما ورالا بەردى.
كۇن تاس توبەگە كوتەرىلىپتى. ەرىنە باسىپ، كولدىڭ قۇشاعىنا ەنە بەردىم. اۋەلى سيراقتان تارتقان ەركە تولقىن. قىرىق-ەلۋ قادامنان سوڭ تىزەدەن ءسال عانا استى. بالقاشتىڭ بۇل تۇسىندا جاعالاۋ جاتاعان كەلەدى. ءجۇز-ءجۇز ەلۋ مەتردەن سوڭ عانا سۋ ەپپەن تەرەڭدەي تۇسەدى، وندا دا جاعاعا لىقسىعان تولقىن كەرى قايتقاندا سيپاي تەگىستەپ كەتكەن قۇمداق تابانى سيىرتاڭدايلانىپ كورىنىپ جاتادى. بوز جاسىل زۇمىرەت تۇستەس سۋ ەرەكشە مايدا، بيپاز. دەنەڭدى قۇشقانى بالقىتىپ، كول تابانىنىڭ ءسال ويىس تۇسىنا كەلگەندە الاقانىنا سالىپ، الديلەي كەتەدى. تابانىڭ قۇمعا قايىرا تيگەندە سىلقىلداپ، سيقىرلاي كۇلگەن نازىك تولقىن كەۋدەڭنەن جايلاپ قانا يتەرىپ قاپ قۇلاتادى دا، كول قۇشاعىنا تارتا بەرەدى. تەڭىزدىڭ مايدا قۇمدى تابانىنىڭ بەدەرىن قىزىقتاپ، ەداۋىر ۇزادىم. سۋ قىل موينىمنان كەلگەندە، باقايىمنىڭ ۇشىمەن سەرپىلە كوتەرىلىپ، ايدىنعا قاراي ەرىنە قۇلاشتاي باستادىم. بەس-التى مەتر، ون-ون بەس مەتر، اقىرى وتىز-قىرىق مەتر ۇزادىم-اۋ دەيمىن. بۇرىلىپ جاعا جاققا قاراعاندا ءبىزدىڭ قىز-جىگىت تە، شۇبالعان سۇيىق ءتۇتىن ىشىندەگى كورشىلەرىم دە قۇرتاقانداي بوپ شالىندى. شالقامنان اۋدارىلىپ ءتۇسىپ، قولىمدى جايىپ تاستاپ، ءبىراز دەمالدىم. تۇنىق اسپان، تىمىق تەڭىز استاسىپ جاتتى. ۇيقىم كەلدى. نيۆح تايپاسىنىڭ نەرپ اۋلاۋشىلارى مۇحيت تۇڭعيىعىنا كەزەگىمەن باتقاندا، قايىقتا جالعىز قالعان بالا سىندى سەزىندىم ءوزىمدى. وسىنداي تىمىق بولعان شىعار؟ كەنەت عالامدىق ۇلى مۇحيت پەن شەتسىز-شەكسىز اسپاننىڭ ادام اياعى، قۇلاشى جەتپەس يەن ورتاسىندا بولماسام دا، ءوزىمنىڭ مۇلدە جالعىز، تۇلدىرسىز جالعىز ەكەنىم ەسىمە ءتۇسىپ، وكپەمە وكىنىش تىعىلدى. جۇرەگىم شىم ەتە اۋىرىپ، قاباعىم قوسىلار تۇسقا كەپ سىزات سالعان ەگىز سىزىقتى ءاجىم شەكەمە انتەك باتقانداي بولدى. جۇمساق جىبەك سۋ تاسشا باتىپ، كەنەت اۋىرسىندىم. جاعاعا قايتۋ كەرەك ەدى...

* * *

ونشاقتى جىل بۇرىن...
سۋ بەتىندە قالقىعان ۇلكەن رەزەڭكە كامەراعا يەك سۇيەپ، ماسايىپ جاتىرمىن. كىندىك تۇسىمدا بەلگە جالپاق رەزەڭكەمەن قاپسىرا بايلانعان تاعى ءبىر كامەرا سۋدان ارقا جونىمدى اياعىما شەيىن كوتەرىپ تۇر. جەڭىل كولىكتىڭ جەل تىعىنداعىشى. بۇل كامەرا ۇلكەن كامەراعا بايلانىپ تاستالعان. ەكى مەتر ارقانمەن. جاعالاۋدان ءجۇز ەلۋ مەتر قاشىقتا قالقىپ، كۇنگە قىزدىرىنىپ جاتقالى ءتورت-بەس ساعاتتاي بولدى-اۋ دەيمىن. ۋاقىت مولشەرىن باعامداۋعا حال دە جوق. ۇلكەن كامەرانىڭ سۋعا تيەر تومەن جاعىنان برەزەنت قاپتالعان. مۇلدە باتپايدى. كولىك دوڭعالاعىنا كيىلەر ورتاسى كادىمگى ىدىس سەكىلدەنىپ جابىلعاندىقتان، ءىشى قۇرعاق. بۇل - ءبىزدىڭ «داستارقان». ءتورت-بەس شيشا دا مەنىڭ استىمداعى كامەرا سەكىلدەنىپ، داستارقانعا جىپپەن بايلانعان. تىسكەباسارىمىز سالىنعان پاكەتتەر عانا بوس. قوس قولدى داستارقانعا ارتىپ قويىپ، جاعالاۋدا ماڭىراعان تەڭىز سيىرى قۇساپ، باسىڭدى بۇلعاپ تاستاپ، شاراپ سىلتەيسىڭ. «دەنساۋلىق ءۇشىن!» «وسىنداي كەرەمەت كافە ويلاپ تاپقان دارحان دوس ءۇشىن!» ۇشەۋىمىز داۋرىعىسىپ تىلەك جۇپتادىق، بارقىراپ ءان ايتتىق. راقات!
كافە راسىندا كەرەمەت ەدى. تولقىن ۇستىندە تەربەلىپ جاتىپ، دەمالاسىڭ. ورتادا ۇلكەن كامەرا. وعان تىركەلگەن ءۇش-ءتورت كىشى «شليۋپكا». باس-باسىڭا ءبىر-ءبىر ورىندىق تيەتىن ءدامحانا ءتارىزدى. جاعاعا قاعىلعان قازىققا بايلانعان ارقاندى جورگەمدەپ تارتىپ، تەڭىز ورتاسىنا قاراي جۇزشاقتى مەتر اسىقپاي ءجۇزىپ باراسىڭ دا، بانكەت جاساپ جىبەرەسىڭ! سۋدان قورىقساڭ، «ورىندىعىڭدى» بەلىڭە تاس قىپ بايلاپ ال. ودان سوڭ ءومىرى باتپايسىڭ عوي كەۋدەڭدە جان بولسا. كۇن ەڭكەيىپ، تولقىن كوتەرىلە باستاعان كەزدە قوجايىن ءوزى تارتىپ الادى. ەشقايدا قاشىپ تا كەتە المايسىڭ. جاعاعا شىققان سوڭ، كەپىلگە وتكىزگەن كيىمىڭدى الىپ، اقشاڭدى ساناپ بەرەسىڭ دە جونەيسىڭ. داياشى عانا جەتىسپەيدى. بىراق، مىناداي رومانتيكادا داياشى دا كەرەك ەمەس. توبەدە ماڭگى زەڭگىر تۇنىق، تومەندە ودان عاپىل كەم ەمەس زۇمىرەت كول. كوكجيەكتىڭ سىزىعىن اڭداي المايسىڭ. ماسايراي باستاساڭ، ءوزىڭ قۇساپ مايدا تولقىن الديلەگەن قىزۋ كورشىلەرىڭە بارىپ قايتۋعا بولادى. كورشىڭ قاتتى قىزۋ بولسا، بايلانىسا باستاسا، توبەلەسە دە المايسىڭ: تابان استىڭدا تىرەۋ جوقتا قايداعى توبەلەس؟! قايتا كەرىسىنشە، ءتۇپسىز كوك پەن تەرەڭ سۋ ورتاسىندا جانىڭ ءبىر بوپ شىعادى. كوڭىلىڭ بوساپ، شەت جەردە كەزىككەن جەرلەسىڭدەي ىستىق بوپ شىعا كەلەدى. جاعالاۋداعى قوسمەكەندىلەرگە قاراپ، ايعايلاعاننىڭ ءوزى نەگە تۇرادى! كافە راسىندا كەرەمەت ەدى...
-    بوكە، سىرانى سۋعا ماتىرىپ قويامىز-اۋ دەيمىن، جىلىمشى تارتىپتى...
-    ايتسەك، ايتەيىك. ءبىر-ءبىر ءجۇزدى تاستاپ الايىق. زاكۋسكانى قالدىراتىن ءتۇرى جوق، مىنا سۋ پەرىسىنىڭ.
-    نە ءۇشىن ىشەمىز، اعايىن؟ ءوزىڭ ءبىر تىلەك ايتشى. كەيدە ءبىر ءپالساپا سوعاتىن جاقسى عادەتىڭ بار ەدى عوي. بۇگىن تىم ويلى بوپ، كوپ ءۇنسىز وتىرسىڭ. مانا قىزىڭدى الا كەل دەگەندە ءتىل المادىڭ. سۋ پەرىسىن سۋدا قۇشقان جاقسى ەكەن. ا، بوكە!
-    مەن نە دەيىن؟ سەندەردىڭ باقىتتى بولۋلارىڭ ءۇشىن ىشە بەرگىم كەلەدى. ۆلاديمير سانگي دەگەن ساحاليندىك جازۋشى بولعان. نيۆح دەگەن حالىقتىڭ ۇرپاعى. ماسكەۋدە تۇردى. بالاسى ماسكەۋدە دۇنيەگە كەلگەن تۇڭعىش نيۆح ەكەن. ءبىزدىڭ دە بالالار قالادا دۇنيەگە كەلەتىن بولدى. ءجا، ماسەلە وندا ەمەس. سول ۆاكەڭنىڭ «كەۆونگتاردىڭ ۇيلەنۋى» دەگەن كەرەمەت رومانى، الدە، پوۆەست پە، جادىدا جوق، تۋىندىسى بار. ءبىزدىڭ ءتۇبىمىز سونداي بولماسا ەكەن! سول ءۇشىن ىشەيىك! كەۆونگ اۋلەتى ساحاليندەگى نيۆحلەردىڭ ءبىر بۇتاعىنىڭ كىشكەنە عانا وسكىنى بولعان عوي. الەۋەتتى اۋلەت بولماعان سوڭ، اعايىنى قىزىن بەرگىسى كەلمەگەن. بەرسە دە ۇرپاق قالار-قالماسى نەعايبىل. ءتۇبى الگى اۋلەتتەن تۇلدىر قالماپتى. ءبىز دە ازايىپ بارامىز. بىراق، ءۇمىت بار بىزدە!!! ءۇمىت ءۇشىن!
-    اي، ەرىم-اي! ەل ءۇشىن ۋايىم ويلايسىڭ! ايدالاداعى نيۆحىگە قازاقتىڭ تاعدىرىن قايدان تەلىپ تۇرسىڭ! ءبىز وسەتىن ەلمىز!
-    جاقسى تىلەك! بىراق، مەنىڭ شارابىم تاۋسىلىپ قالىپتى.
-    وفيتسيانت! - ابزال تومەنگە، سۋعا قاراپ ايعاي سالدى. - قازىر كەلەدى مۇرتتى جايىن. بىزگە ءبىر شيشا مولداۆان شارابى. ول كەلگەنشە ءبىز تارتا بەرەيىك.
-    وفيتسيانت دەپ قۇر ايعايلاعانشا، بارمەنگە تىكەلەي بارىپ كەلسەڭشى، - نازىم نازدانا كۇلدى.
-    ەكەۋىڭنىڭ تويىڭدا ءوزىم وفيتسيانت بولماسام، مىنا سۋ پەرىسىنىڭ قىزى شاراپتى شاراياقپەن سىمىرەدى ەكەن!
-    قوي، بوكەن! سەن اساباسىڭ عوي. ءبىر تويىم بولاتىنى ءسوزسىز مەنىڭ، ءدال قاي سەنبى ەكەنىن ايتا المايمىن...
-    ويناپ ايتادى. تويدىڭ كۇنى بەلگىلەنىپ قويعان. ساعان سيۋرپريز بولسىن دەپ ايتپاي وتىرمىز! ەندى ءۇش اپتادان سوڭ! دايىندالا بەر، بوكەن!
-    وي، نە دەگەن ءداتى بەرىك ادامسىڭدار! مانادان بەرى نەگە ۇندەمەي وتىرسىڭدار؟ قۇيىلسىن! ەرنەۋلەتىپ!
-    حا-حا-حا-حا-حەي! بىردەن ايتقان قىزىق بولماي قالادى! ال، ەندى وسى تىلەكتى تىك تۇرىپ ايتشى، تۇرەگەپ تۇرىپ ىشەيىك ەكەۋىمىز دە.
بەلدەگى رەزەڭكەنى شەشۋگە تۋرا كەلدى. قالت-قۇلت ەتكەن جۇمساق كامەرا ۇستىنە اۋپىرىمدەپ تۇردىق-اۋ. نازىمدا ىشەك جوق. ءۇش-ءتورت مارتە قۇلاعان بىزگە سۋ شاشىپ ايران-اسىر. شىن باقىتتى ەدى.
-    جاستاردىڭ باقىتى ءۇشىن!
-    كەتتىك!
ەكەۋىمىز ءبىر-ءبىر اۋىز ءسوز عانا ايتىپ ۇلگەردىك تە، ستاقاندى شالقالاي كوتەرىپ، اششى اراقتى جۇتا ساپ، قايقايا سەكىردىك سۋعا. سۋ بەتىندە تۇرىپ اۋىزىڭا تولتىرىپ اپ، سۋعا سۇڭگىگەن بەتتە جۇتىپ جىبەرسەڭ، كەرەمەت اسەرلى بولادى. دەم الا الماي، وسى ءزاھاردى ومىرىڭدە العاش رەت جۇتقان ساتتەگىدەي تۇنشىعاسىڭ. سۋ استىندا قايداعى اۋا؟! وڭەشىڭدى ورتەپ وتكەن جىلى اراق سوڭىنان دەم شىعارعان دا وزگەشە. جانتالاسا سۋ بەتىنە شىققان بەتتە جۇتقان اۋادان سوڭ تىسكەباسار دا قاجەت ەمەس. ءبىز قۇساپ ەشكىم ىشپەگەن شىعار!
-    وي، راقات-اي!
-    كەر-رە-مەت!
-    فۋۋ! تەڭىز ءۇستى اراق مۇڭكىپ كەتتى عوي.
بىراق، مۇنداي ءىشىس تەز شالدىقتىرادى. العاش ءدامىن تاتىپ بايقاعان تالاي جىگىت قىزىق كورىپ، قايتالايمىن دەپ جاعاعا جەتكەندە بالىق قۇساپ، بىلق-سىلق ەتىپ قالاتىن. «سولتۇستىك حالىقتارىنىڭ تۇبىنە دە وسى ۋ ءزاھار جەتتى عوي» دەپ ويلادىم «ورىندىعىمدى» بەلىمە بايلاپ جاتىپ. «ءبىزدىڭ ەل شە؟ ءبىز دە وڭىپ تۇرعان جوقپىز عوي. وسىلاردىڭ تويىنان سوڭ، قويماسا بولماس!» ماناۋراپ ۇيقىم كەلدى. ەكى ماس، ەكى جاس ءبىر-ءبىرىن قىتىقتاپ ويناپ كەتكەن. ورتاداعى كامەرانىڭ تاساسىنا بارىپ، جالاسىپ جاتىر-اۋ شاماسى.
-    مەن ازداپ مىزعىپ الايىن، - دەدىم داۋىستاپ.
-    بوسسىز!
«وسى دەرتتەن ايىعا الماي قويدىم-اۋ!» ون التى جاسىمنان بەرىدەگى ءبىراز جىل وسىمەن بىرگە ءوتىپ كەلەدى. بىرەۋلەر ءبىر كۇن تويلاسا، ەكى كۇن دەمالىپ جاتادى. مەندە ولاي ەمەس. ون ءبىرىنشى كلاستان باستاپ، تۇراقتى تۇردە كۇندەلىكتى تۇتىنىپ كەلەمىن. ەل قۇساپ ماس بولمايمىن دا، سانا ساۋ، كەۋدە تازا. بىراق، قويۋ كەرەك! ۋاقىتىمنىڭ ءبارى وسىمەن كەتەدى ەكەن. ويىما كەۆونگتار كەلگەن...
ماڭگىرىپ جاتىپ، ۇيىقتاپ كەتىپپىن. شولىركەپ وياندىم. توسەكتەن تۇرماق بولعانىم ەسىمدە، قولىمدى تىرەمەك بولعاندا اۋىپ كەتىپ، سۋ جۇتىپ قويا جازدادىم. كۇن ەڭكەيىپتى. ەكى عاشىق تا ورتاداعى كامەراعا ارقانداۋلى قالىپتا ماۋجىراپ جاتىر.
-    «ويان، قازاق!» «اي، قاپ!» ۇيىقتاپ قالىپپىز عوي...
كۇن ەڭكەيگەن. تولقىندار دا باستارىن كوتەرىسىپ، جاعالاۋعا قاراي اسىقپاي لىقسۋدا. تولقىن شۋىنان ەندى سالدەن سوڭ جەل تۇراتىنى دا اڭعارىلادى. «قوي، جاعاعا قايتپاسا بولماس!» كەنەت جاعالاۋدان ەداۋىر الىستاپ كەتكەنىمىزدى بايقادىم. «مۇمكىن ەمەس! ۇيقىمدى اشا الماي تۇرعان بولارمىن». ەپپەن ورتاداعى كامەراعا جاقىنداپ، جاعاعا تارتىلعان ارقاندى قارماپ، ناقتى قاشىقتىقتى باعامداماق بولدىم. و، قۇدىرەت! قۇمداق جاعالاۋداعى قازىققا بايلانعان ارقان تارتقان كەزدە دومبىرا ىشەگىنشە شيراي شەرتىلۋى كەرەك ەدى. مىناۋ بوس جاتىر. جالما-جان قوس قولداپ تارتىپ قالدىم. ارقان سۋ بەتىنە كولبەي جاتقاننىڭ ورنىنا، سالبىراپ، ءسۋسىڭدى اۋىر سالماعىمەن تەرەڭنەن شۇبالدى. تاعى قارمانىپ، بىرنەشە مەترىن تارتقاندا، جۇرەگىم زۋ ەتە قالدى. ارقانىمىز بوساپ كەتىپتى!!! ءارى ءبىزدى ۇيىقتاتا تەربەگەن تولقىن جەڭىل كامەرالاردى قاقپاقىلداپ، ايدىن ورتاسىنا قاراي كەتىپ قالىپپىز!
-    ەي! ارقان بوساپ كەتىپتى! ءبىز ايدىنعا شىعىپ كەتىپپىز. قاراڭدار! جاعادان الىستاپ كەتىپپىز!
-    نەمەنە دەيسىڭ؟ قالاي بوساپ كەتكەنبىز؟ جاعادان الىستاعانى نەسى؟!
-    قارا ءوزىڭ! ءبىر-ەكى شاقىرىمداي كەتىپ قالىپپىز!
-    ماما! سۋ دا سۋىپ كەتىپتى. ءبىزدىڭ ۇيشىكتەر كورىنبەيدى عوي!
-    ە-حە-حەي! كومەكتەسىڭدەر! كومەكتەسىڭدەر!
دوسىم ورتاداعى ۇلكەن كامەراعا شىعىپ الىپ، قوس قولىن ەربەڭدەتە ايعايلادى. جاعالاۋ جاق تىم-تىرىس. كەنەت تولقىن لەگىن سيپاي جەل جۇگىردى.
-    جەل تۇرايىن دەدى!
-    ەندى قايتتىك؟
-    ەشتەڭە دە ەمەس! جاعالاۋعا قاراي جۇزەمىز عوي. كامەرا بار - باتپايمىز!
-    تولقىن كوتەرىلىپ كەتسە، جاعاعا بارا المايمىز. كەرىسىنشە، جەلمەن ىعىپ، اشىققا شىعانداپ كەتۋىمىز مۇمكىن.
-    ماما! قورقام! نە ىستەيمىز؟! بىردەڭە قىلىڭدار! ولەمىز عوي!
نازىم وكىرە جىلاپ جىبەردى. دوسىم جۇباتىپ اۋرە. قىزدىڭ جىلاعانىنا، قوس قولىمەن سۋدى سابالاپ، بەياپارلانعانىنا تولقىننىڭ كەنەت وسە ءتۇسۋى قوسىلىپ، جەلمەن بىرگە سۋ بەتىن سىزعان الدەبىر ۇرەي جون-ارقامدى شىمىرلاتىپ كەتتى. كەلەسى ساتتە ءبارىمىز قوسىلا ايعايلادىق. ەسىتەر ادام قايدا! شامامەن بيىكتىگى ءبىر مەترگە جەتەعابىل تولقىندار جاعاعا قاراي جوسىلا جوڭكىلگەنىمەن، ءبىزدى جالىنا كوتەرگەن بەتتە اۋناقشي كەتىپ، ارتقا قاراي تاستاپ جىبەرەدى. سول ءسات كەلەسى تولقىن كومىپ قالادى. جاعاعا قاراي ەمەس، تەرەڭگە قاراي لىقسىپ بارا جاتىرمىز. سۋ جۇتقان، ورتاداعى ۇلكەن كامەراعا ءۇش جاقتان جارماسقان ۇشەۋ بارىلداي ايعايلاپ بارىپ توقتادىق. قىزعا قوسىلا جىلاعان ءتارىزدىمىز. بىراق، ونىمىز بەتىمىزدى شايعان تۇزدى سۋدان بىلىنەر ەمەس.
-    بوكەن، جاعاعا قاراي قۇلاشتايىق. بولماس!
-    كامەرانى تاستايمىز با نە؟
-    جوعا! مىنا تولقىن ءبىزدى تەرەڭگە قاراي قاقپاقىلداپ بارا جاتىر. ارەكەت قىلماساق بولمايدى! ءجۇزۋ بىلەمىز عوي.
-    جۇزگەننەن نە پايدا؟! تولقىن كومىپ كەتىپ تۇر عوي.
-    وي، وسىلاي تۇرا بەرسەك، قازىر قاتىپ قالامىز. ءبىرازدان سوڭ تازا شىعانداپ، الماتى جاقتان ءبىر-اق شىعاتىن شىعارمىز.
نازىمنىڭ ءتىسى-تىسىنە ساقىلداي ءتيىپ، توڭعانى، وعان قوسىلا جىلاعانى ۇدەي ءتۇستى. ىقىلىق اتىپ قويادى. ءسىرا، سۋ جۇتقان. كەنەت وڭ قولىمدا الدەنە ۇستاپ تۇرعانىمدى اڭدادىم. اراق ەكەن. ورتادان ءسال تومەن. وزەگىم ورتەنىپ بارا جاتقانىن دا سول كەزدە بايقاعام. ءسال شالقالاي، سۋعا باتا-ماتا جۇتتىم. جىپ-جىلى ەكەن. بىراق، ءشولىمدى قاندىرعانداي، قۇرىسقان تەرىمدى جازعانداي، قۋاتتانىپ قالدىم. ۇلى مۇحيتتا كەمەلەرى اپاتقا ۇشىراعان تەڭىزشىلەردىڭ شيشاعا حات سالىپ، ايدىنعا لاقتىرار سوڭعى ءجانتاسىلىم ارەكەتى قاپەلىمدە ەسكە ءتۇسىپتى. ەزۋىمە جىميىس ۇيالادى. قايداعى اپات؟! قايداعى مۇحيت؟! مىقتاسا ءۇش مەتردەن اسپايتىن سۋدا جانىمىز مۇرىن ۇشىنا كەلىپ تۇر. بەلگىسىز وجەتتىك بويىما تاراعان ۋمەن بىرگە سەرپىلتكەن. اراقتان بوساعان بوتەلكەنى اسپانعا ءبىر-اق اتتىم.
-    كەتتىك! جاعاعا قاراي قۇلاشتايىق!
بەلىمە وراعان ارقاندى جوپەلدەمەدە تەكسەرە قوزعاپ الىپ، جاعا وسى بولار-اۋ دەگەن باعىتقا قاراي ەتپەتتەي قۇلاش ۇرعانىم ەسىمدە. سۋ سابالاپ، باتىپ-شىعىپ، دەمىككەنىم ەسىمدە. ءبىر مەزەت قۇلاعىما نازىمنىڭ جىلاعانى ەستىلدى. دوسىم ەكەۋىمىز تولقىن جالدارىنان سەكىرگەنسىپ، جۇزە جونەلگەندە، ۇلكەن كامەراعا ارتىلعان.
-    ابزال، توقتا! نازىمعا بىردەڭە دەسەڭشى.
-    نە دەيىن؟! جانىم-اۋ، سابىر ەتشى. قازىر، ەكى جاقتاپ ۇلكەن كامەراعا شىعارايىقشى. كەل، دەمەپ جىبەر.
جىلاعان قىزدىڭ قۇسەتتەنگەن تاستاي قارىنان ۇستاپ ۇلكەن كامەراعا شىعاردىق. ءسىڭىرىم تارتىلعانى بايقالدى. كۇنى بويى جىپ-جىلى دەمىمەن ءتاندى الديلەگەن سۋ مۇنشا سۋىق بولار ما!  تىزەم مۇزداپ بارادى ەكەن. ولگەن ادامنىڭ ءتانى بۇدان جىلى بولار دەپ ويلادىم قوس اياعىمدى ءبىر-بىرىنە شىرماپ. كۇن تاپال كوكجيەككە تاقاپ قالىپتى. قانكۇرەڭدەنە سۋىق سىزدانعان كۇن استىنان ىزعار ەسەتىندەي. تەرىسكەيدەن قالىڭ قارا بۇلت ءورىپ كەلەدى. ۇلكەن كامەراعا يەك ارتا ءسال سايابىرسىعان بولدىق. ماناعى ماڭنان ءبىر مەتر دە جىلجىماعان ءتارىزدىمىز. ءسىرا، جوعارى قاراي تەربەلە لىقسىعان ەسكالاتورعا اياق ارتىپ، تومەنگە تۇسپەككە ۇمتىلعان جاننىڭ ءونىمسىز تىرلىگىن قايتالاعانبىز. الدە، جاعاعا جاقىندادىق پا؟ تولقىننىڭ دەمەۋىمەن سەرپىلىپ، اينالاعا كوز تاستادىم. كوز سۇرىنەر نوقات جوق. جاعا دا، كوكجيەك سىزىعى دا جانارعا شالىنبايدى.
-    مەن توڭدىم! بەلىم قارىسىپ تۇر. بوكەن، قوزعالىسسىز تۇرساق، توڭا بەرەمىز. قيمىلدايىق.
تاعى دا ارپالىس. جانتالاس. نازىم بۇرىسە جاتقان ۇلكەن كامەرانى سۇيرەگەن بولىپ، جاعا وسى-اۋ دەگەن تاراپقا قاراتا ەنتەلەي قۇلاش ۇردىق. ون مينۋت، ون بەس، جيىرما مينۋت، بالكىم، ءبىر ساعات قۇلاشتاعان شىعارمىز. قۇلاعىمنان نازىمنىڭ وكسىپ، ىقىلىق اتقانى كەتەر ەمەس. الدە، ءوزىم بە بۇل؟! ءبىر مەزەت توقتاپ، ءوز-ءوزىمدى تىڭداعىم كەلدى. جاعىم قارىسىپ قالىپتى. قۇلاعىما بەلگىسىز تولاسسىز گۇرىل كەلەدى. ارناسى الاپات شايقاعان الىپ وزەندە بەيمالىم باعىتقا اعىپ بارا جاتقان ءتارىزدىمىز. «ستيكس». جان-جاعىم جوڭكىلگەن تولقىن، گۋلەگەن جەل. شىم ەتە تۇسكەن كەۋدەمدى جارىپ جىبەرەرمەن بوپ تارسىلداعان جۇرەگىم سۋ ارقىلى كۇللى دەنەمدى بيلەگەن الگى گۇرىلمەن بىرگە مىنا الاپاتتان قۇتقارار جاققا اسىقتىرادى. بىراق، ول قاي جاق؟! تامىرىمدا قان جوق ەكەن دەيمىن. قارىسقان جاعىمدى جازىپ، جۇتىنعىم كەلدى. ءتىلىم تاڭدايىما جابىسىپ قالىپتى. ءشول قىسىپ بارادى. ۇلكەن كامەرادا سۋ قۇيىلعان بوتەلكەلەر بار ەكەنىن ويلادىم.
-    نەگە توقتادىڭ؟
-    شولدەگەن سياقتىمىن...
-    قايداعى ءشول؟!
-    قازىر...
كەرى اينالىپ، ۇلكەن كامەراعا قاراي بۇرىلدىم. قۇلاشتى ەكى سەرمەپ بارعانمىن. تولقىن كومىپ، ويناقشىتقان كامەراعا وڭ قولىمدى اسا سۇيەنگەنمىن. قاتىپ، كارى اعاشتاي سىقىرلاعان مويىنىمدى شايقاپ، يىق قومداپ، بويدى قارماعان سۋىقتى قۋماققا تالپىنعانمىن. تەك ول قارەكەتىم كەرى شىقتى. كامەراعا اسىلعان بەتتە ۇلكەن جەل تىعىنداعىشتىڭ انتەك جۇمسارىپ قالعانىن بايقادىم. سول ءسات ابزال دا جەتكەن. جالعىز عانا جالت ەتكەن مەزەتتە ەكەۋىمىز ءبىر-بىرىمىزگە ۇركە قارادىق. جۇرەگىمىز ءدۇر سىلكىنىپ، توقتاي قالعانداي بولدى. شۇيدەمىزدەن تارتىلعان جۇلىنىمىز كەنەت شيراتىلىپ، جوتامىز توك ۇرعانداي ءدىر ەتكەنى ەستە. تاستاي سۋىق سۋ سورعان ماڭدايىمىزدان شوقپار تيگەندەي كەرى سەرپىلىپ، جالقى مەزەت - جالت ەتكەن سەكۋند ءساتتىڭ عۇمىرىمىزدان دا ۇزاقتاۋ سوزىلا كەتكەنى ەستە. ۇلكەن كامەرا ىشىندە نازىم جوق ەدى!
-    نازىم!
ەكەۋىمىز قوسىلا ايعايلادىق. قىزدىڭ ەسىمىن نەشە قايتالاعانىمىز ەستە جوق. بەلگىسىز قۇدىرەتتىڭ كۇشىمەن جەلى شىعىپ، جۇمسارىپ قالعان كامەرانى اۋدارىپ-توڭكەرىپ، قانشا تۇرعانىمىز بەلگىسىز. كەنەت ايدىن ورتاسىندا ەكەنىمىز ەسكە تۇسكەن. ايعايلاي جىلاپ، سۋعا سۇڭگىدىك. الاساپىران تولقىن شايقاعان سۋ استى كوردەي قاراڭعى ەدى. تەرەڭگە قاراي قوس قولدى سەرپە سۇڭگىگەنمەن، سۋ قىسىمى تولقىن توسىنە لاقتىرىپ شىعارا بەردى. جۇرەگىم توقتاپ قالعان ءتارىزدى. سۋ جۇتىپ، قاقالىپ-شاشالىپ، ىزالانا اڭىراعانىم ەسىمدە. ۇلىعان ءتارىزدىمىن. دارمەنسىزدىكتەن ايعايلاي اڭىراعانمىن. ءتىلىمدى تىستەپ، قان جۇتقانمىن سۋمەن بىرگە. ناتيجەسىز ارەكەتتى قانشا مارتە قايتالادىم. ءبىر مەزەتتە كامەرالاردىڭ ەداۋىر ۇزاپ كەتكەنىن بايقادىم.
-    ابزال!!! ابزال، قايداسىڭ؟
ساپىرىلىسقان تولقىن اراسىنان ءبىر ءسات سۋ بەتىنە قالقىپ شىققان دوسىمدى بايقادىم.
-    ابزال! نە بولدى؟ نازىم، قايدا؟
سول ساتتە دوسىم كوككە قوس قولىن كوتەرە اڭىراي ايعايلاعان.
-    ا-ا-ا-ا-ا! ا-ا-ا-ا-ا! نا-ا-ا-زىم! ا-ا-ا-ا-ا!
-    ابزال، قويشى! قويشى، ابزال!
ول مەنى ەستىر حالدە ەمەس-تۇعىن. قولىن كوتەرە ايعايلاپ جىلاعان بەتتە سۋعا كومىلىپ كەتتى.  ەسىمدى جيناي باستادىم. نازىم جوق! ەندى ابزال باتىپ كەتسە، قايتەم! وقىس ويدان ۇرەيىم ۇشىپ، دوسىمنىڭ سوڭىنان سۇڭگىدىم. قارا تۇنەك ەلەس شىمقاعان سۋ استىندا ابزال قوس قولىن جايعان قالپىندا باتىپ بارا جاتىر ەدى. وڭ قولىنان شاپ بەرىپ ۇستاپ، جوعارى تارتتىم. تۇنشىعا باستاعاندا سۋ بەتىنە شىقتىم-اۋ. «كامەرالار قايدا ەكەن؟» سۋ جۇتىپ، كەنەت ناجاعايشا وسىپ وتكەن ازاپتى قايعىدان، وسى تىرلىگىمىزدىڭ شىن ومىرلىك وقيعا، الدە ۇرەيلى اۋىر ءتۇس ەكەنىن اجىراتۋدان دارمەنسىز ابزال تالىقسىپ كەتكەن-ءدى. كوكجيەكتى قانعا بوياپ، ۇياسىنا بايىپ قونۋعا ازىرلەنگەن كۇن استىنان قاراۋىتقان كامەرالاردىڭ سۇلباسىن كوردىم. ابزالدىڭ تۋ سىرتىنان شىعىپ، شاشىنان ۋىستاي ۇستاپ، شالقالاتا سۇيرەپ جۇزە جونەلدىم. ايتەۋىر ءبىر ۋاقتا جەتتىم-اۋ. تەڭىز ءۇستىن ىمىرتتىڭ ەرەكشە ءبىر قاراڭعى ءزىل سالماعى ەزىپ تۇردى. جۇرەگىمدى دە ەزىپ كەتكەن تۇنەك قايعى مەنىڭ كەۋدەمە قوناقتاپ، جانارىمنان جانتالاسا ەنىپ، تانىمە ءسىڭىپ بارا جاتتى. قۇلاعىم تارس ءبىتىپ، سالىققان جۇرەگىم ەشتەڭە دە سەزبەي، بەلگىسىز ءبىر سايابىرلى سابىرمەن دوسىمدى ۇلكەن كامەراعا تىركەلگەن كىشى كامەرالاردىڭ بىرىنە بايلادىم. ەندى باتپاس. ءوزىم دە تولقىن ۇرعان سايىن دىردەك قاعا سەكىرىسىپ قالاتىن جەڭىل جەلتىعىنداعىشتاردىڭ ەكەۋىن قوس قولتىعىما قىسىپ الىپ، ساۋساقتارىمدى ءبىر-بىرىنەن اجىراماستاي قارماپ، سەرەيىپ تۇردىم. قىستىڭ قاباعى اشىق كۇندەرىنىڭ شاتىرداعى قاردى جىلىتا ەرىتكەن كەزىندە تامشىدان ءتۇزىلىپ، سالبىراي قاتاتىن سۇڭگى ءتارىزدى سۇپ-سۋىق قالپىمدا قاتىپ تۇر ەدىم. ويىما مەلۆيللدىڭ «موبي ديگىندەگى» اق كيتتىڭ كيت اۋلاۋشىلار كەمەسىن كۇيرەتكەندە تابىت قۇشاقتاپ ءتىرى قالعان بەيباق تۋرالى وقيعاسى كەلگەن. كەۋدەمنەن جان قاشىپ بارا جاتىر ما دەپ ۇرەيلەندىم. سوندا دا، قوزعالۋعا دارمەنسىز مۇز سۇڭگى كەيپىندە، استى ۇستىنە شىعا ساپىرىلعان توزاق قازانىنداعى قاراڭعى كور تۇنەككە شىم باتىپ بارا جاتتىم...
شىعىس جاقتاعى قارا بۇجىر تاستى جاعالاۋدىڭ يىعىنان جانارىنان قان تاما قايعىرىپ، كۇن شىعىپ كەلە جاتقاندا ەس جيىپپىن. قارىسىپ قاتىپ قالعان قولىم اجىراماعان قالپى، قوس كامەرانىڭ ورتاسىندا ءبىر ءتۇن وتكىزدىم بە، الدە، تۇتاس عۇمىرىم ءوتىپ كەتتى مە - تىرلىك پەن ءولىمنىڭ اراسىندا قانشا ۋاقىت تۇرعانىم بەلگىسىز. تەڭىز بەتى جىم-جىلاس. جەمتىگىن جۇتقان سوڭ جانارىنان جاس تايعانايتىن الىپ قولتىراۋىننىڭ كوز جاسىنداي مولدىرەپ جاتىر ەدى جالماۋىز كول. تاماعىمدى كەنەدىم كەنەت. الدەنە دەگىم كەلگەن. كىمگە؟! سول جاق قاپتالىمنان ءالسىز ىڭىرانعان داۋىس شىقتى. ابزال! سىرەسىپ قالعان مويىنىمدى سىقىرلاتا بۇرىپ، قول سوزباق بولدىم. دارمەن جوق. ازەر دەگەندە اۋپىرىمدەپ تەبىنىپ، جاقىندادىم. ءتىرى. ءتىرىمىز! الدە، انا دۇنيەدەمىز بە؟! كوزىمدى سىعىرايتىپ، اينالاعا قارادىم. بەيتانىس ايماق. كۇنشىعىستان جارتاستى جاعالاۋ كورىنەدى. تىم الىس ەمەس. ءبىر مەزەت نازىمنان ايىرىلعانىمىز ەسىمە ءتۇستى. بىراق، سول ءسات باقىتسىزدىعىمىزدى باعالار حال جوق بولعان. باستىسى - ەكەۋىمىز ءتىرىمىز...

* * *

بىراق، سول تاڭنان باستاپ - تۇنىمەن توزاق وزەنىمەن اعىپ، بەيتانىس جاعالاۋعا شىعانداپ كەتكەن، ەرتەسىنە كەشكىلىك تابانىمىزدى تاس تىلگەنىنە قاراماستان جيىرما شاقىرىم جەردەگى ۇيشىكتەرىمىزگە تيتىقتاي جەتكەن ەكەۋىمىز ءوزىمىزدىڭ ءتىرى ەكەنىمىزگە كۇماندى ەدىك. كۇنى بۇگىنگە دەيىن. تىمىق تەڭىزدەن جارتاستى جاعالاۋعا يتشىلەپ شىققان سوڭ كۇن تاس توبەگە كوتەرىلگەنشە، ولەۋسىرەپ جاتقانىم جادىمدا. الدەبىر شاقتا لاقىلداتىپ جاسىل زاپىران قۇسقان ابزال ساندىراقتاي باستاعان. الدەقايدان شۋلاعان شاعالالار وعان قوسىلىپ، كەشە تولقىن ۇستىندە تارس ءبىتىپ قالعان قۇلاعىمدى جارىپ، ميعا شانشۋ بوپ قادالا بەرىپ ەدى. سۇيرەتىلىپ ۇلكەن كامەراعا جاقىندادىم. نازىم جوق ەكەنى انىق. تەك «جىپ-جىلماعاي سۋ ورتاسىندا قالعان رەزەڭكەدەن جەل قالاي شىعىپ كەتۋى مۇمكىن؟» دەگەن ءزىلماۋىر وي سۇيرەتىپ كەپ ەدى. ءولى مەن ءتىرى اراسىندا شالاجانسار بولسام دا، جانتالاسىپ جاتقانىما تاڭمىن. كامەرانىڭ برەزەنتپەن قاپتالعان سۋعا جاناسار تومەنگى جاعىنان الاقان سىيارداي جىرىق تاپتىم اقىرى. ءىشى سۋعا تولماسا دا، اۋىر تارتقان جەلتىعىنداعىشتى توڭكەرىپ، جانشىپ، سۋىن اعىزدىم. قابىسقان قارا رەزەڭكەنىڭ جىرىعىنا قولىمدى تىعىپ، سيپالاپ جاتىپ، ءبىر قۋىسىنان ۇيشىككە كيىمىمىزدى تاستاپ، تىسكەباسار-تاماقپەن بىرگە الا شىققان شولاق كەزدىكتى سۋىرىپ الدىم! نازىمنىڭ اجالىنا سەبەپ بولعان قارا كەزدىكتى ابزالعا كافەنىڭ يەسى دارحان سىيلاعان ەدى...

* * *

كۇماندىمىن - تىرلىگىمە. ارادا ون جىل وتكەن. ءوز جۇرەگىمدەگى تەرەڭ تەڭىزگە باتىپ كەتكەن قوس عاشىق تۋرالى اڭىز جىلجىعان جىلدار لەگىنە ىلەسە كەلگەن قايداعى ءبىر ەستەلىكتەر داۋىلىمەن قايىرا قالقىپ شىققان ەدى جادىمنىڭ تاقتاسىنا.
ايماقتىق باسىلىمدا بەس جىل قىزمەت ىستەپ كەلەمىن. جازدىڭ الدەبىر شۋاقتى كۇندەرىندە رەداكتسياعا كەلدى. سول ەستەلىكتىڭ حابارشىسى. گازەتكە جاريالاناتىن ەسكە الۋ، قۇتتىقتاۋ، كوڭىل ايتۋلارعا قوساقتالاتىن تاقپاق-ولەڭ اتاۋلى الدىمنان وتەدى. سول تۇرىپتى كەزەكتى ەسكە الۋعا ولەڭ جازۋىمدى ءوتىنىپ، نازىمنىڭ اعاسى كەلگەن ەدى الدىما. باستاپقىدا تانىماي قالدىم. تەك قولىنداعى سۋرەتتى ۇسىنعاندا عانا جارتاستى جاعالاۋداعى شۋلاعان شاعالالاردىڭ شاڭقىلى مەن ابزالدىڭ ساندىراعى، نازىم قىزدىڭ وكسىپ، ىقىلىق اتا توڭعانى - ءبارى-ءبارى قۇلاعىمدى جارىپ، جۇرەگىمە شانشىلعان. قىز اعاسى سول زاۋالدى كۇندەردىڭ قارساڭىنداعى قوس عاشىقتىڭ ەڭ باقىتتى ساتتەرىندە تۇسكەن تويعا شاقىرۋ بيلەتىنىڭ جارتىسىن ۇستاپ كەلىپ تۇر ەدى. ابزالدىڭ سۋرەتىن ەپپەن، بىلىنبەستەي، قىزدىڭ جانىندا مۇلدە بولماعانداي قىلىپ، قيىپ الىپ تاستاعان.
-    مىنا سۋرەتتىڭ جارتىسى قايدا كەتكەن؟
-    نە دەيسىز؟!
مەنىڭ ءۇنىم شىقپاي قالدى. اۋەلگى ساۋال كەۋدەمنەن كەنەت شىعىپ كەتكەن كۇرسىنىسپەن بىرگە اقتارىلعان ەدى.
-    سىز بۇل سۋرەتتە ەكى ادام بولعانىن قايدان بىلەسىز؟!
-    جو-جوق! بىلمەيمىن عوي. تەك... مونتاجدالعانى كورىنىپ تۇر.
قىز اعاسى ورنىنان تۇرىپ، ۇستەلىمدى اينالىپ جانىما جەتىپ كەلدى. جەتىپ كەلە جاعامنان جارماسقان. تەسىرەيىپ كوزىمە قاراعان. مەن تىك قاراي المادىم.
-    ا، زالىم! سەن نازىمدى ولتىرگەن ەكى جىگىتتىڭ ءبىرى ەكەنسىڭ عوي! سەن ءالى ءتىرى ەكەنسىڭ عوي! اجالىڭ مەنەن بولادى! بىرەۋىڭدى قۇرتىپ ەدىك، سەن جەر باسىپ ءجۇر ەكەنسىڭ عوي ءالى!
سول ءسات ەسىك اشىلىپ، باستىق ەندى، باستىقتىڭ سوڭىنان ءبىزدىڭ بولمەدەگى وقىس شۋدى ەستىپ، رەداكتسيانىڭ وزگە قىزمەتكەرلەرى دە جەتتى. وپىر-توپىر توبەلەس كەنەت باستالعانىنداي كەنەت اياقتالدى دا قالدى...
«اپىراي! ءبىز نازىمدى ولتىرمەپ ەدىك قوي! ءيا، ءيا...»
ءيا، سول زاۋالدى كۇندەردە نازىمنىڭ تۋىستارىنا قايعىلى قازانى ەستىرتىپ، سۋ بەتىن سىزعان قايىقتارمەن، سۇڭگۋىر ماماندارمەن ءبىر اپتا كول ءتۇبىن قوپارىپ شىققان ەدىك. تابىلمادى نازىم قىز. قولىمىزدا سول كۇندەردەن بەلگى بولىپ، ەكى ءجۇز ەلۋ شاقىرۋ بيلەتى مەن نازىمنىڭ ءومىرىنىڭ سوڭىندا كولگە كيىپ كەلگەن كيىمدەرى عانا قالدى. اھ ۇرا جىلاعان قىز تۋىستارى مەن دوستارىمىز جيىلىپ، بيلەتتەر مەن كيىمدەردى قالانىڭ شىعىس بەتىندەگى قالىڭ قورىمنىڭ شەتىنە جەرلەدىك. ازاپتى تۇننەن اۋرۋ جاماپ شىققان ابزال قاتىسا المادى قاسىرەتتى قوشتاسۋعا. ءۇش اپتا - تۋرا توي بەلگىلەنگەن كۇنى اۋرۋحانادان شىققان ابزال مەن ونى الىپ شىعۋعا بارعان مەنى پوليتسيا قارسى الىپ تۇر ەدى. ودان سوڭ ىركەس-تىركەس تەرگەۋ، ايىپتاۋ، جىلاۋ-سىقتاۋ. ومىردەن كۇدەر ءۇزىلدى. تىرلىككە كۇمان تولدى. بولاشاعىمىز بۇلىڭعىر ەدى. بىراق، بارلىق شارۋا ءبىر-اق كۇنى تىيىلدى. بەلگىسىز سەبەپتەرمەن قىز تۋىستارى ايىپتاۋدان باس تارتقان. ايىپ دەرەگى بولماعان سوڭ پوليتسيا ءبىزدى قاپاستان بوساتقان. تەك... تەك سول ءزىل سالماقتى كۇندەردىڭ بىرىندە ابزال دوس ءىزىم-قايىم جوعالىپ كەتتى. ەشكىممەن قوشتاسپاستان، بەت العان باعىتىن ايتپاستان جوق بولعان. ءۇش كۇن سۇراستىردىق، ىزدەدىك. بارشا بولۋى كەرەك ماڭداردى شارلادىق. اقىرى نازىمنىڭ قابىرىنىڭ باسىنا بارعانبىز. وندا دا جوق. قابىر باسىندا نازىم جاقسى كورەتىن القىزىل راۋشان گۇلدەرى عانا جاتىر ەدى. ءالى سولماعان. سوعان قاراپ، ابزال كەلىپ، قوشتاسىپ كەتكەن ەكەن عوي دەپ تۇيدىك. سونىمەن ءتامات-ءتامام!
...ارادا ونشاقتى جىل وتكەن. ءيا، تۋرا سول كۇن - قىز اعاسى كەلىپ، ماعان ەسكە الۋ جازدىرار قارساڭ - ودان كەيىن گازەت جاريا بولاتىن بەيسەنبى كۇن ەكى عاشىقتىڭ تويى بولاتىن كۇن ەكەن عوي! «بىرەۋىڭدى قۇرتىپ ەدىك...» قاپاستان شىعا جوعالىپ كەتكەن ابزالدى - جاستىقتىڭ باستان اسار كوپ قاتەلىكتەرىنىڭ ءبىرىنىڭ كەسىرىنەن بولا الماي قالعان كۇيەۋبالالارىن قىزدىڭ اعالارى سۋعا باتىرىپ جىبەرگەن ەكەن. ال، مەنى ۇمىت قىلعان. عايىپتىڭ جازۋىمەن ءتىرى قالعام. نە ءۇشىن؟! بالكىم، وسى ەستەلىكتى جازۋ ءۇشىن بە؟! الدە، قاپيادا قازا بولعان قوس عاشىقتىڭ بۇكىل ارمان-مۇراتىن ارقالاپ، سول بوزداقتاردىڭ كوز جاسىنداي مولدىرەپ جاتقان زۇمىرەت كولدەي قايعىنى كەشۋ ءۇشىن بە؟! بىلمەدىم... ءتىرىمىن!

* * *

...سۋ بەتىندە تاڭ بوزىندا كوتەرىلگەن بوزامىق تۇماننىڭ ەسىمى نازىم ەدى.
الاپات شايقاپ، الاسۇرعان تەڭىز تولقىنى ءبىزدىڭ جاستىق شاعىمىز ەكەن.
ءبىزدىڭ جۇرەگىمىز دە داۋىلدى ءتۇنى قوپارىلا كەتەر تەڭىز عوي.
سول تەڭىزدىڭ تولقىندارىنىڭ استىندا تالاي ەستەلىك كومىلىپ قالا بەرەدى.
تەك سانامىزعا بايلانعان قۇدىرەت قىلىن ۇزۋگە قۇشتار سەزىمدەرگە يە بولساق ەكەن.
تەك تۇنىق تىرلىك جاعالاۋىنان اداسىپ، ماڭگى شەكسىز تۇماندىقتارعا جوعالماساق ەكەن.
تەك جانسەبىل كوكىرەگىمىزدىڭ ەتەگىنە قارا كەزدىكتەي قاسىرەت قادالماسا ەكەن!
ال، ازىرگە ءتىرىمىن...

01.10.2010.
«اباي-اقپارات»