ديسسەرتاتسيالىق كەڭەستەردىڭ جۇمىسىنا قاتىستى نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەرگە ءتيىستى تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى.

بۇل – عالىمدار مەن ساراپشىلاردىڭ قاتىسۋىمەن ءبىر جىلدان استام ۋاقىت بويى جۇرگىزىلگەن جۇمىستىڭ ناتيجەسى.

وزگەرىستەرگە توقتالماس بۇرىن، عالىمدار بۇعان دەيىن كوتەرگەن ماسەلەلەر تۋرالى ايتىپ بەرەيىن.

بىرىنشىدەن، ديسسەرتاتسيالىق كەڭەس پەن رەسمي رەتسەنزەنتتەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىنە قاتىستى ماسەلەلەر ءجيى قوزعالاتىن.

ماسەلەن، ديسسەرتاتسيالىق كەڭەس ءۇش جىلعا ءارى تۇراقتى مۇشەلەردەن بەكىتىلەتىن.

كەڭەس مۇشەلەرى قاتارىندا عىلىمي جۇمىستىڭ تاقىرىبى مەن مازمۇنىن جان-جاقتى مەڭگەرگەن مامان بولماسا دا، جازىلعان ديسسەرتاتسياعا قاتىستى شەشىم قابىلدايتىن. دەسەك تە، عىلىمي جۇمىستاردى قورعاۋ كوبىنەسە وڭ ناتيجەمەن اياقتالىپ جاتادى.

رەتسەنزيا كەزىندە جۇمىستىڭ كەرى قايتارىلۋى – قالىپتى جاعداي ەمەس. ۇلتتىق جوعارى وقۋ ورىندارىندا سوڭعى ەكى جىل ىشىندە مۇنداي كورسەتكىش مۇلدەم تىركەلمەگەن دەپ ايتۋعا بولادى.

مىسالى ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتەردەگى ديسسەرتاتسيالىق كەڭەستەر 2019 جانە 2020 جىلدارى 266 جۇمىستى قاراستىرىپ، ونىڭ تەك ەكەۋىن وتكىزبەي قويعان.

ايتا كەتەرلىگى، ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنداعى ساپانى قامتاماسىز ەتۋ كوميتەتى سوڭعى ون جىل ىشىندە 142 دوكتورانتقا عىلىمي دارەجە بەرۋدەن باس تارتقان، ياعني ولاردىڭ ديسسەرتاتسيالىق جۇمىسى جوو قابىرعاسىندا قورعالسا دا، كوڭىل كونشىتپەگەن.

حالىقارالىق تاجىريبەگە زەر سالساق، شەتەلدە ديسسەرتاتسيالىق كەڭەس ءاربىر عىلىمي جۇمىس بويىنشا قۇرىلادى جانە نەگىزگى تالقىلاۋلاردى سول كەڭەس جۇرگىزەدى.

كەڭەس مۇشەلەرى مەن رەسمي رەتسەنزەنتتەردىڭ بەدەلى دە جوعارى، ولار ديسسەرتاتسيانى قاراستىرۋ بارىسىندا تەك تۇپكىلىكتى شەشىم عانا ەمەس، ارالىق شەشىمدەردى دە قابىلداي الادى.

كەلەسى ماسەلە. دوكتورانت ديسسەرتاتسيانى قورعاۋ الدىندا كوپ ۋاقىتتى تالاپ ەتەتىن كۇردەلى پروتسەدۋرالاردى ورىنداۋعا ءماجبۇر.

ديسسەرتاتسياسىن قورعاۋ ءۇشىن دوكتورانت ءارتۇرلى عىلىمي سەمينارلار مەن ساراپتامالىق كوميسسيالاردىڭ قوسىمشا تالقىلاۋلارىنا قاتىسۋى كەرەك. سونداي-اق ولار رەتسەنزەنتتەردى ىزدەۋمەن، ديسسەرتاتسيانى قورعاۋ پروتسەدۋراسىن ۇيىمداستىرۋمەن اينالىسادى. ءتىپتى، كەيدە عىلىمي كەڭەسشىلەر مەن رەتسەنزەنتتەردىڭ پىكىرلەرىن دوكتورانتتىڭ ءوزى جازاتىن مىسالدار دا بار.

بۇل ماسەلەلەر ەسكەرىلدى.

ەندى نورماتيۆتىك قۇجاتتارعا ەنگىزىلگەن وڭ وزگەرىستەر تۋرالى ايتايىن.

1. ەندى ديسسەرتاتسيالىق كەڭەستەردىڭ قۇرامى حالىقارالىق تاجىريبەنى ەسكەرە وتىرىپ جاساقتالادى.

دوكتورانتتىڭ زەرتتەۋ تاقىرىپتارى ءارالۋان بولعاندىقتان، ديسسەرتاتسيالىق كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ جارتىسى ۋاقىتشا تاعايىندالاتىن بولادى.

ەندى كەڭەس مۇشەلەرى، قورعاۋ قورىتىندىسى بويىنشا ديسسەرتاتسيالىق كەڭەس PhD دارەجەسىن بەرۋ (1), PhD دارەجەسىن بەرمەۋ (2), ديسسەرتاتسيانى قايتا قورعاۋعا جىبەرۋ (3) نەمەسە دوكتورانت جۇمىسىن پىسىقتاۋعا جىبەرۋ (4) سىندى شەشىم قابىلداي الادى.

بۇعان دەيىن كەڭەس مۇشەلەرى تەك ەكى شەشىمنىڭ بىرەۋىن قابىلدايتىن ەدى.

بۇعان قوسا، ەندى داۋىس بەرۋگە رەسمي رەتسەنزەنتتەر دە قاتىساتىن بولادى.

2. دوكتورانتتار زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا جاريالاۋى ءتيىس عىلىمي ماقالالاردىڭ سانى 7-دەن 4-كە دەيىن قىسقارعانىن بىلەسىزدەر. ال ءبىر نەمەسە ەكى عىلىمي ماقالاسى رەيتينگى وتە جوعارى، بەدەلدى جۋرنالداردا جارىققا شىققان بولسا، دوكتورانت ديسسەرتاتسياسىن قورعاۋعا مۇمكىندىك الادى. بۇل سانعا ەمەس، ساپاعا باعىتتالعان وزگەرىس وتكەن جىلى ەنگىزىلگەن بولاتىن.

بيىلدان باستاپ، كەيبىر دوكتورانتتار ديسسەرتاتسيالىق جۇمىستى جازباي-اق عىلىمي اتاقتى قورعاي الاتىن بولادى.

ول ءۇشىن دوكتورانت بەدەلى مىقتى باسىلىمدا ءبىر اۋقىمدى شولۋ جانە Q1-Q2 WوS تىزىلىمىندەگى جۋرنالداردا كەم دەگەندە ەكى عىلىمي ماقالاسىن اۆتور رەتىندە جانە كوررەسپوندەنتسيا اۆتورى رەتىندە جارىققا شىعارۋى كەرەك.

بۇل عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسى مەن ساپاسىنا قانداي دا ءبىر نۇقسان كەلتىرمەي-اق زەرتتەۋ جۇرگىزۋ مۇمكىندىكتەرىن ەداۋىر كەڭەيتەدى.

مۇنداي تاجىريبە كوپتەگەن شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارىندا بۇرىننان قولدانىلىپ كەلەدى.

دەگەنمەن، بۇل بالاما ءادىس رەتىندە پايدالانىلادى. دوكتورانت بۇرىنعىداي ءوز قالاۋى بويىنشا ءداستۇرلى تۇردە ديسسەرتاتسيا جازىپ، زەرتتەۋ جۇمىستارىن قورعاي الادى.

3. عىلىمي جۇمىستى قورعاۋ پروتسەدۋراسى ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى تىكەلەي ەفيردە جۇرگىزىلەدى.

ياعني ديسسەرتاتسيانى قورعاۋ ءراسىمى تولىعىمەن اشىق فورماتتا وتەدى. ەندىگى كەزەكتە عىلىمي جانە اكادەميالىق قاۋىمداستىقتى بەلسەندى بولۋعا شاقىرامىن. ەندى كەز-كەلگەن عىلىمي زەرتتەۋلەرمەن تانىسىپ، دوكتورانتتاردىڭ جۇمىسىنا اشىق پىكىر قالدىرا الاسىزدار.

4. دوكتورانتتىڭ ديسسەرتاتسياسى تولىق دايىن بولعان كەزدە كافەدرانىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا عىلىمي جۇمىس ءبىر رەت تالقىلاۋدان وتەدى.

نەگىزگى تالقىلاۋ جۇمىستارى ديسسەرتاتسيانى قورعاۋ كەزىندە جۇرگىزىلەدى. وسىلايشا قورعاۋ ساپاسى جاقسارىپ، ديسسەرتاتسيالىق كەڭەستەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى ارتادى.

5. ەرەكشە مارتەبەسى بار جوعارى وقۋ ورىندارى ءۇشىنشى جىل قاتارىنان PhD دارەجەسىن وزدەرى تاعايىنداپ، جەكە ۇلگىدەگى ديپلومدار بەرىپ جاتىر. ەندى ۇلتتىق جوعارى وقۋ ورىندارى دوكتورانتتاردىڭ جاريالانىمدارىنا ءوز شەشىمدەرى بويىنشا، قوسىمشا، جوعارى تالاپتار قويا الادى.

6.ەندى ەل ازاماتتارى ديسسەرتاتسيانى ونلاين فورماتتا قورعاي الادى.

بۇل – الەم بويىنشا كەڭىنەن پايدالانىلىپ جاتقان تاجىريبە. پاندەميا كەزىندە كاليفورنياداعى بەركلي ۋنيۆەرسيتەتى، وكسفورد، كەمبريدج، گارۆارد، سينگاپۋر ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى جانە باسقا دا وقۋ ورىندارى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ديسسەرتاتسيانى قورعاۋدى ونلاين فورماتتا وتكىزگەن ەدى.

بۇل وزگەرىستەرگە دەيىن بولعان قوسىمشا تالاپتاردى ەستەرىڭىزگە سالىپ وتەيىن.

وتكەن جىلى جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى اكادەميالىق ادالدىقتىڭ نەگىزگى قاعيداتتارى نورماتيۆتىك قۇجاتتاردا بەكىتىلگەن بولاتىن.

جاريالانىمدارعا قويىلاتىن تالاپتار كۇشەيتىلدى.

ساكەسىنشە وتاندىق عىلىمي جۋرنالدار دا كونتەنت ساپاسىنا ەرەكشە نازار اۋدارا باستادى. بۇل شەشىم بىلتىر ءساۋىر ايىندا قابىلدانعانىمەن، جۋرنالدارعا قويىلاتىن جاڭا تالاپتار 2021 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ كۇشىنە ەندى.

ياعني، باسپالارعا ءوز جۋرنالدارىن جاڭا ساپالى تالاپتارعا بەيىمدەي الۋى ءۇشىن جەتكىلىكتى ۋاقىت بەرىلدى.

ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنداعى ساپانى قامتاماسىز ەتۋ كوميتەتى قابىلداعان باسىلىمدارىنىڭ جاڭا تىزىلىمىنە 31 جۋرنال كىردى. بۇل جۋرنالداردىڭ قاتارى ءالى دە ارتاتىن بولادى.

قورىتا ايتقاندا، ەنگىزىلگەن جاڭا وزگەرىستەر ديسسەرتاتسيانى قورعاۋ جانە ديسسەرتاتسيالىق كەڭەس قىزمەتىنە قاتىستى ءتۇرلى اسپەكتىلەردى قامتىدى.

قابىلدانعان باسقا دا وزگەرىستەرمەن قاتار بۇل جاڭاشىلدىقتار ديسسەرتاتسيالىق كەڭەستەر جۇمىسىنىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتىپ، عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا نەگىز بولادى دەپ سەنەمىن.

اسحات ايماعامبەتوۆتىڭ جازباسى

Abai.kz