قىتاي تۇرمەسىندە 13 جىل قاماۋدا بولعان زەينوللا راقىجان 17 جىل دەگەندە شىڭجاڭنان الماتىعا ۇشىپ كەلىپ، وتباسىمەن قوسىلدى. زەينوللا راقىجان اعامىزدى جۇزگە تارتا ادام اۋەجايدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءانۇرانىن ايتىپ قارسى الدى.

«قازاقستاننىڭ تىڭشىسى» دەگەن ايىپپەن سوتتالىپ، كەيىن سوڭعى جىلدارى شىڭجاڭدا جۇرگىزىلىپ جاتقان گەنوتسيدكە ۇرىنعان راقىجان اعانىڭ تاعدىرى كىم-كىمدى بولسا دا بەي-جاي قالدىرماسى بەلگىلى. جانە ول جەكە زەينوللا راقىجاننىڭ عانا ەمەس، قىتايداعى بۇكىل قانداسىمىزدى شارپىعان نەمەسە شارپۋ الدىندا تۇرعان قاسىرەت ەكەنىن جەتە تۇسىنگەنىمىز ءجون.

ەڭ باستىسى، جولداسى فاريدا قابىلبەك پەن ۇلى عالىم راحىجاننىڭ تاباندى كۇرەسىنىڭ ناتيجەسىندە اعامىز وتانىنا امان ورالدى.  اسىرەسە، فاريدا جەڭگەمىزدىڭ ەرلىگى مەن قايسارلىعى – قازاق رۋحىنىڭ اسقاقتىعىن، جويقىندىعىن دالەلدەدى.

ويلاڭىزشى، تابانى كۇرەكتەي ون جەتى جىل! نەمەرەلەرى اتاسىن كورمەگەن، تانىمايدى! بۇل - XXI عاسىردا تاۋەلسىز وتانى بار قازاق كەشەتىن تاعدىر ەمەس، ارينە!

مىنە، ءتورت جىلدىڭ ءجۇزى بولدى، قۇداي قوسقان كورشى كورگىلىكتىنى كورسەتىپ كەلەدى. بولىنگەن-جارىلعان وتباسى، بەيكۇنا سوتتالعان قانداستار، ءولىم قۇشقان تۋىستار، بوزداعان انا، زارلاعان بالا...

جاقىنىڭنان ايرىلۋ - وڭاي قاسىرەت ەمەس. اشىنعان ادام بارلىق ارەكەتكە بارادى. بيلىك باسىنداعى تۇلعالارعا مۇڭ شاعۋى، ءوتىنىش ايتۋى، ءتىپتى قاتتى-قاتتى سوزدەر ايتۋى دا مۇمكىن. «نازارباەۆ نەگە ارالاسپايدى بۇل شارۋاعا، توقاەۆ قايدا قاراپ وتىر؟!»، - دەگەن ءسوزدى دە كوپ ەستىدىك.

ءبارى دۇرىس. ءبىز بارىنە تۇسىنىستىكپەن قاراۋىمىز كەرەك! وسى ماسەلەنىڭ بەل ورتاسىندا ءجۇرىپ، ءبىر شىندىققا كوزىم جەتتى.

ەگەر، مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ەكى ەل باسشىلارى بۇل ماسەلەنى سويلەسىپ، شەشۋگە بولاتىن بولسا، بۇرىنعى-قازىرگى پرەزيدەنتتەر ەشقاشان قاراپ تۇرماس ەدى.

ويلاپ كورىڭىزشى، سول ءسوزدى تىڭدايتىن، جەتە ءمان بەرەتىن ەكىنشى جاق بار ما ءوزى؟! وكىنىشكە وراي، جوق!

سول سەبەپتى، ازاماتتىق قاۋىم اتقا قوندى. جاي ەمەس، الەمدىك دەڭگەيدە كوتەرىلدى بۇل ماسەلە! سونىڭ كۇشىمەن قىتاي سانكتسيانىڭ استىندا قالدى...

ازاماتتىق قاۋىممەن پاراللەل ديپلوماتيالىق سويلەسۋلەر دە توقتاعان جوق... قۇدايعا تاۋبە، وڭ ناتيجە جوق ەمەس، بار. سونىڭ سوڭعى ءبىر دالەلى وسى – زەينوللا راقىجاننىڭ ورالۋى.

ەندەشە، ازاماتتىق كۇرەس ءبىر مينۋتتا توقتاماۋى كەرەك. كۇرەستىڭ جولى – جالعىز بيلىكتى جەردەن الىپ-جەرگە سالۋ ەمەس، كوپ، سان-سالالى.

قىتاي قىسىمىنان زارداپ شەككەن ءار ازاماتتىڭ جوقتاۋشىسى ءار ءتۇرلى تاسىلمەن، ءار ءتۇرلى دەڭگەيدە ارەكەت ەتە بەرگەنى ءجون. بىراق، ءبىر عانا شارت بار، ول كۇرەس زاڭ اياسىندا ءجۇرۋى ءتيىس!

ءبىر قىزىعى، قىتاي «قازاقتىڭ دەسىن باسىپ، ساعىن سىندىرام» دەپ ءجۇرىپ، كەرىسىنشە ۇلتتىق نامىسى مەن جىگەرىن تاسىتىپ العانىن، قورعانۋ يممۋنيتەتىن سوڭعى جەتپىس جىلدا بولىپ كورمەگەن دەڭگەيدە كۇشەيتىپ جىبەرگەنىن سەزبەي قالدى.

ءتورت جىلدان بەرگى كۇرەس – شەتتەن ورالعان قاۋىمنىڭ ۇلتتىق مۇددە جولىنداعى كۇرەسكەرلىگىن ايگىلەپ قانا قويعان جوق، ولاردىڭ ساياسي ساۋاتى مەن مادەنيەتىن دە بيىك دەڭگەيگە كوتەردى. تاجىريبەسىن دە مولايتتى.

ءبىز بۇل جەتىستىكتى ۇلى وتانىمىز بەن ۇلتتىق مۇددەمىزدى قورعاۋعا ەڭ قاجەتتى ۇلتتىق قۇندىلىق، باعا جەتپەس بايلىق رەتىندە قابىلداپ، باعالاي بىلگەنىمىز ءجون!

وسى جەردە تاعى ءبىر نارسەنى ايتا كەتكەنىم ءجون سەكىلدى.

تاڭ اتپاي ويانىپ الىپ، Facebook جەلىسىنەن تاراتىلعان تىكەلەي ەفيردى كورىپ وتىردىم. جۇرتپەن بىرگە راقىجان اعانىڭ جولىن كۇتتىم. كەيدە كوزىمە جاس الىپ، وكسىپ-وكسىپ تە الدىم. ەلباسىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى ماقالاسى اياسىندا ۇلتتىق جاڭعىرۋ پروتسەسى دابىرالى تۇردە جۇرگىزىلىپ جاتىر. بىراق، سول جاڭعىرۋدىڭ ءبىزدىڭ قۇقىق قورعاۋ سالاسىنا ءالى جەتپەگەنى قاتتى وكىنتتى، مەنى.

سەبەبى، زەينوللا راقىجاننىڭ الماتىعا بۇگىن تاڭعى رەيسپەن ۇشىپ كەلەتىنىن بۇكىل سالا، سونىڭ ىشىندە شەكارا قىزمەتى جاقسى بىلەدى. ۇشاق قونعان سوڭ، وزگە جولاۋشىلاردى توقتىتىپ قويىپ، زەينوللا راقىجاندى شەكارا قىزمەتىنىڭ ءبىر-ەكى جاۋاپتى تۇلعاسى جەتەلەپ، شىعۋ ەسىگىنەن ءبىرىنشى كەزەكتە الىپ شىعىپ، جۇرتپەن بىرگە قۇتتىقتاۋى، وتباسىنا قۇتتى بولسىن ايتۋى كەرەك ەدى عوي، شىركىن!

ەگەر، ايداھاردىڭ اۋزىنان امان شىققان اعامىزدى وسىلاي قارسى العاندا، شەكارا قىزمەتى سالاسىنىڭ عانا ەمەس، بۇكىل مەملەكەتتىڭ ايبارى اسقاقتاپ، اناۋ جينالعان جۇرتپەن بىرگە جالپى  قازاقتىڭ مەرەيى تاسىماس پا ەدى؟..

فاريدا جەڭگەم مەن عالىم ءىنىمنىڭ ون جەتى جىلدان بەرگى قايناعان اشۋى مەن ىزاسى، پيكەتكە جىبەرمەي، دەدەكتەتىپ سۇيرەگەن پوليتسيالارعا دەگەن وكپە-رەنىشى بىردەن عايىپ بولىپ، جايناپ شىعا كەلەر ەدى. ازاپ اپانىنان شىققان اعامىز وتانىنىڭ قادىرىن ءول-ولگەنشە اسپەتتەپ، ۇرپاعىنىڭ ساناسىنا ءسىڭىرىپ وتەر ەدى عوي!! اسىرەسە، اناۋ قىتايدىڭ الدىندا...

امال نە، ولاي بولعان جوق! كەرىسىنشە، قالىڭ قىتايدى الدىمەن جىبەرىپ، ونسىزدا زىعىردانى قايناپ تۇرعان قازاقتىڭ كەگىن ودان ارى ءورشىتتى...

بىزگە قاشان ەس كىرەدى، ۇلتتىق سانا قاشان ورنايدى؟!وسى سالادا وسىلاي ويلايتىن، نازىك تامىردى باسا بىلەتىن ءبىر مۇسىلمان بولماعانى ما؟! قازاقتىڭ قادىرىن قازاق قاشان بىلەدى؟! مىنە، رۋحاني جۇتاڭدىق دەگەن – وسى!

ءسوز سوڭىندا، فاريدا جەڭگەم مەن عالىم ءىنىمدى زەينوللا راقىجان اعامىزدىڭ امان-ەسەن ورالۋىمەن، ۇلى جەڭىسىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن! وتباسىلارىڭىز ەندى بولىنبەسىن! اللا بۇكىل قازاقتىڭ باسىن قاسيەتتى قازاقستاندا قوسۋدى ءناساپ ەتسىن!

اۋىت مۇقيبەك

Abai.kz