قازاقستاندا عالامتوردى پايدالانۋشىلاردىڭ سانى 2 ميلليونعا جاقىنداپ كەلەدى. ونى كۇندەلىكتى تۇتىناتىندار قاتارى 700-800 مىڭ ادامعا جۋىقتايدى.  ارينە، ءبىز ينتەرنەتتى قولدانۋشىلاردىڭ سانىنا ەمەس، ساپاسىنا ءمان بەرۋىمىز كەرەك. سەبەبى  ينتەرنەتى بار دەگەن كەيبىر مەكەمەلەردىڭ ءوزى ونى ءتيىمدى پايدالانا الماي وتىر. الماتىدا ەۋروپالىق كوميسسيانىڭ 2009-2011 جىلدارعا ارنالعان «ورتالىق ازيالىق عىلىمي ءبىلىم بەرۋ جەلىسى - CAREN» اتتى جاڭا جوباسىنىڭ اياسىندا وتكەن دوڭگەلەك ۇستەلدە قر جوعارى وقۋ ورىندارى قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى راحمان الشانوۆ وسىلاي دەدى.
«ورتالىق ازيالىق عىلىمي ءبىلىم بەرۋ جەلىسى - CAREN» جوباسى ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ عىلىم، ءبىلىم بەرۋ سالاسىن دامىتۋ، عالامتور جەلىسىنە قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا قولعا الىنعان. بۇل جوباعا ەلىمىزدىڭ  «كازرەنا» قاۋىمداستىعى مۇشە. قاۋىمداستىق قۇرامىنا قازاقستانداعى 80-نەن استام عىلىم جانە ءبىلىم مەكەمەسى جانە توعىز وبلىس كىرەدى. «الداعى ۋاقىتتا ونىڭ قۇرامىنا ەلىمىزدىڭ 14 وبلىسىن دا كىرگىزۋ جوسپاردا بار. قازىر وعان ارنايى گرانتتار ءبولىندى. تەك جوعارى وقۋ ورىندارى قىزىعۋشىلىق بىلدىرسە بولعانى»، - دەيدى ر.الشانوۆ. ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، بۇل قاۋىمداستىققا كىرۋدىڭ جوو ءۇشىن ماڭىزى وتە زور. سەبەبى  بىزدە كەيبىر وقۋ ورىندارىنىڭ ءتىپتى ءوز سايتى دا جوق.  عالامتورداعى قازاق تىلىندەگى اقپاراتتار  - 0,8 پايىزدى، انا  تىلىمىزدەگى وقۋلىقتار بار-جوعى 8 پايىزدى قۇرايدى. وسىنداي جاعدايدا جاستارعا  شىنايى جوعارى ءبىلىم بەرەتىن مۇمكىندىك جوق.  ر.الشانوۆتىڭ ايتۋىنشا، وسى ورايدا بارلىق وقۋ ورىندارىنا ق.ساتباەۆ اتىنداعى  قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن ۇلگى رەتىندە كورسەتۋگە بولادى.  بۇل وقۋ ورداسىنىڭ جاتاقحاناسىنداعى كومپيۋتەرلەرىنە دەيىن عالامتورعا قوسىلعان. ستۋدەنتتەر ونى قالاعان ۋاقىتتارىندا پايدالانا الادى.  اتالعان ۋنيۆەرسيتەتتىڭ الىپ وتىرعان ينتەرنەت كولەمى ەلىمىزدەگى 70 وقۋ ورنىنىڭ الىپ وتىرعان ينتەرنەت كولەمىن قوسقانمەن بىردەي ەكەن. ەلىمىزدەگى كەيبىر «ۇلتتىق» دەپ ايدار تاققان وقۋ ورىندارىندا 20-30 عانا كومپيۋتەر  ينتەرنەتكە قوسىلعان. «كەيبىر ستۋدەنتتەرىمىز 1-كۋرستا وتەتىن  باعدارلامالارمەن 4-كۋرسقا كەلگەندە تانىسىپ جاتادى. ماسەلەن، ەۋروپادا ستۋدەنتتەردىڭ 80 پايىزى بۇرىن وقىتپاعان باعدارلامالار بويىنشا ىزدەنىپ ءبىلىم الادى  ەكەن.   بىزدەن اناعۇرلىم كىشى حورۆاتيا مەملەكەتى جىل سايىن جوو-عا 170 ميلليون ەۆرو سالادى. ستۋدەنتتەردىڭ ءاربىر جاتاقحاناسىندا، زەرتحانالاردا، كافەدرالاردا  ينتەرنەتكە قوسىلعان كومپيۋتەرلەر تۇرۋى كەرەك»، - دەيدى جوو قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى.  بۇعان دەيىن اتالعان  باعدارلامالاردى سولتۇستىك اتلانتيكالىق وداق اتقارىپ كەلسە، ەندى ونىمەن ەۋرووداق اينالىسادى. «ەگەر ءبىز عارىشتىق تەحنولوگيالار مەن اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى ۇشتاستىراتىن بولساق، كوپ نارسەگە قول جەتكىزەمىز. ول ءۇشىن، قايتالاپ ايتايىن، ەڭ اۋەلى جاستارعا زامان تالابىنا ساي ءبىلىم بەرۋىمىز قاجەت»، - دەيدى ر.الشانوۆ.
ەندى ەلىمىزدىڭ ينتەرنەت كەڭىستىگىنىڭ بۇگىنگى جايىنا كەلەتىن بولساق،  وزدەرىڭىزگە ءمالىم، قر پارلامەنتىندە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اقپاراتتىق-كوممۋنيكاتسيالىق جەلىلەرى ماسەلەسى تۋرالى كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرگە وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى»  زاڭ جوباسى قارالدى. جاقىندا وسىعان قاتىستى ءMedىaNet حالىقارالىق جۋرناليستيكا ورتالىعى قازنەتتىڭ 60-تان استام تۇراقتى پايدالانۋشىسى سايت يەلەرى مەن پروۆايدەرلەردىڭ اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزدى. زەرتتەۋ بويىنشا پروۆايدەرلەردىڭ 80 پايىزى جانە سايت يەلەرىنىڭ 77 پايىزى ينتەرنەت قورلارىن باق قاتارىنا قويۋعا قارسى ەكەنىن ايتقان. ءدال قازىرگى ۋاقىتتا ينتەرنەتتى قازاقستان حالقىنىڭ تەك 16 پايىزى عانا قولدانادى. زاڭ قابىلدانعان جاعدايدا ونىڭ سانى ءتىپتى قىسقارىپ كەتۋى عاجاپ ەمەس. اتالعان ورتالىقتىڭ جوبا-مەنەدجەرى دىنمۇحامەد ءزياديننىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، بۇل جەردەگى كىلتيپان زاڭ جوباسىن قابىلداۋ كەزىندە قوعامدىق ۇيىمداردىڭ، ساراپشى ماماندار پىكىرىنىڭ ەسكەرىلمەگەندىگىندە دەپ وتىر.
قانداي زاڭ بولسا  دا ادامداردىڭ يگىلىگىنە جۇمىس ىستەپ، قاجەتتى ادەبيەتتەر مەن اقپاراتتارعا قول جەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتىپ، قوعامنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولماق.

نۇرمۇحاممەد مامىربەكوۆ
"الاش ايناسى" گازەتى 3 شىلدە 2009 جىل