يران تاريحىنداعى ەڭ از داۋىس بەرۋشى قاتىسقان سايلاۋ جۇما كۇنى ءوتتى. زاڭ بويىنشا 59 ملن يراندىقتىڭ داۋىس بەرۋگە قۇقىعى بولسا دا، ول قۇقىقتى تەك قانا 48,8% حالىق قولدانعان. بۇل وتە از كورسەتكىش بولىپ سانالادى. 

ناتيجەسىندە 28,9 ملن ادام داۋىس بەرگەن. ونىڭ ىشىندە 17,9 ملن ادام 61,9%  رايسي يبراگيمدى جاڭا پرەزيدەنت رەتىندە تاڭداعان. وسىلايشا رايسي يبراگيم يراننىڭ جاڭا پرەزيدەنتى بولىپ سايلاندى.

يراندا سايلاۋعا زاڭ بويىنشا ىرىكتەۋ بىرنەشە كەزەڭنەن تۇرادى. پرەزيدەنتتىڭ وكىلەتتىگى ەكى مارتەدەن اسپايدى. زاڭ بويىنشا پرەزيدەنت 4 جىلعا سايلانادى. پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر كانديدات رەتىندە تىركەلگەن ازاماتتتاردىڭ قۇجاتىن يران كونستيتۋتسياسىن قورعاۋ كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى قاراپ شىعادى. كەڭەسكە بارلىعى 12 ادام مۇشە، ولاردىڭ تەڭ جارتىسىن الي حامەنەي تاعايىندايدى. بيىل سايلاۋعا 592 كانديدات قۇجاتتارىن ۇسىنىپ، ولاردىڭ تەك قانا التاۋىن كەڭەس ماقۇلداعان. ال سايلاۋعا تەك قانا ءتورت كانديدات قاتىستى. قۇجاتى كەرى قايتارىلعانداردىڭ ىشىندە يراننىڭ بۇرىنعى باسشىسى ماحمۋد احمادينەجاد تا بار.

سونىمەن يراننىڭ جاڭا باسشىسى رايسي يبراگيم. ونى جەڭىسىمەن قازاقستاننىڭ پرەزيدەنتى ق.توقاەۆ قۇتتىقتاپ ۇلگەردى. ءرايسيدىڭ جەڭىسكە جەتەتىنى و باستا بەلگىلى بولعان-دى. ونى يراننىڭ ءدىني جانە دە-فاكتو شىنايى باسشىسى اياتوللا الي حامەنەي قولدادى. بۇل دەگەنىمىز ونىڭ ءسوزسىز جەڭەتىنىن اڭعارتقان ەدى.

رايسي يبراگيم 1960 جىلى 14 جەلتوقساندا ومىرگە كەلگەن. ونىڭ تەز كوتەرىلۋىنە مۇحاممەد پايعامباردىڭ تىكەلەي ۇرپاقتارى رەتىندە سانالاتىن سەيد توبىنا جاتاتىندىعى اسەر ەتتى. 1975 جىلى ءدىني باعىتتاعى مەدرەسەنى ءبىتىرىپ، ارتىنشا زاڭ سالاسىن وقۋعا كىرىسەدى. زاڭ جانە قۇقىق سالاسى بويىنشا ماگيستراتۋرانى بىتىرەدى. 1980 جىلدان باستاپ ۇزاق جىلدار بويى زاڭ سالاسىندا قىزمەت ەتەدى. تەگەراننىڭ باس پروكۋرورى، بىرنەشە ايماقتىڭ پروكۋرورى، يراننىڭ باس پروكۋرورى قىزمەتتەرىن اتقارعان.

يران حالقى ءرايسيدىڭ "1988 جىلدىڭ قاساپشىسى" دەپ اتايدى. وعان سەبەپكەر بولعان جايت 80-جىلداردان باستاپ ساياسي قايراتكەرلەرگە ءولىم جازاسىن كەسەتىن سوتتىڭ قۇرامىندا بولۋى. ال 1988 جىلى ول تىكەلەي ءولىم ۇكىمدەرىن ورىنداۋعا پارمەن بەرىپ وتىرعان. Amnesty International-دىڭ اقپاراتىنا سەنسەك، ول 5 مىڭعا جۋىق ادامنىڭ ولىمىنە قاتىسى بار تۇلعا.

2009 جىلى اقش بيلىگى ونى "ادام قۇقىعىن تاپتاپ، ادامزاتقا قارسى قىلمىس جاساعان تۇلعا" رەتىندە سيپاتتاپ، جەكە باسىنا سانكتسيالار سالعان. باتىستىق باق ونى "قاساپشى ءارى ديكتاتور" سانايدى. يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسىنا قاتىستى كەلىسسوزدەردى توقتاتىپ، قاتاڭ سانكتسيانى ەنگىزۋدى سۇراپ جاتقاندار دا جەتەرلىك. الايدا "رايسي ساياسي جاعدايعا بايلانىستى بەيىمدەلە بىلەتىن قاسيەتكە يە، ءتىپتى ول كەلەسى اياتوللا بولۋى دا مۇمكىن"  دەگەن پىكىرلەر ايتىلۋدا.

Abai.kz